Województwo podlaskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Szoltys-bot (dyskusja | edycje) o 16:09, 19 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
województwo podlaskie
— województwo —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-PD

TERYT

20

Siedziba wojewody i sejmiku

Białystok

Wojewoda

Bohdan Józef Paszkowski

Marszałek

Jerzy Leszczyński

Powierzchnia

20 187,02 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


1 187 587[1]

• gęstość

58,8 os./km²

Urbanizacja

60,32%

Tablice rejestracyjne

B

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Mickiewicza 3
15-213 Białystok
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
ul. Wyszyńskiego 1
Białystok
Podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu

3

Liczba powiatów

14

Liczba gmin miejskich

13

Liczba gmin miejsko-wiejskich

25

Liczba gmin wiejskich

80

Położenie na mapie Polski
[[Plik:{{{mapa Polski}}}|240x240px|alt=Położenie na mapie Polski|]]
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „województwo podlaskie”
53°16′N 22°56′E/53,267219 22,931939
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego

Województwo podlaskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju, w geograficznym środku Europy. Przez jego środek przepływa Narew. Siedzibą władz województwa jest Białystok. Na dzień 30 czerwca 2016 województwo miało 1,2 mln mieszkańców[2]. Obejmuje obszar 20 187,02 km².

Historia

Województwa z lat 1975-1998 z granicą obecnego województwa podlaskiego

Województwo podlaskie zostało utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

Województwo posiada fragmenty pierwotnej Puszczy Białowieskiej oraz unikatowe bagna w dolinie Biebrzy i rozlewiskami Narwi. Wyróżnikiem jest także wielokulturowość i wielowyznaniowość jego mieszkańców.

Geografia

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 20 187,02 km², co stanowi 6,5% powierzchni Polski[3].

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z[4]:

oraz z województwami:

Położenie fizycznogeograficzne

Województwo podlaskie znajduje się na terenie Niziny Podlaskiej, Pojezierza Suwalskiego i Niziny Mazowieckiej. Krajobraz urozmaicony, ukształtowany na północy podczas zlodowacenia bałtyckiego, na pozostałym obszarze podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Najwyższe wzniesienia występują na północy, gdzie dominuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. Pojezierza: Zachodniosuwalskie, Wschodniosuwalskie, Ełckie oraz sandrowy pojezierny (Równina Augustowska); w środkowej i południowej części przeważają równiny peryglacjalne (wysoczyzny: Kolneńska, Białostocka, Wysokomazowiecka, Drohiczyńska, Wzgórza Sokólskie, Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Bielska), urozmaicone wcinającymi się w nie kotlinami i dolinami rzek, na zachodzie leży skraj sandrowej Równiny Kurpiowskiej.

Położenie historyczne

Obszar województwa podlaskiego nie pokrywa się z Podlasiem. Tworzy je:

(większość powiatu białostockiego, powiat bielski, powiat hajnowski, powiat moniecki, część powiatu siemiatyckiego, część powiatu sokólskiego, wschodnia część powiatu wysokomazowieckiego)

(powiat augustowski, północna część powiatu grajewskiego, część powiatu sokólskiego, powiat sejneński, powiat suwalski)

(większość powiatu grajewskiego, powiat kolneński, powiat łomżyński, powiat zambrowski, zachodnia część powiatu wysokomazowieckiego, zachodnia część powiatu białostockiego)

(część powiatu siemiatyckiego)

[potrzebny przypis]

  • w 1% Mazury (mała część powiatu grajewskiego, głównie wsie znajdujące się na północ od Grajewa za rzeką Ełk położone wzdłuż granicy z województwem warmińsko-mazurskim).

    • Ponadto nie zawiera ono 42% Podlasia - części na południe od Bugu (są to ziemie od Węgrowa po Międzyrzec Podlaski).[potrzebny przypis]

    Topografia

    W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 237 km, to jest 2°07′50″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 170 km, co w mierze kątowej daje 2°32′29″.

    Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

    Najwyższym punktem jest wierzchołek Rowelskiej Góry – 298 m n.p.m.

    Klimat

    Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane „polskim biegunem zimna”. Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7 °C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5 °C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju (zimy najchłodniejsze w Polsce, poza górami, o temp. poniżej 5,5 °C); amplitudy temperatur powyżej 23 °C, większe niż przeciętne w kraju. Opady wynoszą średnio 550 mm na południu województwa, do 700 na północy. Z warunków klimatycznych wynika długi okres zalegania pokrywy śnieżnej (ponad 3 miesiące) oraz skrócony okres wegetacyjny roślin 190-205 dni.[potrzebny przypis]

    Podział administracyjny

     Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa podlaskiego.

    Województwo podlaskie jest podzielone na 14 powiatów oraz 3 miasta na prawach powiatu.

    Podział administracyjny Powierzchnia
    (km²)     		Ludność
    (30 czerwca 2014)[2]     		Siedziba Miasta Liczba gmin
    Miasta na prawach powiatu
    Białystok 102 296.310 1
    Suwałki 65 69.543 1
    Łomża 33 62.716 1
    Powiaty
    powiat białostocki 2,985 145.874 Białystok * Łapy, Czarna Białostocka, Wasilków, Choroszcz, Supraśl, Zabłudów, Tykocin, Suraż, Michałowo 15
    powiat sokólski 2,054 69.002 Sokółka Dąbrowa Białostocka, Suchowola, Krynki 10
    powiat bielski 1,385 56.259 Bielsk Podlaski Brańsk 8
    powiat wysokomazowiecki 1,288 57.997 Wysokie Mazowieckie Ciechanowiec, Czyżew, Szepietowo 10
    powiat augustowski 1,658 58.998 Augustów Lipsk 7
    powiat łomżyński 1,354 51.363 Łomża * Nowogród, Jedwabne 9
    powiat grajewski 967 48.228 Grajewo Szczuczyn, Rajgród 6
    powiat siemiatycki 1,460 45.817 Siemiatycze Drohiczyn 9
    powiat hajnowski 1,624 44.322 Hajnówka Kleszczele 9
    powiat zambrowski 733 44.250 Zambrów 5
    powiat moniecki 1,382 41.439 Mońki Knyszyn, Goniądz 7
    powiat kolneński 940 39.068 Kolno Stawiski 6
    powiat suwalski 1,307 35.870 Suwałki * 9
    powiat sejneński 856 20.531 Sejny 5
    * nie zalicza się powiatu ziemskiego

    Urbanizacja

    Białystok – fragment rynku z fontanną
    Suwałki – resursa obywatelska
    Łomża – panorama od strony Narwi
    Augustów – kamienica w rynku
    Bielsk Podlaski – ratusz
    Zambrów – park nad zalewem
    Grajewo – centrum miasta

    W województwie podlaskim jest 40 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Podkreślone zostały siedziby powiatów ziemskich, a wytłuszczone miasta na prawach powiatu.

    Liczba ludności według stanu z dnia 30 czerwca 2016 r[2]. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną krainę historyczną, gdyż nie ma ściśle określonych granic krain lub istnieją różne nazwy określające w przybliżeniu te same tereny.

    Lp. Miasto Ludność
    {30 czerwca 2016)     		Powierzchnia
    (km²)     		Kraina historyczna
    1. Białystok 296.310 102 Podlasie
    2. Suwałki 69.543 65,50 Suwalszczyzna
    3. Łomża 62.716 32,71 Mazowsze
    4. Augustów 30.394 80,93 Podlasie/Suwalszczyzna
    5. Bielsk Podlaski 25.938 26,88 Podlasie
    6. Zambrów 22.219 19,02 Mazowsze
    7. Grajewo 22.181 18,93 Mazowsze
    8. Hajnówka 21.185 21,29 Podlasie
    9. Sokółka 18.510 18,61 Podlasie
    10. Łapy 15.786 11,90 Podlasie
    11. Siemiatycze 14.652 36,25 Podlasie
    12. Wasilków 10.781 28,15 Podlasie
    13. Kolno 10.464 25,08 Mazowsze
    14. Mońki 10.145 7,66 Podlasie
    15. Czarna Białostocka 9.511 14,28 Podlasie
    16. Wysokie Mazowieckie 9.427 15,24 Podlasie
    17. Choroszcz 5.818 16,79 Podlasie
    18. Dąbrowa Białostocka 5.697 22,64 Podlasie
    19. Sejny 5.554 4,49 Suwalszczyzna
    20. Ciechanowiec 4.753 26,01 Podlasie
    21. Supraśl 4.643 5,68 Podlasie
    22. Brańsk 3.800 32,43 Podlasie
    23. Szczuczyn 3.442 13,23 Mazowsze
    24. Michałowo 3.107 2,15 Podlasie
    25. Knyszyn 2.844 23,68 Podlasie
    26. Czyżew 2.639 5,23 Mazowsze
    27. Zabłudów 2.497 14,30 Podlasie
    28. Krynki 2.470 3,85 Podlasie
    29. Lipsk 2.411 4,97 Suwalszczyzna
    30. Stawiski 2.303 13,28 Mazowsze
    31. Szepietowo 2.254 1,96 Podlasie/Mazowsze
    32. Suchowola 2.222 25,95 Podlasie
    33. Nowogród 2.171 20,55 Mazowsze
    34. Drohiczyn 2.055 15,68 Podlasie
    35. Tykocin 2.002 28,96 Podlasie
    36. Goniądz 1.862 4,28 Podlasie
    37. Jedwabne 1.653 4,54 Mazowsze
    38. Rajgród 1.609 35,18 Podlasie/Suwalszczyzna
    39. Kleszczele 1.308 46,71 Podlasie
    40. Suraż 988 33,86 Podlasie
     Zobacz też: Miasta w Polsce (statystyki).

    Demografia

    Piramida płci i wieku – dane z 30 czerwca 2007[5]

    Według danych z 30 czerwca 2016 r. województwo miało 1 187 587 mieszkańców, co stanowiło 3,1% ludności Polski[2].

    Dane z 30 czerwca 2016 r.[2]:

    Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
    jednostka osób % osób % osób %
    populacja 1 187 587 100 608 731 51 578 856 49
    powierzchnia 20 187,01 km²
    gęstość zaludnienia
    (mieszk./km²)    		 59 30 29

    Bardzo niska gęstość zaludnienia 61 os./km², największe zaludnienie (poza miastami) w zachodniej i środkowej części województwa podlaskiego; w Białymstoku i okolicach mieszka 1/3 ludności; niższy od średniej krajowej stopień urbanizacji 57,8%; wyższy przyrost naturalny 1,2, ujemne saldo migracji (0,6).

    Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w Polsce pod względem etnicznym i kulturowym. Od stuleci sąsiadują tu różne narodowości i wyznania. Poza ludnością polską mieszkają tu:

    [potrzebny przypis]

    Występuje tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 300 tys.)[potrzebny przypis], w Grabarce znajduje się ośrodek pielgrzymek prawosławnych (dane z 1999 roku).

    Religia

     Osobny artykuł: Religia w województwie podlaskim.

    Administracja i polityka

    Pieczęć woj. podlaskiego

    Samorząd wojewódzki

    Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Podlaskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Białystok. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

    Administracja państwowa

    Organem administracji rządowej jest Wojewoda Podlaski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Białystok[6], gdzie znajduje się Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku. W ramach urzędu działa także delegatura w Łomży[7].

    Gospodarka

    Odsetek pracujących według grup sekcji PKD2007 w powiatach województwa w 2012 roku

    W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. podlaskiego wynosił 36,1 mld zł, co stanowiło 2,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało podlaskie na 14. miejscu względem innych województw[8].

    W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. podlaskim wynosiła 16,7 mld zł, co stanowiło 1,7% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w podlaskim wynosiła 4,8 mld zł, co stanowiło 3,0% tej sprzedaży Polski[9].

    Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. podlaskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3220,88 zł, co lokowało je na 11. miejscu względem wszystkich województw[10].

    W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 69,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,7% do aktywnych zawodowo[11].

    Według danych z 2011 r. 11,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. podlaskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji), co stanowiło największy odsetek względem innych województw[12].

    Fauna i flora

    Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. podlaskim lasy obejmowały powierzchnię 618,4 tys. ha, co stanowiło 30,6% jego powierzchni. 32,7 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[13].

    W rozległych lasach i puszczach (Puszcza Białowieska, Augustowska, Knyszyńska, Zielona), z których niektóre jako jedyne w Europie zachowały swój pierwotny charakter, można spotkać bogactwo unikatowej fauny i flory.[potrzebny przypis] Spotkać tu można łosie, wilki, rysie i żubry żyjące w Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej.

    Żubry w Białowieskim Parku Narodowym

    Ochrona środowiska

    Na terenie województwa istnieją 4 parki narodowe, w tym najstarszy w Polsce Białowieski Park Narodowy, a także o największej powierzchni, czyli Biebrzański Park Narodowy. Dwa pozostałe parki narodowe to wigierski i narwiański.

    Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w województwie podlaskim obejmuje także 3 parki krajobrazowe, 85 rezerwatów przyrody oraz 2051 pomników przyrody.

    Parki narodowe:

    1. Białowieski Park Narodowy
    2. Biebrzański Park Narodowy
    3. Narwiański Park Narodowy
    4. Wigierski Park Narodowy

    Parki krajobrazowe:

    1. Suwalski Park Krajobrazowy
    2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
    3. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi

    87 rezerwatów przyrody oraz liczne obszary chronionego krajobrazu.

    Transport

    Drogowy

    Nauka i oświata

    Uczelnie publiczne (alfabetycznie)

    Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

    Uczelnie niepubliczne

    Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku

    Seminaria duchowne

    Bezpieczeństwo publiczne

    W województwie podlaskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Białymstoku i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[14].

    Historia

    Województwo podlaskie, jakkolwiek w niewielkim stopniu pokrywało się z aktualnym obszarem, istniało pod tą nazwą także w latach 1513-1795 (Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)) i 1816-1837. Poniżej jednostki administracyjne istniejące dawniej na obszarze aktualnego województwa podlaskiego.

    Wiek XX

    Polska Rzeczpospolita Ludowa / III Rzeczpospolita

    II wojna światowa

    II Rzeczpospolita

    I wojna światowa

    Wiek XIX

    Imperium rosyjskiego

    Królestwo Polskie (kongresowe)

    Księstwo Warszawskie

    Królestwo Prus

    Wiek XI – Wiek XVIII

    Korona Królestwa Polskiego

    Wielkie Księstwo Litewskie

    Królestwo Polskie

    Księstwo Halicko-Wołyńskie

    Wiek X

    Przypisy

    1. ↑ http://www.polskawliczbach.pl/podlaskie, w oparciu o dane GUS.
    2. ↑ a b c d e Tabele demograficzne, stan z 30 czerwca 2016 r.
    3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507.
    4. ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
    5. ↑ GUS. Rocznik demograficzny 2008, s. 545.
    6. ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
    7. ↑ (§9. Statut PUW w Białymstoku) Zarządzenie Nr 55/09 Wojewody Podlaskiego z dnia 19 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego z 2009 r., Nr 128, poz. 1437).
    8. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015-01-12, s. 625. ISSN 1230-5820.
    9. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice). , s. 58-59, 2012-01-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1230-5820. 
    10. ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
    11. ↑ Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
    12. ↑ Ubóstwo w Polsce w 2011r. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
    13. ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78. ISSN 1641-3229.
    14. ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).

    Linki zewnętrzne

    Województwo podlaskie
    Miasta na prawach powiatu
    Powiaty
    Inne zagadnienia

    Podział administracyjny Polski
    Województwa
    Siedziby wojewodów
    i sejmików
    Podziały administracyjne
    województw
    Herby województw
    Flagi województw
    Województwa proponowane
    Inne jednostki podziału

    Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_podlaskie&oldid=53250249”