Obwód królewiecki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Tablice rejestracyjne: Przeniesienie grafiki Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 15: | Linia 15: | ||
|ISO 3166-2 = RU-KGD |
|ISO 3166-2 = RU-KGD |
||
|stanowisko zarządzającego = Gubernator |
|stanowisko zarządzającego = Gubernator |
||
|zarządzający = Anton Alichanow |
|zarządzający = [[Anton Alichanow]] |
||
|powierzchnia = 15 125 km² |
|powierzchnia = 15 125 km² |
||
|rok = 2021 |
|rok = 2021 |
||
Linia 92: | Linia 92: | ||
W lasach obwodu żyją m.in. [[zając szarak|zające szaraki]], [[Wiewiórka pospolita|wiewiórki]], [[lis]]y, [[Kuna (rodzaj ssaka)|kuny]], [[sarna|sarny]], [[Dzik euroazjatycki|dziki]] itd. Występuje wiele [[gatunek (biologia)|gatunków]] [[ptaki|ptaków]]. W wodach morskich i śródlądowych żyją liczne [[ryby]], m.in.: [[leszcz]]e, [[Sandacz pospolity|sandacze]], [[stynka|stynki]], [[Węgorz europejski|węgorze]], [[Clupeonella|kilki]], [[Łosoś szlachetny|łososie]] i inne gatunki. |
W lasach obwodu żyją m.in. [[zając szarak|zające szaraki]], [[Wiewiórka pospolita|wiewiórki]], [[lis]]y, [[Kuna (rodzaj ssaka)|kuny]], [[sarna|sarny]], [[Dzik euroazjatycki|dziki]] itd. Występuje wiele [[gatunek (biologia)|gatunków]] [[ptaki|ptaków]]. W wodach morskich i śródlądowych żyją liczne [[ryby]], m.in.: [[leszcz]]e, [[Sandacz pospolity|sandacze]], [[stynka|stynki]], [[Węgorz europejski|węgorze]], [[Clupeonella|kilki]], [[Łosoś szlachetny|łososie]] i inne gatunki. |
||
== Historia == |
|||
=== Przed 1945 rokiem === |
|||
[[Plik:PolnischeKirche.jpg|mały|Dawny kościół polski na [[Steindamm (Królewiec)|Steindamm]] w Królewcu]] |
|||
{{Osobny artykuł|Prusy (kraina historyczna)}} |
|||
Do [[średniowiecze|średniowiecza]] obszar dzisiejszego obwodu zamieszkiwali [[Bałtowie|bałtyccy]] [[Prusowie]], którzy w XIII wieku zostali podbici przez [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. W wyniku [[germanizacja|germanizacji]] oraz osadnictwa niemieckiego do XVI wieku tereny obwodu stały się obszarem zamieszkanym w większości przez ludność niemiecką. Od zwycięstwa Polski w [[Wojna trzynastoletnia|wojnie trzynastoletniej]] do podpisania [[Traktaty welawsko-bydgoskie|traktatów welawsko-bydgoskich]] (m.in. w tutejszej Welawie, dzisiejszym [[Znamiensk (obwód kaliningradzki)|Znamiensku]]) obszar znajdował się pod zwierzchnictwem polskim. Po [[Hołd pruski 1525|hołdzie pruskim]] Królewiec stał się jednym z głównych ośrodków polskiego protestantyzmu i prężnym ośrodkiem polskiego drukarstwa. Wydawano tu polską literaturę religijną, w tym tzw. ''[[Nowy Testament w przekładzie Stanisława Murzynowskiego|Biblię Królewiecką]]'' (pierwszy drukowany przekład Nowego Testamentu na język polski) oraz jedne z najstarszych [[Polskie elementarze|polskich elementarzy]]. Po nadaniu przez króla Polski [[Zygmunt II August|Zygmunta II Augusta]] przywilejów [[Uniwersytet Albrechta w Królewcu|Uniwersytetowi Albrechta]] w 1560 (drugi najstarszy uniwersytet w Rzeczypospolitej po [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]]), Królewiec stał się także jednym z wiodących polskich ośrodków uniwersyteckich. [[Polacy]] zamieszkiwali głównie Królewiec oraz współczesny przygraniczny pas południowy obwodu<ref name=bn>[http://www.baltpolonia.narod.ru/PolacyWPrusachWschodnich.htm].</ref>, który nawet początkowo po II wojnie światowej przyznany został Polsce, jednakże ostatecznie został wcielony do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Względem Polaków prowadzono politykę germanizacji, zaostrzoną zwłaszcza po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]]{{r|bn}}. |
|||
We wschodniej części regionu, nazywanej [[Mała Litwa|Małą Litwą]], zamieszkiwali [[Litwini pruscy]]. Region był ważnym ośrodkiem kultury litewskiej, gdy pozostałe etnicznie litewskie ziemie znajdowały się w [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. Stąd [[litewscy kolporterzy książek]] przemycali litewskojęzyczne książki do zaboru rosyjskiego. |
|||
<gallery mode="packed" widths="160px" heights="140px" caption="Wybrane zachowane zabytki sprzed 1945 roku"> |
|||
Plik:Кирха Нойхаузен 21.JPG|Kościół w [[Gurjewsk (obwód kaliningradzki)|Gurjewsku]] |
|||
Plik:Правдинск1.jpg|[[Cerkiew św. Jerzego w Prawdinsku|Kościół św. Jerzego w Prawdinsku (ob. cerkiew)]] |
|||
Plik:Балтийский маяк (Балтийск).jpg|[[Latarnia morska w Bałtyjsku]] |
|||
Plik:Kaliningrad 05-2017 img18 Kings Gate.jpg|Brama Królewska w [[Kaliningrad]]zie |
|||
Plik:St. Bruno (Tschernjachowsk).png|Kościół św. Brunona w [[Czerniachowsk]]u |
|||
Plik:Gumbinė7.JPG|Gmach rejencji w [[Gusiew]]ie |
|||
</gallery> |
|||
=== Od 1945 roku === |
|||
[[Plik:Medal-Koenigsberg USSR.jpg|mały|lewo|Radziecki [[medal]] za zdobycie Królewca]] |
|||
Pod koniec [[II wojna światowa|II wojny światowej]] obwód zajęła [[Armia Czerwona]]. Stolica niemieckiej prowincji [[Prusy Wschodnie]] – [[Kaliningrad|Królewiec]] padł po długim oblężeniu 9 kwietnia 1945. Po wojnie, na mocy [[Konferencja poczdamska|traktatu poczdamskiego]], prowincja Prusy Wschodnie została zlikwidowana, a jej obszar podzielony pomiędzy [[Polska|Polskę]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Związek Radziecki otrzymał ok. 1/3 ziem byłych Prus Wschodnich; tereny te stanowią obecnie obszar obwodu. |
|||
[[Plik:Kaliningrad 1200.jpg|mały|upright|Pomnik 1200 żołnierzy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] poległych przy zdobywaniu Królewca]] |
|||
Zaraz po zajęciu tych ziem przez ZSRR powstał na ich obszarze Königsbergski Specjalny Okręg Wojskowy (ros. ''Кёнигсбергский особый военный округ''), który, wbrew nazwie, zajmował się także administrowaniem sprawami cywilnymi. Formalnie obwód został utworzony 7 kwietnia 1946 jako część terytorium [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] w ramach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], pod nazwą „obwód królewiecki” (''Кёнигсбергская область''). W wyniku zmiany nazwy miasta [[Kaliningrad|Królewiec]] na Kaliningrad (4 lipca 1946), powstał ''obwód kaliningradzki''. W tym samym czasie dokonano zmian [[Nazwy miejscowości w obwodzie kaliningradzkim|nazw praktycznie wszystkich miejscowości]] w obwodzie<ref>[http://www.wmsse.com.pl/download/Przewodnik_2012.pdf Przewodnik dla przedsiębiorcy po obwodzie kaliningradzkim].</ref>. |
|||
Do 1947 praktycznie cała niemiecka ludność została wysiedlona; na obszarze tym osiedlili się osadnicy z różnych części ZSRR, głównie [[Rosjanie]]. Teren obwodu stał się z racji położenia geograficznego jedną z najbardziej zmilitaryzowanych części Rosji. Aż do 1991 obwód kaliningradzki pozostawał zamknięty dla cudzoziemców. Wszystkie połączenia lotnicze i kolejowe prowadziły w kierunku wschodnim, do portów zawijały tylko statki bandery radzieckiej, a szlaki kolejowe i drogowe wiodące ku południu urywały się w większości na granicy z Polską. |
|||
[[Plik:Bagrationowsk1.jpg|mały|Wjazd do [[Bagrationowsk]]a od strony granicy z Polską]] |
|||
Po 1991 i ukonstytuowaniu się [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]] jako nowego państwa władze federacyjne w Moskwie nie były w stanie wypracować spójnej koncepcji dotyczącej bałtyckiej [[Eksklawa|eksklawy]]. Pojawił się nurt separatystyczny postulujący szeroką autonomię (postulat partii „Reformy – Nowy Kurs”) lub nawet niepodległość obwodu jako Republiki Bałtyckiej – samodzielnego podmiotu prawa międzynarodowego, luźno stowarzyszonego z Rosją (koncepcje takie głosiła Bałtycka Partia Republikańska). O ile jednak na początku lat 90. XX w. tego typu postulaty popierało nawet ok. 20–30% mieszkańców obwodu, to już w latach 2000–2001 poparcie dla utworzenia niezależnej republiki spadło do ok. 6%<ref name=autonazwa1>[http://www.geopolityka.org/index.php/analizy/419-obwod-kaliningradzki-federacji-rosyjskiej-w-rosyjskich-koncepcjach-geopolitycznych Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej w rosyjskich koncepcjach geopolitycznych].</ref>. |
|||
Zrealizowana w 2001 reforma pozbawiła obwód części bezpośrednich wpływów z podatków, które zostały przekazane do budżetu federalnego, w zamian wprowadzając mechanizm subwencji i dotacji. W efekcie przyczyniło się to do finansowego uzależnienia regionu od władz centralnych. W 2010 budżet federalny uzyskał z terenu obwodu wpływy w wysokości ok. 1 mld USD, a budżet obwodu – niespełna 0,4 mld USD. Subwencje, dotacje i transfery w roku 2010 stanowiły 40% dochodów budżetu obwodu. |
|||
1 kwietnia 2006 weszła w życie ustawa o specjalnej strefie ekonomicznej. Obecnie administracja prezydencka w okresie rządów Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa realizuje pragmatyczne podejście do eksklawy, próbując z jednej strony dalej rozwijać jego współpracę międzynarodową, a drugiej zaś, ograniczając jego uprawnienia na rzecz większego uzależnienia od władz w Moskwie<ref name=autonazwa1 />. Wprowadzono m.in. zakaz istnienia regionalnych partii i bloków politycznych. |
|||
30 stycznia 2012 w Kaliningradzie doszło do największego od lat protestu politycznego w Rosji, który przyczynił się m.in. do usunięcia dotychczasowego gubernatora obwodu Gieorgija Boosa. |
|||
== Miasta == |
== Miasta == |
||
Linia 159: | Linia 192: | ||
|} |
|} |
||
<small>1) – [[osiedle typu miejskiego]]</small> |
<small>1) – [[osiedle typu miejskiego]]</small> |
||
== Podział administracyjny == |
|||
[[Plik:Kaliningrad oblast Zheleznodorozhny town.JPG|thumb|[[Żeleznodorożnyj]]]] |
|||
[[Plik:ZelenogradskCranz 05-2017 railway station.jpg|thumb|[[Zielenogradsk]]]] |
|||
Po reformie w 2010 obwód kaliningradzki pod względem administracyjnym dzielił się na trzy poziomy: |
|||
* I poziom: cały [[obwód (Rosja)|obwód]] {{w języku|ru|область}}; |
|||
* II poziom: |
|||
** osiem miast o znaczeniu obwodowym ({{w języku|ru|Город областного значения}}, [[Kaliningrad]], [[Bałtyjsk|Bałtijsk]], [[Ładuszkin]], [[Mamonowo]], [[Pionierskij (obwód kaliningradzki)|Pioniersk]], [[Swietłyj]], [[Swietłogorsk]], [[Sowieck]]); |
|||
** jedno [[osiedle miejskie o znaczeniu obwodowym (Rosja)|osiedle miejskie]] o takiej samej randze ({{w języku|ru|посёлок городского типа областного значения}}, [[Jantarnyj]]; |
|||
** 15 rejonów municypalnych ({{w języku|ru|муниципальные районы}}, [[rejon bagrationowski]], [[rejon gwardiejski]], [[rejon gusiewski]], [[rejon krasnoznamienski]], [[rejon niemanski]], [[rejon niestierowski]], [[rejon ozierski]], [[rejon polesski]], [[rejon prawdiński]], [[rejon swietłogorski]], [[rejon sławski]] i [[Rejon czerniachowski (Rosja)|rejon czerniachowski]]); |
|||
* III poziom: 66 gmin ({{w języku|ru|населённые пункты}}), z tego 19 miejskich ({{w języku|ru|Городские населённые пункты}}) oraz 47 gmin wiejskich ({{w języku|ru|сельские населённые пункты}})<ref name="szgp" />. |
|||
'''Rejony miejskie (stan do 2010):''' |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! Rejon<br />miejski |
|||
! Liczba<br />mieszkańców |
|||
|- |
|||
| [[Kaliningrad]] |
|||
|align="right"| 425 617 |
|||
|- |
|||
| [[Jantarnyj]] |
|||
|align="right"| 5307 |
|||
|- |
|||
| [[Ładuszkin]] |
|||
|align="right"| 3829 |
|||
|- |
|||
| [[Mamonowo]] |
|||
|align="right"| 7471 |
|||
|- |
|||
| [[Pionierskij (obwód kaliningradzki)|Pionierskij]] |
|||
|align="right"| 11 826 |
|||
|- |
|||
| [[Sowieck]] |
|||
|align="right"| 43 408 |
|||
|- |
|||
| [[Swietłyj]] |
|||
|align="right"| 28 328 |
|||
|} |
|||
'''Rejony (stan do 2010):''' |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! [[Rejon]] |
|||
! Liczba<br />mieszkańców |
|||
! [[Ośrodek administracyjny|Ośrodek<br />administracyjny]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon bagrationowski]] |
|||
|align="right"| 44 832 |
|||
| [[Bagrationowsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon bałtijski]] |
|||
|align="right"| 33 440 |
|||
| [[Bałtyjsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon czerniachowski (Rosja)|Rejon czerniachowski]] |
|||
|align="right"| 55 010 |
|||
| [[Czerniachowsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gurjewski (obwód kaliningradzki)|Rejon gurjewski]] |
|||
|align="right"| 48 814 |
|||
| [[Gurjewsk (obwód kaliningradzki)|Gurjewsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gusiewski]] |
|||
|align="right"| 37 130 |
|||
| [[Gusiew]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gwardiejski]] |
|||
|align="right"| 30 530 |
|||
| [[Gwardiejsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon krasnoznamieński]] |
|||
|align="right"| 12 389 |
|||
| [[Krasnoznamiensk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon niemański]] |
|||
|align="right"| 21 958 |
|||
| [[Nieman]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon niestierowski]] |
|||
|align="right"| 17 031 |
|||
| [[Niestierow]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon oziorski]] |
|||
|align="right"| 16 656 |
|||
| [[Oziorsk (obwód kaliningradzki)|Oziorsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon polesski]] |
|||
|align="right"| 18 997 |
|||
| [[Polessk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon prawdinski]] |
|||
|align="right"| 21 177 |
|||
| [[Prawdinsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon sławski]] |
|||
|align="right"| 21 342 |
|||
| [[Sławsk (obwód kaliningradzki)|Sławsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon swietłogorski]] |
|||
|align="right"| 11 054 |
|||
| [[Swietłogorsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon zielenogradski]] |
|||
|align="right"| 32 223 |
|||
| [[Zielenogradsk]] |
|||
|} |
|||
== Historia == |
|||
=== Przed 1945 rokiem === |
|||
[[Plik:PolnischeKirche.jpg|mały|Dawny kościół polski na [[Steindamm (Królewiec)|Steindamm]] w Królewcu]] |
|||
{{Osobny artykuł|Prusy (kraina historyczna)}} |
|||
Do [[średniowiecze|średniowiecza]] obszar dzisiejszego obwodu zamieszkiwali [[Bałtowie|bałtyccy]] [[Prusowie]], którzy w XIII wieku zostali podbici przez [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. W wyniku [[germanizacja|germanizacji]] oraz osadnictwa niemieckiego do XVI wieku tereny obwodu stały się obszarem zamieszkanym w większości przez ludność niemiecką. Od zwycięstwa Polski w [[Wojna trzynastoletnia|wojnie trzynastoletniej]] do podpisania [[Traktaty welawsko-bydgoskie|traktatów welawsko-bydgoskich]] (m.in. w tutejszej Welawie, dzisiejszym [[Znamiensk (obwód kaliningradzki)|Znamiensku]]) obszar znajdował się pod zwierzchnictwem polskim. Po [[Hołd pruski 1525|hołdzie pruskim]] Królewiec stał się jednym z głównych ośrodków polskiego protestantyzmu i prężnym ośrodkiem polskiego drukarstwa. Wydawano tu polską literaturę religijną, w tym tzw. ''[[Nowy Testament w przekładzie Stanisława Murzynowskiego|Biblię Królewiecką]]'' (pierwszy drukowany przekład Nowego Testamentu na język polski) oraz jedne z najstarszych [[Polskie elementarze|polskich elementarzy]]. Po nadaniu przez króla Polski [[Zygmunt II August|Zygmunta II Augusta]] przywilejów [[Uniwersytet Albrechta w Królewcu|Uniwersytetowi Albrechta]] w 1560 (drugi najstarszy uniwersytet w Rzeczypospolitej po [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]]), Królewiec stał się także jednym z wiodących polskich ośrodków uniwersyteckich. [[Polacy]] zamieszkiwali głównie Królewiec oraz współczesny przygraniczny pas południowy obwodu<ref name=bn>[http://www.baltpolonia.narod.ru/PolacyWPrusachWschodnich.htm].</ref>, który nawet początkowo po II wojnie światowej przyznany został Polsce, jednakże ostatecznie został wcielony do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Względem Polaków prowadzono politykę germanizacji, zaostrzoną zwłaszcza po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]]{{r|bn}}. |
|||
We wschodniej części regionu, nazywanej [[Mała Litwa|Małą Litwą]], zamieszkiwali [[Litwini pruscy]]. Region był ważnym ośrodkiem kultury litewskiej, gdy pozostałe etnicznie litewskie ziemie znajdowały się w [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. Stąd [[litewscy kolporterzy książek]] przemycali litewskojęzyczne książki do zaboru rosyjskiego. |
|||
<gallery mode="packed" widths="160px" heights="140px" caption="Wybrane zachowane zabytki sprzed 1945 roku"> |
|||
Plik:Кирха Нойхаузен 21.JPG|Kościół w [[Gurjewsk (obwód kaliningradzki)|Gurjewsku]] |
|||
Plik:Правдинск1.jpg|[[Cerkiew św. Jerzego w Prawdinsku|Kościół św. Jerzego w Prawdinsku (ob. cerkiew)]] |
|||
Plik:Балтийский маяк (Балтийск).jpg|[[Latarnia morska w Bałtyjsku]] |
|||
Plik:Kaliningrad 05-2017 img18 Kings Gate.jpg|Brama Królewska w [[Kaliningrad]]zie |
|||
Plik:St. Bruno (Tschernjachowsk).png|Kościół św. Brunona w [[Czerniachowsk]]u |
|||
Plik:Gumbinė7.JPG|Gmach rejencji w [[Gusiew]]ie |
|||
</gallery> |
|||
=== Od 1945 roku === |
|||
[[Plik:Medal-Koenigsberg USSR.jpg|mały|lewo|Radziecki [[medal]] za zdobycie Królewca]] |
|||
Pod koniec [[II wojna światowa|II wojny światowej]] obwód zajęła [[Armia Czerwona]]. Stolica niemieckiej prowincji [[Prusy Wschodnie]] – [[Kaliningrad|Królewiec]] padł po długim oblężeniu 9 kwietnia 1945. Po wojnie, na mocy [[Konferencja poczdamska|traktatu poczdamskiego]], prowincja Prusy Wschodnie została zlikwidowana, a jej obszar podzielony pomiędzy [[Polska|Polskę]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Związek Radziecki otrzymał ok. 1/3 ziem byłych Prus Wschodnich; tereny te stanowią obecnie obszar obwodu. |
|||
[[Plik:Kaliningrad 1200.jpg|mały|upright|Pomnik 1200 żołnierzy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] poległych przy zdobywaniu Królewca]] |
|||
Zaraz po zajęciu tych ziem przez ZSRR powstał na ich obszarze Königsbergski Specjalny Okręg Wojskowy (ros. ''Кёнигсбергский особый военный округ''), który, wbrew nazwie, zajmował się także administrowaniem sprawami cywilnymi. Formalnie obwód został utworzony 7 kwietnia 1946 jako część terytorium [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] w ramach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], pod nazwą „obwód królewiecki” (''Кёнигсбергская область''). W wyniku zmiany nazwy miasta [[Kaliningrad|Królewiec]] na Kaliningrad (4 lipca 1946), powstał ''obwód kaliningradzki''. W tym samym czasie dokonano zmian [[Nazwy miejscowości w obwodzie kaliningradzkim|nazw praktycznie wszystkich miejscowości]] w obwodzie<ref>[http://www.wmsse.com.pl/download/Przewodnik_2012.pdf Przewodnik dla przedsiębiorcy po obwodzie kaliningradzkim].</ref>. |
|||
Do 1947 praktycznie cała niemiecka ludność została wysiedlona; na obszarze tym osiedlili się osadnicy z różnych części ZSRR, głównie [[Rosjanie]]. Teren obwodu stał się z racji położenia geograficznego jedną z najbardziej zmilitaryzowanych części Rosji. Aż do 1991 obwód kaliningradzki pozostawał zamknięty dla cudzoziemców. Wszystkie połączenia lotnicze i kolejowe prowadziły w kierunku wschodnim, do portów zawijały tylko statki bandery radzieckiej, a szlaki kolejowe i drogowe wiodące ku południu urywały się w większości na granicy z Polską. |
|||
[[Plik:Bagrationowsk1.jpg|mały|Wjazd do [[Bagrationowsk]]a od strony granicy z Polską]] |
|||
Po 1991 i ukonstytuowaniu się [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]] jako nowego państwa władze federacyjne w Moskwie nie były w stanie wypracować spójnej koncepcji dotyczącej bałtyckiej [[Eksklawa|eksklawy]]. Pojawił się nurt separatystyczny postulujący szeroką autonomię (postulat partii „Reformy – Nowy Kurs”) lub nawet niepodległość obwodu jako Republiki Bałtyckiej – samodzielnego podmiotu prawa międzynarodowego, luźno stowarzyszonego z Rosją (koncepcje takie głosiła Bałtycka Partia Republikańska). O ile jednak na początku lat 90. XX w. tego typu postulaty popierało nawet ok. 20–30% mieszkańców obwodu, to już w latach 2000–2001 poparcie dla utworzenia niezależnej republiki spadło do ok. 6%<ref name=autonazwa1>[http://www.geopolityka.org/index.php/analizy/419-obwod-kaliningradzki-federacji-rosyjskiej-w-rosyjskich-koncepcjach-geopolitycznych Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej w rosyjskich koncepcjach geopolitycznych].</ref>. |
|||
Zrealizowana w 2001 reforma pozbawiła obwód części bezpośrednich wpływów z podatków, które zostały przekazane do budżetu federalnego, w zamian wprowadzając mechanizm subwencji i dotacji. W efekcie przyczyniło się to do finansowego uzależnienia regionu od władz centralnych. W 2010 budżet federalny uzyskał z terenu obwodu wpływy w wysokości ok. 1 mld USD, a budżet obwodu – niespełna 0,4 mld USD. Subwencje, dotacje i transfery w roku 2010 stanowiły 40% dochodów budżetu obwodu. |
|||
1 kwietnia 2006 weszła w życie ustawa o specjalnej strefie ekonomicznej. Obecnie administracja prezydencka w okresie rządów Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa realizuje pragmatyczne podejście do eksklawy, próbując z jednej strony dalej rozwijać jego współpracę międzynarodową, a drugiej zaś, ograniczając jego uprawnienia na rzecz większego uzależnienia od władz w Moskwie<ref name=autonazwa1 />. Wprowadzono m.in. zakaz istnienia regionalnych partii i bloków politycznych. |
|||
30 stycznia 2012 w Kaliningradzie doszło do największego od lat protestu politycznego w Rosji, który przyczynił się m.in. do usunięcia dotychczasowego gubernatora obwodu Gieorgija Boosa. |
|||
== Społeczeństwo == |
== Społeczeństwo == |
||
Linia 504: | Linia 397: | ||
W 2011 konsulaty krajów UE wydały 215 tys. wiz dla mieszkańców obwodu (liczba ich wynosiła wówczas 941,5 tys.). Jedynie 18,5% mieszkańców miast obwodu nie opuściło nigdy granic Rosji. |
W 2011 konsulaty krajów UE wydały 215 tys. wiz dla mieszkańców obwodu (liczba ich wynosiła wówczas 941,5 tys.). Jedynie 18,5% mieszkańców miast obwodu nie opuściło nigdy granic Rosji. |
||
== Podział administracyjny == |
|||
[[Plik:Kaliningrad oblast Zheleznodorozhny town.JPG|thumb|[[Żeleznodorożnyj]]]] |
|||
[[Plik:ZelenogradskCranz 05-2017 railway station.jpg|thumb|[[Zielenogradsk]]]] |
|||
Po reformie w 2010 obwód kaliningradzki pod względem administracyjnym dzielił się na trzy poziomy: |
|||
* I poziom: cały [[obwód (Rosja)|obwód]] {{w języku|ru|область}}; |
|||
* II poziom: |
|||
** osiem miast o znaczeniu obwodowym ({{w języku|ru|Город областного значения}}, [[Kaliningrad]], [[Bałtyjsk|Bałtijsk]], [[Ładuszkin]], [[Mamonowo]], [[Pionierskij (obwód kaliningradzki)|Pioniersk]], [[Swietłyj]], [[Swietłogorsk]], [[Sowieck]]); |
|||
** jedno [[osiedle miejskie o znaczeniu obwodowym (Rosja)|osiedle miejskie]] o takiej samej randze (<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->{{w języku|ru|посёлок городского типа областного значения}}, [[Jantarnyj]]; |
|||
** 15 rejonów municypalnych ({{w języku|ru|муниципальные районы}}, [[rejon bagrationowski]], [[rejon gwardiejski]], [[rejon gusiewski]], [[rejon krasnoznamienski]], [[rejon niemanski]], [[rejon niestierowski]], [[rejon ozierski]], [[rejon polesski]], [[rejon prawdiński]], [[rejon swietłogorski]], [[rejon sławski]] i [[Rejon czerniachowski (Rosja)|rejon czerniachowski]]); |
|||
* III poziom: 66 gmin ({{w języku|ru|населённые пункты}}), z tego 19 miejskich ({{w języku|ru|Городские населённые пункты}}) oraz 47 gmin wiejskich ({{w języku|ru|сельские населённые пункты}})<ref name="szgp" />. |
|||
'''Rejony miejskie (stan do 2010):''' |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! Rejon<br />miejski |
|||
! Liczba<br />mieszkańców |
|||
|- |
|||
| [[Kaliningrad]] |
|||
|align="right"| 425 617 |
|||
|- |
|||
| [[Jantarnyj]] |
|||
|align="right"| 5307 |
|||
|- |
|||
| [[Ładuszkin]] |
|||
|align="right"| 3829 |
|||
|- |
|||
| [[Mamonowo]] |
|||
|align="right"| 7471 |
|||
|- |
|||
| [[Pionierskij (obwód kaliningradzki)|Pionierskij]] |
|||
|align="right"| 11 826 |
|||
|- |
|||
| [[Sowieck]] |
|||
|align="right"| 43 408 |
|||
|- |
|||
| [[Swietłyj]] |
|||
|align="right"| 28 328 |
|||
|} |
|||
'''Rejony (stan do 2010):''' |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! [[Rejon]] |
|||
! Liczba<br />mieszkańców |
|||
! [[Ośrodek administracyjny|Ośrodek<br />administracyjny]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon bagrationowski]] |
|||
|align="right"| 44 832 |
|||
| [[Bagrationowsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon bałtijski]] |
|||
|align="right"| 33 440 |
|||
| [[Bałtyjsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon czerniachowski (Rosja)|Rejon czerniachowski]] |
|||
|align="right"| 55 010 |
|||
| [[Czerniachowsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gurjewski (obwód kaliningradzki)|Rejon gurjewski]] |
|||
|align="right"| 48 814 |
|||
| [[Gurjewsk (obwód kaliningradzki)|Gurjewsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gusiewski]] |
|||
|align="right"| 37 130 |
|||
| [[Gusiew]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon gwardiejski]] |
|||
|align="right"| 30 530 |
|||
| [[Gwardiejsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon krasnoznamieński]] |
|||
|align="right"| 12 389 |
|||
| [[Krasnoznamiensk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon niemański]] |
|||
|align="right"| 21 958 |
|||
| [[Nieman]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon niestierowski]] |
|||
|align="right"| 17 031 |
|||
| [[Niestierow]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon oziorski]] |
|||
|align="right"| 16 656 |
|||
| [[Oziorsk (obwód kaliningradzki)|Oziorsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon polesski]] |
|||
|align="right"| 18 997 |
|||
| [[Polessk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon prawdinski]] |
|||
|align="right"| 21 177 |
|||
| [[Prawdinsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon sławski]] |
|||
|align="right"| 21 342 |
|||
| [[Sławsk (obwód kaliningradzki)|Sławsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon swietłogorski]] |
|||
|align="right"| 11 054 |
|||
| [[Swietłogorsk]] |
|||
|- |
|||
| [[Rejon zielenogradski]] |
|||
|align="right"| 32 223 |
|||
| [[Zielenogradsk]] |
|||
|} |
|||
== Gospodarka == |
== Gospodarka == |
||
Linia 542: | Linia 542: | ||
Oprócz tego na terenie obwodu znajduje się niedokończona droga, będąca planowaną niegdyś [[autostrada|autostradą]] mającą łączyć Królewiec z [[Berlin]]em, zwana ''„[[Berlinka (autostrada)|Berlinką]]”''. Droga ta łączy się z polską drogą ekspresową [[Droga ekspresowa S22 (Polska)|S22]] poprzez otwarte w dniu 3 grudnia 2010 roku przejście graniczne Grzechotki – Mamonowo II. |
Oprócz tego na terenie obwodu znajduje się niedokończona droga, będąca planowaną niegdyś [[autostrada|autostradą]] mającą łączyć Królewiec z [[Berlin]]em, zwana ''„[[Berlinka (autostrada)|Berlinką]]”''. Droga ta łączy się z polską drogą ekspresową [[Droga ekspresowa S22 (Polska)|S22]] poprzez otwarte w dniu 3 grudnia 2010 roku przejście graniczne Grzechotki – Mamonowo II. |
||
==== Samochodowe przejścia graniczne ==== |
===== Samochodowe przejścia graniczne ===== |
||
[[Plik:Советск, Калининградская область. The Queen Louise bridge wiki.jpg|mały|Most na granicy rosyjsko-litewskiej w [[Sowieck]]u]] |
[[Plik:Советск, Калининградская область. The Queen Louise bridge wiki.jpg|mały|Most na granicy rosyjsko-litewskiej w [[Sowieck]]u]] |
||
Na granicach obwodu znajdują się następujące przejścia: |
Na granicach obwodu znajdują się następujące przejścia: |
||
Linia 626: | Linia 626: | ||
** [[Dunajewka]] Аэродром (Дунаевка) [[rejon swietłogorski]] niem. ''Thierenberg'' |
** [[Dunajewka]] Аэродром (Дунаевка) [[rejon swietłogorski]] niem. ''Thierenberg'' |
||
** [[Niwienskoje]] ([[język rosyjski|ros.]] ''Нивенское'', [[język niemiecki|niem.]] ''Wittenberg bei Tharau'', [[język angielski|ang.]] ''Nivenskoye''), pow. [[Bagrationowsk]] |
** [[Niwienskoje]] ([[język rosyjski|ros.]] ''Нивенское'', [[język niemiecki|niem.]] ''Wittenberg bei Tharau'', [[język angielski|ang.]] ''Nivenskoye''), pow. [[Bagrationowsk]] |
||
[[Plik:Ru-koenigsberg.jpg|thumb|Tablica rejestracyjna zarejestrowana w obwodzie kaliningradzkim]] |
|||
== Tablice rejestracyjne == |
== Tablice rejestracyjne == |
||
[[tablica rejestracyjna|Tablice pojazdów]] zarejestrowanych w obwodzie kaliningradzkim mają oznaczenie 39 lub 91<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.takewm.ru/region.html?r=39 |tytuł = Автомобильный код региона Калининградская область |opublikowany = takewm.ru |język = ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20131207110533/http://takewm.ru/region.html?r=39 |zarchiwizowano = 2013-12-07 |data dostępu = 2013-09-27}}</ref> w prawym górnym rogu nad [[flaga Rosji|flagą Rosji]] i literami RUS. |
[[tablica rejestracyjna|Tablice pojazdów]] zarejestrowanych w obwodzie kaliningradzkim mają oznaczenie 39 lub 91<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.takewm.ru/region.html?r=39 |tytuł = Автомобильный код региона Калининградская область |opublikowany = takewm.ru |język = ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20131207110533/http://takewm.ru/region.html?r=39 |zarchiwizowano = 2013-12-07 |data dostępu = 2013-09-27}}</ref> w prawym górnym rogu nad [[flaga Rosji|flagą Rosji]] i literami RUS. |
||
[[Plik:Ru-koenigsberg.jpg|thumb|Tablica rejestracyjna zarejestrowana w obwodzie kaliningradzkim]] |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
Wersja z 11:38, 29 mar 2022
obwód | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Siedziba | |||||
Kod ISO 3166-2 |
RU-KGD | ||||
Gubernator | |||||
Powierzchnia |
15 125 km² | ||||
Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
67,41 os./km² | ||||
Strefa czasowa |
czas moskiewski−1, UTC+2:00 | ||||
Położenie na mapie Rosji | |||||
Strona internetowa |
Obwód kaliningradzki (ros. Калининградская область, Kaliningradskaja obłast´) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej, rosyjska eksklawa w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim.
Geografia
Położenie i powierzchnia
Obwód zajmuje obszar 15 096 km² (ok. 13 300 km² bez powierzchni zatok morskich) i położony jest nad Bałtykiem. Obwód kaliningradzki jest najdalej na zachód wysuniętym regionem Rosji. Teren obwodu oddzielony jest od reszty kraju obszarami niepodległych państw i pozbawiony łączności lądowej z główną częścią państwa rosyjskiego, i jako taki jest eksklawą.
Obwód graniczy z Litwą i Polską. Do obwodu należy odcinek wybrzeża Morza Bałtyckiego o długości 147 km.
Największa rozciągłość obwodu z północy na południe to 108 km, a ze wschodu na zachód – 205 km.
Obwód kaliningradzki obejmuje historyczne krainy: Sambię, Prusy Dolne (Natangia i Barcja) oraz Litwę Mniejszą zwaną Małą Litwą lub Pruską Litwą.
Około ⅓ powierzchni obwodu (w tym znaczną część wybrzeża oraz całą rosyjską część Mierzei Wiślanej) stanowią strefy ograniczonego dostępu. Również 5-kilometrowy pas przy granicy objęty jest zakazem wstępu cudzoziemców; mogą oni znajdować się tam wyłącznie na podstawie specjalnych przepustek.
Przynależność administracyjna
Pod względem administracyjnym obwód wchodzi w skład utworzonego w 2000 r. Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego.
Strefa czasowa
Obwód należy do kaliningradzkiej strefy czasowej (KSK). UTC +2:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+2:00 i czas letni – UTC+3:00.
Rzeźba terenu
Powierzchnię obwodu w większości stanowi Nizina Staropruska (dawniej Nizina Pruska), która głównie przybiera formę pagórkowatej równiny. Jedynie na wschodnim skrawku obszaru, w rejonie niestierowskim rzeźba terenu jest bardziej nierówna, gdyż znajduje się tam Wyżyna Wisztyniecka, a wysokości dochodzą do 230 m n.p.m. Obszar wyżynny, aczkolwiek o niższych wysokościach bezwzględnych znajduje się także w rejonie bagrationowskim (Wzniesienia Górowskie). Wzdłuż prawego brzegu rzeki Instrucz leży inny nierówninny fragment kraju – Grzęda Instrucka.
Najniżej położonym miejscem obwodu są depresje – poldery leżące na terenie rejonu sławskiego. Tereny te znajdują się poniżej poziomu morza i jako takie zagrożone są zalaniem, przed czym chroni je zespół zapór.
Najwyższe wzniesienie ma wysokość 242 m n.p.m. i znajduje się w południowo-wschodniej części obwodu, niecały kilometr od granicy z Polską (Wzgórza Szeskie).
Hydrologia
Rzeki
Przez teren obwodu płynie wiele rzek; na obszarze nieco ponad 13,3 tys. km² (tyle bowiem wynosi powierzchnia obwodu bez wchodzących w jego skład wewnętrznych wód morskich) znajduje się ponad 13 tys. km większych i mniejszych cieków; samych tylko rzek o długości ponad 10 kilometrów jest 148. Ponadto znajduje się tutaj wielokrotnie większa liczba krótszych rzeczek i strumieni, które stanowią 70% łącznej długości kaliningradzkich cieków wodnych.
Najważniejszymi rzekami są Niemen i Pregoła; do ich dorzecza należy znaczna część obszaru obwodu. Głównymi dopływami Niemna na tym terytorium są Szeszupa i Tylża, oraz Pregoły Pissa, Węgorapa, Instrucz i Łyna. Inne rzeki uchodzą bezpośrednio do Zalewu Kurońskiego (Rżewka, Szwenta i in.), Zalewu Wiślanego (m.in. Świeża); pewna liczba niewielkich rzek wpada zaś wprost do Morza Bałtyckiego.
Jeziora
Na terenie obwodu znajduje się także wiele jezior, spośród których 38 ma powierzchnię większą niż 10 ha. Zdecydowana większość kaliningradzkich jezior jest jednak znacznie mniejsza. Wiele spośród nich ma charakter starorzeczy, a inne, zwłaszcza na południowym wschodzie regionu, mają charakter polodowcowy (np. Jezioro Wisztynieckie).
Część zbiorników wodnych na terenie obwodu powstała w sposób sztuczny, z jednej strony w sposób zamierzony, jako różnego rodzaju stawy hodowlane i sadzawki, z drugiej – na terenach dawnych kopalń odkrywkowych (najczęściej bursztynu). Te ostatnie często spotykane są zwłaszcza w południowo-zachodniej części regionu.
Rzeka Łyna w dwóch miejscach przecięta jest zaporami, w wyniku których wytworzyły się na jej biegu sztuczne zbiorniki wodne.
Zatoki Morza Bałtyckiego
Największymi wewnętrznymi zbiornikami wodnymi obwodu są zatoki Morza Bałtyckiego: Zalew Kuroński oraz Zalew Wiślany (zwany w Rosji Zalewem Kaliningradzkim). W rzeczywistości zbiorniki te są lagunami (limanami), odciętymi od otwartego morza mierzejami Kurońską i Wiślaną (zwana w Rosji Bałtycką).
Klimat
Na terenie obwodu panuje klimat umiarkowany, przejściowy pomiędzy morskim a umiarkowanie kontynentalnym.
Średnioroczna temperatura powietrza to +8 °C. Średnia temperatura miesiąca najchłodniejszego – stycznia – to, od −3 °C na wybrzeżu do −5 °C w głębi lądu. Średnia temperatura lipca waha się od +15 °C na wybrzeżu do +17 °C na południu.
W regionie notuje się ok. 700 mm opadów na rok.
Świat roślinny i zwierzęcy
Teren obwodu położony jest w strefie lasów mieszanych. Lasy o charakterze zbliżonym do pierwotnego zajmują 15% powierzchni regionu. Składają się one głównie z dębów, świerków, sosen, brzóz i lip.
W lasach obwodu żyją m.in. zające szaraki, wiewiórki, lisy, kuny, sarny, dziki itd. Występuje wiele gatunków ptaków. W wodach morskich i śródlądowych żyją liczne ryby, m.in.: leszcze, sandacze, stynki, węgorze, kilki, łososie i inne gatunki.
Historia
Przed 1945 rokiem
- Osobny artykuł:
Do średniowiecza obszar dzisiejszego obwodu zamieszkiwali bałtyccy Prusowie, którzy w XIII wieku zostali podbici przez Krzyżaków. W wyniku germanizacji oraz osadnictwa niemieckiego do XVI wieku tereny obwodu stały się obszarem zamieszkanym w większości przez ludność niemiecką. Od zwycięstwa Polski w wojnie trzynastoletniej do podpisania traktatów welawsko-bydgoskich (m.in. w tutejszej Welawie, dzisiejszym Znamiensku) obszar znajdował się pod zwierzchnictwem polskim. Po hołdzie pruskim Królewiec stał się jednym z głównych ośrodków polskiego protestantyzmu i prężnym ośrodkiem polskiego drukarstwa. Wydawano tu polską literaturę religijną, w tym tzw. Biblię Królewiecką (pierwszy drukowany przekład Nowego Testamentu na język polski) oraz jedne z najstarszych polskich elementarzy. Po nadaniu przez króla Polski Zygmunta II Augusta przywilejów Uniwersytetowi Albrechta w 1560 (drugi najstarszy uniwersytet w Rzeczypospolitej po Akademii Krakowskiej), Królewiec stał się także jednym z wiodących polskich ośrodków uniwersyteckich. Polacy zamieszkiwali głównie Królewiec oraz współczesny przygraniczny pas południowy obwodu[2], który nawet początkowo po II wojnie światowej przyznany został Polsce, jednakże ostatecznie został wcielony do ZSRR. Względem Polaków prowadzono politykę germanizacji, zaostrzoną zwłaszcza po rozbiorach Polski[2].
We wschodniej części regionu, nazywanej Małą Litwą, zamieszkiwali Litwini pruscy. Region był ważnym ośrodkiem kultury litewskiej, gdy pozostałe etnicznie litewskie ziemie znajdowały się w zaborze rosyjskim. Stąd litewscy kolporterzy książek przemycali litewskojęzyczne książki do zaboru rosyjskiego.
-
Kościół w Gurjewsku
-
Brama Królewska w Kaliningradzie
-
Kościół św. Brunona w Czerniachowsku
-
Gmach rejencji w Gusiewie
Od 1945 roku
Pod koniec II wojny światowej obwód zajęła Armia Czerwona. Stolica niemieckiej prowincji Prusy Wschodnie – Królewiec padł po długim oblężeniu 9 kwietnia 1945. Po wojnie, na mocy traktatu poczdamskiego, prowincja Prusy Wschodnie została zlikwidowana, a jej obszar podzielony pomiędzy Polskę i ZSRR. Związek Radziecki otrzymał ok. 1/3 ziem byłych Prus Wschodnich; tereny te stanowią obecnie obszar obwodu.
Zaraz po zajęciu tych ziem przez ZSRR powstał na ich obszarze Königsbergski Specjalny Okręg Wojskowy (ros. Кёнигсбергский особый военный округ), który, wbrew nazwie, zajmował się także administrowaniem sprawami cywilnymi. Formalnie obwód został utworzony 7 kwietnia 1946 jako część terytorium Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w ramach ZSRR, pod nazwą „obwód królewiecki” (Кёнигсбергская область). W wyniku zmiany nazwy miasta Królewiec na Kaliningrad (4 lipca 1946), powstał obwód kaliningradzki. W tym samym czasie dokonano zmian nazw praktycznie wszystkich miejscowości w obwodzie[3].
Do 1947 praktycznie cała niemiecka ludność została wysiedlona; na obszarze tym osiedlili się osadnicy z różnych części ZSRR, głównie Rosjanie. Teren obwodu stał się z racji położenia geograficznego jedną z najbardziej zmilitaryzowanych części Rosji. Aż do 1991 obwód kaliningradzki pozostawał zamknięty dla cudzoziemców. Wszystkie połączenia lotnicze i kolejowe prowadziły w kierunku wschodnim, do portów zawijały tylko statki bandery radzieckiej, a szlaki kolejowe i drogowe wiodące ku południu urywały się w większości na granicy z Polską.
Po 1991 i ukonstytuowaniu się Federacji Rosyjskiej jako nowego państwa władze federacyjne w Moskwie nie były w stanie wypracować spójnej koncepcji dotyczącej bałtyckiej eksklawy. Pojawił się nurt separatystyczny postulujący szeroką autonomię (postulat partii „Reformy – Nowy Kurs”) lub nawet niepodległość obwodu jako Republiki Bałtyckiej – samodzielnego podmiotu prawa międzynarodowego, luźno stowarzyszonego z Rosją (koncepcje takie głosiła Bałtycka Partia Republikańska). O ile jednak na początku lat 90. XX w. tego typu postulaty popierało nawet ok. 20–30% mieszkańców obwodu, to już w latach 2000–2001 poparcie dla utworzenia niezależnej republiki spadło do ok. 6%[4].
Zrealizowana w 2001 reforma pozbawiła obwód części bezpośrednich wpływów z podatków, które zostały przekazane do budżetu federalnego, w zamian wprowadzając mechanizm subwencji i dotacji. W efekcie przyczyniło się to do finansowego uzależnienia regionu od władz centralnych. W 2010 budżet federalny uzyskał z terenu obwodu wpływy w wysokości ok. 1 mld USD, a budżet obwodu – niespełna 0,4 mld USD. Subwencje, dotacje i transfery w roku 2010 stanowiły 40% dochodów budżetu obwodu.
1 kwietnia 2006 weszła w życie ustawa o specjalnej strefie ekonomicznej. Obecnie administracja prezydencka w okresie rządów Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa realizuje pragmatyczne podejście do eksklawy, próbując z jednej strony dalej rozwijać jego współpracę międzynarodową, a drugiej zaś, ograniczając jego uprawnienia na rzecz większego uzależnienia od władz w Moskwie[4]. Wprowadzono m.in. zakaz istnienia regionalnych partii i bloków politycznych.
30 stycznia 2012 w Kaliningradzie doszło do największego od lat protestu politycznego w Rosji, który przyczynił się m.in. do usunięcia dotychczasowego gubernatora obwodu Gieorgija Boosa.
Miasta
Największym miastem obwodu jest jego ośrodek administracyjny – Kaliningrad, skupiający ok. 45% całej populacji regionu. W sumie na terenie obwodu znajduje się 21 miast oraz 3 osiedla typu miejskiego.
Miasta i największe osiedla typu miejskiego:
Herb | Nazwa | Nazwa rosyjska | Historyczna nazwa polska |
Historyczna nazwa niemiecka |
Historyczna nazwa litewska |
Liczba mieszkańców (2006-01-01) |
---|---|---|---|---|---|---|
Kaliningrad | Калининград | Królewiec | Königsberg | Karaliaučius | 423 651 | |
Sowieck | Советск | Tylża | Tilsit | Tilžė | 43 048 | |
Czerniachowsk | Черняховск | Wystruć | Insterburg | Įsrutis | 41 680 | |
Bałtijsk | Балтийск | Piława | Pillau | Piliava, Piluva | 33 255 | |
Gusiew | Гусев | Gąbin | Gumbinnen | Gumbinė | 28 051 | |
Swietłyj | Светлый | Buda | Zimmerbude | Cimerbūdė | 21 805 | |
Gwardiejsk | Гвардейск | Tapiawa | Tapiau | Sugubriai, Tepliuva, Tepliava | 13 552 | |
Nieman | Неман | Ragneta | Ragnit | Ragainė | 12 320 | |
Zielenogradsk | Зеленоградск | Koronowo, Kranc | Cranz | Krantas | 12 266 | |
Pionierskij | Пионерский | Kurowo | Neukuhren | Kuršiai | 11 761 | |
Gurjewsk | Гурьевск | Romnowo | Neuhausen | Noihauzenas | 11 132 | |
Swietłogorsk | Светлогорск | Ruszowice, Ruskowo | Rauschen | Rūsiai, Raušiai, Rūšiai | 10 918 | |
Polessk | Полесск | Labiawa | Labiau | Labguva | 7570 | |
Mamonowo | Мамоново | Świętomiejsce | Heiligenbeil | Šventapilė | 7500 | |
Bagrationowsk | Багратионовск | Pruska Iława, Iławka | Preußisch Eylau | Ylava, Prūsų Ylava, Yluva | 6773 | |
Oziorsk | Озёрск | Darkiejmy | Darkehmen | Darkiemis | 5357 | |
Jantarnyj1) | Янтарный | Palmniki | Palmnicken | Palmininkai, Palvininkai | 5346 | |
Sławsk | Славск | Jędrzychowo | Heinrichswalde | Gastos | 4979 | |
Niestierow | Нестеров | Stołupiany | Ebenrode d. Stallupönen | Stalupénai | 4889 | |
Prawdinsk | Правдинск | Frydląd, Frydland | Friedland in Ostpreußen | Romuva | 4439 | |
Ładuszkin | Ладушкин | Ludwikowo | Ludwigsort | Liudvigsortas | 3802 | |
Krasnoznamiensk | Краснознаменск | Łoździenie | Lasdehnen | Lazdėnai | 3518 | |
Żeleznodorożnyj 1) | Железнодорожный | Gierdawy | Gerdauen | Girdava | 2857 | |
Primorsk 1) | Приморск | Rybaki | Fischhausen | Žuvininkai | 2118 |
Społeczeństwo
Demografia
Zgodnie ze spisem ludności przeprowadzonym w 2002 obwód kaliningradzki zamieszkuje 955 281 osób, co stanowi ok. 0,7% ogółu ludności Federacji Rosyjskiej. Około 78,5% ludności mieszka w miastach i osiedlach typu miejskiego, a 21,5% zamieszkuje wsie.
Rok | Populacja | Mieszakańcy miast (% populacji) |
Mieszkańcy wsi (% populacji) |
---|---|---|---|
1959 | 610 181[6] | 64,2 | 35,8 |
2002 | 955 281 | 78,5 | 21,5 |
W 2010 zanotowano ujemny przyrost naturalny – liczba zgonów była wyższa od liczby urodzeń o około 3 tys. Straty te równoważone są przez migracje z innych obwodów Rosji[7].
Gęstość zaludnienia w obwodzie wynosi średnio 62,6 os./km², co stawia obwód na III miejscu w kraju, za okręgiem Krasnodarskim oraz Obwodem Tulskim.
Narodowości
Obecna struktura narodowościowa obwodu ukształtowała się po II wojnie światowej, kiedy to, po ucieczce i wysiedleniu ludności niemieckiej obszar ten zasiedlili osadnicy z różnych część Związku Radzieckiego, głównie Rosjanie. Polacy będący w diasporze na terenie obwodu mają swą organizację – Wspólnotę Kultury Polskiej.
W obwodzie kaliningradzkim żyje w sumie 97 narodowości i grup etnicznych, największa z nich to Rosjanie, którzy stanowią ponad 82% ogółu populacji.
Narodowość | w 1959 r. | w 2002 r. | ||
---|---|---|---|---|
Rosjanie | 473 861 | (77,5%) | 786 885 | (82,37%) |
Białorusini | 57 178 | (9,3%) | 50 748 | (5,31%) |
Ukraińcy | 35 717 | (5,8%) | 47 229 | (4,94%) |
Litiwini | 21 262 | (3,4%) | 13 937 | (1,46%) |
Ormianie | b.d. | 8415 | (0,88%) | |
Niemcy | b.d. | 8340 | (0,87%) | |
Tatarzy | 2202 | (0,3%) | 4729 | (0,50%) |
Polacy | 3287 | (0,5%) | 3918 | (0,41%)[8] |
Azerowie | b.d. | 2959 | (0,30%) | |
Mordwini | 3360 | (0,5%) | 2320 | (0,24%) |
Czuwasze | 2786 | (0,4%) | 2027 | (0,21%) |
Żydzi | 4520 | (0,7%) | 1599 | (0,17%) |
Cyganie | 802 | (0,1%) | 1447 | (0,15%) |
Mołdawianie | b.d. | 1116 | (0,12%) | |
Czeczeni | b.d. | 738 | (0,08%) | |
Łotysze | b.d. | 709 | (0,07%) | |
Gruzini | b.d. | 681 | (0,07%) | |
Kazachowie | b.d. | 631 | (0,07%) | |
Uzbecy | b.d. | 631 | (0,07%) | |
Baszkirzy | b.d. | 562 | (0,06%) | |
Jezydzi | b.d. | 504 | (0,05%) | |
Maryjczycy | b.d. | 448 | (0,05%) | |
Osetyjczycy | b.d. | 433 | (0,05%) | |
Udmurci | b.d. | 382 | (0,04%) | |
Lezgini | b.d. | 359 | (0,04%) | |
Bułgarzy | b.d. | 346 | (0,04%) | |
Tadżycy | b.d. | 309 | (0,03%) | |
pozostałe narodowości |
5910 | (0,9%) | < 300 | (0,03%) |
o nieustalonej narodowości |
b.d. | 8880 | (0,93%) |
Struktura społeczna
Według płci: | mężczyźni: | 456,1 tys. – 47,7% | kobiety: | 499,2 tys. – 52,3% | ||
Według miejsca zamieszkania: | miasto: | 741,5 tys. – 70,4% | wieś: | 213,8 tys. – 29,6% | ||
Według wieku (w %): | poniżej 15 lat: | 16,9% | 15–64 lat: | 69,0% | powyżej 65 lat: | 14,1% |
W ujęciu ekonomicznym wieku: | przedprodukcyjnym: | 19,6% | produkcyjnym: | 60,9% | poprodukcyjnym: | 19,5% |
- Przyrost naturalny: 0,201‰
Wyznania
Zdecydowana większość ludności obwodu wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała duża liczba niewierzących. Z licznych, acz niewielkich mniejszości wyznaniowych, żyją tutaj m.in. katolicy, protestanci (głównie luteranie oraz baptyści, a także przedstawiciele nowych ruchów religijnych wywodzących się z tradycji protestanckiej) oraz Świadkowie Jehowy i mormoni, muzułmanie i wyznawcy judaizmu.
Struktura wyznaniowa obwodu:
Prawosławni | 59,7% |
Katolicy | 4,9% |
Pozostali | 2,3% |
Ateiści lub agnostycy | 33,1% |
- Osobny artykuł:
Migracje
Obszar obwodu wykazuje dodatni przyrost rzeczywisty. Spowodowane jest to faktem, iż w obwodzie osiedlają się osoby pochodzenia europejskiego, zamieszkujące dotąd w należących niegdyś do ZSRR krajach Azji Środkowej. Saldo migracji w 2006 wyniosło 4‰, osiedlają się tutaj zwłaszcza Rosjanie, Ukraińcy i Niemcy. W wyniku migracji na terenie obwodu, po wojnie całkowicie pozbawionym Niemców, przedstawiciele tej narodowości stanowią już 0,9% populacji. Obwód kaliningradzki jest obwodem o największej fali imigracyjnej ze wszystkich obwodów Federacji Rosyjskiej. W lutym 2011 r. Rosja, Polska i Niemcy wezwały Komisję Europejską do objęcia obwodu ruchem bezwizowym z Unią Europejską[9]. Ratyfikacja układu przez stronę rosyjską nastąpiła 14 czerwca 2012.
W 2011 konsulaty krajów UE wydały 215 tys. wiz dla mieszkańców obwodu (liczba ich wynosiła wówczas 941,5 tys.). Jedynie 18,5% mieszkańców miast obwodu nie opuściło nigdy granic Rosji.
Podział administracyjny
Po reformie w 2010 obwód kaliningradzki pod względem administracyjnym dzielił się na trzy poziomy:
- I poziom: cały obwód ros. область;
- II poziom:
- osiem miast o znaczeniu obwodowym (ros. Город областного значения, Kaliningrad, Bałtijsk, Ładuszkin, Mamonowo, Pioniersk, Swietłyj, Swietłogorsk, Sowieck);
- jedno osiedle miejskie o takiej samej randze (ros. посёлок городского типа областного значения, Jantarnyj;
- 15 rejonów municypalnych (ros. муниципальные районы, rejon bagrationowski, rejon gwardiejski, rejon gusiewski, rejon krasnoznamienski, rejon niemanski, rejon niestierowski, rejon ozierski, rejon polesski, rejon prawdiński, rejon swietłogorski, rejon sławski i rejon czerniachowski);
- III poziom: 66 gmin (ros. населённые пункты), z tego 19 miejskich (ros. Городские населённые пункты) oraz 47 gmin wiejskich (ros. сельские населённые пункты)[10].
Rejony miejskie (stan do 2010):
Rejon miejski |
Liczba mieszkańców |
---|---|
Kaliningrad | 425 617 |
Jantarnyj | 5307 |
Ładuszkin | 3829 |
Mamonowo | 7471 |
Pionierskij | 11 826 |
Sowieck | 43 408 |
Swietłyj | 28 328 |
Rejony (stan do 2010):
Rejon | Liczba mieszkańców |
Ośrodek administracyjny |
---|---|---|
Rejon bagrationowski | 44 832 | Bagrationowsk |
Rejon bałtijski | 33 440 | Bałtyjsk |
Rejon czerniachowski | 55 010 | Czerniachowsk |
Rejon gurjewski | 48 814 | Gurjewsk |
Rejon gusiewski | 37 130 | Gusiew |
Rejon gwardiejski | 30 530 | Gwardiejsk |
Rejon krasnoznamieński | 12 389 | Krasnoznamiensk |
Rejon niemański | 21 958 | Nieman |
Rejon niestierowski | 17 031 | Niestierow |
Rejon oziorski | 16 656 | Oziorsk |
Rejon polesski | 18 997 | Polessk |
Rejon prawdinski | 21 177 | Prawdinsk |
Rejon sławski | 21 342 | Sławsk |
Rejon swietłogorski | 11 054 | Swietłogorsk |
Rejon zielenogradski | 32 223 | Zielenogradsk |
Gospodarka
W 1996 r. powstała specjalna strefa ekonomiczna. Jej celem jest przyśpieszenie społeczno-gospodarczego rozwoju tego regionu.
Do 2006 r. import produktów do obwodu zwolniony był z ceł importowych.
W porównaniu z pozostałą częścią Rosji obwód posiada silnie rozwinięty sektor małych przedsiębiorstw. Jest ich dwukrotnie więcej niż średnio w Rosji (23,5 na 1000 mieszkańców przy średniej krajowej 11 na 1000) i generują one ok. 35% PKB eksklawy (średnio w Rosji tylko 17%).
Z uwagi na odizolowanie obwodu od reszty kraju i wiążące się z tym wyższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej (energii, tranzytu i importu), jak też utrudnienia charakterystyczne dla całego kraju (korupcja, niski stopień ochrony praw własności, zmienność prawa), obwód cieszy się umiarkowanym zainteresowaniem inwestorów zagranicznych.
Przemysł
Na terenie obwodu istnieje rozwinięty przemysł zajmujący się produkcją środków transportu: wagonów oraz dźwigów, a także przemysł stoczniowy (budowlany i remontowy) oraz motoryzacyjny (produkcja samochodów: firma Avtotor – montaż marek Opel, BMW, Chevrolet, KIA oraz AwtoWAZ – montaż marek Łada, Nissan, Renault).
Ponadto istnieje tutaj przemysł elektroniczny (produkcja telewizorów) oraz materiałów budowlanych oraz spożywczy.
Nadmorski charakter obwodu sprawia, iż istotną gałęzią gospodarki jest rybołówstwo i przetwórstwo rybne.
Surowce mineralne
Na terenie obwodu znajdują się największe na świecie złoża bursztynu, obejmujące prawdopodobnie ponad 90% światowych zasobów tego surowca. Najwięcej bursztynu wydobywa się w rejonie osiedla Jantarnyj, gdzie często poddawany jest on także obróbce.
Znajdują się tutaj także niewielkie złoża ropy naftowej o wysokiej jakości (z niską zawartością siarki). Wydobycie roczne kształtuje się na poziomie 1 mln t z możliwością powiększenia do 1,5–2 mln t rocznie.
Znajdują się tu również pokłady soli kamiennej, węgla brunatnego, torfu oraz źródła wód mineralnych.
Transport
Transport drogowy
Na terenie obwodu istnieje dość gęsta sieć dróg utwardzonych, pochodzących jeszcze z okresu, gdy teren dzisiejszego obwodu należał do państwa niemieckiego. Ponieważ budowane przez Niemców drogi nie spełniają dzisiejszych rosyjskich norm w zakresie szerokości, jak też dlatego, iż charakteryzują się one dużą liczbą zakrętów, na większości dróg obwodu obowiązuje ograniczenie prędkości do 70 km/h (inaczej niż w pozostałych częściach kraju, gdzie dopuszczalna prędkość zwykle wynosi 90 km/h).
Ważniejsze drogi:
- А-229: Kaliningrad – Znamiensk – Czerniachowsk – Gusiew – Niestierow – granica litewska (a dalej w kierunku: Wilna i Mińska)
- А-216: Kaliningrad – Znamiensk – Tałpaki – Bolszakowo – Sowieck – granica litewska (a dalej w kierunku Szawłów i Rygi)
- Kaliningrad – Zielenogradsk – Rybaczyj – granica litewska (a dalej w kierunku Kłajpedy)
- Kaliningrad – Ładuszkin – Mamonowo – granica polska (a dalej w kierunku Elbląga i Gdańska)
- Kaliningrad – Bagrationowsk – granica polska (a dalej w kierunku Warszawy)
Oprócz tego na terenie obwodu znajduje się niedokończona droga, będąca planowaną niegdyś autostradą mającą łączyć Królewiec z Berlinem, zwana „Berlinką”. Droga ta łączy się z polską drogą ekspresową S22 poprzez otwarte w dniu 3 grudnia 2010 roku przejście graniczne Grzechotki – Mamonowo II.
Samochodowe przejścia graniczne
Na granicach obwodu znajdują się następujące przejścia:
- Na granicy z Litwą:
- Na granicy z Polską:
- Bagrationowsk/Bezledy
- Mamonowo/Gronowo
- Mamonowo-2/Grzechotki
- Gusiew/Gołdap
Transport kolejowy
Transport kolejowy wykorzystywany jest przede wszystkim dla przewozu towarowego między obwodem oraz sąsiednimi krajami i resztą terytorium Rosji. Ponadto ten rodzaj transportu odgrywa istotną rolę w przewozach pasażerskich, zarówno wewnątrz obwodu, jak i zagranicznych (wraz z przejazdami do pozostałej części Rosji). Z Kaliningradu wyjeżdżają pociągi zarówno do głównych miast Rosji (Moskwy i Sankt Petersburga), jak i miast zagranicznych (Wilna, Mińska, a dawniej również do Gdyni i Berlina).
Niegdyś sieć kolejowa pokrywająca obwód była znacznie gęstsza, lecz część połączeń została zamknięta i rozebrana w pierwszych latach powojennych; także tuż po rozpadzie ZSRR zamknięto część nierentownych połączeń.
Obecnie czynne są następujące odcinki torów:
- Kaliningrad – Czerniachowsk – granica litewska
- Kaliningrad – Mamonowo – granica polska
- Kaliningrad – Bagrationowsk – granica polska
- Kaliningrad – Primorsk – Bałtijsk
- Kaliningrad – Gurjewsk – Polessk – Swietłyj – Sowieck – granica litewska
- Czerniachowsk – Sowieck – granica litewska
- Czerniachowsk – Żeleznodorożnyj – granica polska
- Kaliningrad – Zielenogradsk – Pionierskij – Swietłogorsk (linia zelektryfikowana)
- Kaliningrad – Pionierskij (linia zelektryfikowana)
Największymi węzłami kolejowymi są Kaliningrad, gdzie zbiega się 8 linii kolejowych i Czerniachowsk (4 linie)
Transport wodny
Wodny transport na terenie obwodu należy podzielić na morski i śródlądowy.
Głównym towarowym portem morskim obwodu jest Kaliningrad, ważne porty znajdują się też w Pionierskim i Bałtijsku. Kaliningrad jest drugim co do wielkości rosyjskim portem morskim na Bałtyku. Z Bałtijska kursuje prom do Sankt Petersburga; miasto to ma także połączenie pasażerskie z Gdynią.
W Kaliningradzie, Czerniachowsku i Sowiecku znajdują się porty rzeczne. Żegluga odbywa się tylko po Pregole i Niemnie. Żegluga śródlądowa ma ograniczone znaczenie dla transportu; drogą tą przesyłają się tylko niewielką część ładunków, jakie przemieszczają się po terytorium obwodu; brak jest śródlądowej żeglugi pasażerskiej.
W okresie letnim między Kaliningradem, Fromborkiem i Elblągiem, po wodach Zalewu Wiślanego kursują wodoloty, eksploatowane przez polskich przewoźników.
Transport powietrzny
W Kaliningradzie, a dokładniej w znajdującej się pod tym miastem osadzie Chrabrowo, znajduje się międzynarodowy port lotniczy.
Transport miejski
W dużych miastach obwodu funkcjonuje transport autobusowy, jedynie w Kaliningradzie są ponadto linie tramwajowe (najstarsze w Rosji – działające od 1895) i linia trolejbusowa. Do końca II wojny światowej linia tramwajowa znajdowała się też w Sowiecku.
Energetyka
W 2004 r. średnioroczne zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie obwodu wynosiło 3,5 mld kilowatogodzin, z czego zaledwie 235 mln pokrywała produkcja własna. W związku z tym w 2005 oddano do użytku pierwszy blok nowej, najnowocześniejszej w Rosji elektrociepłowni o mocy 450 MW. Pokrywa ona połowę zapotrzebowania na energię, w wyniku czego obwód obecnie jest w tym względzie samowystarczalny. Pod koniec 2010 roku uruchomiony został drugi blok elektrociepłowni, dzięki czemu eksklawa uniezależniła się zupełnie od systemów energetycznych sąsiednich krajów. W 2008 roku podjęto decyzję o budowie Bałtyckiej Elektrowni Jądrowej w miejscowości Nieman. Miała ona posiadać dwa bloki energetyczne o łącznej mocy 2300 MW (2 × 1150 MW). Budowę pierwszego bloku zaplanowano na lata 2010–2016, a drugiego na lata 2012–2018. Wyposażenie miało dostarczyć francusko-rosyjskie konsorcjum Alstom-Atomenergomash (AAEM). Planowano instalację reaktorów wodnych ciśnieniowych WWER-1200[11]. Elektrownia miała zagwarantować obwodowi bezpieczeństwo energetyczne. Rosja zamierzała eksportować dwie trzecie wytwarzanego w niej prądu do Polski, Niemiec i Litwy. Bałtycka Elektrownia Atomowa miała być pierwszą wybudowaną z udziałem kapitału prywatnego, jednakże państwo miało zachować 51% udziałów. Jako wykonawcę wyłoniono rosyjski koncern Atomstrojeksport. Koszt budowy szacowano na 6 miliardów euro[12][13][14][15]. Federalna Agencja Energii Atomowej (Rosatom) jako terminy rozpoczęcia budowy elektrowni podawała wiosnę 2010 r., a następnie luty 2012. Budowa, choć podjęta (wylano betonowy fundament pod pierwszy reaktor, zbudowano część jego korpusu i zrobiono wykop pod drugi reaktor), w 2013 r. została wstrzymana, o czym przesądziło fiasko starań o pozyskanie zagranicznego inwestora skłonnego do sfinansowania inwestycji, jak też brak zainteresowania potencjalnych odbiorców energii z innych krajów. Zapowiadano co prawda analizę możliwości budowy w tym miejscu reaktorów małej (40 MW) i średniej (640 MW) mocy, jednakże oznacza to, że budowa BEJ, przynajmniej w pierwotnie planowanym kształcie, nie będzie kontynuowana[16].
Władza
Władza w obwodzie sprawowana jest zgodnie z Konstytucją Federacji Rosyjskiej i ustawodawstwem federalnym.
Władza ustawodawcza
Lokalnym organem prawodawczym jest Kaliningradzka Duma Obwodowa (ros. Калининградская областная Дума). Składa się ona z 40 posłów, spośród których 10 wybieranych jest w okręgach jednomandatowych, kolejnych 10 – wielomandatowych, a 20 – z jednego okręgu, złożonego z całego obwodu.
W ramach Dumy działa 8 stałych komisji.
Władza wykonawcza
Władzę wykonawczą sprawuje gubernator z pomocą lokalnego rządu (Правительство Калининградской области), na którego czele stoi. Od 2011 roku funkcję tę sprawuje Nikołaj Cukanow (były mer Gusiewa i pierwszy gubernator urodzony na terenie obwodu kaliningradzkiego, w 1965 r.). Poprzednim gubernatorem był Gieorgij Boos.
Współpraca z Polską
Obwód kaliningradzki współpracuje z województwem warmińsko-mazurskim na mocy Porozumienia o współpracy między Województwem Warmińsko-Mazurskim i Administracją Obwodu Kaliningradzkiego z 19 września 2001. W Kaliningradzie mieści się Konsulat Generalny RP.
Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej
Okolice Kaliningradu to najbardziej zmilitaryzowany obszar Federacji Rosyjskiej, istnieje tu największe skupisko obiektów militarnych w Europie. Bazy wojskowe mieszczą się na terenie całego obwodu kaliningradzkiego. Obwód kaliningradzki stanowi zaplecze Floty Bałtyckiej, której dowódca pełni również funkcję zwierzchnika wszystkich jednostek wojskowych w obwodzie, dowodząc Kaliningradzkim Rejonem Obronnym.
Największe bazy
- czynne bazy lotnicze
- Chrabrowo (ros. Храброво, niem. Powunden, ang. Khrabrovo), pow. Gurjewsk
- Czerniachowsk (ros. Черняховск, niem. Insterburg, ang. Chernyakhovsk)
- Donskoje (ros. Донское, niem. Groß-Dirschkeim, ang. Donskoye), pow. grodzki Swietłogorsk
- Kaliningrad Czkałowsk (ros. Чкаловск-Люблино-Новое, niem. Tannenwalde, ang. Chkalovsk-Lyublino-Novoye)
- nieczynne bazy lotnicze
- Bałtijsk-Kosa (ros. Балтийск-Коса, niem. Pillau, pol. Piława, ang. Baltiysk)
- Dunajewka Аэродром (Дунаевка) rejon swietłogorski niem. Thierenberg
- Niwienskoje (ros. Нивенское, niem. Wittenberg bei Tharau, ang. Nivenskoye), pow. Bagrationowsk
Tablice rejestracyjne
Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie kaliningradzkim mają oznaczenie 39 lub 91[17] w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-04] .
- ↑ a b [1].
- ↑ Przewodnik dla przedsiębiorcy po obwodzie kaliningradzkim.
- ↑ a b Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej w rosyjskich koncepcjach geopolitycznych.
- ↑ a b Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Калининградской области [online], kaliningrad.gks.ru [dostęp 2020-05-03] .
- ↑ Należy pamiętać, że w spisie uwzględniono jedynie ludność cywilną regionu i tylko częściowo personel wojskowy, dlatego rzeczywista liczba obywateli radzieckich przebywających w regionie wymaga wyjaśnienia https://kaliningrad.gks.ru/research_1959?print=1.
- ↑ Adam Hlebowicz: Kaliningrad bez wizy. Gdańsk: Oskar, 2012, s. 11. ISBN 978-83-63709-17-4.
- ↑ Nieoficjalne dane szacują liczbę Polaków w obwodzie kaliningradzkim na ponad 10 tys. do 20 tys. Por. Konsulat Generalny RP w Kaliningradzie, Polska diaspora w obwodzie kaliningradzkim. W 2012 statystyki podawały 4500 Polaków w obwodzie, a parafie katolickie liczbę osób polskiego pochodzenia szacowały na 10–15 tys.
- ↑ Adam Bańkowski: Polska za rozszerzeniem strefy ruchu bezwizowego z Kaliningradem. UniaEuropejska.org, 2010-12-22. [dostęp 2011-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Palmowski. Struktura władzy i podziały administracyjne obwodu kaliningradzkiego. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. tom 3 (2014), s. 171–180, 2014. (pol.).
- ↑ Konsorcjum Rosatom i Alstom dostarczy sprzęt dla elektrowni w Kaliningradzie.
- ↑ Rosja zbuduje elektrownię atomową w obwodzie kaliningradzkim.
- ↑ Rosatom: Elektrownia jądrowa w Kaliningradzie powinna eksportować prąd.
- ↑ Rosja buduje elektrownię atomową w Kaliningradzie.
- ↑ Kaliningrad: Elektrownia atomowa coraz bliżej.
- ↑ Marek Menkiszak Rosja zamraża budowę elektrowni jądrowej w Kaliningradzie.
- ↑ Автомобильный код региона Калининградская область. takewm.ru. [dostęp 2013-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-07)]. (ros.).