Przejdź do zawartości

Łęczyca: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 92: Linia 92:
* w XVI wieku rozwój miasta jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego, stolica [[województwo łęczyckie|województwa łęczyckiego]]
* w XVI wieku rozwój miasta jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego, stolica [[województwo łęczyckie|województwa łęczyckiego]]
* 1793 – likwidacja województwa łęczyckiego
* 1793 – likwidacja województwa łęczyckiego
* 1793-1807 – pod zaborem [[Królestwo Prus|pruskim]]
* 1793-1806 – pod zaborem [[Królestwo Prus|pruskim]]
*1794 - Prusacy rozpoczęli budować wokół miasta fortyfikacje bastionowe
*7 listopada 1806 - miasto opuściły bez walki wojska pruskie
*16 listopada 1806 - miasto zajęły oddziały dowodzone przez generała Dąbrowskiego
* 1807–1815 – w [[Księstwo Warszawskie|Księstwie Warszawskim]]
* 1807–1815 – w [[Księstwo Warszawskie|Księstwie Warszawskim]]
*11 maja 1809 - miasto zostało zajęte przez wojska austriackie
* od 1815 – w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]]
* od 1815 – w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]]
* 1815 – urodził się w Łęczycy Bernard Lessmann, wydawca i księgarz, dziadek [[Bolesław Leśmian|Bolesława Leśmiana]] i [[Jan Brzechwa|Jana Brzechwy]]
* 1815 – urodził się w Łęczycy Bernard Lessmann, wydawca i księgarz, dziadek [[Bolesław Leśmian|Bolesława Leśmiana]] i [[Jan Brzechwa|Jana Brzechwy]]

Wersja z 11:39, 16 kwi 2019

Łęczyca
miasto i gmina
Ilustracja
Ratusz w Łęczycy
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

łęczycki

Data założenia

IX wiek

Prawa miejskie

przed 1267

Burmistrz

Paweł Kulesza
(od 2018)

Powierzchnia

8,95 km²

Populacja (30.06.2018)
• liczba ludności
• gęstość


14 163[1]
1582,5 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 24

Kod pocztowy

99-100

Tablice rejestracyjne

ELE

Położenie na mapie powiatu łęczyckiego
Mapa konturowa powiatu łęczyckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Łęczyca”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łęczyca”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Łęczyca”
Ziemia52°03′33″N 19°11′54″E/52,059167 19,198333
TERC (TERYT)

1004011

SIMC

0969250

Urząd miejski
ul. Marii Konopnickiej 14
99-100 Łęczyca
Strona internetowa
BIP

Łęczycamiasto w centralnej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, przy łączącej północ z południem drodze krajowej nr 91. Miasto rozciąga się na pograniczu Niziny Mazowieckiej i Niziny Wielkopolskiej nad Bzurą (lewym dopływem Wisły), a dokładnie przy ujściu doliny Bzury do pradoliny warszawsko-berlińskiej.

Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[2] w starostwie łęczyckim w powiecie łęczyckim w województwie łęczyckim w końcu XVI wieku[3]. Łęczyca uzyskała prawo składu w 1444 roku[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich województwa łęczyckiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5].

Według danych GUS z 31 grudnia 2016, miasto liczyło 14 362 mieszkańców[1]

Toponimia

Istnieją dwie wersje pochodzenia nazwy miasta. Pierwsza wywodzi je od plemienia Łęczan, które przed powstaniem państwa polskiego zasiedlało okolice Łęczycy. Druga podaje wywód od cech charakterystycznych terenu na którym powstało. Równiny pełne błota i trzęsawisk oraz podmokłe łąki nazywano w języku staropolskimłęgami lub ługami i to one miały dać miejscowości nazwę.

Łacińskie średniowieczne dokumenty podają zlatynizowane nazwy miasta: Lonsin, Lucic, Lunciz, Lantsiza, Loncizia, Lonsitia, Lunchicia. Miejscowość w zlatynizowanej formie Lucic notuje Gall Anonim w swojej Kronice polskiej spisanej w latach 1112–1116[6]. W roku 1154 arabski geograf Al-Idrisi w swoim dziele pt. Księga Rogera zamieścił nazwę Łęczycy jako N(u)grada (pol. Nowygród) pośród innych polskich miast Krakowa, Sieradza, Gniezna, Wrocławia, oraz Santoka[7][8]. XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje nazwę miejscową Łęczyca[9].

Położenie

Widok z wieży Zamku Królewskiego

Miasto Łęczyca leży pośrodku obecnego powiatu łęczyckiego, bliżej jego południowej granicy.

Według danych z roku 2014 Łęczyca ma obszar 8,95 km²[10], w tym: użytki rolne 58%, użytki leśne 0,1%. Miasto stanowi 1,16% powierzchni powiatu łęczyckiego.

Sąsiednie gminy: Łęczyca, Daszyna, Grabów, Góra Świętej Małgorzaty, Świnice Warckie, Witonia.

Części miasta: Łęczyca Poduchowna, Obrywka, Probostwo, Przedmieście Ozorkowskie, Sobotczyzna, Waliszew.

Łęczyca dawniej była głównym ośrodkiem ziemi łęczyckiej. Od XIV do XVIII wieku stolica województwa łęczyckiego. W latach 1919–1939 miasto administracyjnie należało do woj. łódzkiego. Od 1946 do 1975 r. w woj. łódzkim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. płockiego.

W pobliżu miasta znajduje się geometryczny środek Polski.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2018[11]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 14163 100 7587 53,57 6576 46,43
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
1582 848 735
  • Piramida wieku mieszkańców Łęczycy w 2014 roku[12].


Historia

 Osobne artykuły: Zjazd w ŁęczycyRozejm w Łęczycy.
Jan Matejko, Łęczyca – pierwszy Sejm
  • X–XIII wiek – istniał tu gród, którego relikty znajdują się w niedalekim Tumie
  • XI wiek – powstanie w Łęczycy (obecnie miejscowość Tum) opactwa benedyktyńskiego prawdopodobnie z fundacji Kazimierza Odnowiciela lub według tradycji klasztornej przed rokiem 1000 z fundacji św. Wojciecha. Archikolegiata Łęczycka w Tumie jest obecnie sanktuarium św. Wojciecha
  • XI i XII wiek – najważniejszy gród prowincji
  • 1136 – wymieniona pod nazwą łacińską Lancicia
  • 1138–1144 – gród siedzibą księżnej Salomei, wdowy po Bolesławie Krzywoustym (Łęczyca była wtedy stolicą tzw. oprawy wdowiej)
  • 1149–1161 (?) – budowa w Łęczycy (obecnym Tumie), na miejscu rozebranego opactwa benedyktynów, kolegiaty NMP i św. Aleksego, stała się ona miejscem zjazdów książęcych i synodów kościelnych metropolii gnieźnieńskiej, pierwsze polskie sejmy
  • 1264 – podział ziemi łęczyckiej na księstwo łęczyckie i księstwo sieradzkie
  • przed 1267 – nadanie praw miejskich, lokacja miasta na północ od osady na lewym brzegu Bzury lub lokacja Starego Miasta, stolica księstwa łęczyckiego
  • 1352 – Kazimierz Wielki włączył Księstwo Łęczyckie do Polski po śmierci ostatniego księcia łęczyckiego Władysława Dobrzyńskiego
  • XIV w. – stała się siedzibą sądu ziemskiego i grodzkiego[13]
  • 17 lipca 1409 – walny zjazd w Łęczycy uchwalił włączenie się do wojny w razie najazdu Zakonu na Litwę. Stąd wyruszyło poselstwo do Malborka
  • w XVI wieku rozwój miasta jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego, stolica województwa łęczyckiego
  • 1793 – likwidacja województwa łęczyckiego
  • 1793-1806 – pod zaborem pruskim
  • 1794 - Prusacy rozpoczęli budować wokół miasta fortyfikacje bastionowe
  • 7 listopada 1806 - miasto opuściły bez walki wojska pruskie
  • 16 listopada 1806 - miasto zajęły oddziały dowodzone przez generała Dąbrowskiego
  • 1807–1815 – w Księstwie Warszawskim
  • 11 maja 1809 - miasto zostało zajęte przez wojska austriackie
  • od 1815 – w Królestwie Polskim
  • 1815 – urodził się w Łęczycy Bernard Lessmann, wydawca i księgarz, dziadek Bolesława Leśmiana i Jana Brzechwy
  • 1842 – powstanie szpitala św. Mikołaja według projektu Henryka Marconiego
  • 1869–1872 – rabinem Łęczycy był uczony i pisarz Malbim
  • 1914 – walki w ramach bitwy łódzkiej, udział Legionów Piłsudskiego
  • 1919–1975 – miasto siedzibą powiatu w województwie łódzkim
  • 1939 – walki Armii "Poznań" i "Pomorze" z Niemcami – bitwa nad Bzurą. Miasto zajęte przez niemiecką 221 Dywizję Piechoty w nocy z 14-ego na 15-ego września
  • luty 1941 – utworzenie przez Niemców getta dla ludności żydowskiej[14]. Obejmowało część miasta pomiędzy ulicami: Kilińskiego, Więzienną, Kaliską i placem Kościuszki[14]. Przez getto przeszło ok. 3 tys. Żydów[14].
  • kwiecień 1942 – likwidacja łęczyckiego getta i wywiezienie jego mieszkańców do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem[14].
  • 1955–1992 – Łęczyckie Zagłębie Rud Żelaza, wydobycie syderytów[15]
  • 1975–1998 – w województwie płockim
  • od 1999 – w województwie łódzkim

Zabytki

Kościół parafialny pw. św. Andrzeja
Zamek Królewski w Łęczycy obecnie Muzeum Ziemi Łęczyckiej
Zamek Królewski w Łęczycy podczas XV Międzynarodowego Turnieju Rycerskiego.
Jedyna zachowana wieża XIV-wiecznych fortyfikacji miejskich Łęczycy, pełniąca obecnie funkcje dzwonnicy kościelnej parafii pw. Św. Andrzeja.

Wpisane do rejestru zabytków

Według rejestru zabytków NID[16] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • kościół parafialny pw. św. Andrzeja, XV w., XVII-XIX w., nr rej.: 516 z 15.05.1946 oraz 68 z 25.07.1967
  • zespół klasztorny bernardynów, 1 poł. XVII w.:
    • kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, nr rej.: 83-V-7 z 5.06.1946 oraz 70 z 26.07.1967
    • klasztor, nr rej.: 86-V-10 z 5.06.1946 oraz 71 z 26.07.1967
  • zespół klasztorny dominikanów (kościół i klasztor), poł. XIV w., k. XVIII w., k. XIX w., nr rej.: 81-V-5 z 15.05.1946 i z 13.03.1961
    • klasztor norbertanek, ob. urszulanek, pocz. XVII w., 2 poł. XIX w., nr rej.: 450 z 27.07.1967
  • park miejski, k. XVIII w., 1828-30, nr rej.: A/30 z 22.06.2006
  • zespół zamkowy, (Muzeum Ziemi Łęczyckiej), XIV-XVIII w.:
    • dom wsch. – prochownia, XVIII w., nr rej.: 87-V-11 z 15.05.1946 oraz 74 z 26.07.1967
    • „dom nowy”, nr rej.: 80-V-4 z 15.05.1946 oraz 73 z 26.07.1967
    • wieża i mury, nr rej.: 91-V-15 z 15.05.1946 oraz 75 z 26.07.1967
  • baszta obronna, obecnie dzwonnica kościoła parafialnego, XIV w., XVIII w., nr rej.: 84-V-8 z 5.06.1946 oraz 69 z 25.07.1967
  • ratusz, klasycystyczny, 1788-90, przebudowany na pocz. XX w. i 2005-07, nr rej.: 460-V-20 z 6.05.1949 oraz 76 z 27.07.1967
  • hotel, obecnie dom mieszkalny, ul. Kościuszki 32, poł. XIX w., nr rej.: 464 z 29.07.1967
  • szkoła, al. Jana Pawła II 1, 1 poł. XIX w., nr rej.: 896-V-76 z 1953 oraz 465 z 29.07.1967
  • wieża szybowa „Łęczyca I” kopalni rudy żelaza, ul. Ozorkowskie Przedmieście 4, nr rej.: 647 z 11.06.1994
  • przestrzenny układ komunikacyjny kolejki wąskotorowej – Krośniewicka Kolej Dojazdowa
  • liczne domy z XIX wieku

Inne

Obiekty historyczne:

  • Mała Synagoga zbudowana w końcu XVIII wieku
  • Gmach gimnazjum im. Jana Pawła II. Budynek powstał w 1930 r. według projektu Karola Sicińskiego. W II RP mieścił trzy szkoły powszechne. W 1939 służył jako obóz przejściowy dla żołnierzy polskich wziętych do niewoli w Bitwie nad Bzurą, a następnie jako hitlerowskie starostwo powiatowe. Od 1945 r. służy oświacie.
  • cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Kaliskiej z kwaterami wojskowymi z 1914, 1920 i 1939 r.
  • cmentarz ewangelicko-augsburski z kwaterą wojskową z 1914 r.
  • cmentarz prawosławny z I poł. XIX wieku obecnie w obrębie nekropolii rzymskokatolickiej
  • Budynki koszar 37 Pułku Piechoty Ziemi Łęczyckiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego
  • Dawny szpital św. Mikołaja Cudotwórcy z 1842 r. wzniesiony według projektu Henryka Marconiego.

Nieistniejące obiekty:

Transport

Drogi przechodzące przez miasto:

Łęczyca posiada stację kolejową, przez którą przebiega linia kolejowa nr 16: Łódź WidzewKutno

PKS w Łęczycy oferuje przewozy ponad 50 autobusami[17].

PKS ma w planach przebudowę ówczesnej poczekalni na nowy, większy dworzec.

W roku 2015 przy ul. Zachodniej oddano do użytku sanitarne lądowisko dla śmigłowców.

Sport i rozrywka

Kultura

  • Dom Kultury
  • Kino „Górnik”
  • Muzeum w Łęczycy
  • Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie Łęczycy działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Honorowi obywatele miasta

 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Łęczycy.

Edukacja

W mieście znajdują się 3 przedszkola miejskie, 2 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum, 2 zespoły szkół ponadgimnazjalnych oraz 1 liceum ogólnokształcące.

  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. 25 Kaliskiej Dywizji Piechoty
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. M.Konopnickiej
  • Szkoła Podstawowa nr 5 – ośrodek szkolno wychowawczy
  • Gimnazjum im. Jana Pawła II
  • Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    • Technikum Nr 1
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 1
    • Szkoła Policealna Nr 1
  • Zespół Szkół im. Jadwigi Grodzkiej
    • II Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum Nr 2
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 2
    • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
    • Szkoła Policealna Nr 2
  • Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Łęczycy

Media

Prasa

Gazety łęczyckie:

Gazety pochodzące z innych miast, posiadające łęczycki dodatek:

Portale

Łęczyca jako garnizon wojskowy

Jednostki stacjonujące przed 1939:

  • 37 Pułk Piechoty Ziemi Łęczyckiej im. ks. Józefa Poniatowskiego

Jednostki stacjonujące po 1945:

Administracja

Miasto stanowi osobną gminę miejską. Łęczyca jest siedzibą władz powiatu łęczyckiego oraz gminy wiejskiej Łęczyca.

Łęczyca jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich[22].

Miasta i gminy partnerskie[23]

Zobacz też

Przypisy

  1. a b GUS – Baza Demografia: Wyniki badań bieżących: Stan i struktura ludności: Ludność: 2016: Ludność stan w dniu 31 XII: Ludność według płci i miast: Łódzkie
  2. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
  3. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65
  4. Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych : (prawo składu), Warszawa 1920, s.131.
  5. Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
  6. Monumenta Poloniae Historica, Tom I, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1864, str. 453.
  7. „Dzieje Wielkopolski w wypisach”, PZWS, Warszawa 1963, s. 41-43.
  8. Tadeusz Lewicki, Polska i kraje sąsiednie w świetle „Księgi Rogera” geografa arabskiego z XII w. Al Indrisi’ego, cz.I, Polska Akademia Nauk. Komitet Orientalistyczny, PWN, Kraków 1945.
  9. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, str. 649.
  10. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r..
  11. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2019-01-21].
  12. http://www.polskawliczbach.pl/Leczyca, w oparciu o dane GUS.
  13. M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków, 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012
  14. a b c d Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 289. ISBN 83-01-00065-1.
  15. Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 186
  16. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 26 listopada 2010].
  17. Strona PKS Łęczyca. [dostęp 2015-05-02].
  18. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20].
  19. a b ELE24
  20. leczyca.naszemiasto.pl
  21. www.mojaleczyca.pl
  22. Członkowie. Unia Miasteczek Polskich. [dostęp 2010-04-20]. (pol.).
  23. Miasta Partnerskie – Urząd miasta Łęczyca (pol.)

Linki zewnętrzne