Przejdź do zawartości

Niebylec (wieś)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Niebylec
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Znalezienia Krzyża
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

strzyżowski

Gmina

Niebylec

Liczba ludności (2020)

565[2]

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

38-114[3]

Tablice rejestracyjne

RSR

SIMC

0656947[4]

Położenie na mapie gminy Niebylec
Mapa konturowa gminy Niebylec, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Niebylec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Niebylec”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Niebylec”
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego
Mapa konturowa powiatu strzyżowskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Niebylec”
Ziemia49°51′23″N 21°54′12″E/49,856389 21,903333[1]
Herb Niebylca
Zabytkowy dwór

Niebylecwieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Niebylec[4][5]. Wieś położona jest przy drodze krajowej 19 z Rzeszowa do Miejsca Piastowego.

Miejscowość liczy ok. 600 mieszkańców i jest siedzibą gminy Niebylec oraz siedzibą parafii Znalezienia Świętego Krzyża, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej[6]. W Niebylcu mieści się główna siedziba firmy przewozowej Neobus Polska, która oferuje przewozy autokarowe z Podkarpacia w kierunku Warszawy (przez Rzeszów, Radom), Wrocławia (przez Rzeszów, Kraków, Katowice) i Łodzi (przez Kielce).

Niebylec uzyskał lokację miejską w 1509 roku, zdegradowany przed 1919 rokiem[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1460 roku właścicielami terenów Niebylca byli bracia: Marcin, Mikołaj, Jan i Stanisław Machowscy herbu Awdaniec. Niebylec był miastem w latach 15091919. Jego założycielem był Mikołaj Machowski z Machowa,dworzanin i krojczy królowej Elżbiety, któremu król Zygmunt Stary zezwolił na założenie miasta na terenie jego dziedzicznej wsi Jawornik (założonej w XV wieku). Początkowo miasto nosiło nazwę Jawornik, a później zmieniło nazwę na Niebylec. Obecnie wsie Jawornik Niebylecki i Niebylec to dwie niezależne jednostki administracyjne. Janusz Romer, właściciel Niebylca, w 1646 roku wybudował nowy kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Na mocy dekretu biskupa sufragana krakowskiego wydanego 14 lipca 1650 roku przyłączono do parafii w Niebylcu kościół w Konieczkowej, który stał się świątynią filialną.

Kolejnymi właścicielami Niebylca byli Pieniążkiowie i Ankwicze. W czasie konfederacji barskiej do obrony Polski przed wojskami rosyjskimi włączyli się mieszkańcy Niebylca, którymi dowodził Kajetan Junosza Łempicki, a potem wyruszył w 1794 roku na pomoc powstaniu kościuszkowskiemu. Ludność miasteczka trudniła się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Niebylec miał przywilej urządzania cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie (od 1801 roku – czterech jarmarków). Miasteczko znane było ze sprzedaży wołów, koni, krów i skór.

Na początku XVII wieku do Niebylca przeniesiona parafię z sąsiedniej wsi Konieczkowej. W XVIII wieku w miasteczku pojawiła się ludność żydowska, która na początku XX wieku stanowiła już większość mieszkańców Niebylca. W tym okresie właścicielem ziemskim w Niebylcu był Aszer Wałłach. W 1918 doszło tutaj do rabunku sklepów żydowskich przez mieszkańców okolicznych wsi. W czasie II wojny światowej żydowscy mieszkańcy Niebylca zostali wywiezieni, najpierw do getta w Rzeszowie, a później do obozu Belżec. W okolicach miasteczka działała w czasie okupacji AK, która nazwała te tereny mianem Rzeczpospolita Hyżneńsko-Niebylecka. Podobwód AK Rzeszów-Południe, teren Hyżne-Niebylec zarządzany był przez kpt. Józefa Maciołka „Żuraw”, „Roch”, zaś komendantami Placówek AK, byli: Jan Rabczak „Dąb”, Stanisław Jakubczyk „Chrobry”, Mieczysław Chedyński „Józef” oraz Jan Baran „Blizbor”

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Niebylec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Wniebowzięcia NMP z 1936-1943 (powstał na miejscu starszej budowli z 1646).
  • Synagoga murowana z II poł. XIX wieku z dobrze zachowaną polichromią (obecnie budynek biblioteki).
  • Pozostałości cmentarza żydowskiego (zachowane są jedynie 2 macewy).
  • Dwór drewniano-murowany z początku XV wieku, rozbudowany w XVII i XIX wieku.
  • Kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku.
  • Drewniane domy przy rynku.

Ludzie związani z Niebylcem (wsią)‎

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: ‎Ludzie związani z Niebylcem (wsią)‎.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86374
  2. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 s. 12-17 [dostęp 2022-02-08]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 809 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Niebylcu. [dostęp 2012-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-28)].
  7. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]