49°52′45″N 21°24′43″E/49,879167 21,411944Brzostek
|
|||
 Główna ulica Brzostku (Rynek) |
|||
|
|||
| Państwo |  Polska |
||
| Województwo |  podkarpackie |
||
| Powiat | dębicki | ||
| Gmina | Brzostek gmina miejsko-wiejska |
||
| Prawa miejskie | 1367 i 2009 | ||
| Burmistrz | Wojciech Piotr Staniszewski | ||
| Powierzchnia | 8,76[1] km² | ||
| Populacja (2016-12-31) • liczba ludności • gęstość |
2697[2] 308 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna |
+48 14 | ||
| Kod pocztowy | 39-230 | ||
| Tablice rejestracyjne | RDE | ||
|
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
 Brzostek
|
|||
|
Położenie na mapie Polski
Brzostek
|
|||
| 49°52′45″N 21°24′43″E/49,879167 21,411944 |
|||
| TERC (TERYT) |
1803024 | ||
| SIMC | 0814493 | ||
|
Urząd miejski
Rynek 139-230 Brzostek |
|||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Brzostek – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Brzostek. Położone nad rzeką Wisłoką na pograniczu Pogórza Ciężkowickiego i Strzyżowskiego.
Był miastem w województwie sandomierskim w 1629 roku[3].W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Miasto jest centrum usługowo-handlowym dla okolicznych wiosek: sklepy, ośrodek zdrowia, firmy usługowe, biblioteka publiczna, szkoła podstawowa i gimnazjum, Zespół Szkół im. Jana Pawła II. Mieści się tu także parafia Znalezienia Krzyża Świętego (należąca do dekanatu Brzostek, diecezji rzeszowskiej) oraz Sala Królestwa Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy Brzeziny-Brzostek[4].
Spis treści
Historia[edytuj]
Pierwsza pisemna wzmianka o Brzostku pojawiła się w dokumentach legata papieskiego Idziego w latach 1123-1125. Brzostek należy do najstarszych miejscowości województwa podkarpackiego, jakie potwierdzają dokumenty pisane w Krakowie (maj 1123- styczeń 1125) i wydane przez legata papieskiego Kaliksta II, przeprowadzający legację w Polsce Idzi z Tuskulum, który za zgodą Bolesława Krzywoustego i syna Bolesława oraz bp.krakowskiego Radosta zatwierdzał posiadłości klasztoru opactwa benedyktynów w Tyńcu, m.in.: Bieździedza, Kratowice, Pilzno, Brzostek (Brestek), Klecie (Clececi), Dęborzyn (Doborin), Szebnie, i wioskę „Vnochovici” (Januszkowice?). Miejscowości te musiały powstać znacznie wcześniej. Wówczas była to mała wioska należąca do dóbr opactwa benedyktynów w Tyńcu.
Od XIV wieku miejscowość rozwinęła się jako osada targowa. W 1367 benedyktyni tynieccy założyli miasto Brzostek[5]. Historia miasteczka obfituje w ciekawe wydarzenia: w XVI wieku Brzostek został całkowicie spalony przez wojska węgierskie, zaś w XVII wieku przez wojska księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego.
W lutym 1846 roku chłop ze Smarżowej, Jakub Szela, stanął na czele rzezi galicyjskiej.
W XIX wieku swoją aptekę otworzył tu Ignacy Łukasiewicz, twórca lampy naftowej.
W 1934 roku Brzostek stał się gminą wiejską, zachował jednak prawo do używania historycznej nazwy miasto. W czasie II wojny światowej miasteczko przeszło pacyfikację, hitlerowcy wymordowali Żydów, straty budynków wynosiły ponad 65%.
W 1985 roku gminę odznaczono Krzyżem Partyzanckim.
Prawa miejskie miejscowość posiadała w latach 1367-1934. Zostały one jej przywrócone 1 stycznia 2009[6].
Demografia[edytuj]
- Piramida wieku mieszkańców Brzostku w 2014 roku[7].
Zabytki[edytuj]
- kamienice mieszczańskie w Rynku z wieków XVIII-XIX
- kapliczki z wieków XVII-XIX
- klasycystyczny kościół z 1818 z wyposażeniem wnętrza z wieków XVI-XIX
- cmentarze wojskowe: nr 222, nr 223, nr 224, nr 225
Gospodarka[edytuj]
Największe przedsiębiorstwa:
- Marbet - producent materiałów budowlanych
- EKIW Sp. z o.o. - producent maszyn rolniczych i części zamiennych
- Fem Poland Sp. z o.o. - producent świec artystycznych
- Rubicello - produkcja oraz dystrybucja biżuterii, opakowań i torebek ozdobnych
- Emar Sp. j. - transport międzynarodowy
Osoby związane z miastem[edytuj]
- Obywatele honorowi: Mikołaj hr. Rej (marszałek rady), Włodzimierz Bogucki (starosta)[8]
- Władysław Chajec – rzeźbiarz ludowy (Kamienica Górna)
- Teodor Wiktor Furgalski ps. „Pandor” (ur. 11 września 1893 w Brzostku, zm. 25 listopada 1939 w szpitalu w Tworkach) – pułkownikdyplomowany piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
- Aleksander Gryglewski (1833–1879) – profesor, malarz, przyjaciel m.in. Jana Matejki, Artura Grottgera, ur. 4 marca 1833 r. w Brzostku, jako syn Kajetana i Katarzyny Soleckiej.
- Ignacy Łukasiewicz – twórca przemysłu naftowego, w Brzostku założył aptekę
- Mieczysław Maliński – ksiądz, pisarz, publicysta, przyjaciel Jana Pawła II
- Bogdan Stanaszek – ksiądz, prof. dr. hab., dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
- Jakub Szela – przywódca rzezi galicyjskiej 1846 w rejonie Jasła (urodzony w Smarżowej)
Zobacz też[edytuj]
- Brzostek
- Rynek w Brzostku
- Synagoga w Brzostku
- Cmentarz żydowski w Brzostku
- gmina Brzostek I
- gmina Brzostek II
Przypisy
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.
- ↑ Strona gminy, statystyka ludności
- ↑ Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, R. X, NR 2, s. 78.
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 2 stycznia 2015.
- ↑ Zbigniew Zyglewski, Polityka klasztorna Kazimierza Wielkiego, w: Kazimierz Wielki i jego państwo, 2011, s. 170.
- ↑ Dz.U. 2008 nr 137 poz. 860
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Brzostek, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Kronika. Obywatelstwo honorowe. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 303 z 7 lipca 1910.
Bibliografia[edytuj]
- Bogdan Stanaszek, Brzostek i okolice
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Brzostek w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom I (Aa – Dereneczna) z 1880 r.
- Brzostek w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom XV, cz. 1 (Abablewo – Januszowo) z 1900 r.
- Historia Żydów w Brzostku na portalu Wirtualny Sztetl
|
|||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
|
|||||||||||||
