16 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (1939)

16 Dywizjon Artylerii Ciężkiej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1938
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	8 pułk artylerii ciężkiej
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Stanisław Ostapowicz
Działania zbrojne
kampania wrześniowa bitwa o Pomorze (1–3 IX 1939) bitwa pod Mełnem (1–3 IX 1939) bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Grudziądz
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	16 Dywizja Piechoty

Dywizjon walczył w składzie 16 DP

16 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (16 dac) – pododdział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego.

Dywizjon został sformowany na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.5541/Org.tj.38 z 2 grudnia 1938 roku poprzez wydzielenie baterii armat 105 mm i baterii haubic 155 mm ze składu 8 pułku artylerii ciężkiej z Torunia i przeniesienie do koszar przy placu ćwiczeń w Grupie. Dywizjon osiągnął zdolność bojową w maju 1939 roku. Był organiczną jednostką artylerii 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty. W marcu 1939 stacjonował w Grudziądzu

16 dac w kampanii wrześniowej

Mobilizacja

16 dywizjon artylerii ciężkiej po zmobilizowaniu w Grupie przez 16 pułk artylerii lekkiej w dniach 24-26 sierpnia w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej, w następnych dniach wykonał marsz zajmując 30 sierpnia rejon na południe od Gruty z zadaniem wsparcia odcinka „Gruta”.

Działania bojowe

W kampanii wrześniowej walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Pomorze”).

Oddział Zbierania Nadwyżek 16 dac

Sformowany z nadwyżek żołnierzy rezerwy, koni i sprzętu taborowego i pozostałego wyposażenia pozostałych po zmobilizowaniu rzutu bojowego 16 dac. Oddział składał się z 4 oficerów rezerwy, ok. 160 podoficerów i szeregowych rezerwy, 39 koni i 11 wozów z poboru w złym stanie. Dowódcą oddziału mianowano ppor. rez. Feliksa Gaworzewskiego. Nocą 26/27 sierpnia 1939 roku OZN 16 dac załadowano na transport kolejowy wraz ze sprzętem kwaterunkowym, oddział został przewieziony do Skierniewic, gdzie po wyładowaniu kwaterował w pobliskiej wsi. Nocą 3/4 września na rozkaz przełożonych pomaszerował marszem pieszym do Warszawy wraz z OZN 16 pal docierając na miejsce nocą 7/8 września. Z Warszawy poprzez Siedlce oddział nadwyżek dotarł 13 września do Brześcia nad Bugiem. Z uwagi na brak broni w nadwyżkach dywizjonu, nie wszedł on w skład garnizonu brzeskiego, został skierowany do Kobrynia, a dalej przez Ratno do Kowla. 20 września w okolicach Kowla ustalono, że zgrupowanie WP w Kowlu zostało zdemobilizowane, a w mieście są oddziały sowieckie zawrócono do Ratna, a następnie do Małoryty. W Małorycie oddział wszedł w skład Zgrupowania „Brzoza” pod dowództwem płk. Brzozy-Brzeziny. Dozbrojenie nastąpiło podczas marszu, bronią porzuconą. OZN 16 dac skapitulował 6 października wraz z SGO „Polesie” w Woli Gułowskiej.

Organizacja i obsada personalna w 1939

Obsada personalna w marcu 1939 roku:

• dowódca – ppłk Ostapowicz Stanisław Jerzy
• z-ca dowódcy i oficer zwiadowczy – mjr Kazimierz Julian Klimko
• adiutant – kpt. Skaza Józef Franciszek
• dowódca plutonu łączności – kpt. Wiktor Kołowrocki
• dowódca 1 baterii – por. Teodor Włodzimierz Opolski
• dowódca 2 baterii – kpt. Lech Piotr Buderawski
• dowódca plutonu – por. Wacław Wierzchowski

Organizacja i obsada personalna 1 września 1939

dowództwo

• dowódca – ppłk Stanisław Ostapowicz
• adiutant – kpt. Józef Skaza
• oficer zwiadowczy – kpt. Wiktor Kołowrocki
• oficer obserwacyjny – NN
• oficer łączności – por. Wacław Wierzchowski
• oficer łącznikowy – NN
• płatnik – ppor. rez. Telesfor Dębski
• oficer żywnościowy – ppor. rez. Edmund Zagrodzki
• lekarz – por. dr Dobrosław Julian Wyrwicki
• lekarz weterynarii – ppor. rez. lek. wet. Ludwik Makowski

1 bateria (trzy 155 mm haubice wz. 1917)

• dowódca – por. Teodor Włodzimierz Opolski
• oficer zwiadowczy – por. rez. Eugeniusz Ludwik Grochowski
• oficer ogniowy – por. Władysław Jaworowski
• dowódca I plutonu – ppor. Mieczysław Karol Rosół
• dowódca II plutonu – ogn. pof. Augustyn Tarchała

2 bateria (trzy 105 mm armaty wz. 1913)

• dowódca 2 baterii – kpt. Lech Piotr Buderawski
• oficer zwiadowczy – por. rez. Zdzisław Orpiszewski
• oficer ogniowy – por. Franciszek Dwer
• dowódca I plutonu – ogn. pchor. Władysław Białousz
• dowódca II plutonu – plut. pchor. rez. Włodzimierz Horbaczewski

pluton łączności

• dowódca - por. Wacław Wierzchowski

kolumna amunicyjna

• dowódca – por. rez. Czesław Janowski

Bibliografia

• Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
• Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Bellona, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Jędrzej Korbal: Armata 105 mm wz.13 i wz.29. Wielki Leksykon Uzbrojenia wydanie specjalne tom 5/2021. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2021. ISBN 978-83-8164-501-0.
• Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz. 4 Dywizja „Brzoza”. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, 2015. ISBN 978-83-64475-25-2.