Wincenty Przerębski

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	1499
Konsekrator	Fryderyk Jagiellończyk
Współkonsekrowani biskupi
Erazm Ciołek	4 lutego 1504

Wincenty Przerębski
	Biskup płocki
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	ok. 1450
Data i miejsce śmierci	20 września 1513 ; Włocławek
Miejsce pochówku	bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku
	Biskup płocki
Okres sprawowania	1498–1503
	Biskup włocławski
Okres sprawowania	1503–1513
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	1499

Wincenty Przerębski herbu Nowina (ok. 1450 – zm. 20 września 1513 we Włocławku) – biskup kujawski od 1504 i płocki od 1498, podkanclerzy koronny w latach 1497–1499, scholastyk łęczycki, dziekan kurzelowski, kanonik gnieźnieńskiej kapituły katedralnej w 1488 roku, kanonik krakowski^[1], sekretarz królewski, posiadał przywilej kreacji notarialnej^[2].

Życiorys

Syn Jana (zm. 1480), kasztelana sieradzkiego. Był pisarzem królewskim, scholastykiem łęczyckim. W 1478 został kanonikiem krakowskim, w 1488 gnieźnieńskim. W latach 1484–1484 prowadził księgę skarbową Liber quitantiarum Kazimierza Jagiellończyka. 2 października 1487 mianowany sekretarzem królewskim. 6 marca 1497 został podkanclerzym koronnym. Redagował wiele ważnych traktatów międzynarodowych, m.in. teksty porozumień polsko-węgierskich w sprawie Mołdawii w 1498 i 1499. W maju 1498 król mianował go biskupem płockim, a nominację tę zatwierdził papież Aleksander VI 22 października. Już wcześniej zrezygnował z kanonii gnieźnieńskiej na rzecz bratanka Wincentego. Biskupstwo płockie objął przez prokuratora 18 grudnia 1498, ingresu dokonał 7 stycznia 1499. W tym też roku złożył podkanclerstwo i zajął się administrowaniem swoją diecezją płocką. 6 maja 1499 roku podpisał w Krakowie akt odnawiający unię polsko-litewską^[3]. Podpisał dekret elekcyjny Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski 3 października 1501 roku^[4]. Był sygnatariuszem unii piotrkowsko-mielnickiej 1501 roku^[5]. Po śmierci Krzesława z Kurozwęk król mianował Przerębskiego biskupem kujawskim (przed 21 maja 1503), a papież Juliusz II zatwierdził go na tej godności 25 sierpnia 1503. Diecezję kujawską objął 27 stycznia 1504. Podpisał konstytucję Nihil novi na sejmie w Radomiu w 1505 roku^[6]. Jako komisarz królewski 18 września 1506 roku ogłosił statut Prus Królewskich^[7]. Podpisał dyplom elekcji Zygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego^[8] na sejmie w Piotrkowie 8 grudnia 1506 roku^[9].

Odbył trzy synody prowincjonalne: w latach 1499, 1501, 1503 w Płocku. W nowej diecezji odbył dwa synody prowincjonalne: w 1508 we Włocławku i w 1511 w Bydgoszczy. Wielokrotnie był przedstawicielem królów Polski na sejm stanów pruskich. W czasie koronacji Zygmunta Starego 14 marca 1507 wdał się w spór z biskupem poznańskim Janem Lubrańskim o miejsce z prawej strony władcy. Atak apoplektyczny 15 sierpnia 1511 we Włocławku na pół roku wyłączył go z czynnej działalności publicznej. Od lutego do sierpnia 1512 podróżował po dobrach biskupich i wziął udział w synodzie prowincjalnym w Łęczycy. Na jego polecenie dobudowano w katedrze we Włocławku wejście boczne od północy wraz z kruchtą; ufundował dla katedry dzwon zwany „Wincenty” (1513). Na mocy testamentu przekazał kapitułom włocławskiej i płockiej po tysiąc grzywien. Zmarł we Włocławku i został pochowany we włocławskiej katedrze.

Przypisy

↑ Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, opracował Jan Korytkowski, t. III, Gniezno 1883, s. 266.
↑ Krzysztof Skupiński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1979, s. 118.
↑ Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 121.
↑ Halina Hofmanówna, Dekret elekcyjny króla Aleksandra z dn. 3 października 1501 roku,w: Przegląd Historyczny, Tom 17, Numer 1 1913, s. 95.
↑ Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 136.
↑ Volumina Legum, t. I. Petersburg 1859, s. 140.
↑ Karol Górski, Łukasz Watzenrode : życie i działalność polityczna (1447-1512), Wrocław 1973, s. 80.
↑ Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.
↑ Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10-11.

Bibliografia

Biografia w iPSB

[1] Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, opracował Jan Korytkowski, t. III, Gniezno 1883, s. 266.

[2] Krzysztof Skupiński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1979, s. 118.

[3] Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 121.

[4] Halina Hofmanówna, Dekret elekcyjny króla Aleksandra z dn. 3 października 1501 roku,w: Przegląd Historyczny, Tom 17, Numer 1 1913, s. 95.

[5] Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 136.

[6] Volumina Legum, t. I. Petersburg 1859, s. 140.

[7] Karol Górski, Łukasz Watzenrode : życie i działalność polityczna (1447-1512), Wrocław 1973, s. 80.

[8] Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.

[9] Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10-11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Biskupi diecezjalni kujawsko-pomorscy	Swidger (1133) Warner (1148) Onold (1161–1180) Stefan (1187–1198) Ogerius (1206–1212) Barta (1213–1220) Michał (1222–1252) Wolimir (1252–1275) Albierz (Wojciech) (1275–1283) Wisław (1283–1300) Gerward (1300–1323) Maciej z Gołańczy (1324–1364) Zbylut z Wąsosza (1364–1383) Teodoryk (1383) Jan Kropidło (1384–1389) Henryk VIII legnicki (1389–1398) Mikołaj Kurowski (1399–1402) Jan Kropidło (1402–1421) Jan Pella (1421–1428) Jan Szafraniec (1428–1433) Władysław Oporowski (1433–1449) Jan Gruszczyński (1450–1463) Jan Lutkowic z Brzezia (1463–1464) Jakub z Sienna (1464–1472) Zbigniew Oleśnicki (1473–1481) Andrzej Oporowski (1481–1483) Piotr z Bnina Moszyński (1484–1493) Krzesław Kurozwęcki (1494–1503) Wincenty Przerębski (1503–1513) Maciej Drzewicki (1513–1531) Jan Karnkowski (1531–1538) Łukasz Górka (1538–1542) Mikołaj Dzierzgowski (1542–1546) Andrzej Zebrzydowski (1546–1551) Jan Drohojowski (1551–1557) Jakub Uchański (1557–1565) Mikołaj Wolski (1565–1567) Stanisław Karnkowski (1567–1580) Hieronim Rozdrażewski (1581–1600) Jan Tarnowski (1600–1603) Piotr Tylicki (1603–1607) Wojciech Baranowski (1608) Maciej Pstrokoński (1608–1609) Wawrzyniec Gembicki (1610–1616) Paweł Wołucki (1616–1622) Andrzej Lipski (1622–1631) Maciej Łubieński (1631–1642) Mikołaj Wojciech Gniewosz (1642–1654) Kazimierz Florian Czartoryski (1654–1673) Jan Gembicki (1674–1675) Stanisław Sarnowski (1675–1680) Bonawentura Madaliński (1680–1691) Stanisław Kazimierz Dąmbski (1691–1700) Stanisław Szembek (1700–1705) Konstanty Felicjan Szaniawski (1705–1720) Krzysztof Antoni Szembek (1720–1739) Adam Stanisław Grabowski (1739–1741) Walenty Aleksander Czapski (1741–1751) Antoni Sebastian Dembowski (1751–1763) Antoni Kazimierz Ostrowski (1763–1776) Józef Ignacy Rybiński (1777–1806) Franciszek Skarbek-Malczewski (1815–1818)
Biskupi diecezjalni kujawsko-kaliscy	Andrzej Wołłowicz (1818–1822) Józef Szczepan Koźmian (1822–1831) Walenty Maciej Tomaszewski (1836–1850) Jan Michał Marszewski (1856–1867) Wincenty Teofil Popiel (1875–1883) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1883–1902) Stanisław Zdzitowiecki (1902–1925)
Biskupi diecezjalni włocławscy	Stanisław Zdzitowiecki (1925–1927) Władysław Krynicki (1927–1928) Karol Radoński (1928–1951) Antoni Pawłowski (1951–1968) Jan Zaręba (1968–1970 adm. apost.) Jan Zaręba (1970–1986) Henryk Muszyński (1987–1992) Bronisław Dembowski (1992–2003) Wiesław Mering (2003–2021) Krzysztof Wętkowski (od 2021)
Biskupi pomocniczy	Stefan? (1347–1348) Jan (1349) Benedykt Vallati? (po 1364–przed 1380) Dominik de Firmo? (po 1373–przed 1380) Stefan ze Lwowa (1384–1416/1417) Jan Kaldeborn (1402–1411/1412) Ulryk Prunhofer (1414/1415–1417) Wacław Sporer (1417?–1421?) Godswin Comhaer? (1437) Jan Scheffchen (1438–1442) Jan (1440–1447) Jan (1444) Mikołaj Rusin (1447–1474) Aleksander Myszczyński (1514–1540) Jan Dziaduski (1540–1543) Maciej Walerian z Warszawy (1543–1547) Adam Mierchowski (1565–1574) Andrzej Blinowski (1574) Maciej Wielicki (1581–1585) Jan Rozdrażewski Nowomiejski (1587–1597) Franciszek Łącki (1597–1617) Baltazar Miaskowski (1617–1632) Krzysztof Charbicki (1634–1638) Wacław Paprocki (1639–1642) Piotr Mieszkowski (1643–1648) Mikołaj Krasicki (1649–1652) Walerian Wilczogórski (1652–1653) Stanisław Domaniewski (1654–1677) Piotr Paweł Mieszkowski (1678–1692) Andrzej Albinowski (1695–1706) Wojciech Ignacy Bardziński (1709–1723) Franciszek Antoni Kobielski (1725–1736) Aleksander Tomasz Działyński (1737–1739) Franciszek Kanigowski (1740–1759) Antoni Kazimierz Ostrowski (1758–1763 koadiutor) Jan Dembowski (1759–1788) Józef Ignacy Rybiński (1774–1777 koadiutor) Maciej Grzegorz Garnysz (1776–1781) Ludwik Stanisław Górski (1781–1799) Marcin Chyczewski (1789–1796) Feliks Łukasz Lewiński (1795–1819) Józef Marceli Dzięcielski (1819–1825) Józef Goldtmann (1838–1844) Tadeusz Łubieński (1844–1861) Karol Ludwik Pollner (1884–1887) Henryk Piotr Kossowski (1889–1903) Władysław Krynicki (1918–1927) Wojciech Owczarek (1918–1938) Michał Kozal (1939–1943) Franciszek Korszyński (1946–1962) Kazimierz Majdański (1962–1979) Jan Zaręba (1963–1968) Czesław Lewandowski (1973–1997) Roman Andrzejewski (1981–2003) Stanisław Gębicki (2000–2020)