Krosno
49°40′56″N 21°45′57″E/49,682222 21,765833
| miasto na prawach powiatu | |||||
 Krosno Parva Cracovia „Mały Kraków” – panorama miasta | |||||
| |||||
| Dewiza: Krosno Miasto Szkła | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Prawa miejskie |
około 1348 | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
44,72 km² | ||||
| Wysokość |
260 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
13 | ||||
| Kod pocztowy |
38-400 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
RK, YK | ||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
| 49°40′56″N 21°45′57″E/49,682222 21,765833
| |||||
| TERC (TERYT) |
1861011 | ||||
| SIMC |
0952410 | ||||
| Hasło promocyjne: Krosno – Miasto Szkła | |||||
Urząd miejski ul. Lwowska 28a, ul. Staszica 238-400 Krosno | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Krosno – miasto na prawach powiatu w Polsce położone w województwie podkarpackim.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 31 grudnia 2022 Krosno liczyło 44 322 mieszkańców. Miejski Obszar Funkcjonalny Krosno tworzą miasto Krosno oraz gminy powiatu ziemskiego: gmina Chorkówka, gmina Jedlicze, gmina Korczyna, gmina Krościenko Wyżne, gmina Miejsce Piastowe i gmina Wojaszówka[2]. Miejski Obszar Funkcjonalny miasta Krosna liczy 115 tys. mieszkańców. Natomiast powiat krośnieński według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 31 XII 2019 roku liczył 112 283 mieszkańców.
Krosno to największe miasto południowego Podkarpacia, ośrodek o znaczeniu regionalnym i subregionalnym. Siedziba wielu instytucji o zasięgu ponadlokalnym: Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii, Okręgowej Komisji Wyborczej, Sądu i Prokuratury Okręgowej, Okręgowego Urzędu Górniczego, Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego, Wojewódzkiego Szpitala Podkarpackiego, Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli, Urzędu Celnego, Instytutu Nafty i Gazu oraz RTCN Sucha Góra.
Stolica województwa krośnieńskiego od 1 czerwca 1975 do 31 grudnia 1998 r.
Znajduje się w Euroregionie Karpackim, w skład którego wchodzą przygraniczne tereny Polski, Słowacji, Ukrainy, Węgier i Rumunii.
Leży w historycznej ziemi sanockiej[3]. Krosno uzyskało lokację miejską około 1348 roku[4]. W 1367 roku Kazimierz Wielki nadał miastu tytuł Królewskiego Wolnego Miasta Krosna i własny herb księstwa brzesko-kujawskiego, przedstawiający pół orła i pół lwa na czerwonym polu. Miasto królewskie położone na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[5], w drugiej połowie XVII wieku należało do starostwa krośnieńskiego[6].
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Krosno leży w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, przy ujściu potoku Lubatówki do Wisłoka, na obszarze Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, wchodzącej w skład Pogórza Środkowobeskidzkiego. Krosno określano jako „parva Cracovia” – czyli „mały Kraków”, dlatego że krośnieński Rynek z renesansowymi sukiennicami kojarzył się z krakowskim Starym Miastem, a także ze względu na wysoki poziom życia umysłowego miasta. O celowości porównywania do Krakowa świadczy umieszczenie widoku Krosna w miedziorycie Georga Brauna (1541–1622) i Fransa Hogenberga (ok. 1535–1590), w dziele Civitates orbis terrarum (Miasta świata wydanym w 1617 r. w Kolonii) w towarzystwie m.in. Krakowa, Poznania, Warszawy czy Zamościa, oraz w dziele Andreasa Cellariusa (1596–1665) z 1659 r. Regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuanie Novissima Descriptio, wydanym w Amsterdamie.
Kotlina Krośnieńska od zachodu graniczy z doliną Jasiołki i niewielkimi przełęczami, z Kotliną Jasielską, a na wschodzie łączy się z doliną Wisłoka i z Kotliną Zarszynską. Nad Krosnem wznosi się od północy tzw. Pasmo Odrzykońskie, z wyróżniającymi się kulminacjami Królewskiej Góry (554 m n.p.m.) i Suchej Góry (585 m n.p.m.). U podnóża pierwszej, znajduje się Zamek „Kamieniec”, a na szczycie drugiej wieża przekaźnikowa stacji telewizyjnej. Do krośnieńskiego bogactwa oprócz ropy naftowej, piaskowca, glinek, zalicza się także źródła mineralne, które występują w dzielnicy Białobrzegi, jako siarkowo-wodorowe, na Zawodziu siarczany i solanki o dużym stężeniu, oraz w innych dzielnicach solanki o różnym składzie chemicznym.
Krosno – w widłach Wisłoka i Lubatówki, stanowiło regularny, zwarty układ urbanistyczny z czworokątnym Rynkiem i wychodzącą z niego rozplanowaną siecią ulic. Z Rynku wybiegały symetrycznie w kierunkach na południe i północ po trzy ulice, które zbiegały się przy bramach miejskich.
W Krośnie jest wiele średniowiecznych kościołów i zabytkowych kamieniczek, usytuowanych głównie w obrębie Rynku, który mieści się na wzniesieniu ok. 277 m n.p.m. Miasto należy do Zagłębia Naftowego Jasielsko-Krośnieńskiego, słynie również z hut szkła i z lotnictwa.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
-
Widok od strony wschodniej, 1846 -
Widok od strony Wisłoka, przed 1934 -
Rynek, 1939 -
Kościół farny, 1939
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]W 2016 r. władze miasta uruchomiły portal informacyjny dla turystów: visitkrosno.pl[7][8].
Zabytkowe kościoły
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Kościół Farny św. Trójcy (bazylika kolegiacka)
- Kościół i Klasztor oo. Franciszkanów
- Kościół św. Wojciecha
- Kościół i Klasztor oo. Kapucynów
- Kaplica Emaus przy ul. Kletówki
- Kościół NMP Królowej Polski
- Klasztor Jezuitów – wzniesiony w latach 1660–1667, w wyniku fundacji Stanisława Zaremby, Bobolów i Balów. Częściowo wykorzystano fortyfikację miejską nad rzeką Lubatówką. Przez stulecie mieścił uczelnię jezuicką o wysokim poziomie nauczania. Czworobok dziedzińca zamykał od północy zburzony w roku 1807 kościół jezuitów pw. Niepokalanego Poczęcia N.P. Marii – jedna z 7 świątyń w mieście do połowy XVII wieku. Po kasacie zakonu przez zaborcę, w roku 1773, mieściła się tu szkoła, a potem szpital wojskowy. Po pożarze w roku 1849 odbudowany w XIX wieku. Teraz siedziba Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie[potrzebny przypis].
Inne atrakcje
[edytuj | edytuj kod]- Stare miasto z Rynkiem i Wieżą Farną[10]
- Centrum Dziedzictwa Szkła[11][12]
- Muzeum Rzemiosła
- Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej[13]
- BWA (Biuro Wystaw Artystycznych) Krosno
- Pałac Trzecieskich (Pałac w Polance)
- Zabytkowe pałace i kamienice Krosna
- Zabytkowe cmentarze Krosna
- Muzeum Podkarpackie w Krośnie
- Muzeum Rzemiosła w Krośnie
- Muzeum Misyjne w Krośnie
W najbliższej okolicy:
- Zamek Kamieniec w Odrzykoniu, którego historia zainspirowała Aleksandra Fredrę do napisania Zemsty
- Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie – późnogotycki drewniany kościół usytuowany w miejscowości Haczów pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła, znajdujący się wraz z innymi drewnianymi kościołami południowej Małopolski i Podkarpacia na liście światowego dziedzictwa UNESCO
- miasteczko uzdrowiskowe Iwonicz-Zdrój
- Kopalnia ropy naftowej w Bóbrce, obecnie Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza
- dworek mieszczący Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Statut miasta przewiduje możliwość tworzenia dzielnic oraz osiedli jako jednostek pomocniczych miasta[14]. Miasto jest podzielone na 6 dzielnic oraz 6 osiedli[15]:
- Dzielnica Białobrzegi
- Dzielnica Krościenko Niżne
- Dzielnica Polanka
- Dzielnica Suchodół
- Dzielnica Śródmieście
- Dzielnica Zawodzie
- Osiedle Stefana Grota-Roweckiego
- Osiedle ks. Bronisława Markiewicza
- Osiedle Południe
- Osiedle Traugutta
- Osiedle Turaszówka
- Osiedle Tysiąclecia
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Osobny artykuł: Ludność Krosna
Piramida wieku mieszkańców Krosna w 2014 roku.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Według danych GUS za rok 2005 dochód na jednego mieszkańca w Krośnie wynosił 3100,30 zł, co daje 105,30% średniej krajowej w 2005 roku. W tym samym czasie stopa bezrobocia wynosiła 6,5%[16].
Według danych GUS za rok 2017 dochód na jednego mieszkańca w Krośnie wynosił 6123 zł. W tym samym czasie stopa bezrobocia wynosiła 3,3%[16], był to najniższy wynik w całym województwie podkarpackim i jeden z najniższych w całej Polsce.
W 2017 roku dochód budżetu Krosna wyniósł 284,6 mln zł. Dochody własne osiągnęły kwotę 127,8 mln zł. Z podatku od osób fizycznych Krosno otrzymało 49,6 mln zł, a z podatku od nieruchomości 33,0 mln zł (oba te dochody stanowiły największą część dochodów własnych). Subwencje wyniosły 89,1 mln zł, a dotacje 67,8 mln zł. Dochód w przeliczeniu na jednego mieszkańca Krosna wyniósł 6123 zł.
W mieście działa ponad 5,5 tysiąca podmiotów gospodarczych. Około 97% z nich to przedsiębiorstwa prywatne. Krosno jest silnym ośrodkiem przemysłowym i usługowym, który charakteryzuje się dużą różnorodnością branż. Zajmuje wysokie pozycje w rankingach miast przyjaznych dla biznesu. Regularnie uzyskuje najwyższe oceny w raportach atrakcyjności inwestycyjnej opracowywanych na zlecenie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu. Główne sektory, na których opiera się lokalna gospodarka, bazują na bogatych tradycjach, doświadczonych kadrach oraz stałym wdrażaniu innowacji.
Dzisiejsza gospodarka Krosna oparta jest mocno na fundamentach przemysłu tkackiego i szklanego. Ten drugi jest na tyle ważnym filarem, że Krosno nazywane jest "Miastem Szkła". Ważne miejsce zajmują tu również produkcja maszyn i aparatury służącej wydobyciu ropy naftowej oraz przemysł motoryzacyjny. Wśród największych przedsiębiorstw na terenie Krosna można wymienić: Eba Sp. z o.o. Artykuły Metalowe, Ekolot Zakład Produkcyjny (produkcja sprzętu lotniczego), Krosno Glass S.A.[17]
Transport
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Przez Krosno przebiegają:
- droga krajowa nr 28 (Zator – Medyka), która w Miejscu Piastowym 2 km od granicy miasta krzyżuje się z drogą krajową nr 19, obok której budowana jest droga ekspresowa S19 (fragment trasy Via Carpatia)[18],
- droga krajowa nr 19 (E371) (Kuźnica – Barwinek), biegnie wzdłuż wschodniej granicy miasta, przy granicy byłego Lotniska „Iwonicz”, a w przyszłości strefy ekonomicznej, przez którą ma prowadzić bezpośredni łącznik Krosna do S19[19],
- droga wojewódzka nr 990 (Krosno – Twierdza),
- droga wojewódzka nr 991 (Krosno – Lutcza).
Transport lotniczy
[edytuj | edytuj kod]Jest to jedno z największych lotnisk trawiastych w Europie, które należy od 2008 roku do miasta Krosna, a jest użytkowane przez Aeroklub Podkarpacki. W grudniu 2016 roku zakończyła się budowa asfaltowej drogi startowej o długości 1100 metrów i szerokiej na 30 metrów oraz dróg kołowania. Wybudowano także pełne oświetlenie lotniska (dróg kołowania, pasa startowego i płyt postojowych), a także zaawansowaną stację meteorologiczną i dwa wskaźniki wiatru. Zamontowano również oznakowanie pionowe. Rok później wybudowano bezobsługową stację paliw lotniczych[20].
W 2013 r. przy ul. Korczyńskiej oddano do użytku przyszpitalne lądowisko sanitarne dla helikopterów[21].
Dawne Lotnisko Iwonicz (wykreślone z rejestru lotnisk ULC)
[edytuj | edytuj kod]Niegdyś sportowe lotnisko posiadające dwa pasy startowe: trawiasty i asfaltowy, od 1 stycznia 2021 roku włączone w granice administracyjne Krosna, na jego terenie planowane są druga strefa inwestycyjna oraz łącznik do drogi DK19 i dalej do węzła Krosno-Północ (w Iskrzyni) drogi S19[22][23].
Najbliższe lotnisko obsługujące linie pasażerskie znajduje się w Jasionce koło Rzeszowa. Posiada drugi co do długości pas startowy w Polsce.
Transport zbiorowy
[edytuj | edytuj kod]
MKS Krosno obsługuje 5 linii miejskich (A, B, E, G, K), 14 podmiejskich (0, 1, 2, 3, 4, 5, 7, 10, 11, 12, 16, 18, 20, 23).
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Przez Krosno przebiega linia kolejowa nr 108 Stróże – Krościenko (dawna Kolej Transwersalna Czadca – Husiatyn)
Linia kolejowa biegnąca z Jasła do Zagórza nie jest zelektryfikowana. Obsługę połączeń pasażerskich realizuje spółka Przewozy Regionalne, która jest dofinansowywana ze środków samorządu województwa i spółka PKP Intercity.
- W Krośnie znajdują się przystanki kolejowe:
- Krosno Turaszówka
- Krosno Polanka (daw. Polanka-Karol)
- Krosno (Dworzec Główny)
- Krosno Miasto
Ruch pociągów pasażerskich odbywa się pociągami Przewozów Regionalnych w kierunkach Zagórz – Jasło i z powrotem oraz PKP Intercity na trasie Zagórz – Stróże – Kraków Główny[24][25].
W planach na lata 2021–2027 są: elektryfikacja torów kolejowych na trasie Jasło-Krosno-Zagórz oraz wybudowanie łącznika kolejowego Jedlicze – Szebnie[26].
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Przedszkola
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkole Miejskie nr 1
- Przedszkole Miejskie nr 2
- Przedszkole Miejskie nr 3
- Przedszkole Miejskie nr 4
- Przedszkole Miejskie nr 5
- Przedszkole Miejskie nr 8
- Przedszkole Miejskie nr 10
- Przedszkole Miejskie nr 11
- Prywatne Przedszkole „Tęczowa Kraina”
- Prywatne Przedszkole Językowe „Bajkowy Świat”
- Niepubliczne Przedszkole „Stokrotka”
- Terapeutyczne Niepubliczne Przedszkole „Guziczek”
Szkoły podstawowe
[edytuj | edytuj kod]- Prywatna Szkoła Muzyczna I st. „Pro Musica”
- Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I st. im. I.J. Paderewskiego
- Zespół Szkół nr 2 w Krośnie
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Konopnickiej
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. E.Kolanki
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. Janusza Korczaka
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
- Szkoła Podstawowa nr 8 im. „Dar Górników” w Krośnie
- Szkoła Podstawowa nr 10 im. kpt. Stanisława Betleja
- Szkoła Podstawowa nr 12
- Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 14 im. Polskich Olimpijczyków
- Szkoła Podstawowa nr 15
- Społeczna Szkoła Muzyczna I st.
Szkoły ponadpodstawowe
[edytuj | edytuj kod]
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1 im. Jana Szczepanika („Szczepanik”)
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 2 im. ks. Stanisława Szpetnara („Bursa”)
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 3 im. Stanisława Staszica („Mechanik”)
- Zespół Szkół Naftowo-Gazowniczych im. Ignacego Łukasiewicza („Naftówka”, jedyna w Polsce szkoła naftowa)
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 6 im. Jana Sasa-Zubrzyckiego („Budowlanka”)
- I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Krośnie („Kopernik”)
- II Liceum Ogólnokształcące im. Konstytucji 3 Maja w Krośnie („Guzikówka”, „Dwójka”)
- III Liceum Ogólnokształcące im. Generała Stanisława Maczka oraz Technikum nr 5 im. Generała Stanisława Maczka w Zespole Szkół Elektrycznych i Ogólnokształcących („Elektryk”, „Turaszówka”)
- Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. ks. Bronisława Markiewicza („Katolik”)
- Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych („Plastyk”)
- Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II st. im. I.J. Paderewskiego („Muzyczna”, „Muzyk”)
- Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego – szkoła dzienna młodzieżowa im. Pawła z Krosna („CKU”)
- Społeczna Szkoła Muzyczna II st.
Szkoły dla dorosłych i policealne uzupełniające
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego
- Policealne Studium Zawodowe „Wszechnica”
- Policealna Szkoła Detektywów i Pracowników Ochrony „O’chikara”
- Wieczorowa Szkoła Policealna Pracowników Służb Społecznych
- Podkarpackie Towarzystwo Edukacji Alternatywnej „Wszechnica”
Szkolnictwo wyższe
[edytuj | edytuj kod]- Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie (dawniej Karpacka Państwowa Uczelnia / Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa)
- Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Krośnie
- Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Oddział w Krośnie
- Niepubliczna Szkoła Biznesu
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Oddział w Krośnie
Kultura
[edytuj | edytuj kod]
Wydarzenia kulturalne
[edytuj | edytuj kod]- Maj – Balony nad Krosnem[27][28]
- Czerwiec – Dni Krosna[27][29], Szklany Festiwal – Glass Festival[27][30], Krośnieńskie Juwenalia
- Lipiec – Young Arts Festival[31], Świet(l)ne Miasto[32], Wjazd Króla[27]
- Sierpień – Karpackie Klimaty[27][33], Speedland Festival
- Wrzesień – Festiwal Sztuk Alternatywnych Nocne Teatralia Strachy[29][34], Krośnieńskie Spotkania Teatralne[35].
Grupy, zespoły, stowarzyszenia i kluby
[edytuj | edytuj kod]- „A-PSIK” (Amatorsko-Profesjonalna Scena Improwizacji Krośnieńskiej) – stały skład
- Chór mieszany „Echo” (zróżnicowana wiekowo grupa) – część składu stała, część zmienna
- Grupa baletowa bez nazwy (2 grupy: starsza i młodsza) – zmienny skład zależnie od wieku
- Grupa muzyczna Decapitated
- Grupa teatralno-taneczno-wokalna „Kleks” (4 grupy dziecięce) – zmienne składy zależnie od wieku
- Kabaret SSOK (uczniowie ZSP 1) – zmienny skład zależnie od nowego roku szkolnego, często przy współpracy byłych członków kabaretu
- Kapela ludowa „Białobrzeżanie” (dorośli) – stały skład + nowi członkowie
- Klub aktywizujący „Klub Seniora” (seniorzy) – stały skład + nowi członkowie
- Klub dyskusyjny „Elizjum” (młodzież i dorośli) – częściowo zmienny zależnie od wieku, częściowo stały skład
- Klub fotograficzny „Fotoklub” (młodzież i dorośli) – stały skład + nowi członkowie
- Klub literacko-promotorski „Klub Literacki RCKP” (zróżnicowana wiekowo grupa) – stały skład + nowi członkowie
- Orkiestra dęta „Miejska Górnicza Orkiestra Dęta” (zróżnicowana wiekowo grupa) – stały skład + nowi członkowie
- Pracownia artystyczna „Otwarta Pracownia” (zróżnicowana wiekowo grupa) – stały skład + nowi członkowie
- Pracownia artystyczna „Pracownia Grafiki Tradycyjnej” (zróżnicowana wiekowo grupa) – stały skład + nowi członkowie
- Studio piosenki „SWING” (uczniowie gimnazjalni i licealni) – zmienny skład zależnie od wieku
- Studio ruchowo-baletowe „Studio Ruchu” (dzieci i młodzież) – zmienny skład zależnie od wieku
- Teatr akrobatyczno-widowiskowy „Teatr na bruku” (zróżnicowana wiekowo grupa) – zmienny skład każdego lata
- Teatr dramatyczno-widowiskowy „S.T.R.A.C.H.” (licealiści i studenci) – stały skład (z wyjątkami)
- Teatr dramatyczno-wokalny „The Great Insomnia” – od marca 2012 nieaktywny (uczniowie licealni) – stały zamknięty skład
- Teatr dramatyczny „itd...” (3 grupy: starsza, średnia, młodsza) – zmienne składy zależnie od wieku
- Teatr dramatyczny „Marysia” (uczniowie I LO) – zmienny skład zależnie od nowego roku szkolnego
- Teatr dramatyczny „Teatr z fleszem” (uczniów klas IV, V, VI szkół podstawowych) – zmienny skład zależny od wieku
- Zespół muzyczny „Euro Band Blues” (promocja młodych talentów) – zmienny skład
- Zespół muzyczny „Gruba Berta” (młodzież i dorośli) – stały skład + nowi członkowie
- Zespół muzyczny „Intia” (młodzież i dorośli) – stały skład
- Zespół muzyczny „Leaders Lie” (młodzież i dorośli) – stały skład
- Zespół śpiewaczy ludowych „Kamratki” (dorośli) – stały skład + nowi członkowie
- Zespół taneczny „Crazy Dance” (młodzież – wyłącznie dziewczęta) – zmienny skład zależnie od wieku
- Zespół taneczny „Tęcza” (dzieci i młodzież) – zmienny skład zależnie od wieku
- Zespół Taneczny Kleks (dzieci i młodzież)
- Zespół tańca współczesnego „Strecz” (młodzież) – zmienny skład zależnie od wieku
- Zespół teatralno-taneczny „Radosna Rodzinna Akademia Teatralna” (dzieci i młodzież) – zmienny skład zależnie od wieku
- Zespół wokalno-instrumentalny „Stowarzyszenie Kultury Dzieci i Młodzieży Dysonans” (dzieci i młodzież) – zmienny skład zależnie od wieku
Media
[edytuj | edytuj kod]Portale internetowe:
- Krosno24.pl
- Terazkrosno.pl
- Krosno112.pl
- Krosnocity.pl
Stacje radiowe:
Informacje lokalne przedstawiają także Eska Rzeszów, Eska2 Rzeszów (dawniej SuperNova / WAWA) i Złote Przeboje 103,6FM Bieszczady.
Stacje telewizyjne:
Informacje lokalne przedstawia także TVP3 Rzeszów.
Gazety lokalne:
- Nowiny
- Super Nowości
- KrosnoSfera[36]
Religia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu:
- grupa medytacyjna w Krośnie[37]
- Kościół rzymskokatolicki[38]:
- Parafia pw. Trójcy Świętej – Parafia Farna
- Parafia pw. Ducha Świętego
- Parafia pw. Miłosierdzia Bożego
- Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
- Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
- Parafia pw. św. Piotra Apostoła i św. Jana z Dukli
- Parafia pw. św. Wojciecha i Matki Bożej Częstochowskiej
- Kościół greckokatolicki:
- punkt duszpasterski w Krośnie, nabożeństwa sprawowane są w kaplicy domu katechetycznego rzymskokatolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego[39]
- Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych – Ojcowie Franciszkanie
- Zakon Braci Mniejszych Kapucynów – Ojcowie Kapucyni, Kapelanat Generalny Wojskowego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy z siedzibą w Krośnie
- Zgromadzenie św. Michała Archanioła – Księża Michalici
- Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo – Siostry Felicjanki
- Zgromadzenie Sióstr św. Józefa – Siostry Józefitki
- Zgromadzenie Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera – Siostry Klawerianki
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP:
- Kościół Boży w Polsce:
- Kościół Zielonoświątkowy w RP:
- zbór „Logos”[43]
- Świadkowie Jehowy:
- Sala Królestwa, trzy zbory (Krosno–Jedlicze, Krosno–Południe, Krosno–Północ)[44][45]
- Świecki Ruch Misyjny „Epifania”:
- zbór w Krośnie[46]
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]Obiekty sportowe
[edytuj | edytuj kod]- Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
- Klub sportowy „Budo” – karate, boks, judo, mma
- tor speedrowerowy
- przy ulicy Bursaki
- Hala Sportowo-Widowiskowa
- zespół basenów otwartych
- otwarte lodowisko w zimie
- korty tenisowe
- stadion lekkoatletyczny i do piłki nożnej
- fitness park
- klub EUROGYM[47]
- przy ulicy Legionów
- mała Hala Widowiskowo-Sportowa
- stadion z torem żużlowym i boiskiem piłkarskim
- korty tenisowe
- boisko do piłki nożnej
- przy ulicy Rzeszowskiej
- basen kryty (długość 25 m)
- boisko do piłki nożnej (90 × 48) + bieżnia z tartanu
- boisko do gry w piłkę nożną i koszykówkę typu „Orlik”
- przy ulicy Wojska Polskiego
- międzyszkolny basen kryty (długość 25 m)
- przy ulicy Okrzei
- Czarnorzeki
- wyciąg narciarski
W Krośnie znajdują się również mniejsze, najczęściej przyszkolne i osiedlowe boiska sportowe.
Kluby sportowe
[edytuj | edytuj kod]
- Automobilklub Małopolski w Krośnie - sporty motorowe
- Beniaminek Krosno (akademia piłkarska[50])
- Chorągiew Ziemi Krośnieńskiej „Milites”
- Football Academy Krosno – szkółka piłkarska dla dzieci
- Karpaty Krosno – piłka nożna mężczyzn
- KKS Karpaty Krosno – siatkówka mężczyzn
- Klub Pływacki Masters Krosno
- Klub Pływacki Swim2Win Krosno
- Klub Tańca Towarzyskiego „Gracja”
- Klub Tańca Sportowego K-STUDIO
- Krośnieński Klub Biegacza
- Krośnieński Klub Karate „Tsunami”
- KKK MOSiR Krosno – koszykówka
- Krośnieński Klub Kyokushin Karate
- Krośnieński Klub Tenisa Stołowego
- Krośnieńskie Stowarzyszenie Modelarzy Lotniczych
- Krośnieńskie Towarzystwo Tenisowe – tenis ziemny
- LOK – Elektryk Krosno – strzelectwo sportowe
- Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy „Mechanik”
- MLKS Orlew Krosno – piłka nożna
- OKS Markiewicza Krosno – piłka nożna
- OZS Guzikówka Krosno – piłka nożna
- SHK Krosno – hokej na lodzie
- Uczniowski Klub Sportowy „Piętnastka”
- Uczniowski Klub Sportowy „Sokolik”
- UKS Koniczynka Krosno – piłka nożna
- UKS Oratorium Krosno
- UMGKS Nafta Krosno – strzelectwo sportowe
- Wilki Krosno – żużel
Osoby związane z Krosnem
[edytuj | edytuj kod]
Honorowi obywatele miasta Krosna
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Badeni – Namiestnik Galicji (przed 1895)[51]
- Józef Wojnar – inżynier, dyrektor Instytutu Naftowego, wykładowca Akademii Górniczo-Hutniczej, 1976
- Jan Paweł II, 14.06.1996
- ks. prałat Bronisław Jastrzębski, 21.03.1997
- ks. abp Józef Michalik – przewodniczący Episkopatu, 18.03.1998
- Ryszard Kaczorowski – prezydent RP na uchodźstwie, 28.05.2002
- ks. prałat Tadeusz Szetela – kapelan AK, kapelan honorowy Ojca Św., 30.08.2002
- ks. kard. Stanisław Dziwisz – metropolita krakowski,10.06.2007
Związani z kolegium w Krośnie
[edytuj | edytuj kod]- ks. prof. Stanisław Mniszek – pierwszy rektor Kolegium,
- ks. prof. Krzysztof Gruszczyński (1620-1687) – rektor w latach 1679–1683,
- ks. Rafał Modlibowski (1740-1797) – wykładowca filozofii ok. 1772 r., konfederat, poeta
- o. Rafał Skrzynecki (1714-1788) – jezuita, historyk, polonista, tłumacz, rektor Kolegium w Krośnie w 1767, autor dzieł historycznych
- Kazimierz Ostrowski – reformator jezuickiego szkolnictwa w Polsce (4 III 1669 – 4 VII 1732), prof. retoryki w Krośnie (1697–1698)
- Jan Radomiński (1687-1756) – jezuita, spowiednik królewski Katarzyny Leszczyńskiej, filozof, uczeń i wykładowca w Kolegium w Krośnie
- Kazimierz Czyżewski (1673-1746 w Krośnie) – filozof i teolog, jezuita, rektor kolegium w Toruniu
- o. Kasper Niesiecki (1682-1744) – uczeń Kolegium w Krośnie, heraldyk, jezuita, leksykograf, pisarz, teolog, kaznodzieja.
- Ewaryst Andrzej Kuropatnicki (1734-1788) – w celu ochrony zbiorów Kolegium, nabył je i umieścił w Tarnowcu i w Lipinkach.
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Edewecht
Øygarden (do 2019 roku Fjell)[52]
Gualdo Tadino- Marl
Sárospatak
Użhorod
Uherské Hradiště- Zalaegerszeg[53]
Byłe miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Miasta zaprzyjaźnione
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ GUS
- ↑ Oficjalna strona Miasta Krosna / Dla Mieszkańców / Miejski Obszar Funkcjonalny / Zasięg MOF [online], krosno.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Jerzy Motylewicz: Miasta ziemi przemyskiej i sanockiej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, Przemyśl 1993, s. 44. ISBN 83-9011-580-8.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2007 (Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach), s. 42–43, ISBN 978-83-226-1616-1, ISSN 0208-6336.
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1], Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. „Ziemie Ruskie” Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
- ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 276.
- ↑ Miasto Szkła ma nową stronę dla turystów: visitkrosno.pl [online], KrosnoCity.pl – Krośnieński Portal Informacyjny, 6 kwietnia 2016 [dostęp 2019-01-12] (pol.).
- ↑ VisitKrosno – Miasto Szkła – Zaplanuj z nami swoją podróż do Krosna. [online], visitkrosno.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Oficjalna strona Miasta Krosna / Dla Mieszkańców / Zdrowie i pomoc społeczna / Dom Dziecka.
- ↑ Dla Turystów / Zabytki / Stare miasto / Rynek [online], Krosno.pl – oficjalna strona Miasta Krosna [dostęp 2019-01-12].
- ↑ Dla Turystów / Szklane zagłębie [online], Krosno.pl – oficjalna strona Miasta Krosna [dostęp 2019-01-12].
- ↑ Historia hutnictwa w Krośnie [online], Centrum Dziedzictwa Szkła – Krosno [dostęp 2019-01-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-29].
- ↑ Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej [online], etnocentrum.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Uchwała LVI/1022/10 Rady Miasta Krosna z dnia 26 lutego 2010 r. w sprawie Statutu Miasta Krosna (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z 2010 r. Nr 22 poz. 530) [online].
- ↑ O mieście [online], krosno.pl, 8 lipca 2016 [dostęp 2021-11-11].
- ↑ a b Miasto Gmina Powiat Krosno. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Rynek pracy w Krośnie
- ↑ Najważniejsza polska część Via Carpatia powstanie do końca 2026 roku za 27 mld zł [online], forsal.pl, 5 października 2020 [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Miasta Krosna / Dla Mieszkańców / Zmiana granic / Aktualności [online], krosno.pl [dostęp 2021-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-24].
- ↑ Lotniska · Krosno [online], lotniska.dlapilota.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Szpital przebudowuje lądowisko [online], KrosnoCity, 7 czerwca 2013 [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Pd, Ekspansja Krosna: prezydent i radni chcą nowych terenów [online] [dostęp 2017-09-02] (pol.).
- ↑ Telewizja Polska S.A, Większe Krosno. Strefa inwestycji na dawnym lotnisku Iwonicz [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Nowe pociągi z Krosna. Szybciej dojedziemy do Krakowa i Warszawy [online], Krosno24, 23 listopada 2020 [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Przyjazdy i odjazdy pociągów – internetowa wyszukiwarka połączeń kolejowych [online], rozklad-pkp.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Elektryfikacja torów w Krośnie? Jest na to szansa [online], Krosno24, 8 marca 2021 [dostęp 2021-03-10].
- ↑ a b c d e Najbliższe wydarzenia. VisitKrosno.
- ↑ Balony nad Krosnem [online], visitkrosno.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ a b Aktualne wydarzenia kulturalno rozrywkowe w Krośnie [online], visitkrosno.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Krosno – Miasto Szkła [online], web.archive.org, 6 sierpnia 2016 [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-06].
- ↑ YOUNG ARTS FESTIVAL [online] [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Krosno – Miasto Szkła [online], web.archive.org, 3 sierpnia 2016 [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-03].
- ↑ KARPACKIE KLIMATY 2019 – FESTIWAL KULTUR POGRANICZA [online], visitkrosno.pl [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Nocne Teatralia Strachy [online], Nocne Teatralia Strachy [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ Krośnieńskie spotkania teatralne [online] [dostęp 2021-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-11].
- ↑ Gaba Pawłowska, Pierwsze urodziny KrosnoSfery [online], Krosnosfera, 14 grudnia 2019 [dostęp 2020-07-02] (pol.).
- ↑ Ośrodki [online], buddyzm.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Dekanaty Archidiecezji Przemyskiej [online], przemyska.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Новий Греко-Католицький Душпастирський Пункт у Кросні [online], cerkiew.org [dostęp 2024-04-03].
- ↑ Zbory [online], adwent.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ a b c Adresy kościołów [online], kosciolbozy.pl [dostęp 2024-04-11].
- ↑ Kościół Chrześcijański RIVER w Krośnie [online], jezusciekocha.pl [dostęp 2024-04-11].
- ↑ Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02].
- ↑ Bogdan Hućko, Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa u Świadków Jehowy [online], jaslo.naszemiasto.pl, 14 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-14].
- ↑ Krosno [online], epifania.pl [dostęp 2023-03-29] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-12].
- ↑ KROSNO: 4 urodziny Klubu Eurogym – Krosno112.pl – Krośnieński Portal Ratowniczy [online] [dostęp 2017-05-09] (pol.).
- ↑ VisitKrosno – Miasto Szkła – Zaplanuj z nami swoją podróż do Krosna [online], visitkrosno.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09] (pol.).
- ↑ VisitKrosno – Miasto Szkła – Zaplanuj z nami swoją podróż do Krosna [online], visitkrosno.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-23] (pol.).
- ↑ Nowoczesne centrum treningowe. Może powstać w Krośnie [online], Krosno24, 11 stycznia 2022 [dostęp 2022-09-12].
- ↑ Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895, s. 3.
- ↑ Øygarden [online], Oficjalna strona Miasta Krosna [dostęp 2023-08-21] (pol.).
- ↑ a b Adrian Krzanowski, Słup Pokoju. Ma przypominać, jak ważne jest to słowo [online], Krosno24, 19 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Krosno zakończyło współpracę z miastem partnerskim. Przewodniczący nie potrafił wypowiedzieć jego nazwy [online], krosnocity.pl, 8 maja 2017 (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krosno – studia z dziejów miasta i regionu, T. I, red. Garbarcik J., Kraków 1972
- Krosno – studia z dziejów miasta i regionu, T. II, red. Garbarcik J., Kraków 1973
- Krosno – studia z dziejów miasta i regionu, T. III, red. Cynarski St., Kraków 1995
- Sarna W. ks.: Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym. Józef Styfi. Przemyśl 1898. Reprint: Wyd. Roksana oraz Muzeum Okręgowe w Krośnie. Krosno 1997
- Rączy E.: Ludność żydowska w Krośnie do 1919, Biblioteka Krośnieńska, zeszyt 9, Krosno 1995
- Rączy E.: Ludność żydowska w Krośnie 1919-1939, Biblioteka Krośnieńska, zeszyt 13, Krosno 1997
- Rączy E.: Ludność żydowska w Krośnie 1939-1946, Biblioteka Krośnieńska, zeszyt 15, Krosno 1999
- Kuropatnicki E.A. hr.: Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi, Wojciech Manecki. Lwów 1858, Reprint: Wyd. Roksana oraz Muzeum Okręgowe w Krośnie. Krosno 1998
- Orłowicz M.: Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim. Książnica Polska. Lwów 1919, Reprint: Ruthenus Rafał Barski. Krosno 2002
- Maczek S.: Od podwody do czołga. Wspomnienia wojenne 1918-1945, Ossolineum, Wrocław 1990
- Czajkowski J.: Z dziejów szpitala krośnieńskiego 1901-1946, Biblioteka Krośnieńska, zeszyt 12, Krosno 1997
- Czajkowski J.: Z dziejów szpitala krośnieńskiego 1946-1995, Biblioteka Krośnieńska, zeszyt 14, Krosno 1998
- Nieć J.: Rzeszowskie za Sasów. Szkic historyczny, Towarzystwo Regionalne Ziemi Rzeszowskiej, Rzeszów 1938
- Wojnar T., Kyc A.: Tradycja i współczesność. Monografia Krośnieńskich Hut Szkła „Krosno” SA 1923-1998, KHS „Krosno” SA. Krosno 1998
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Krosno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 706.
- Urząd Miasta Krosna
| Części miasta wg TERYT |
|
|---|---|
| Dzielnice | |
| Osiedla |
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
| Miasta na prawach powiatu |
|
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
