Boeing B-52 Stratofortress
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Załoga |
5 (2 pilotów, bombardier, nawigator i inżynier pokładowy) |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Lata produkcji | |
| Liczba egz. |
744 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Ciąg |
75,6 kN dla każdego silnika |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
56,4 m |
| Długość |
48,5 m |
| Wysokość |
12,4 m |
| Powierzchnia nośna |
372 m² |
| Masa | |
| Własna |
88 450 kg |
| Startowa |
256 000 kg |
| Do lądowania |
229 000 kg |
| Uzbrojenia |
22 600 kg |
| Paliwa |
181 725 l |
| Zapas paliwa |
181 725 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
1030 km/h (0,84 Ma) |
| Prędkość przelotowa |
943 km/h (0,77 Ma) |
| Pułap |
14 300 m |
| Zasięg |
B-52D – 11861 km, B-52G – 13528 km, B-52H – 16303 km |
| Rozbieg |
2900 m |
| Doskonałość maks. |
21,5 |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| modele do "H" 4 wukaemy kalibru .50 BMG, model "H" działko M61 Vulcan. Obecnie wszystkie używane maszyny pozbawione są uzbrojenia strzeleckiego | |
| Przestrzeń ładunkowa | |
| do 31 500 kg bomb, min pocisków rakietowych w różnych konfiguracjach | |
| Użytkownicy | |
| USAF | |
| Rzuty | |
| |
Boeing B-52 Stratofortress – amerykański bombowiec strategiczny dalekiego zasięgu. Oblatany w 1952 roku, stosowany bojowo między innymi w wojnie wietnamskiej i pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej.
Rozwój
.jpg)
Stratofortressa opracowano jako nowy rdzeń sił Strategic Air Command, w której to roli miał zająć miejsce Convairów B-36 Peacemakerów[1]. Pierwszy lot prototypu YB-52 odbył się 15 kwietnia 1952; pilotował Tex Johnston[2].
W szczytowym okresie służby samolotu, w 1963 roku, lotnictwo strategiczne USA miało 650 B-52, zgrupowanych w 42 dywizjonach na 38 lotniskach[3]. W latach 60. rakiety międzykontynentalne przejęły główną rolę w amerykańskich siłach jądrowych, a nieustannie ulepszana radziecka obrona przeciwlotnicza postawiła pod znakiem zapytania skuteczność B-52. Tylko częściowym lekarstwem było wyposażenie B-52 w pociski samosterujące, które pozwalały atakować z większych odległości. Z tych powodów z biegiem czasu B-52 zaczęły odgrywać coraz większą rolę jako bombowce konwencjonalne. W chwili obecnej w lotnictwie USA nadal służy 76 egzemplarzy wersji B-52H, budowanej między 1960 i 1962. Amerykańskie siły zbrojne nie zamierzają wycofywać Stratofortressów ze służby liniowej wcześniej niż w latach 40. XXI wieku[2].
Uzbrojenie
Bombowiec B-52 jest w stanie przenieść 31 500 kg różnego rodzaju broni konwencjonalnej (bomby, miny, rakiety) oraz bomby jądrowe (B28, B43, B53, B61, B83). Typowy ładunek konwencjonalny to na przykład 51 bomb 500-funtowych (241 kg). B-52 może też przenosić 20 pocisków manewrujących do atakowania z większych odległości (stand-off).
Wcześniejsze wersje B-52 były wyposażone w uzbrojenie strzeleckie: cztery karabiny maszynowe kalibru 12,7 milimetra umieszczone w stanowisku ogonowym. Za pomocą tej broni zestrzelono dwa północnowietnamskie MiG-i 21. Wersja B-52H jest już pozbawiona uzbrojenia obronnego[2].
Zastosowanie
Zastosowanie bojowe
B-52 znajdowały się w inwentarzu USAF-u przez większość zimnej wojny. Wojna wietnamska wymusiła przystosowanie Stratofortressów do roli bombowca konwencjonalnego. W czasie ośmiu lat tego konfliktu B-52 wykonały ponad 126 tysięcy samolotolotów bojowych i zrzuciły 2,63 miliona ton bomb[4].
W trakcie operacji „Pustynna Burza” w Iraku w 1991 roku Stratofortressy zrzuciły około trzydziestu procent (pod względem łącznego wagomiaru) bomb zrzuconych przez całą koalicję (w toku działań bojowych stracono jedną maszynę, lecz nie w wyniku działań nieprzyjaciela)[5]. Zastosowano je bojowo również w operacji bombardowania Jugosławii przez NATO w 1999 („Allied Force”), w operacji w Afganistanie („Enduring Freedom”, 2001), a także w drugiej wojnie irackiej („Iraqi Freedom”) w 2003 roku[6].
Obecnie B-52 są zgrupowane w dwóch stałych bazach: Minot AFB w Dakocie Północnej (5. Skrzydło Bombowe) i Barksdale AFB w Luizjanie (2. Skrzydło Bombowe). Ponadto często działają tymczasowo z różnych baz sił powietrznych Stanów Zjednoczonych na całym świecie.
Zastosowanie niebojowe
Dwie maszyny (NB-52A i NB-52B) uczestniczyły w amerykańskim programie eksperymentalnym X-15, jako nosiciele samolotów rakietowych X-15. Jedna z tych maszyn, nosząca przezwisko „Balls 8”, służyła w NASA aż do 17 grudnia 2004 roku i brała udział także w takich programach jak X-24, HiMAT, X-38 i X-43[7].
Straty i wypadki
 |
Ta sekcja od 2010-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Podczas walk powietrznych nad Wietnamem 17 samolotów B-52 zostało strąconych przez wojska Północnego Wietnamu za pomocą rakiet S-75.
Najbardziej znanym wypadkiem lotniczym z udziałem samolotu B-52 jest zdarzenie z 17 stycznia 1966 roku – katastrofa lotnicza pod Palomares. B-52 w czasie tankowania w powietrzu zderzył się z cysterną KC-135 w wyniku czego obydwa samoloty zostały zniszczone. Bombowiec przenosił na pokładzie cztery bomby termojądrowe, które po katastrofie opadły w rejon hiszpańskiego wybrzeża Morza Śródziemnego w pobliżu wioski Palomares, wywołując skażenie radioaktywne[8].
Dwa lata później, 21 stycznia 1968, w pobliżu bazy Thule (obecnie Qaanaaq) na Grenlandii rozbił się kolejny B-52 z sześcioma bombami Mark 28 na pokładzie. Tym razem załoga (sześciu z siedmiu się uratowało) nie pozbyła się bomb przed wypadkiem, toteż w wyniku roztrzaskania się samolotu przy prędkości 560 węzłów (1000 km/h), doszło do wybuchu klasycznych (trotylowych) ładunków we wszystkich bombach oraz pożaru szczątków i 130 tys. litrów paliwa lotniczego, a znaczna część plutonu z bomb przedostała się do otoczenia. Był to prawdopodobnie najpoważniejszy wypadek B-52 w ogóle, a na pewno najpoważniejsza katastrofa w historii wyspy spowodowana jej strategicznym położeniem. Mimo dużych nakładów finansowych na dezaktywację usunięcie wszystkich skutków wypadku w trudnej arktycznej okolicy nie było do końca możliwe.
Po katastrofie na Grenlandii Amerykanie zaprzestali 24-godzinnego dyżurowania w powietrzu z bombami na pokładzie, co praktykowane było od kryzysu kubańskiego w 1962 roku, tym bardziej że do mniej spektakularnych niż w Thule i w Palomares wypadków dochodziło częściej. Wiele z nich (prawdopodobnie większość) dotknęło B-47 Stratojetów (np. w 1956 roku pilot B-47 w brytyjskiej bazie Lakenheath stracił panowanie nad maszyną i roztrzaskał się o magazyn bomb atomowych, w którym znajdowały się m.in. trzy bomby Mark 6 – wszystko stanęło w ogniu; w bagnach w stanie Georgia w USA leży po dziś dzień nie odnaleziona bomba wodorowa, zgubiona przez B-47; inny B-47 utonął w 1958 gdzieś w Atlantyku u wybrzeży Maroka razem ze swoim jądrowym ładunkiem, itp.), mimo że loty z bombami atomowymi powierzano także innym typom bombowców, tylko B-47 i B-52 ulegały tak poważnym wypadkom.
24 czerwca 1994 roku doszło do katastrofy B-52H w bazie lotniczej Fairchild[9] w stanie Waszyngton. Podczas lotu ćwiczebnego w ramach przygotowań do pokazów lotniczych pilot wykonał ostry skręt na małej wysokości, znacznie przekraczając dozwolone przechylenie samolotu wynoszące 45°. W pewnym momencie przechył zaczął się pogłębiać w sposób niekontrolowany aż do 90°, co spowodowało utratę panowania nad samolotem, gwałtowne jego opadanie i rozbicie o ziemię[10].
Wycofywanie ze służby
30 lipca 2008 roku rozpoczął się proces stopniowego wycofywania części B-52 ze służby. Tego dnia B-52H o numerze ogonowym LA1023 z bazy Minot AFB odstawiony został do rezerwy po 45 latach służby, co zapoczątkowało proces wycofywania osiemnastu maszyn tego typu, po dwie co dwa tygodnie[11].
Przypisy
- ↑ Lake 2004 ↓, s. 14.
- ↑ a b c Golowanow 2012 ↓.
- ↑ Andrzej Zasowski: Boeing B-52 STRATOFORTRESS. Konflikty. [dostęp 2015-04-08]. (pol.).
- ↑ Lake 2004 ↓, s. 6.
- ↑ Jon Lake: B-52 Stratofortress Units in Operation Desert Storm. Oxford: Osprey Publishing, 2004, s. 75.
- ↑ Lake 2004 ↓, s. 6–7.
- ↑ Yvonne Gibbs: NASA Armstrong Fact Sheet: B-52B "Mothership" Launch Aircraft. nasa.gov, 28 lutego 2014. [dostęp 4 października 2016]. (ang.).
- ↑ Piotr Kołpak: Palomares 1966. Opinia publiczna w starciu z ładunkiem atomowym. Konflikty.pl, 23 września 2013. [dostęp 17 października 2016].
- ↑ Mark Thompson: Way, Way Off in the Wild Blue Yonder. Time.com, 29 maja 1995. [dostęp 18 października 2016]. (ang.).
- ↑ YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2017-11-22] (fr.).
- ↑ First B-52H Stratofortress Bomber Retires (ang.)
Bibliografia
- Łukasz Golowanow: Sześćdziesiąte urodziny „Stratofortecy”. Konflikty.pl, 2012-04-14. [dostęp 17 października 2016].
- Jon Lake: B-52 Stratofortress Units in Combat 1955–73. Oxford: Osprey Publishing, 2004. (ang.).
