Województwo lubelskie
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kod ISO 3166-2 |
PL-LU | ||||||||||||
TERYT |
06 | ||||||||||||
Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||||
Wojewoda | |||||||||||||
Marszałek | |||||||||||||
Powierzchnia (2015) |
25 122,46 km² | ||||||||||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||||||||
• gęstość |
85,0 os./km² | ||||||||||||
Urbanizacja |
46,2 | ||||||||||||
Tablice rejestracyjne |
L | ||||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Spokojna 420-914 Lublin | |||||||||||||
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Artura Grottgera 420-029 Lublin | |||||||||||||
Podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski [[Plik:{{{mapa Polski}}}|240x240px|alt=Położenie na mapie Polski|]] | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
51°13′N 22°54′E/51,216667 22,900000 | |||||||||||||
Strona Urzędu Wojewódzkiego | |||||||||||||
Strona Urzędu Marszałkowskiego |
Województwo lubelskie – jednostka samorządu terytorialnego i podziału administracyjnego we wschodniej Polsce, o powierzchni 25 122,46 km². Obejmuje głównie południową połowę Niziny Południowopodlaskiej, Polesie Zachodnie i Wołyńskie (po Bug) oraz Wyżynę Lubelską, mały obszar Wyżyny Wołyńskiej, większość polskiego Roztocza i skraj Kotliny Sandomierskiej. Według danych GUS w 2015 roku zamieszkiwało je 2,14 mln osób[2]. Siedzibą władz wojewódzkich jest Lublin. Jest najdalej wysuniętym na wschód województwem w Polsce.
Współczesne województwo lubelskie obejmuje kilka głównych krain historycznych. Z regionu Małopolski należą do niego prawie w całości ziemia lubelska[3] i większa część ziemi łukowskiej[4], a ponadto część ziemi stężyckiej i fragment ziemi sandomierskiej[5]. Obejmuje również części Rusi Czerwonej i Polesia leżące przy lewym brzegu Bugu. Od 1809 r. północna część obszaru między Wisłą a Bugiem znajdowała się w siedleckim regionie administracyjnym, nazywanym Podlasiem, obecnie Podlasiem Południowym.
W 2010 r. województwo lubelskie miało najmniejszy spośród innych województw odsetek ludności w wieku produkcyjnym.[potrzebny przypis]
Historia
Historia obszaru
Obecne ziemie woj. lubelskiego należały w I Rzeczypospolitej do województw: lubelskiego, ruskiego (ziemia chełmska) i bełskiego. Część powiatu radzyńskiego, powiat bialski oraz powiat włodawski należał do województwa brzeskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Województwo lubelskie w latach 1474–1795
- Osobny artykuł:
Województwo lubelskie w latach 1816–1837
- Osobny artykuł:
Województwo lubelskie Królestwa Polskiego utworzono w 1816 w miejsce departamentu lubelskiego Księstwa Warszawskiego; dzieliło się na 4 obwody i 10 powiatów; w 1837 województwo lubelskie zostało przekształcone w gubernię lubelską.
Województwo lubelskie w okresie II RP
- Osobny artykuł:
Województwo lubelskie w latach 1944–1975
- Osobny artykuł:
- Stolica: Lublin
- Powiaty: m. Lublin, bialski, biłgorajski, chełmski, hrubieszowski, kraśnicki (od 1945), janowski (do 1945), krasnostawski, lubartowski, lubelski, łukowski, puławski, radzyński, siedlecki, tomaszowski, włodawski, zamojski.
- Główne miasta: Biała Podlaska, Biłgoraj, Chełm, Dęblin, Hrubieszów, Krasnystaw, Kraśnik, Lubartów, Łęczna, Łuków, Włodawa, Puławy, Siedlce, Zamość.
- Po zmianach w 1950
- Powiaty: m. Chełm (od 1951), m. Lublin, m. Zamość (od 1952), bełżycki (od 1956), bialski, biłgorajski, bychawski (od 1956), chełmski, hrubieszowski, kraśnicki, janowski (od 1956), krasnostawski, lubartowski, lubelski, łukowski, puławski, radzyński, tomaszowski, włodawski, zamojski.
- Główne miasta: Biała Podlaska, Świdnik, Biłgoraj, Chełm, Dęblin, Hrubieszów, Kraśnik, Lubartów, Łuków, Włodawa, Puławy, Zamość i Tomaszów Lubelski.
Województwo lubelskie w latach 1975–1998
- Osobny artykuł:
Województwo lubelskie od 1999
- Osobny artykuł:
W 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej powstało nowe województwo rządowo-samorządowe z województw poprzedniego podziału administracyjnego:
- lubelskiego, zwanego potocznie „starym” lub „małym” (w całości)
- zamojskiego (w całości)
- chełmskiego (w całości)
- bialskopodlaskiego (oprócz gmin powiatu łosickiego)
- tarnobrzeskiego (tylko gminy powiatów janowskiego i kraśnickiego)
- siedleckiego (tylko gminy powiatu łukowskiego oraz gmina Kłoczew z powiatu ryckiego)
W 2006 r. Eurostat posługując się tzw. standardem siły nabywczej, który pozwala porównywać dane ekonomiczne z różnych krajów, uwzględniając różnice cen podał dane za 2003 r., gdzie województwo lubelskie zostało uznane za najbiedniejszy region Unii Europejskiej. Dokładnie w 2003 r. PKB na mieszkańca woj. lubelskiego wyniósł 3538 euro (najmniej w całej UE), co stanowiło 33,2% średniej unijnej[6].
Geografia
Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 25 122,49 km², co stanowi 8% powierzchni Polski (3. miejsce w kraju pod względem powierzchni)[7].
Położenie administracyjne
Województwo jest położone we wschodniej części Polski, między Wisłą a Bugiem (jedynie część powiatu puławskiego leży po zachodniej stronie Wisły). Graniczy z[8]:
- Białorusią (z obwodem brzeskim) na długości 165,2 km na wschodzie
- Ukrainą (z obwodami lwowskim i wołyńskim) na długości 282,5 km na wschodzie
oraz z województwami:
- podkarpackim na długości 297,4 km na południu
- podlaskim na długości 3,9 km na północy
- mazowieckim na długości 362,6 km na północy i zachodzie
- świętokrzyskim na długości 33,1 km na zachodzie
Łączna długość granic województwa wynosi 1144,7 km.
Współrzędne geograficzne i rozciągłość terytorium
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
- północny: 52°17′16″N – nurt Bugu w pn.-zach. narożniku działki ewidencyjnej nr 744 (wieś Gnojno, powiat bialski),
- południowy: 50°15′06″N – granica państwowa pomiędzy słupkami granicznymi nr 638 a nr 639 (wieś Siedliska, powiat tomaszowski),
- zachodni: 21°36′55″E – nienazwana wyspa na Wiśle w zach. narożniku działki ewidencyjnej nr 1537/1 (wieś Paprotnia, powiat rycki),
- wschodni: 24°08′43″E – łuk Bugu pomiędzy słupkami granicznymi nr 902 a nr 903 (wieś Łuszków, powiat hrubieszowski).
W wymiarze północ–południe województwo rozciąga się na długości 226 km, to jest 2°02′10″ rozciągłości południkowej.
W wymiarze wschód–zachód rozpiętość województwa wynosi 177 km, co w mierze kątowej daje 2°31′48″ rozciągłości równoleżnikowej.
Położenie fizycznogeograficzne
Terytorium województwa lubelskiego zajmuje części czterech jednostek najwyższego rzędu regionalizacji fizycznogeograficznej Europy. Większa jego część należy do megaregionu Pozaalpejskiej Europy Środkowej. Są to: makroregion Nizina Południowopodlaska (318.9), znajdujący się w granicach prowincji Niż Środkowoeuropejski oraz Wyżyna Lubelska (343.1) i Roztocze (343.2) – makroregiony prowincji Wyżyny Polskie. Polesie Zachodnie (845.1) i Polesie Wołyńskie (845.3) są makroregionami prowincji Polesie należącej do megaregionu Niżu Wschodnioeuropejskiego. Kotlina Sandomierska (512.4-5) jest częścią megaregionu karpackiego.
Spośród wymienionych makroregionów największą powierzchnię województwa zajmują: Wyżyna Lubelska, Nizina Południowopodlaska i Polesie Zachodnie.
Rzeźba terenu
Krainy geograficzne województwa lubelskiego należą do trzech pasów rzeźby powierzchni Polski:
- niziny staroglacjalne – zajmują północną połowę województwa
- część północna i zachodnia pasa: Nizina Południowopodlaska,
- w części wschodniej: Polesie Zachodnie;
- wyżyny wapienne i lessowe – stanowią środkowy i południowy pas województwa
- część zachodnia i środkowa pasa: Wyżyna Lubelska,
- część wschodnia: Wyżyna Wołyńska, Polesie Wołyńskie,
- w części południowo-wschodniej: Roztocze;
- kotliny podkarpackie
- Kotlina Sandomierska – nizina staroglacjalna, której część znajduje się na południowym skraju województwa.
Najwyżej położony punkt znajduje się na Roztoczu Wschodnim – jest nim wierzchołek Krągłego Goraju – 388,7 m n.p.m. (okolice wsi Huta Lubycka, pow. tomaszowski), natomiast najniższe miejsce, 106,7 m n.p.m., leży w Dolinie Środkowej Wisły koło wsi Piotrowice w powiecie ryckim[9].
Stosunki wodne
Wody powierzchniowe. Całe województwo znajduje się w dorzeczu Wisły. Rzeka główna i jej małe bezpośrednie dopływy odprowadzają wody z zachodniej części terytorium. Środkowa część województwa znajduje się w dorzeczu (drugiego stopnia) Wieprza, wschodnia – Bugu (Narwi), na południu usytuowana jest zlewnia Sanu a najmniejszy teren należy do bezpośredniej zlewni Wisły. Największą rzeką w lubelskiej części dorzecza Bugu jest Krzna, której zlewnia zajmuje północno-wschodnią część województwa. Na Lubelszczyźnie po południowej stronie Roztocza największą rzeką jest Tanew. W południowej części Polesia Zachodniego znajduje się zespół jezior krasowych.
Podział administracyjny
- Osobny artykuł:
Na terenie województwo znajdują się 4 miasta na prawach powiatu, 20 powiatów, 213 gmin.
Dane z 30 czerwca 2016 r.[10]
Herb | Nazwa | Siedziba | Powierzchnia (km²) |
Ludność | Gęstość zaludnienia (osób/km²) |
---|---|---|---|---|---|
Biała Podlaska | - | 49 | 57389 | 1171,2 | |
Chełm | - | 35 | 63949 | 1827,11 | |
Lublin | - | 147 | 340745 | 2317,99 | |
Zamość | - | 30 | 64746 | 2158,2 | |
bialski | Biała Podlaska | 2755 | 112330 | 40,77 | |
biłgorajski | Biłgoraj | 1681 | 102341 | 60,88 | |
chełmski | Chełm | 1887 | 79239 | 41,99 | |
hrubieszowski | Hrubieszów | 1268 | 65562 | 51,71 | |
janowski | Janów Lubelski | 875 | 46742 | 53,42 | |
krasnostawski | Krasnystaw | 1031 | 65142 | 63,18 | |
kraśnicki | Kraśnik | 1005 | 97244 | 96,76 | |
lubartowski | Lubartów | 1289 | 89332 | 69,3 | |
lubelski | Lublin | 1680 | 151679 | 90,29 | |
łęczyński | Łęczna | 637 | 57367 | 90,06 | |
łukowski | Łuków | 1394 | 108382 | 77,75 | |
opolski | Opole Lubelskie | 810 | 60764 | 75,02 | |
parczewski | Parczew | 952 | 35500 | 37,29 | |
puławski | Puławy | 934 | 114859 | 122,98 | |
radzyński | Radzyń Podlaski | 965 | 60119 | 62,3 | |
rycki | Ryki | 615 | 57233 | 93,06 | |
świdnicki | Świdnik | 468 | 72509 | 154,93 | |
tomaszowski | Tomaszów Lubelski | 1489 | 85356 | 57,32 | |
włodawski | Włodawa | 1256 | 39148 | 31,17 | |
zamojski | Zamość | 1870 | 108038 | 57,77 |
Podregiony statystyczne
Województwo lubelskie składa się z 4 podregionów statystycznych (GUS)[11] – zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:
- podregion lubelski (kod 314) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 4 powiaty: Lublin, powiat ziemski lubelski, powiat świdnicki, powiat lubartowski oraz powiat łęczyński[12]
- podregion bialski (kod 311) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 4 powiaty: Biała Podlaska, powiat ziemski bialski, powiat radzyński, powiat parczewski oraz powiat włodawski[13]
- podregion chełmsko – zamojski (kod 312) obejmuje 2 miasta na prawach powiatu i 6 powiatów: Chełm, Zamość, powiat ziemski chełmski, powiat ziemski zamojski, powiat hrubieszowski, powiat biłgorajski, powiat tomaszowski oraz powiat krasnostawski[14]
- podregion puławski (kod 315) obejmuje 6 powiatów: powiat puławski, powiat łukowski, powiat rycki, powiat opolski, powiat kraśnicki oraz powiat janowski[15]
Miasta
W województwie lubelskim jest 48 miast, w tym 4 miasta na prawach powiatu[10]. Podkreślone zostały siedziby powiatów ziemskich, a pogrubione miasta na prawach powiatu. Dane z 30 czerwca 2016 r.[10]
Lp. | Herb | Miasto | Ludność (30 czerwca 2016) |
Powierzchnia (km²) |
Gęstość zaludnienia (os./km²) |
---|---|---|---|---|---|
1. | Lublin | 340 745 | 147,47 | 2311 | |
2. | Zamość | 64 746 | 30,34 | 2134 | |
3. | Chełm | 63 949 | 35,28 | 1813 | |
4. | Biała Podlaska | 57 389 | 49,40 | 1162 | |
5. | Puławy | 48 526 | 50,61 | 959 | |
6. | Świdnik | 39 913 | 20,35 | 1961 | |
7. | Kraśnik | 35 078 | 25,52 | 1375 | |
8. | Łuków | 30 381 | 35,75 | 850 | |
9. | Biłgoraj | 26 724 | 21,10 | 1267 | |
10. | Lubartów | 22 321 | 13,92 | 1604 | |
11. | Tomaszów Lubelski | 19 550 | 13,29 | 1471 | |
12. | Łęczna | 19 304 | 19,00 | 1016 | |
13. | Krasnystaw | 19 041 | 42,13 | 452 | |
14. | Hrubieszów | 18 212 | 33,03 | 551 | |
15. | Międzyrzec Podlaski | 16 993 | 20,03 | 848 | |
16. | Dęblin | 16 656 | 38,33 | 435 | |
17. | Radzyń Podlaski | 15 963 | 19,31 | 827 | |
18. | Włodawa | 13 535 | 17,97 | 753 | |
19. | Janów Lubelski | 12 053 | 14,84 | 812 | |
20. | Parczew | 10 810 | 8,05 | 1343 | |
21. | Ryki | 9 872 | 27,22 | 363 | |
22. | Poniatowa | 9 461 | 15,26 | 620 | |
23. | Opole Lubelskie | 8 702 | 15,12 | 576 | |
24. | Bełżyce | 6 629 | 23,46 | 283 | |
25. | Terespol | 5 707 | 10,11 | 564 | |
26. | Szczebrzeszyn | 5 132 | 29,12 | 176 | |
27. | Bychawa | 5 033 | 6,69 | 752 | |
28. | Rejowiec Fabryczny | 4 419 | 14,28 | 309 | |
29. | Nałęczów | 3 787 | 13,82 | 274 | |
30. | Tarnogród | 3 396 | 10,69 | 318 | |
31. | Kock | 3 350 | 16,78 | 200 | |
32. | Zwierzyniec | 3 266 | 6,19 | 528 | |
33. | Krasnobród | 3 123 | 6,99 | 447 | |
34. | Stoczek Łukowski | 2 622 | 9,15 | 287 | |
35. | Piaski | 2 621 | 8,44 | 311 | |
36. | Annopol | 2 606 | 7,73 | 337 | |
37. | Kazimierz Dolny | 2 597 | 30,44 | 85 | |
38. | Józefów | 2 494 | 5,00 | 499 | |
39. | Lubycza Królewska | 2 468 | 3,92 | 630 | |
40. | Łaszczów | 2 171 | 5,01 | 433 | |
41. | Ostrów Lubelski | 2 153 | 29,77 | 72 | |
42. | Tyszowce | 2 122 | 18,52 | 115 | |
43. | Rejowiec | 2 114[16] | 6,50 | 325 | |
44. | Urzędów | 1 678 | 12,91 | 130 | |
45. | Frampol | 1 444 | 4,67 | 309 | |
46. | Modliborzyce | 1 440 | 7,90 | 182 | |
47. | Siedliszcze | 1 379 | 13,16 | 105 | |
48. | Józefów nad Wisłą | 921 | 3,65 | 252 |
- Zobacz też:
Demografia
Dane o ludności z dnia 30 czerwca 2014:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 2 151 836 | 100 | 1 108 865 | 51,53 | 1 042 971 | 48,47 |
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 391 769 | 18,21 | 191 351 | 8,89 | 200 418 | 9,31 |
Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 1 346 688 | 62,58 | 630 904 | 29,32 | 715 784 | 33,26 |
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 413 379 | 19,21 | 286 610 | 13,32 | 126 769 | 5,89 |
Według danych z 30 czerwca 2014 r. województwo miało 2 151 836 mieszkańców, co stanowiło 5,6% ludności Polski[17].
- Piramida wieku mieszkańców woj. lubelskiego w 2014 roku[1].
Religia
- Osobny artykuł:
Gospodarka
Wskaźniki gospodarcze
W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. lubelskiego wynosił 63,9 mld zł, co stanowiło 4,0% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 29,5 tys. zł (70,3% średniej krajowej), co plasowało lubelskie na 15. miejscu względem innych województw[18].
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. lubelskim wynosiła 24,5 mld zł, co stanowiło 2,5% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w lubelskim wynosiła 5,2 mld zł, co stanowiło 3,2% tej sprzedaży Polski[19].
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. lubelskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3272,35 zł, co lokowało je na 10. miejscu względem wszystkich województw[20].
W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 132,0 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,1% do aktywnych zawodowo[21].
Według danych z 2011 r. 10,9% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. lubelskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[22].
Przemysł
Część województwa obejmuje Lubelskie Zagłębie Węglowe.
Zasoby surowców mineralnych:
- Węgiel kamienny w okolicach Łęcznej, Puchaczowa, Bogdanki[23] wydobywany w dwóch kopalniach: KWK Bogdanka i KWK Stefanów,
- niewielkie złoża ropy naftowej i gazu ziemnego m.in. w okolicach Lublina (Minkowice, Ciecierzyn, okolice Abramowa) oraz w pobliżu Zamościa – wyeksploatowane,[potrzebny przypis]
- wapienie – tereny Roztocza Zachodniego i Środkowego,[potrzebny przypis]
- opoki i margle na obszarze na zachód od Chełma (m.in. kopalnie odkrywkowe w Rejowcu), a także nad brzegami Wisły.[potrzebny przypis]
Transport
- Osobny artykuł:
Port lotniczy Lublin zlokalizowany jest w Świdniku, około 10 km od centrum Lublina. Lotnisko zajmuje 250 ha, a pas startowy ma 2,5 km długości i jest ono skomunikowane szynobusem z Dworcem PKP Lublin. Około 12 km na południowy zachód od miasta leży lotnisko Lublin-Radawiec w Radawcu Dużym.
Województwo lubelskie jest właścicielem 13 autobusów szynowych, kupionych przez Urząd Marszałkowski oraz leasinguje 5 jednostek elektrycznych.
Seria | Typ | Numery | Liczba | Producent | |
---|---|---|---|---|---|
SA103 | 214Ma | 005, 007, 012 | 3 | Pesa | [24] |
SA107 | 211M | 001, 002 | 2 | Kolzam | [24] |
SA134 | 218Md | 015 ÷ 019, 026 ÷ 028 | 8 | ZNTK „Mińsk Mazowiecki” | [24] |
EN57AL | 5B/6B | 5[a] | Pafawa/ZNTK „Mińsk Mazowiecki” | [25][26] |
Środowisko i jego ochrona
Duże kompleksy leśne: Lasy Janowskie i Puszcza Solska tworzące zwarty ciąg w południowej części regionu, Lasy Sobiborskie, Włodawskie i Parczewskie na wschodzie oraz Lasy Kozłowieckie i Łukowskie na północ od Lublina. Mają tu granice zasięgów takie gatunki drzew jak np.: buk pospolity, jodła pospolita, dąb bezszypułkowy.
Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. lubelskim lasy obejmowały powierzchnię 580,1 tys. ha, co stanowiło 23,1% jego powierzchni. 12,0 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[27].
Obok Roztoczańskiego Parku Narodowego jest obszar Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego – jedynego pojezierza w Polsce znajdującego się poza zasięgiem ostatniego zlodowacenia. W 2002 r. obszarowi temu UNESCO nadało status Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”. W centralnej części tego rezerwatu znajduje się Poleski Park Narodowy. Docelowo będzie to jeden z nielicznych na świecie trójpaństwowych rezerwatów biosfery: polsko-ukraińsko-białoruski.
Na terenie województwa lubelskiego znajdują się dwa parki narodowe:
- Chełmski Park Krajobrazowy
- Kazimierski Park Krajobrazowy
- Kozłowiecki Park Krajobrazowy
- Krasnobrodzki Park Krajobrazowy
- Krzczonowski Park Krajobrazowy
- Nadwieprzański Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Lasy Janowskie
- Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu
- Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie
- Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej
- Poleski Park Krajobrazowy
- Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
- Skierbieszowski Park Krajobrazowy
- Sobiborski Park Krajobrazowy
- Strzelecki Park Krajobrazowy
- Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy
- Wrzelowiecki Park Krajobrazowy
Według stanu na 2012 w województwie było 87 rezerwatów przyrody[28]. W 2012 r. na obszarze województwa znajdowało się 1513 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (1177), grupy drzew (177), głazy narzutowe (39), aleje przydrożne (47), jaskinie (5) i 68 innych obiektów[29]. W 2012 r. na obszarze województwa znajdowało się 7 stanowisk dokumentacyjnych, 267 użytków ekologicznych oraz 7 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych[29].
Nauka i oświata
Centrum naukowym województwa lubelskiego jest Lublin, w którym siedziby mają cztery uniwersytety oraz kilka innych uczelni wyższych. W pozostałych największych miastach województwa znajdują się ośrodki zamiejscowe oraz uczelnie niepubliczne.
- Zobacz też kategorie:
Bezpieczeństwo publiczne
W województwie lubelskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Lublinie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[30].
Administracja
Samorząd wojewódzki
Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Lubelskiego, składający się z 33 radnych[31]. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest Zarząd Województwa Lubelskiego, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Siedzibą sejmiku województwa jest Lublin[32]. Obecnie Marszałkiem Województwa Lubelskiego jest Sławomir Sosnowski.
- Osobne artykuły:
- Zobacz więcej w artykule
Administracja rządowa
Organem administracji rządowej jest wojewoda lubelski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Lublin[32].
- Osobny artykuł:
Nr | Wojewoda | Okres urzędowania | Premier | |
---|---|---|---|---|
od | do | |||
1 | Krzysztof Michalski | 1 stycznia 1999 | 18 lutego 2000 | Jerzy Buzek |
2 | Waldemar Dudziak | 28 lutego 2000 | 22 października 2001 | |
3 | Andrzej Kurowski | 22 października 2001 | 7 grudnia 2005 | Leszek Miller i Marek Belka |
4 | Wojciech Żukowski | 7 grudnia 2005 | 29 listopada 2007 | Kazimierz Marcinkiewicz |
Jarosław Kaczyński | ||||
5 | Genowefa Tokarska | 29 listopada 2007 | 26 października 2011 | Donald Tusk |
6 | Jolanta Szołno-Koguc | 12 grudnia 2011 | 11 marca 2014 | |
7 | Wojciech Wilk | 12 marca 2014 | 11 listopada 2015 | |
Ewa Kopacz | ||||
8 | Przemysław Czarnek | 8 grudnia 2015 | Beata Szydło |
Architektura
Obiekty sakralne
Najwięcej obiektów o charakterze sakralnym znajduje się w Lublinie.
Protestancką architekturę sakralną reprezentuje luterański kościół św. Trójcy w Lublinie, a także ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach oraz Wieża Ariańska w Wojciechowie. Prawosławie jest reprezentowane przez cerkiew Przemienienia Pańskiego w Lublinie, zaś grekokatolicyzm – przez drewnianą cerkiew Narodzenia NMP na terenie Muzeum Wsi Lubelskiej.
Żydowską architekturę reprezentuje w Lublinie talmudyczna uczelnia Jeszywas Chachmej Lublin, natomiast poza Lublinem synagogi, m.in. w Łęcznej, Kraśniku, Kazimierzu Dolnym i Zamościu.
Zamki i ich ruiny
W Lublinie mieści się Zamek przy Starym Mieście, z romańskim donżonem. W obrębie Lublina znajdują się również ruiny zamku w Jakubowicach Murowanych. W Kazimierzu Dolnym mieszczą się ruiny zamku z XVI w. oraz baszta obronna z XIV w. W pobliskiej Bochotnicy znajdują się pozostałości niewielkiego zamku Firlejów, zwanego potocznie „zamkiem Esterki”. Ruiny zamku mieszczą się również w Zawieprzycach. Także Wieża Ariańska w Wojciechowie i zespół zamkowo-pałacowy w Czemiernikach miały charakter obronny.
Turystyka
W lubelskim znajdują się dwie trasy podziemne. W Lublinie funkcjonuje ok. 300-metrowa Lubelska Trasa Podziemna, wiodąca przez piwnice kamienic Starego Miasta.
Regiony turystyczne: Roztocza, Puszczy Solskiej i Lasów Janowskich oraz Polesia Lubelskiego.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/lubelskie, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r. Stan w dniu 31.12.2015 r. [online], Główny Urząd statystyczny, s. 17 [dostęp 2016-10-13] (pol.).
- ↑ Bez terenu na prawym brzegu Sanu przy jego ujściu.
- ↑ Bez okolic Siedlec.
- ↑ Przy lewym brzegu Wisły koło Puław.
- ↑ Michał Kot: UE: Lubelskie – najbiedniejszy region UE. Money.pl za PAP, 2006-05-18. [dostęp 2011-08-21].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 lipca 2014, ISSN 1505-5507 .
- ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
- ↑ Tabl. 3: Układ pionowy powierzchni. [w:] „Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego” 2015 [on-line]. Urząd Statystyczny w Lublinie, 2015-12-29. [dostęp 2016-06-25]. W publikacji nie podano nazw mezoregionów fizycznogeograficznych i miejscowości położonej najbliżej wzniesienia, a obok wysokości zapisano tylko nazwy gmin w której leży kulminacja i najniższe miejsce.
- ↑ a b c GUS (autor korporatywny), Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2016 roku [online] [dostęp 2016-12-13] (pol.).
- ↑ Mapa subregionów województwa lubelskiego (GUS).
- ↑ Mapa subregionu lubelskiego (GUS).
- ↑ Mapa subregionu bialskiego (GUS).
- ↑ Mapa subregionu chełmsko – zamojskiego (GUS).
- ↑ Mapa subregionu puławskiego (GUS).
- ↑ Liczba ludności z 2008 r.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118 .
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820 .
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820 .
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
- ↑ Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
- ↑ Ubóstwo w Polsce w 2011r.. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
- ↑ Strona spółki Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.. [dostęp 2015-04-13]. (pol.).
- ↑ a b c Marek Graff. Pojazdy z napędem spalinowym dla ruchu regionalnego w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 4/2014, s. 28. Emi-press. ISSN 1232-3829. (pol.).
- ↑ Lubelskie: Przekazano pięć zmodernizowanych EN57. 2012-01-23. [dostęp 2012-07-28]. (pol.).
- ↑ Lubelski Zakład PR ma 5 EN57 AL. 2012-01-20. [dostęp 2012-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (pol.).
- ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012. , s. 78, 2013. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych. ISSN 1641-3229.
- ↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubelskiego, RDOŚ Lublin stan na 4 czerwca 2012. [dostęp 2014-02-28].
- ↑ a b GUS Ochrona Środowiska 2013, kierujący zespołem Dariusz Bochenek, Warszawa s. 310, ISSN 0867-3217. [dostęp 2014-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-13)].
- ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
- ↑ Zarządzenie Nr 109 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 marca 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Lubelskiego z 2010 r., Nr 41, poz. 898).
- ↑ a b (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
Bibliografia
- Tadeusz Mencel: Galicja Zachodnia 1795-1809, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1976
- Władysław Ćwik, Jerzy Reder: Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego, podziałów administracyjnych i ustroju władz, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1977
- Tadeusz Mencel (red.): Dzieje Lubelszczyzny. Tom I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974
- Aleksander Kierek (red.): Dzieje Lubelszczyzny. Tom II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979