Piątek (województwo łódzkie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Piątek
Herb Flaga
Herb Piątku Flaga Piątku
Geometryczny środek Polski w Piątku
Geometryczny środek Polski w Piątku
Państwo  Polska
Województwo łódzkie
Powiat łęczycki
Gmina Piątek
Liczba ludności (2011) 1908
Strefa numeracyjna (+48) 24
Kod pocztowy 99-120
Tablice rejestracyjne ELE
SIMC 0573256
Położenie na mapie gminy Piątek
Mapa lokalizacyjna gminy Piątek
Piątek
Piątek
Położenie na mapie powiatu łęczyckiego
Mapa lokalizacyjna powiatu łęczyckiego
Piątek
Piątek
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa lokalizacyjna województwa łódzkiego
Piątek
Piątek
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Piątek
Piątek
52°04′09″N 19°28′50″E/52,069167 19,480556
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach

Piątek – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Piątek. Miejscowość jest siedzibą gminy Piątek. Był miastem duchownym[1], miasto arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w powiecie łęczyckim województwa łęczyckiego w końcu XVI wieku[2].

Wieś położona jest nad rzekami Moszczenicą i Maliną. W Piątku krzyżują się drogi biegnące z Łodzi do Kutna i z Łowicza do Łęczycy.

W miejscowości znajduje się geometryczny środek Polski[3]. Wjeżdżając do Piątku napotkamy tablicę informacyjną w kształcie granic państwa z napisem „Piątek – geometryczny środek Polski”. W centrum Piątku usytuowany jest również pomnik symbolizujący geometryczny środek Polski. Wcześniej w tym miejscu znajdował się potężny kamień.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Piątek ze względu na swoje położenie był początkowo osadą targową. Prawdopodobnie nazwa Piątku pochodzi od dnia tygodnia, w którym odbywały się w nim targi. Prawa miejskie otrzymał w XIV w. W tym czasie był silnym ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym. W połowie XVII w. liczył 320 domów i ok. 1500 mieszkańców. W tym czasie słynął m.in. z produkcji piwa. Dalszy rozwój Piątku zahamował najazd szwedzki, przede wszystkim jednak do upadku gospodarczego przyczynił się pożar w 1681 r., który strawił całe miasto. Od tego czasu Piątek nie odzyskał swojej świetności. W 1685 r. było w nim tylko 40 domów, a 100 lat później, w 1785 r. zaledwie o 10 więcej. Piątek stracił prawa miejskie ze względu na udział mieszkańców w powstaniu styczniowym.

W okresie międzywojennym w Piątku powstała fabryka maszyn rolniczych, w której miała zatrudnienie część mieszkańców. Większość ludności jednak zajmowała się rolnictwem. Istniały również warsztaty rzemieślnicze oferujące mieszkańcom Piątku i okolicy swoje usługi. Część mieszkańców, zwłaszcza Żydzi, zajmowała się handlem. W większości okolicznych wsi istniały majątki ziemskie, w których miała zatrudnienie ludność zamieszkująca okolice Piątku. Tylko w nielicznych wsiach, w których nastąpiło uwłaszczenie zamieszkiwali (najczęściej małorolni) chłopi.

W pierwszej fazie Bitwy nad Bzurą Piątek i okoliczne wsie stały się areną ofensywy wojsk polskich. Po zaciekłych walkach, poważnie zniszczona miejscowość została zdobyta przez wojsko polskie 9 września 1939, jednak wskutek zmiany sytuacji na froncie oddziały polskie opuściły Piątek bez walki 13 września. W listopadzie 1939 Niemcy wcielili miejscowość w granice Rzeszy. Część polskich mieszkańców wysiedlono, a ludność pochodzenia żydowskiego wymordowano w ośrodku zagłady Żydów z Kraju Warty, w Kulmhof am Nehr (Chełmno n. Nerem).

Do 18 maja 1943 roku miejscowość nosiła przedwojenną nazwę, dopiero w tym dniu otrzymała niemiecką nazwę (Quadenstädt) – na cześć germańskiego plemienia Kwadów[4]. 18 stycznia 1945 Piątek został wyzwolony spod okupacji niemieckiej.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie płockim.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół mariawicki pw. Trójcy Przenajświętszej w Piątku

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego, w: Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, Łódź 1929, s. 15.
  2. ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 67.
  3. ↑ 19°27’E – 52°03’N, czyli geometryczny środek Polski?
  4. ↑ Verodnungsblatt des Reichsstathalters im Warthegau. 18 V 1943, nr 12, s. 99
  5. ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 22 maja 2011].
  6. ↑ Maciej Grzegorz Smoliński: Biskup Zygmunt Choromański (1892 – 1968). Życie i działalność. Warszawa: 2013, s. 20.
p • d • e
Gmina Piątek
Siedziba gminy Herb gminy Piątek
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie
p • d • e
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem, (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta, (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta, (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

• Adamów (1539–1870)
• Aleksandrów Łódzki (1822–1870, od 1924)
• Andrzejewo (1528–1870)
• Annopol (1761–1870, od 1996)
• Babiak (1815–1870)
• Bakałarzewo (1570–1870)
• Balwierzyszki (1520–1870)
• Baranów (1544–1870)
• Bełchatów (1737–1870, od 1925)
• Bełżyce (1417–1870, od 1958)
• Będków (1453–1870)
• Biała Rawska (1498–1510, 1521–1870, od 1925)
• Białaczów (1456–1870)
• Białobrzegi (1540–1870, od 1958)
• Bielawy (1403–1870)
• Bielsk (1373–1870)
• Bieżuń (1406–1674, 1767–1870, od 1994)
• Biskupice (1450–1870)
• Bobrowniki (1403–1870)
• Bobrowniki (1485–1870)
• Bodzanów (1351–1870)
• Bodzentyn (1355–1870, od 1994)
• Bogoria (1616–1870)
• Bolesławiec (1266–1870)
• Bolimów (1370–1870)
• Brdów (1436–1870)
• Brok (1501–1870, od 1922)
• Brudzew (1458–1870)
• Burzenin (1378–1870)
• Busko-Zdrój (1287–1870, od 1916)
• Bychawa (1537–1870, od 1958)
• Cegłów (1621–1870)
• Chocz (1382–1870, od 2015)
• Chodecz (1442–1812, 1822–1870, od 1921)
• Chodel (1517–1824, 1838–1870)
• Chorzele (1542–1870, od 1919)
• Ciechanowiec Nowe Miasto** (1580–1795, 1807–1870)
• Ciepielów (1548–1870)
• Czeladź (1242–1870, od 1919)
• Czemierniki (1509–1870)
• Czersk (1350–1870)
• Czerwińsk nad Wisłą (1373–1870)
• Czyżew (1738–1870, od 2011)
• Ćmielów (1505–1870, od 1962)
• Daleszyce (1569–1870, od 2007)
• Dąbrowice (1455–1870)
• Denków** (1564–1870)
• Dobra (1392–1870, od 1919)
• Dobrzyń nad Drwęcą (1789–1870, 1919–1950→)
• Drobin (1511–1870, od 1994)
• Drzewica (1429–1870, od 1987)
• Działoszyn (1412–1870, od 1994)
• Filipów (1570–1870)
• Firlej (1557–1870)
• Frampol (1738–1870, od 1993)
• Gielniów (1455–1870)
• Gliniany (1595–1870)
• Głowaczów (1445–1870)
• Głowno (1427–1870, od 1925)
• Głusk** (1688–1870)
• Gniewoszów (1693–1870)
• Golina (1330–1870, od 1921)
• Goraj (1405–1870)
• Gorzków-Osada (1689–1870)
• Goszczyn (1386–1870)
• Gowarczów (1430–1870)
• Góra Kalwaria # (1670–1883, od 1919)
• Grabowiec (1601–1870)
• Grabowiec (1418–1870)
• Grabów (1372–1690, 1800–1870)
• Grajewo (1540–1870, od 1919)
• Granica**** (1735–1870)
• Grocholice** (1485–1870)
• Grodzisk Mazowiecki (1522–1870, od 1919)
• Grzegorzew (1435–1870)
• Horodło (1432–1870)
• Horodyszcze (1558–1870)
• Iłów (1506–1870)
• Iłża (1239–1870, od 1925)
• Inowłódz (1350–1870)
• Iwaniska (1403–1870)
• Iwanowice (1460–1870)
• Izbica (1750–1870)
• Izbica Kujawska (1394–1870, od 1973)
• Jadów (1819–1870)
• Janowiec (1537–1870)
• Janowo (1421–1870)
• Janów (1696–1870)
• Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)
• Jarczów (1775–1870)
• Jastrząb (1422–1870)
• Jedlińsk (1530–1870)
• Jeziorzany (Łysobyki) (1498–1870)
• Jeżów (1334–1870)
• Jędrzejów (1271–1870, od 1916)
• Józefów (1725–1870, od 1988)
• Józefów nad Wisłą (1687–1870, od 2018)
• Kamieńczyk (1428–1870)
• Kamieńsk (1374–1870, od 1994)
• Kamionka (1469–1870)
• Karczew (1548–1870, od 1959)
• Kazanów (1566–1870)
• Kazimierz (1288–1870)
• Kazimierz Biskupi (1287–1870)
• Kazimierz Dolny (1348–1870, od 1927)
• Kiernozia (1523–1870)
• Kikół (1791–1870)
• Kleczew (1366–1870, od 1919)
• Klimontów (1604–1870)
• Klwów (1413–1870)
• Kłobuck (1339–1870, od 1919)
• Kłodawa (1383–1870, od 1925)
• Kock (1417–1870, od 1919)
• Kodeń (1511–1870)
• Kołbiel (1532–1870)
• Komarów-Osada (1748–1870)
• Koniecpol (1403–1870, od 1927)
• Konstantynów (1729–1870)
• Konstantynów Łódzki (1830–1870, od 1924)
• Końskowola (1532–1870)
• Koprzywnica (1262–1870, od 2001)
• Kosów Lacki (1723–1870, od 2000)
• Koszyce (1374–1870)
• Kowal (1339–1870, od 1919)
• Koziegłowy (1472–1870, od 1950)
• Koźminek (1369–1870)
• Krasnobród (1576–1870, od 1994)
• Krasnosielc (1824–1870)
• Kromołów** (1388–1870)
• Krośniewice (1452–1870, od 1926)
• Kryłów (1523–1870)
• Krzepice (1357–1870, od 1919)
• Krzeszów (1641–1870)
• Książ Wielki (1372–1870)
• Kuczbork-Osada (1384–1870)
• Kunów (1467–1870, od 1990)
• Kurów (1442–1870)
• Kurozwęki (1347–1870)
• Kurzelów (1285–1870)
• Lasocin (1547–1870)
• Latowicz (1423–1870)
• Lądek (1269–1870)
• Lelów (1314–1870)
• Lipsk (1580–1870, od 1983)
• Lipsko (1613–1870, od 1958)
• Liw (1421–1870)
• Lubień Kujawski (1489–1870, od 1919)
• Lubraniec (1509–1870, od 1919)
• Ludwinów (1719–1870)
• Lutomiersk (1274–1870)
• Lututów (1406–1720, 1843–1870)
• Łagów (1375–1870, od 2018)
• Łaskarzew (1418–1870, od 1969)
• Łaszczów (1549–1870, od 2010)
• Łomazy (1566–1870)
• Łosice (1505–1870, od 1919)
• Łoździeje (1597–1870, od 1946)
• Maciejowice (1507–1870)
• Magnuszew (1377–1576, 1776–1870)
• Małogoszcz (1408–1870, od 1996)
• Markuszów (1330–1870)
• Michów (1531–1870)
• Miedzna (1470–1870)
• Modliborzyce (1642–1870, od 2014)
• Modrzejów** (1706–1870)
• Mogielnica (1317–1870, od 1919)
• Mokobody (1496–1870)
• Mordy (1488–1870, od 1919)
• Mrzygłód** (1412–1870)
• Mstów (1278–1870)
• Myszyniec (1791–1870, od 1993)
• Nadarzyn (1453–1870)
• Nowa Brzeźnica (1287–1870)
• Nowa Słupia (1351–1870)
• Nowe Brzesko (1279–1870, od 2011)
• Nowe Miasto (1420–1870)
• Nowe Miasto nad Pilicą (1400–1870, od 1916)
• Nowogród (1427–1870, od 1927)
• Nowy Korczyn (1258–1870)
• Nur (1416–1870)
• Odrzywół (1418–1870)
• Ogrodzieniec (1386–1870, od 1973)
• Okuniew (1538–1870)
• Oleśnica (1470–1870)
• Olita (1581–1870, od 1977)
• Olsztyn (1488–1870)
• Opatowiec (1271–1870)
• Opatówek (1338–1870, od 2017)
• Opole Lubelskie (1418–1870, od 1957)
• Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)
• Osieck (1558–1870)
• Osiek (1430–1870, od 1994)
• Osięciny (1824–1870)
• Osmolin (1462–1870)
• Ostrów Lubelski (1548–1870, od 1919)
• Ożarów (1569–1870, od 1988)
• Pacanów (1265–1870)
• Pajęczno (1276–1870, od 1958)
• Parysów (1538–1870)
• Parzęczew (1421–1870)
• Pawłów (1470–1870)
• Piaseczno (1429–1870, od 1916)
• Piaski (1456–1870, od 1993)
• Piątek (1339–1870)
• Pierzchnica (1370–1870)
• Pilica (1394–1870, od 1994)
• Pilwiszki (1536–1870)
• Piotrków Kujawski (1738–1870, od 1998)
• Piszczac (1530–1870)
• Pławno (1544–1870)
• Poddębice (1400–1673, 1822–1870, od 1934)
• Połaniec (1264–1870, od 1980)
• Poniemoń* (1763–1825, 1836–1931→)
• Praszka (1392–1870, od 1919)
• Proszowice (1358–1870, od 1923)
• Przedecz (1363–1870, od 1919)
• Przerośl (1576–1870)
• Przybyszew (1396–1870)
• Przyrów (1369–1870)
• Przysucha (1710–1870, od 1958)
• Przytyk (1333–1870)
• Puchaczów (1527–1870)
• Pyzdry (1257–1870, od 1919)
• Raciąż (1425–1870, od 1922)
• Raciążek (1317–1870)
• Raczki (1703–1870)
• Radoszyce (1370–1870, od 2018)
• Radzanów (1400–1870)
• Radziejów (1252–1870, od 1919)
• Radziłów (1466–1870)
• Rajgród (1566–1870, od 1924)
• Raków (1569–1870)
• Rejowiec (1547–1870, od 2017)
• Rossosz (1584–1870)
• Rozprza (1272–1870)
• Różan (1378–1870, od 1919)
• Rychwał (1458–1870, od 1921)
• Ryczywół (1369–1870)
• Rzgów (1467–1870, od 2006)
• Sapieżyszki (1825–1870)
• Sarnaki (1754–1870)
• Sawin (1492–1870)
• Secemin (1395–1870)
• Sereje (1511–1870)
• Serock (1417–1870, od 1923)
• Serokomla (1537–1870)
• Sieciechów (1370–1870)
• Siennica (1526–1870)
• Sienno (1421–1870)
• Siewierz (1304–1870, od 1962)
• Simno (1626–1870, 1956)
• Skalbmierz (1342–1870, od 1927)
• Skała (1262–1870, od 1987)
• Skaryszew (1264–1870, od 1922)
• Skępe (1445–1870, od 1997)
• Skrzynno (1308–1870)
• Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)
• Sławatycze (1577–1870)
• Sławków (1286–1870, 1958–1977→**, od 1984)
• Słomniki (1358–1870, od 1917)
• Służewo (1339–1870)
• Sobków (1563–1870)
• Sobota (1393–1870)
• Sochocin (1385–1870)
• Sokoły (1827–1870, 1919–1950)
• Solec nad Wisłą (1370–1870)
• Sompolno (1477–1870, od 1973)
• Sopoćkinie (1560–1870)
• Stanisławów (1523–1870)
• Staw (1405–1870)
• Stawiski (1702–1871, od 1919)
• Stawiszyn (1291–1870, od 1919)
• Sterdyń (1737–1870)
• Stężyca (1330–1870)
• Stoczek Łukowski (1540–1870, od 1919)
• Stopnica (1362–1870, od 2015)
• Stryków (1394–1870, od 1923)
• Sudargi (1724–1870)
• Sulejów (1296–1870, od 1927)
• Szadek (1295–1870, od 1919)
• Szczekociny (1470–1870, od 1923)
• Szczerców (1364–1870)
• Szreńsk (1383–1870)
• Szydłów (1329–1870)
• Ślesin (1358–1579, 1618–1870, od 1921)
• Śniadowo (1775–1870)
• Tarczyn (1353–1870, od 2003)
• Tarłów (1550–1870)
• Tarnogóra (1548–1870)
• Tarnogród (1567–1870, od 1987)
• Tuliszków (1458–1870, od 1919)
• Turobin (1420–1870)
• Tuszyn (1416–1870, od 1924)
• Tyszowce (1419–1870, od 2000)
• Uchanie (1484–1870)
• Ujazd (1428–1870)
• Uniejów (1331–1870, od 1919)
• Urzędów (1405–1870, od 2016)
• Waśniów (1351–1870)
• Wąchock (1454–1870, od 1994)
• Wąsosz (1436–1870)
• Wąwolnica (1346–1870)
• Widawa (1388–1870)
• Wieniawa** (1768–1870)
• Wieruszów (1368–1870, od 1919)
• Wierzbica (1469–1870)
• Wierzbnik (1624–1870, 1916–1939→)
• Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)
• Wiskitki (1595–1870)
• Wisznice (1579–1870)
• Wisztyniec (1570–1870)
• Wiślica (1345–1870, od 2018)
• Wizna (1435–1870)
• Wiżajny (1620–1870)
• Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
• Włodowice (1386–1870)
• Włoszczowa (1539–1870, od 1916)
• Wodzisław (1366–1870)
• Wohyń (1519–1870)
• Wojsławice (1445–1870)
• Wolanów (1773–1870)
• Wolbórz (1273–1870, od 2011)
• Wolbrom (1321–1870, od 1930)
• Wysokie Mazowieckie (1503–1870, od 1919)
• Wyszków (1502–1870, od 1919)
• Wyśmierzyce (1338–1870, od 1922)
• Zagórów (1407–1870, od 1919)
• Zaklików (1565–1870, od 2014)
• Zambrów (1430–1870, od 1919)
• Zawichost # (1255–1888, od 1926)
• Złoczew (1605–1870, od 1919)
• Zwoleń (1425–1870, od 1925)
• Żarki (1382–1870, od 1949)
• Żarnowiec (1340–1870)
• Żarnów (1415–1870)
• Żółkiewka (1702–1870)
• Żuromin (1767–1870, od 1925)
• Żychlin (1397–1870, od 1924)
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piątek_(województwo_łódzkie)&oldid=52491427”