4 Brygada Jazdy

[[Plik:{{{znak}}}| 40x40px| link=| alt=]]

4 Brygada Jazdy

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{motto}}}
UWAGA: Błąd parametru {{{kategoria wojska}}}= Ten parametr może przyjmować jedynie wartości: lądowe lotnictwo marynarka paramilitarny
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Historia
Państwo	{{{państwo}}}
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1920
Nazwa wyróżniająca	{{{nazwa wyróżniająca}}}
Tradycje
Święto	{{{święto}}}
Nadanie sztandaru	{{{nadanie sztandaru}}}
Rodowód	{{{rodowód}}}
Dowódcy
Pierwszy	{{{dowódca pierwszy}}}
Obecny	{{{dowódca obecny}}}
Ostatni	{{{dowódca ostatni}}}
Działania zbrojne
{{{działania zbrojne}}}
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Formacja	{{{formacja}}}
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	{{{podległość}}}
Skład	{{{skład}}}
Odznaczenia
{{{odznaczenia}}}
[{{{www}}} Strona internetowa]

{{Jednostka wojskowa infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | dowódca pierwszy = | grafika = | opis grafiki = | święto = | znak = | państwo = | działania zbrojne = | www = | dowódca obecny = | commons = | rodowód = | formacja = | nazwa wyróżniająca = | motto = | kategoria wojska = | skład = | nazwa oryginalna = | nadanie sztandaru = | odznaczenia = | dowódca ostatni = | podległość = Nieznane pola: "sztandar", "panstwo", "dzialania", "kontynuacja tradycji", "wyrozniajaca", "pierwszy", "sklad", "swieto", "podporzadkowanie", "kolor", "obecny" oraz "ostatni".

4 Brygada Jazdy (4 BJ) – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego.

Historia brygady

IV Brygada Jazdy została utworzona w czerwcu 1919 na Wołyniu, w rejonie: Horodnica nad Słuczą – Korzec , w składzie: 8 i 9 Pułk Ułanów oraz 1 bateria 4 Dywizjonu Artylerii Konnej, rtm. Michała Beliny-Prażmowskiego. W czasie wojny z bolszewikami skład brygady był płynny.

Od 22 września do 8 października 1919 w skład brygady wchodził 1 Pułk Ułanów. W październiku 1919 ze składu brygady ubył 9 Pułk Ułanów mjr. Józefa Dunin-Borkowskiego (poległ 2 lipca 1920).

W kwietniu 1920 została zorganizowana Dywizja Jazdy gen. Jana Romera. W skład dywizji włączono IV i V Brygady Jazdy. Dowódcy IV BJ podporządkowano 8, 9 i 14 Pułk Ułanów oraz 1 i 2/4 DAK. W skład V Brygady Jazdy włączono 1 i 16 Pułk Ułanów oraz 2 Pułk Szwoleżerów. Cała dywizja wzięła udział w zagonie na Koziatyn.

29 lipca - 3 sierpnia 1920

W ostatniej dekadzie lipca i pierwszej dekadzie sierpnia brygada w składzie: 1 i 2 Pułki Szwoleżerów oraz 8 i 16 Pułki Ułanów walczy z 1 Armią Konną Budionnego między innymi pod Szczurowicami (26-28 lipca). 9 Pułk Ułanów odszedł do 7 Brygady Jazdy.

Między 9 a 15 sierpnia brygada w składzie 3 i 7 oraz 16 Pułki Ułanów i 2 dak została skoncentrowana w rejonie Lublina i Cycowa na północ od Rejowca.

16 sierpnia 1920 w czasie walki o Cyców brygadą kieruje mjr Cyprian Bystram, dowódca 3 Pułku Ułanów. 17 sierpnia dowództwo objął ppłk SG Adam Nieniewski. Od 17 sierpnia brygada przeszła do pościgu. Działała na wewnętrznych skrzydłach 1 DP Legionów i 3 DP Legionów.

20 sierpnia pod Milejczycami 16 Pułk Ułanów mjr. Kmicic-Skrzyńskiego zniszczył uderzeniową grupę artylerii ciężkiej. Ułani zdobyli wszystkie działa (24 armaty i 13 haubic). Według danych sowieckich starty grupy wyniosły 49 dowódców i 1.613 żołnierzy oraz 1.441 koni (przed walką grupa liczyła 3.155 żołnierzy i 1.729 koni).

26 sierpnia w Dobrzyniewie zostaje zorganizowana Grupa Operacyjna ppłk. Nieniewskiego. 4 BJ została podzielona na dwa oddziały: Brygadę "A" mjr. Bystrama (3 Pułk Ułanów i Kombinowany Pułk Ułanów utworzony ze szwadronów marszowych 5, 8 i 10 Pułku Ułanów oraz 2 Pułku Szwoleżerów) i Brygadę "B" mjr. Kazimierza Piaseckiego (7 i 16 Pułk Ułanów oraz dywizjon rtm. Zapolskiego z Grupy mjr. Jaworskiego).

We wrześniu, w trójkącie Augustów–Sejny–Suwałki grupa wzmocniona 41 Pułkiem Piechoty przez 3 tygodnie toczyła walki z dwiema litewskimi dywizjami piechoty.

Od 22 września brygada razem z 1 DP Leg. i 1 Dywizją Litewsko-Białoruską oraz 2 Brygadą Jazdy, w ramach tzw. "grupy skrzydłowej" uczestniczyła w działaniach 2 Armii przeciwko Litwinom i 3 Armii (bolszewickiej).

Od 30 września działając w ramach Grupy "Mir" płk. Dąb-Biernackiego (1 DP Leg., 2 i 4 BJ) sforsowała Niemen i dotarła do Stołpców.

8 października 1920 w Nichniewiczach grupa ppłk Nieniewskiego została rozwiązana. Obie brygady ponownie utworzyły IV BJ w składzie 3, 7 i 16 Pułku Ułanów.

10 października 1920 obie brygady jazdy w ramach Grupy "Mir" zostały połączone w Północną Grupę Jazdy płk. Stefana Strzemieńskiego. 4 BJ została wzmocniona Pułkiem Ułanów Obrony Wilna W skład II Brygady Jazdy wchodziły: 4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich i 10 Pułk Ułanów Litewskich.

W dniach 10–14 października brygada przeprowadziła zagon na Krzywicze na północny wschód od Mińska i zakończyła działania wojenne.

Od października 1920 brygada pełni służbę na linii demarkacyjnej. Jej pułki są rozlokowane w rejonie miejscowości: Łużki (7 Pułk) i Głębokie (3 i 16 Pułki).

Na początku grudnia 1920 16 Pułk Ułanów został dyslokowany do Bydgoszczy. IV Brygada Jazdy została rozformowana.

W lutym 1921 7 Pułk Ułanów został dyslokowany z Białorusi do tymczasowego garnizonu w Kraśniku.

Dopiero w połowie 1921 3 Pułk Ułanów został dyslokowany do Brzeźnicy, Oświęcimia i Dąbia pod Krakowem.

Obsada personalna Dowództwa IV Brygady Jazdy

Dowódcy brygady:

• płk Roman Żaba (od VII 1919
• płk Tadeusz Sulimirski (od 20 XI 1919)
• płk Gustaw Orlicz-Dreszer (VII 1920)
• płk Konstanty Plisowski
• ppłk SG Adam Nieniewski (16 VIII 1920 – 25 I 1921, równocześnie, od 26 VIII do 8 X 1920, dowódca Grupy Operacyjnej swojego imienia)

Szefowie sztabu:

• por. adj. szt. Witold Riess de Riesenhorst († 29 III 1920 nad Słuczą)
• rtm. Jerzy Grobicki (24 VII – VIII 1920)

Pułki jazdy wchodzące w skład IV BJ

• 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego
• 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich
• 1 Pułk Ułanów Krechowieckich
• 3 Pułk Ułanów Śląskich
• 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego
• 9 Pułk Ułanów Małopolskich
• 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich
• 16 Pułk Ułanów Wielkopolskich

Bibliografia

• Henryk Wielecki i Rudolf Sieradzki, Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki kawalerii, Wydawnictwo CREAR, Warszawa 1992, Szablon:Błędny ISBN, s. 19.
• Spis byłych oddziałów wojskowych WP, Przegląd Historyczno-Wojskowy, Nr 2 (183) z 2000 r., s. 66-113.
• Jan Karcz i Wacław Kryński, Zarys historii wojennej 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1931.
• Aleksander Wojciechowski, Zarys historii wojennej 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Warszawa 1929.
• Bohdan Dobrzyński, Zarys historii wojennej 3. Pułku Ułanów, Warszawa 1929.
• Władysław Laudyn, Zarys historii wojennej 7. Pułku Ułanów Lubelskich, Warszawa 1931.
• Tadeusz Śmigielski, Zarys historii wojennej 8-go Pułku Ułanów ks. Józefa Poniatowskiego, Warszawa 1929.
• Jan Tatara, Zarys historii wojennej 9-go Pułku Ułanów, Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, Warszawa 1929.
• Kazimierz Kosiarski, Zarys historii wojennej 16-go Pułku Ułanów, Warszawa 1929.
• Janusz Odziemkowski, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, 7 Pułk Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, zeszyt 2, Warszawa 1989, ISBN 83-00-03216-9.