Bolków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Aw58 (dyskusja | edycje) o 13:28, 7 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Szablon:POL miasto infobox Bolków (niem. Bolkenhain) – miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Bolków, nad Nysą Szaloną (prawym dopływem Kaczawy) w odległości około 6 km od jej źródła pod Kaczorowem. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na terenie dawnego księstwa świdnickiego (świdnicko-jaworskiego).

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego. Bolków należy do Euroregionu Nysa.

Według danych z 31 grudnia 2017 roku miasto liczyło 4924 mieszkańców[1].

Położenie i geologia

Miasto leży na pograniczu Gór Kaczawskich i Podgórza Bolkowskiego, czyli na pograniczu Sudetów Zachodnich i Sudetów Środkowych. Zajmuje dolinę Nysy Szalonej i jej dopływu – Rochowickiej Wody oraz niższe partie okolicznych wzgórz, przede wszystkim wzgórza zamkowego. Najstarszą część miasta – zamek – wybudowano na wzniesieniu (396 m n.p.m.) opadającym stromo ku północy i zachodowi, a łagodnie w stronę miasta[2].

Wzgórze Zamkowe zbudowane jest ze skał metamorficznych należących do metamorfiku kaczawskiego – zieleńców, łupków zieleńcowych, łupków chlorytowych i łupków serycytowych z soczewkami wapieni krystalicznych i diabazów. Na północny wschód od miasta znajduje się zapadlisko Wolbromka, a na południowy zachód – zapadlisko Wierzchosławic. Oba te zapadliska wypełniają górnokarbońskie szare zlepieńce, piaskowce i łupki, oraz dolnopermskie (czerwony spągowiec), przeważnie czerwone, piaskowce i zlepieńce. Ponadto w zapadlisku Wolbromka występują dolnopermskie porfiry (ryolity) oraz tufy porfirowe (ryolitowe)[3][4][5].

Klimat

Miasto jest położone w strefie łagodnego klimatu podgórskich nizin i kotlin, przechodzącego w ostry klimat górski. Okres wegetacji jest krótszy niż na równinach terenach położonych na wschód od obszaru gminy.

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Bolko, które jest staropolskim derywatem słowiańskiego imienia męskiego Bolesław będące imieniem dynastycznym w polskiej dynastii Piastów, oraz czeskiej Przemyślidów. Wywodzi się ona prawdopodobnie od imienia piastowskiego władcy Księstwa jaworskiego – Bolka I Surowego, który rozbudował istniejący tu zamek w Bolkowie. W historii miejscowość zapisywano pod różnymi nazwami. W 1195 roku – Hain, w 1276 – Bolesłaus in Hayn, w 1277 – Hayn, w 1295 – Bolkenhain, w 1874 po polsku Bolkowice. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie z 1292 roku Polkenhayn podając jej znaczenie „Burg des Bolko I” - „Miasto Bolka I”[6],

W 1750 roku nazwa „Bolkenhain” wymieniona jest przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym w języku polskim dla mieszkańców Śląska[7]. Polską nazwę Bolkowice oraz niemiecką Bolkenhain w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[8]. W 1896 r. nazwa Bolków oraz Bolkenhain wymieniona jest przez śląskiego pisarza Konstantego Damrota[9].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przeł. XIX i XX w. notuje nazwę miasta pod polskimi nazwami Bolkowice podając również wariant zapisany przez Józefa Łepkowskiego Bolesławice oraz niemiecką Bolkenhain[10]. Obecną nazwę ustalono urzędowo w 1946[11].

Historia

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Bolkowa.
Bolków (Bolkenhain) jako miasto i zamek nad Nysą na mapie z 1645 r. Kierunek południowy po prawej stronie mapy.

Już w XI w. w okolicach obecnego miasta leżał gród pograniczny Świny, wzmiankowany w źródłach w 1108. W XII wieku była to kasztelania polska z warownym zamkiem, później gruntownie przebudowanym (zachowane ruiny). W XIII wieku w odległości ok. dwóch kilometrów od kasztelu założono osadę targową, położoną na skrzyżowaniu ważnych starych szlaków handlowych. Po pewnym czasie ulokowano tam również nową kasztelanię.[12] Miasto powstało w 1265 roku[13] na skrzyżowaniu dróg handlowych z Wrocławia i Legnicy do Czech. W XIII i XIV wieku znajdowało się w księstwie jaworskim i świdnicko-jaworskim. Prawa miejskie otrzymało w 1276 roku. W tamtym czasie nosi nazwę Hain (pol. Gaj). W 1392 r. księstwo jaworskie zostało włączone do Korony Czeskiej. W 1384 roku miasto zmienia nazwą na Bolkenhenhain i stało się lennem nadawanym rycerskim rodom czeskim. Szybki rozwój miasta nastąpił pod panowaniem księcia Bernarda, m.in. wzniesiono wówczas kościół.

Wojny husyckie powstrzymały dalszą rozbudowę miasta. W 1463 roku król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Jana z Czarnej, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania przez mieszczan wrocławskich i świdnickich zbrojnej wyprawy na zamek w 1468 roku. Połączone siły mieszczan zdobyły zamek a Jan z Czarnej został powieszony. Miasto wraz z zamkiem zostało oddane pod opiekę króla Macieja Korwina, którego popierali mieszczanie. Po wstąpieniu na tron Węgier Władysława Jagiellończyka w 1490 roku Bolków został odbity przez namiestnika królewskiego – księcia cieszyńskiego Kazimierza II z rąk zwolenników nieżyjącego już króla Macieja Korwina. Od 1526 miasto pozostawało pod panowaniem Habsburgów.

W 1508 Bolków otrzymał prawo wolnego wyboru rady miejskiej, prawo zorganizowania niższego sądownictwa oraz przywilej organizowania trzech jarmarków rocznie. XVI i XVII wieku były dla miasta tragiczne. W tym czasie nękają je epidemie, trzęsienia ziemi, powodzie oraz wojny (Wojna trzydziestoletnia, najazd Szwedów w 1646). Przełom XVII i XVIII wieku to czas odbudowy Bolkowa, który stał się ośrodkiem tkactwa lnianego. W 1703 miasto zostało sprzedane cystersom z Krzeszowa, wchodząc w skład dóbr klasztornych. W 1742 Bolków został zajęty przez Prusy.

Bolków (Bolkenhain), 1815 r.

W 1810 roku król Prus upaństwawia wszystkie dobra zakonne. Od tego czasu zamek stał się własnością skarbu państwa. Do ponownego zubożenia miast przyczyniło się powstanie tkaczy w 1793 oraz wojny napoleońskie. W latach 1812-1823 dokonano częściowej rozbiórki fortyfikacji miejskich.

Do XIX wieku miasto było ośrodkiem handlowym, natomiast od połowy XIX wieku nastąpił w nim szybki rozwój przemysłu, zwłaszcza włókienniczego. Pierwszą tkalnię mechaniczną uruchomiono w 1858[12].

1 grudnia 1890 roku uruchomiono, drugą co do rangi, linię kolejową węzła strzegomskiego, wiodącą przez Roztokę (10 km linii) do Bolkowa (20 km linii). Po dziewięciu latach przedłużono ją do węzłowej stacji Marciszów (1 sierpnia 1899 r.). Tam następowało jej połączenie z linią Śląskiej Kolei Górskiej, a także z bocznymi liniami do: Lubawki przez Kamienną Górę z 1869 roku i Złotoryi z 1896. W niektórych okresach Bolków miał bezpośrednie połączenia kolejowe z wieloma miastami Polski np. z Krakowem.

W czasie zbliżania się Armii Czerwonej lokalna ludność zaczęła masowo uciekać. Miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie, a następnie przekazane administracji polskiej, początkowo pod nazwą Bolkowiec[14]. Po konferencji poczdamskiej dokonała ona wysiedlenia dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec.

W latach 1945-1947 doszło do odbudowy przemysłu. W 1957 roku rozpoczęto modernizację i rozbudowę miasta.

W styczniu 1996 roku zamknięto dla ruchu pasażerskiego 35-kilometrową linię kolejową Strzegom – Bolków – Marciszów. Tym samym, po 105 latach, miasto straciło połączenie kolejowe z resztą kraju.

Nazwy ulic Bolkowa wczoraj i dziś

Współczesne polskie i dawne niemieckie nazwy ulic w Bolkowie (Bolkenhain)[15]
Współczesna nazwa polska ulic Nazwa niemiecka
Józefa Bema, Księcia Bolka (Bolkostraße)
Demokratyczna, Farbiarska (Farberstraße)
Jagiellońska (Steigestraße)
Jaworska (Jauerstraße)
Jeleniogórska (Uferstraße)
Kamiennogórska, od 1945-1990 Bolesława Bieruta (Gartenstraße)
Kolejowa (Bahnhofstraße)
Mikołaja Kopernika, Tadeusza Kościuszki (Fedor Sommer Straße)
Józefa Kraszewskiego (Bergstraße)
Lipowa, Ludowa, 1 Maja, Adama Mickiewicza, Młynarska (Mühlstraße)
Niepodległości (Freiburgerstraße)
Marcelego Nowotki, Piastowska (Wilhelmsweg)
Polna (Feldstraße)
Józefa Poniatowskiego, Poprzeczna (Herbergstraße)
Republikańska (Chaussee nach Jauer)
Władysława Reymonta (Wuthestraße)
Robotnicza (Weg nach Klein Waltersdorf)
Rynek (Ring)
Henryka Sienkiewicza (Kramstastraße)
Juliusza Słowackiego (Georg Hartmann Straße)
Szpitalna (Hospitalstraße)
Ścieżka, Karola Świerczewskiego (Landeshuterstraße)
Świerkowa (1945-2005 Feliksa Dzierżyńskiego), Ludwika Waryńskiego (Schützenstraße)
Widokowa, Wiśniowa, Wolbromska, Wysokogórska (Hohenfriedebergerstraße)
Zamkowa (Burgstraße)

Patronem jednej z ulic do lat 90 XX wieku był Bolesław Bierut. Feliks Dzierżyński stracił swą godność dopiero po 2000 r.; do dziś w Bolkowie mają swoje ulice zarówno dzień 1 Maja, Robotnicy, tacy działacze jak Marceli Nowotko czy Ludwik Waryński oraz generał Karol Świerczewski[15]

Filia Groß-Rosen

W miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[16].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Bolkowa w 2014 roku[17].

Zabytki

Bolków - Kamienice z podcieniami przy Rynku

Zabytki chronione prawnie w Bolkowie[18]:

Zamek w Bolkowie
Kościół św. Jadwigi
Ratusz

Inne obiekty

Zniszczone obiekty

  • ruiny obozu na Czerwonym Wzgórzu

Pomniki i rzeźby

Pomnik sybiraków
  • Obelisk ku czci żołnierzy radzieckich – znajduje się w dolnej części rynku, obecnie na tablicy obelisku widnieje napis: „Wieczna chwała bohaterom poległym za wolność narodów”.
  • Figura Jana Nepomucena
  • Pomnik ofiar nazizmu – znajduje się na cmentarzu
  • Pomnik ofiar obozu AL Bolkenhain
  • Pomnik Jana Pawła II
  • Pomnik sybiraków – usytuowany na placu Jana Pawła II, został odsłonięty 10 lutego 1993 r., powstał za sprawą Koła Związku Sybiraków w Bolkowie
  • Pomnik upamiętniający Teichmanna – granitowa płyta znajdująca się w okolicach zamkowych murów w skale, odsłonięta została 24 lipca 1891 r. przy udziale mieszczan, powstała za sprawą Towarzystwa Karkonoskiego. Pierwotnie litery były pokryte złotą farbą, obecnie jest ona zniszczona.
  • Pomnik poległych podczas I wojny światowej – znajduje się na bolkowskim cmentarzu, został postawiony w 1929 r. Pomnik przedstawia rzeźbiony w granicie miecz, po obu jego stronach znajdują się nazwiska zaginionych i poległych.

Istniejące w przeszłości

  • Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnach drugiej połowy XIX w. – upamiętniał mieszkańców miasta, którzy zginęli podczas wojen z Danią, Austrią i Francją w latach 1886, 1866 i 1870-1871. Znajdował się w górnej części rynku, w sąsiedztwie fontanny. Pomnik posiadał kwadratową podstawę. W 1945 r. pomnik został rozebrany. Obecnie ciągle stoją lampy które go otaczały.
  • Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna – znajdował się przy ulicy Szpitalnej w pobliżu obecnego Domu Kultury. Do dzisiaj została po nim tylko część kamiennego podestu wystająca z ziemi na niewielką wysokość. Został postawiony w 1911 r. przez Męskie Towarzystwo Gimnastyczne w dniu 50. rocznicy jego powstania, został wykonany przez bolkowskiego rzeźbiarza Wagenknechta.

Atrakcje turystyczne

Zamek na tle miasta
 Osobny artykuł: Park Miejski w Bolkowie.

Legendy

Upiór z Bolkowa Zimą 1601 r. zamek był pod panowaniem Władysława Czetrycza. W tym czasie mieszkańcy Bolkowa zaczęli opowiadać o upiorze. Bestia ta miała w zwyczaju wdzierać się w nocy do domów i dusić oraz wypijać krew. Zazwyczaj atakowała dziewczęta, mimo to żadna z jego ofiar nie umarła. Zrozpaczeni mieszkańcy udali się do pana zamku i poprosili go o pomoc. Po wysłuchaniu wszystkich ofiar Władysław zawiadomił o sprawie dwór w Wiedniu. W kwietniu 1602 r. do miasta przyjechał posłaniec, który zabrał akta sprawy. W maju przybyła cesarska komisja, która miała sprawę zbadać i rozwiązać. Aż w końcu, pewnej nocy, zobaczyli upiora duszącego dziewczynę. Z dalszych wywiadów dowiedzieli się, że w ubiegłym roku, przy zamkowym murze mieszkała kobieta zajmująca się czarami. Informacja ta doprowadziła do wydania pośmiertnego wyroku, rozkopania grobu i spalenia jego zawartości. Od tamtej pory w mieście nie widziano zjawy[potrzebny przypis].

Bursztynowa Komnata Jan Stulin w swojej książce Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę[21] pisze, że na bolkowskim zamku ukryto Bursztynową Komnatę. Uważa, że przywieziono ją w biały dzień z Królewca, oraz nie ukrywano przed wszystkimi na bolkowskim rynku (dwie skrzynie miały być uszkodzone), gdy ciężarówki czekały na wjazd na zamek. O samym transporcie miał nie wiedzieć nawet Hitler, który w owym czasie był honorowym obywatelem miasta (w okresie III Rzeszy było to powszechne) Stulin twierdzi, że na zamku istniały podziemne wnętrza, gdzie ukryto skarb, żadne pisane materiały źródłowe nie potwierdzają tej wersji.

Transport

 Zobacz też: Bolków (stacja kolejowa).

Początki kolei żelaznych w Bolkowie sięgają schyłku XIX wieku. 1 grudnia 1890 r. uruchomiono 20 km, 1-torową linię kolejową Strzegom – Bolków. Po 105 latach eksploatacji, w grudniu 1995 r. zawieszono na niej przewozy pasażerskie. Do 2005 r. sporadyczne przewozy towarowe na trasie Bolków – Strzegom, obecnie nieczynna.

Na terenie miasta znajduje się przystanek PKS, firmy przewozowe zapewniają połączenia z miastami takimi jak[22]: Jawor, Kamienna Góra, Jelenia Góra, Legnica, Wrocław, Warszawa.

Miasto leży przy drodze krajowej nr 5 przy drodze krajowej nr 3.

Oświata

Kultura

Instytucje kultury:

  • Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Bolków
  • Gminno-Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Bolkowie (zarządza m.in. Ośrodkiem Wypoczynku Świątecznego, pływalnia i amfiteatr oraz domem kultury)
Castle Party

Cykliczne imprezy (coroczne):

Inne imprezy:

  • Dni Średniowiecznej Kultury Śląsko Łużyckiej
  • Siedemnastowieczny Piknik Rycerski
  • Średniowieczne Spotkania Rycerski
  • Świętojańskie Spotkania Rycerskie.
  • Turniej Dziennikarzy we władaniu średniowieczną bronią wszelaką
  • Wielki Turniej Rycerski

Religia

Na terenie Bolkowa mieści się parafia kościoła katolickiego św. Jadwigi oraz zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa[23].

Sport

Obiekty sportowe:

  • Kompleks boisk sportowych przy Zespole Szkół Agrobiznesu w Bolkowie (oficjalne otwarcie odbyło się 27 września 2010 r.)
  • Asfaltowe boisko, ulokowane w przy ulicy 1 maja (mini-boisko do koszykówki, piłki nożnej i tenisa)
  • Sala gimnastyczna przy Zespole Szkół Agrobiznesu w Bolkowie (mieści się w dawnym Kościele ewangelickim)
  • Sala gimnastyczna przy Gimnazjum (oficjalnie została otwarta 9 listopada 2007 r.)
  • Sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej
  • Miejski Stadion (pod zarządem Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego „Piast” Bolków)
  • Pływalnia otwarta (czynna w okresie letnim)

Kluby sportowe:

  • Miejsko-Gminny Ludowy Klub Sportowy „Piast” Bolków

Honorowi Obywatele

  • Hans-Jochen Meier, rektor w stanie spoczynku, były mieszkaniec Bolkowa, przewodniczący Związku Byłych Bolkowian w Niemczech. Wyróżniony został za wkład w kształtowanie kontaktów z miastem partnerskim Borken, popularyzacji wiedzy o gminie, pomoc w przekazaniu dla OSP Bolków samochodu ratowniczo-gaśniczego, inicjowanie wspólnych imprez kulturalnych i edukacyjnych oraz działalność publicystyczną.
  • Jacob Zwiers, pracownik Urzędu Miejskiego w Heerde w Holandii; nadając tytuł wśród zasług wymieniono m.in. przekazanie karetki pogotowia dla SP ZOZ, przekazanie Domowi Pomocy Społecznej w Bolkowie samochodu do przewozu podopiecznych, przekazanie środków przeznaczonych na zakup busa do przewozu bolkowskich uczniów oraz środków na remont internatu Zespołu Szkół Agrobiznesu i SP ZOZ, przekazanie jednostek OSP wozu gaśniczego i innego sprzętu strażackiego.
  • Jerzy Szmajdziński, wyróżnienie za skuteczne wspieranie zabiegów Urzędu Miasta o pozyskiwanie z instytucji rządowych i pozarządowych środków na inwestycje, przekazanie dla OSP w Bolkowie terenowego samochodu ratowniczo-gaśniczego, pomoc finansową w zakupie nowego samochodu ratowniczo-gaśniczego ratownictwa technicznego i ekologicznego, udzielenie placówkom oświatowym i opiekuńczym w Gminie Bolków pomocy socjalnej oraz przekazanie im komputerów i materiałów edukacyjnych.
  • Ryszard Matuszak, proboszcz w Bolkowie (od 1995 r.)[24].
  • Stanisław Sierakowski, proboszcz w należącym do gminy Bolków Kaczorowie (od 1993)[25].
  • Krzysztof Rakowski, twórca odbywającego się w Bolkowie festiwalu rocka gotyckiego Castle Party[26].

Honorowi obywatele w przeszłości

Miasta partnerskie[27]

Przypisy

  1. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r. Stan w dniu 31.12.2015 r.. Główny Urząd statystyczny. s. 59. [dostęp 2016-10-13]. (pol.).
  2. ↑ Góry i Pogórze Kaczawskie, mapa w skali 1:40 000, Wydawnictwo Turystyczne "Plan", Jelenia Góra, 2009/2010, wydanie IV, ISBN 978-83-60975-86-2
  3. ↑ H. Teisseyre: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Bolków, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1976
  4. ↑ S. Kural, H. Teisseyre: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Roztoka, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1978
  5. ↑ Z. Cymerman, K. Mastalerz: Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów, skala 1:25 000, ark. Marciszów, Instytut Geologiczny, Warszawa 1995
  6. ↑ Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 8.
  7. ↑ „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  8. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 11.
  9. ↑ Konstanty Damrot, „Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde”, Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896.
  10. ↑ Bolków w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom I, s. 301.
  11. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  12. ↑ a b Marek Żukow-Karczewski, Zamek w Bolkowie - warownia Piastów świdnicko-jaworowskich, "Aura", nr 12, 1996, s. 23-24.
  13. ↑ Na Ziemi Ojców, Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych, 1962, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, s. 176.
  14. ↑ Spis stacyj i przystanków Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych we Wrocławiu, Wrocław 1945, s. 4.
  15. ↑ a b Niemieckie nazwy ulic w Bolkowie (Bolkenhain). sztetl.org.pl. [dostęp 2017-06-11]. (pol.).
  16. ↑ Abraham Kajzer: Za drutami śmierci. Wałbrzych, Muzeum Gross-Rosen: 2013.
  17. ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Bolkow, w oparciu o dane GUS.
  18. ↑ =79940 Rejestr zabytków danego województwa legnickiego, publikowany przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu.
  19. ↑ a b c d Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, s. 25-27. ISBN 83-213-4366-X.
  20. ↑ Łuczyński Romuald M.Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 25-42.
  21. ↑ Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę, Stanisław Jan Stulin, ISBN 83-7023-787-8.
  22. ↑ Rozkład jazdy.
  23. ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 15 stycznia 2017.
  24. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków – Ksiądz Ryszard Matuszak.
  25. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków – KsiądzStanisław Sierakowski.
  26. ↑ Gmina Bolków – portal informacyjny: Honorowy Obywatel Gminy Bolków Krzysztof Rakowski.
  27. ↑ Miasta partnerskie.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Miasta województwa dolnośląskiego
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa dolnośląskiego

Gmina Bolków
Miasto
Wsie
Kolonia
Osada
Przysiółki wsi
Nieistniejące
miejscowości

Powiat jaworski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat jaworski

Powiat jaworski (1946–1975)
  • Siedziba powiatu – Jawor
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945-75)
Gminy wiejskie
(1945-54 i 1973-75)
Gromady (1954-72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolków&oldid=52752206”