Wrocław

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Alain Schneider (dyskusja | edycje) o 19:47, 18 cze 2006. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]]
{{{opis zdjęcia}}}
Herb [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
Herb Wrocławia [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo {{{państwo}}}
Zarządzający

Prezydent miasta

Powierzchnia

293,90 km²

Wysokość

111 m n.p.m.

Populacja (2005)
• liczba ludności
• gęstość


{{{liczba ludności}}}
{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Nr kierunkowy

{{{numer kierunkowy}}}

Kod pocztowy

{{{kod pocztowy}}}

Tablice rejestracyjne

{{{tablice rejestracyjne}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Wrocław (łac. Wratislavia lub Vratislavia, czes. Vratislav, niem. Szablon:Audio, węg. Boroszló) - historyczna stolica Śląska, jedno z największych (czwarte pod względem liczby ludności miasto w Polsce) i najstarszych miast w Polsce, położone po obu stronach środkowej Odry, na Nizinie Śląskiej.

Przez miasto przepływa 5 rzek większych: Odra i 4 jej dopływy, które zasilają ją w granicach miasta: Bystrzyca, Oława, Ślęza i Widawa. Przed II wojną światową w mieście istniały 303 mosty, obecnie pozostało ich około 220.

Wrocław jest stolicą województwa dolnośląskiego, miastem na prawach powiatu (wrocławski powiat grodzki) oraz stolicą wrocławskiego powiatu ziemskiego grupującego 9 okolicznych gmin.

Historia

 Osobny artykuł: Historia Wrocławia.

Miasto po raz pierwszy wzmiankowane w sposób jednoznaczny w roku 1000 w związku z założeniem biskupstwa, jednak osadnictwo słowiańskie na Ostrowie Tumskim istniało co najmniej 150 lat wcześniej. Od końca X wieku znajdowało się pod panowaniem Piastów. W 1035 roku, w okresie tzw. Reakcji Pogańskiej, źródła informują o budowie świątyni pogańskiej w mieście. W XIII wieku dokonano lokacji miasta na prawie magdeburskim, w 1335 miasto przeszło pod panowanie królów Czech, później (po krótkim epizodzie panowania węgierskiego) wraz z Koroną Czeską zostało włączone do Monarchii Habsburskiej. W 1741 wraz z większością Śląska zostało zdobyte przez Prusy, w związku z czym w latach 1741-1918 oficjalna nazwa miasta brzmiała Królewskie Stołeczne i Rezydencjalne Miasto Wrocław (niem. Königliche Haupt- und Residenzstadt Breslau), w latach 1918-45 (po rewolucji listopadowej) Miasto Stołeczne Wrocław (Hauptstadt Breslau). W 1945 miasto zostało ogłoszone twierdzą i zniszczone w czasie walk między Armią Czerwoną i Wehrmachtem. Po II wojnie światowej Wrocław decyzją konferencji poczdamskiej został włączony do Polski.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Wrocławia.

Wrocław dzieli się administracyjnie na osiedla, stanowiące organy pomocnicze rady miejskiej. Niegdyś miasto składało się z 5 dzielnic: Psie Pole, Śródmieście, Stare Miasto, Krzyki, Fabryczna, które obecnie nie posiadają własnej osobowości, stanowią jednak nadal kryterium organizacji wielu urzędów i instytucji.

Kultura

Muzea

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Teatry

Kina

  • Centrum Filmowe Helios
  • Cinema City
  • Warszawa
  • Lwów
  • Lalka
  • Dworcowe - dworzec Wrocław Główny
  • Atom
  • Plac Solny
    Plac Solny
  • Panorama Wrocławia z wieży katedry św. Jana
    Panorama Wrocławia z wieży katedry św. Jana
  • Rynek wrocławski
    Rynek wrocławski
  • Wrocław - zdjęcie satelitarne
    Wrocław - zdjęcie satelitarne
  • Rynek - widok z Mostka Czarownic
    Rynek - widok z Mostka Czarownic

Gospodarka

We Wrocławiu produkowane są autobusy, wagony, sprzęt AGD, środki chemiczne i elektronika. Od kilku lat dynamicznie rozwija się sektor IT (oprogramowanie wewnętrzne firm, oprogramowanie na zamówienie), również wiele zagranicznych firm (np. Siemens, BenQ, LG, Volvo, HP, QAD, Bombardier Transportation, Whirpool, 3M, Bosch, Wabco etc.). Siemens właśnie przenosi swoje centra programistyczne do Wrocławia. Miasto jest drugim po Warszawie centrum finansowym kraju. Swoje siedziby mają tu następujące banki: BZ WBK, Lukas Bank, Eurobank, Santander Consumer Bank (dawniej PTF Bank), Bank Współpracy Europejskiej. W mieście działa największa ilość firm leasingowych oraz windykacyjnych w kraju, w tym największy Europejski Fundusz Leasingowy. Duży ośrodek przemysłu farmaceutycznego; US Pharmacia, Hasco-Lek, Galena, 3M, Labor, S-Lab, Herbapol.

Transport

Układ drogowy

Przez Wrocław przebiegają drogi krajowe nr 5, 8, 94, na krótkim odcinku granicy miasta przebiega autostrada A4, a w Bielanach Wrocławskich bezpośrednio przy granicy miasta znajduje się węzeł autostrady i dróg nr 5 i 35.

Struktura sieci drogowej Wrocławia jest silnie zorientowana na centrum miasta, mając kształt promienisty. Do końca XX wieku wszystkie mosty na głównej odnodze Odry skupiały się na jej odcinku długości około 2500 m. Komunikacja między dzielnicami peryferyjnymi jest dodatkowo utrudniona przez rozległe urządzenia kolejowe, wcinające się w głąb miasta. Od lat 80. postępuje powoli budowa obwodnicy śródmiejskiej, w planie są zaś dalsze obwodnice, w tym autostrada A8 czyli tzw. Autostradowa Obwodnica Wrocławia (AOW).

Transport szynowy, lotniczy i wodny

 Osobny artykuł: Wrocławski węzeł kolejowy.

Wrocław jest ważnym węzłem kolejowym (Wrocław-Brochów - największy węzeł kolejowy-stacja towarowa w kraju), z Wrocławia wychodzą linie kolejowe w kierunkach: Leszno-Poznań, Opole-Lubliniec, Legnica-Zgorzelec, Głogów-Zielona Góra, Kłodzko-Kudowa Zdrój, Wałbrzych-Jelenia Góra, Oleśnica-Ostrów Wlkp. Miasto posiada międzynarodowe lotnisko na Strachowicach (połączenia z Frankfurtem, Monachium, Londynem, Kopenhagą, Dortmundem, Dublinem, Shannon, Nottingham, Glasgow, Mediolanem, Liverpoolem, Gdańskiem i Warszawą) oraz port rzeczny na Odrze.

Miejski transport zbiorowy

 Osobny artykuł: Tramwaje we Wrocławiu.

Miejski transport zbiorowy we Wrocławiu korzysta z tramwajów i autobusów. Rozległa sieć tramwajowa jest jedną z większych w kraju, jednak nie obsługuje wielu gęsto zamieszkanych dzielnic, linie autobusowe stanowią zatem równorzędny środek transportowy. Komunikację obsługują MPK Wrocław oraz mniejsi prywatni przewoźnicy: Dolnośląskie Linie Autobusowe i Urbus.

Sport

Edukacja

Ratusz
Uniwersytet Wrocławski
Biblioteka Uniwersytetu, ul.Szajnochy
Budynek Wydziału Architektury PWr
Plik:Wrocław nocą.jpg
Wrocław, rynek nocą
Ratusz Nocą

Wyższe uczelnie państwowe

Uczelnie niepaństwowe

Znani Wrocławianie

Nobliści

Prezydenci

Pozostali zasłużeni

Wrocławskie ZOO, w tle Hala Ludowa

Architektura i urbanistyka Wrocławia

Wrocławski Ratusz

Wrocław mimo zniszczeń wojennych (70% budynków) zachował wiele budowli bądź w stanie oryginalnym, bądź odrestaurowanych czy odbudowanych po wojnie. Do wyróżniających się należą: gotycki ratusz na Rynku, gotyckie kościoły: katedra pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim (przy niej barokowa kaplica Elektorska według projektu Fischera von Erlacha), Św. Krzyża, NMP na Piasku; barokowy zespół głównych budynków Uniwersytetu Wrocławskiego z Aulą Leopoldina; neogotycki budynek Dworca Głównego; modernistyczne: Hala Ludowa (proj. Max Berg), dom handlowy zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna, budynki wystawy Mieszkanie i miejsce pracy (m.in. dom projektu Hansa Scharouna).

Ważniejsze miejsca

Kępa Mieszczańska
Zespół wschodnich wysp odrzańskich we Wrocławiu



Architektura historyczna (do 1945)

Wieża ciśnień Na Grobli
Wieża ciśnień al. Wiśniowa
Hala Ludowa (widok od strony parku)
Komenda policji i sądy
Dworzec Główny PKP
Plik:Wroclaw ulSwidnicka&Modrzejewskiej&Teatralna crossing.jpg
Skrzyżowanie Świdnickiej, Teatralnej i Modrzejewskiej: widoczny (od lewej): fragment Opery, Hotel Monopol, dachy kościoła św.Doroty, DH "Solpol" i fragment byłego domu handlowego J.Schottländera "St. Hieronymus", potem przez pewien czas akademika UWr. "Szklany Dom")


Łaźnia miejska (1895-97)
Neogotycki kościół św. Elżbiety Węgierskiej z wieżą zrekonstruowaną wg projektu prof. Zipsera
Gmach NOT, dawny Landeshaus

Architektura współczesna (po 1945)

Plik:Poland Wrocław - Most Milenijny 3.jpg
Most Milenijny nocą
Plik:01-12-04 1329.jpg
Most Grunwaldzki, widok od strony Politechniki
Most Zwierzyniecki, widok od strony centrum w kierunku ZOO
Mosty Trzebnickie, widok w stronę centrum, i półn. słup graniczny Wrocławia z 1900/1901
Mosty Warszawskie, widok w stronę centrum, i transport węgla barkami po Odrze
Most Osobowicki - widok od południowego zachodu

Ważniejsze mosty i kładki

  1. Most Bartoszowicki (kanał powodziowy)
  2. Most Bolesława Krzywoustego (Widawa)
  3. Most Brodzki (Bystrzyca)
  4. Most Burzowy (Kanał Miejski)
  5. Most Dekarski (Widawa)
  6. Most Dmowskiego (Odra Płd.)
  7. Most Grunwaldzki (Odra)
  8. Mosty Jagiellońskie (Kanał Powodziowy i Kanał Żeglowny)
  9. Most Jarnołtowski (Bystrzyca)
  10. Most Kleciński (Ślęza)
  11. Most Kłokoczycki (Widawa)
  12. Most Krupniczy (Fosa Miejska)
  13. Most Marszowicki (Bystrzyca)
  14. Most Maślicki (Ślęza)
  15. Mosty Mieszczańskie (stary i nowy; Odra Płn.)
  16. Most Milenijny (Tysiąclecia) (Odra)
  17. Mosty Młyńskie (Odra)
  18. Most Muchoborski (Ślęza)
  19. Most Oławski (rzeka Oława)
  20. Most Oporowski (Ślęza)
  21. Mosty Osobowickie (Kanał Miejski, Stara Odra, Kanał Różanka)
  22. Most Parkowy (Górna Oława)
  23. Most Partynicki (Ślęza)
  24. Most Pawłowicki (rzeka Dobra)
  25. Most Pęgowski (Widawa)
  26. Most Piaskowy (Odra)
  27. Most Pilczycki (Ślęza)
  28. Most Pilczycki Nowy (Ślęza)
  29. Most Piotra Skargi (Fosa Miejska)
  30. Most Pokoju (Odra)
  31. Most Polanowicki (Widawa)
  32. Mosty Pomorskie (Odra Płn. i Płd.)
  33. Most Rakowiecki (rzeka Oława)
  34. Most Ratyński (Bystrzyca)
  35. Most Sądowy (Fosa Miejska)
  36. Most Sikorskiego (Odra Płd.)
  37. Most Słodowy (Odra)
  38. Most Sołtysowicki (Widawa)
  39. Most Strachociński (Kanał Odpływowy)
  40. Most Strzegomski (Ślęza)
  41. Most Swojczycki lub Bolesława Chrobrego (Kanał Powodziowy i Kanał Żeglowny)
  42. Most Szczytnicki (Stara Odra)
  43. Mosty Średzkie (Bystrzyca)
  44. Most Św. Antoniego (Fosa Miejska)
  45. Most Św. Klary (Odra)
  46. Most Św. Macieja (Odra Płd., do wyspy Tamka)
  47. Mosty Trzebnickie (Kanał Miejski, Stara Odra, Kanał Różanka)
  48. Most Tumski (Odra)
  49. Mosty Uniwersyteckie (Odra Płn. i Płd.)
  50. Mosty Warszawskie (Kanał Miejski i Stara Odra)
  51. Most Widawski (Widawa)
  52. Most Wilczycki (Widawa)
  53. Most Zaleski (Czarna Woda)
  54. Most Zakrzowski (Widawa)
  55. Most Zwierzyniecki (Stara Odra)
  56. Most Żernicki (Ślęza)
  57. Kładka Barani Skok (Oława)
  58. Kładka Bielarska (Odra)
  59. Kładka Muzealna (Fosa Miejska)
  60. Kładka Oporowska (Ślęza)
  61. Kładka Parkowa (Oława)
  62. Kładka Siedlecka (Oława)
  63. Kładka Świętego Antoniego (Fosa Miejska)
  64. Kładka Złotnicka (Bystrzyca)
  65. Kładka Zwierzyniecka (Odra)
  66. Kładka Bartoszowice-Strachocin (od listopada 2004, przeniesiona ze śluzy w Lipkach, jeszcze bez nazwy)


Ciekawostki

  • 1530 - wybicie najstarszej na ziemiach polskich monety 10-dukatowej. Ta donatywa jest zarazem najstarszą znaną wielokrotnością dukata z terenu Śląska
  • poł. XVII w. - pierwsze na świecie czasopismo lekarskie Miscellanea Curiosa Medico-Physica
  • 1842 - pierwsza linia kolejowa na dzisiejszych ziemiach polskich, między Wrocławiem a Oławą (patrz -> Wrocławski węzeł kolejowy)
  • 1893 - pierwsze tramwaje elektryczne na dzisiejszych ziemiach polskich (patrz -> Tramwaje we Wrocławiu)
  • Miasto kandydowało do targów EXPO 2010, lecz przegrało z Szanghajem.
  • Jedyne w Polsce, funkcjonujące na co dzień, ręcznie obsługiwane gazowe latarnie uliczne; oświetlają Ostrów Tumski
  • W budynku Banku Zachodniego na rogu Rynku i pl. Solnego działa jedyny we Wrocławiu paternoster, czyli winda bez drzwi, która stale jeździ i nie zatrzymuje się na poszczególnych piętrach.
  • We Wrocławiu, wśród licznych pomników upamiętniających znane osobistości i doniosłe wydarzenia kilka zasługuje na szczególną uwagę ze względu na ich niezwykłą formę i wymowę. Należą do nich
    • pomnik Pomarańczowej Alternatywy w formie niewielkiego krasnala,
    • "Powodzianka" (na pamiątkę powodzi tysiąclecia w 1997)
    • pomnik na pamiątkę masakry na placu Tiananmen w Pekinie 4 czerwca 1989,
    • niezwykły pomnik "Pamięci Zwierząt Rzeźnych", ustawiony w zaułku Stare Jatki (przed wojną Große Fleischbänke - "Wielkie Ławy Mięsne"), historycznym miejscu sprzedaży mięsa z pobliskich nadodrzańskich ubojni (obecnie znajdują się tam galerie artystyczne).
  • Krasnal
    Krasnal
  • Powodzianka
    Powodzianka
  • Tiananmen: Pekin/Wrocław 1989/1999
    Tiananmen: Pekin/Wrocław 1989/1999
  • Pamięci Zwierząt Rzeźnych
    Pamięci Zwierząt Rzeźnych
Muzeum Krasnoludków
  • W roku 2003 prezydent Wrocławia, kontynuując zapoczątkowaną przez Pomarańczową Alternatywę tradycję związaną z krasnoludkami - odsłonił na ścianie kamieniczki "Jaś" pomiędzy Rynkiem a kościołem garnizonowym św. Elżbiety miniaturową tabliczkę-szyld "Muzeum Krasnoludków". Tabliczka znajduje się przy drzwiach do kamieniczki, na wysokości ludzkich kolan. W sierpniu 2005 pojawiły się w różnych punktach miasta miniaturowe brązowe rzeźby krasnoludków wg projektów Tomasza Moczka, absolwenta wrocławskiej ASP: "szermierz" przy Uniwersytecie, "rzeźnik" na Starych Jatkach, dwa "Syzyfki" na ul. Świdnickiej oraz "pracz odrzański" przy moście Piaskowym. Ten ostatni nawiązuje swą nazwą do peryferyjnego wrocławskiego osiedla Pracze Odrzańskie.
  • krasnal - szermierz
    krasnal - szermierz
  • krasnal - rzeźnik
    krasnal - rzeźnik
  • krasnal - Syzyfek
    krasnal - Syzyfek
  • pracz odrzański
    pracz odrzański

Panoramy miasta

Północno-wschodnia (180°) panorama Wrocławia z 23. piętra budynku "Poltegoru" przy ul. Powstańców Śląskich 95
Panorama południowa (~90°) z tego samego miejsca


Miasta partnerskie

Wrocław jako garnizon wojskowy

Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane)

Jednostki stacjonujące po 1945

Zobacz też

Bibliografia

  • Norman Davies, R.Moorhouse. Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego. Vratislavia. Breslau. Wrocław. Kraków 2002.
  • K.Maleczyński, M.Morelowski, A.Ptaszycka, Wrocław. Rozwój urbanistyczny. Warszawa 1956.
  • W.Długoborski, J.Gierowski, K.Maleczyński, Dzieje Wrocławia do roku 1807., Warszawa 1958.
  • Mariusz Urbanek. Dolny Śląsk. Siedem stroń świata. Wydawnictwo MAK, Wrocław 2003, s. 240 + CD-ROM.
  • Waldemar Fydrych. Żywoty Mężów Pomarańczowych. Wydawnictwo Pomarańczowa Alternatywa 2001

Linki zewnętrzne

Oficjalne i ogólnie o mieście

Historia, zdjęcia historyczne

Osiedla i dzielnice


Szablon:Dzielnice Wrocławia Szablon:Miasta wojewódzkie Szablon:Dolnoslaskie powiaty

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wrocław&oldid=3658410”