Michał Rola-Żymierski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Mathiasrex (dyskusja | edycje) o 23:46, 26 sty 2016. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Michał Żymierski
właśc. Michał Łyżwiński
Rola, Morski
Ilustracja
Marszałek Michał Rola-Żymierski
Marszałek Polski Marszałek Polski
Data i miejsce urodzenia

4 września 1890
Kraków

Data i miejsce śmierci

15 października 1989
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1911 (C.K. Armia),
1914 (Legiony Polskie),
1919 (Wojsko Polskie),
1943 (Gwardia Ludowa),
1944 (Armia Ludowa),
1944 (Ludowe Wojsko Polskie)

Stanowiska

dowódca: 2 PP II Brygady Legionów Polskich w PKP, 2 PP 4 Dywizji Strzelców Polskich, II Brygady,
2 DP Legionów,
naczelny d-ca AL i LWP,
minister ON i przewodniczący PKB

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Późniejsza praca

wiceprezes NBP,
honorowy prezes ZG i RN ZBoWiD

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - trzykrotnie ranny
Order Budowniczych Polski Ludowej Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu I klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Partyzancki Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę 1939–1945 Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka im. Ludwika Waryńskiego Order „Zwycięstwo” Order Lenina Order Przyjaźni Narodów Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Główny Komandor Legii Zasługi (USA) Order Lwa Białego I Klasy (CSRS) Order Narodowego Bohatera Jugosławii Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Wielki Oficer Orderu Korony Włoch Komandor Orderu Korony (Belgia) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons
Karol Świerczewski, Marian Spychalski, Michał Rola-Żymierski (od prawej) nad Nysą Łużycką w 1945

Michał Rola-Żymierski, także Michał Żymierski, Michał Żymirski, ps. „Rola”, „Morski”, właśc. Michał Łyżwiński[a][b] (ur. 4 września 1890 w Krakowie, zm. 15 października 1989 w Warszawie) – oficer rezerwy Armii Austro-Węgier, generał brygady Wojska Polskiego w 1927 zdegradowany, dowódca Armii Ludowej (1944), Naczelny Dowódca Wojska Polskiego i minister obrony narodowej (1945–1949) i przewodniczący Państwowej Komisji Bezpieczeństwa, marszałek Polski, członek Prezydium Krajowej Rady Narodowej (1944–1947), poseł na Sejm Ustawodawczy (1947–1952), członek Rady Państwa (1949–1952), wiceprezes Narodowego Banku Polskiego, honorowy prezes Zarządu Głównego i Rady Naczelnej ZBoWiD, członek Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR, nadzorującej Wojsko Polskie od maja 1949 roku[1].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był synem Wojciecha Łyżwińskiego i Marii z Buczków. Urodzony w krakowskiej rodzinie inteligenckiej. W 1908 zdał maturę, rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1923 ukończył studia wojskowe w Wyższej Szkole Wojennej we Francji[2].

Od 1909 działał w ruchu niepodległościowym. Należał do organizacji Zarzewie, a później wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1911–1912 służył w C.K. Armii, gdzie ukończył szkołę oficerów rezerwy.

Michał Łyżwiński zaczął posługiwać się nazwiskiem Żymirski w 1913 roku, gdy jego brat zamordował kierownika księgarni Gebethner i Wolff. Po protestach rodziny Żymirskich zmodyfikował nazwisko na „Żymierski”[3]. Jako Artur Żymierski był delegatem Komendy Okręgu I „Armii Polskiej” we Lwowie[4].

Legiony Polskie i I wojna światowa

Michał Żymierski jako oficer Legionów Polskich

Podczas I wojny światowej w Legionach, początkowo jako dowódca kompanii i batalionu I Brygady. Walczył m.in. pod Laskami i w okolicach twierdzy Dęblin, gdzie 23 października 1914 został ciężko ranny. Latem 1915 w stopniu majora był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej, od 1916 dowódcą pułków w I i II Brygadzie. Od lipca 1917, po kryzysie przysięgowym w stopniu podpułkownika został dowódcą 2 pułku piechoty w Polskim Korpusie Posiłkowym. W lutym 1918 po traktacie brzeskim był inicjatorem buntu II Brygady Legionów i przebicia się jej przez front pod Rarańczą na Ukrainie. Następnie przekazał dowództwo tej formacji gen. Józefowi Hallerowi. Po przejściu frontu został szefem sztabu II Korpusu Polskiego w Rosji (w którego skład weszła II Brygada Legionów) w stopniu pułkownika. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców po bitwie pod Kaniowem w maju 1918 służył na stanowiskach dowódczych w POW w Rosji. Był dowódcą 2 pułku piechoty w 4 Dywizji Strzelców Polskich.

Służba w II Rzeczypospolitej

Od stycznia 1919 służył w Wojsku Polskim. W sierpniu 1919, w związku z wybuchem I powstania śląskiego, został kierownikiem ekspozytury Naczelnego Dowództwa ds. powstania śląskiego z zadaniem kierowania akcją powstańczą na terenie Górnego Śląska. W latach 1919–1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie objął odcinek frontu nad Berezyną pod Borysowem. Był dowódcą II Brygady, a następnie 2 Dywizji Piechoty Legionów. W latach 1922–1923 studiował w Wyższej Szkole Wojennej (franc. École Superieur de Guerre) w Paryżu, następnie odbył staż we francuskim Sztabie Generalnym. 1 grudnia 1924, w wieku 35 lat, został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 2. lokatą w korpusie generałów. Wyznaczony na stanowisko zastępcy szefa Administracji Armii do spraw uzbrojenia, odpowiedzialnym za finanse – zakupy sprzętu wojskowego w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Podwładnym jego był wówczas (jak i poprzednio w Legionach) późniejszy premier Felicjan Sławoj Składkowski, który w swych pisanych na emigracji wspomnieniach – nie mówiąc ani jednego złego słowa o Żymierskim – zwięźle skomentował jego talenty ekonomiczne[5]. W czasie przewrotu majowego w 1926 stanął po stronie wojsk rządowych, po klęsce sił rządowych został aresztowany wraz z generałami Tadeuszem Rozwadowskim, Juliuszem Malczewskim i Włodzimierzem Zagórskim. Wkrótce jednak generałów przewieziono do wojskowego więzienia śledczego na Antokolu w Wilnie, podczas gdy Żymierskiego uwięziono w Warszawie.

Zwrot w życiorysie

6 września 1927 został skazany na 5 lat więzienia z degradacją, za nadużycia finansowe przy dostawach dla armii dokonywanych przez przedsiębiorstwo Protekta (maski przeciwgazowe)[6]. Według sądu Żymierski „użył świadomie swego stanowiska służbowego na szkodę interesu majątkowego Skarbu Państwa” w wysokości 150 tys. dolarów. Ze względu na celowe wstrzymanie dostawy gaśnic w ustawionym przetargu i pozbawienie w ten sposób budynków wojskowych ochrony przeciwpożarowej sąd skazał go na karę pięciu lat ciężkiego więzienia[3]. Żymierski został pozbawiony odznaczeń, zdegradowany i wydalony z zawodowej służby wojskowej, przebywał w więzieniu na warszawskim Mokotowie i w Cieszynie do 1931. Wówczas nawiązał pierwsze kontakty z komunistami, porzucając wyznawane wcześniej poglądy polityczne.

W późniejszym okresie przebywał we Francji (do 1938), gdzie wstąpił do Komunistycznej Partii Polski. W 1932 zwerbował go do współpracy sowiecki wywiad NKWD (lub wywiad Armii Czerwonej[7][8]), który następnie w 1937 roku (w chaosie spowodowanym terrorem wielkiej czystki) zerwał z nim kontakty, podejrzewając Żymierskiego o dezinformację. Żymierski dostarczał NKWD informacje na temat organizacji i wyszkolenia Wojska Polskiego, transakcji Ministerstwa Spraw Wojskowych we Francji, a także werbował agentów dla wywiadu ZSRR z korpusu oficerskiego WP[9].

W październiku 1938 wrócił do Polski. W 1939 bezskutecznie ubiegał się o powrót do wojska. W czasie okupacji niemieckiej utrzymywał kontakty z komunistyczną grupą „Młot i Sierp”. Jesienią 1939 wyrobił sobie fałszywe dokumenty na nazwisko Zwoliński – posługiwał się nim w czasie okupacji. Według oficjalnej biografii Żymierskiego, wydanej anonimowo w PRL w 1986 (ze wstępem gen. Wojciecha Jaruzelskiego), w lutym 1940 konspiracyjny sąd obywatelski złożony ze zdecydowanych antypiłsudczyków[10] uznał aresztowanie i wyrok z 1927 za polityczny i zrehabilitował Żymierskiego. Sąd obywatelski prawdopodobnie nie miał świadomości, iż Żymierski był wówczas agentem sowieckiego wywiadu NKWD, a decyzja sądu nie miała znaczenia i mocy prawnej w świetle obowiązującego prawa karnego II Rzeczypospolitej, gdyż jedynymi organami sądowniczymi mogącymi w warunkach okupacyjnych uniewinnić Żymierskiego był działający od maja 1940 system sądownictwa konspiracyjnego Polskiego Państwa Podziemnego (powołany z ramienia jedynego legalnego wówczas Rządu RP na uchodźstwie – kontynuatora przedwojennych struktur państwa polskiego) – np. działające w okupowanym kraju od listopada 1941 Wojskowe Sądy Specjalne lub utworzone lipcu 1942 Cywilne Sądy Specjalne przy Delegaturze Rządu na Kraj.

Podczas Konferencji Poczdamskiej w 1945 roku
Marszałek podczas odgruzowywania Warszawy

Po zakończonej II wojnie światowej usiłowano przedstawiać Żymierskiego jako ofiarę represji politycznych, nie odnosząc się do kryminalnych zarzutów przeciwko niemu. Niektórzy komunistyczni publicyści i badacze przemilczali ten epizod z życia Żymierskiego lub pisali, iż w 1927 „wyjechał z kraju”[9]. Również zdaniem polskiego historyka Andrzeja Garlickiego zaplecze polityczne skompromitowanego aferą korupcyjną Żymierskiego celowo usiłowało przedstawiać go wyłącznie jako ofiarę zemsty sanacji za udział Żymierskiego w walkach przeciwko Piłsudskiemu w okresie zamachu majowego z 1926[11].

W 1940 ponownie zaoferował swoje usługi wywiadowi sowieckiemu[9], lecz ten skontaktował się z nim dopiero w 1942 poprzez członka siatki NKWD Józefa Małeckiego ps. „Sęk”[9] (oficjalnie członka sztabu Gwardii Ludowej). Żymierski miał za zadanie dostarczanie informacji o polskim podziemiu niepodległościowym[9], próbując zostać członkiem organizacji konspiracyjnych (ZWZ, Bataliony Chłopskie, NSZ), nigdzie jednak nie udało mu się dostać z uwagi na wyrok z przeszłości. Żymierski nawiązał m.in. kontakt ze Związkiem Jaszczurczym, jednak po pewnym czasie zerwał z nim kontakty. W 1940 podjął kolejną próbę przeniknięcia do struktur podziemia, kontaktując się z Komendą Główną ZWZ, jednak gen. Stefan Rowecki „Grot” oferty tej nie przyjął. W 1941 ponownie skontaktował się z jednym z przedstawicieli ZWZ (za pośrednictwem jednego z działaczy Stronnictwa Ludowego), Stefanem Korbońskim (działającym w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym przy ZWZ), który nie zgodził się na negocjacje z Żymierskim[12].

Według relacji Józefa Światły, Żymierski z polecenia sowieckich przełożonych miał nawiązać w Warszawie współpracę z niemiecką tajną policją państwową Gestapo[9][13], dopiero wtedy przeszedł do działań w PPR (jako członek niejawny[14]).

Od wiosny 1943 związany z PPR (był członkiem niejawnym), Gwardią Ludową, a później Armią Ludową. Od maja 1943 doradca ds. wojskowych w Sztabie Głównym GL jako generał „Józef”. 1 stycznia 1944 mianowany naczelnym dowódcą Armii Ludowej pod pseudonimem „Rola”. Od 21 lipca 1944 generał broni (z pominięciem stopnia generała dywizji) i Naczelny Dowódca Wojska Polskiego.

Polska Ludowa

Był członkiem Prezydium KRN, w 1944 kierownik Resortu Obrony Narodowej PKWN, w latach 1944–1949 minister obrony narodowej – podwładni Żymierskiego twierdzili, iż pełniąc tę funkcję, sprzeciwiał się sowietyzacji polskiego wojska[15].

3 maja 1945 nadano mu stopień marszałka Polski[16] przeciwko czemu zaprotestowała Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, wydając drukiem ulotkę w której potępiła Żymierskiego jako zdrajcę w służbie sowieckiej, zarzucając mu brak kompetencji dowódczych oraz obwiniając za 60-procentowe straty 1 Armii Wojska Polskiego w czasie walk z Niemcami na Pomorzu[17].

15 czerwca 1945 r., gdy nasiliły się kontrowersje odnośnie ustalenia granicy z Czechosłowacją, Rola-Żymierski, zastępujący nieobecnego w kraju premiera, postawił stronie czechosłowackiej ultimatum. Po jego odrzuceniu oddziały polskie wkroczyły na Śląsk Cieszyński (rozkaz operacyjny nr 00336) i zapowiedziano dalsze posuwanie się oddziałów za Olzę[18]. Rozkaz został wstrzymany decyzją władz politycznych[14].

Uczestnik konferencji poczdamskiej w składzie delegacji polskiej.

Jako naczelny dowódca WP i minister obrony narodowej (1944–1949), przewodniczący Państwowej Komisji Bezpieczeństwa (od 1946) – w okresie stalinizmu był współodpowiedzialny[19] za użycie wojska do pacyfikacji społeczeństwa, prześladowania żołnierzy podziemia niepodległościowego (głównie z Armii Krajowej), żołnierzy LWP wcześniej służących w AK lub Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz cywilów skazywanych z powodów klasowych, etnicznych lub politycznych na kary wieloletniego więzienia, wywózkę do obozów karnych w ZSRR i Polsce (m.in. w Skrobowie) lub śmierć (np. przez sądy wojskowe WSR na podstawie dekretów PKWN)[3]. Michał Rola-Żymierski osobiście zatwierdzał[14] liczne wyroki śmierci na przedwojennych oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali osądzeni przez sądy komunistyczne (jego podpis widnieje na ok. 100 wydanych wyrokach śmierci), aprobował także represyjne działania Głównego Zarządu Informacji[potrzebny przypis].

Grób Michała Żymierskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

W 1949 usunięty z funkcji ministra obrony narodowej. Był zwolennikiem i realizatorem tezy, że przedwojenni oficerowie WP powinni mieć dostęp do najwyższych stanowisk w powojennej armii, zaś oficerowie Armii Czerwonej powinni stopniowo ją opuszczać i wracać do ZSRR – przewidywał pełne ich wycofanie do 1952[potrzebny przypis].

W latach 1953–1955 ponownie znalazł się w więzieniu z powodów politycznych, w ramach czystek stalinowskich został oskarżony o współpracę z obcym wywiadem. 19 sierpnia 1955 został zwolniony i zrehabilitowany. Śledztwo zostało umorzone w kwietniu 1956. Po zwolnieniu nie odegrał już istotnej roli w wydarzeniach w kraju, zajmując od grudnia 1956 do 1967 stanowisko wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego i jednocześnie od 1956 do 1966 stanowisko prezesa Rady Banku Handlowego. W 1981 poparł publicznie wprowadzenie stanu wojennego w Polsce[20]. Pozostawał członkiem PZPR aż do śmierci, jednak fakt jego członkostwa w tej partii ujawniono publicznie dopiero w 1981, kiedy na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR wszedł w skład Komitetu Centralnego (był członkiem KC w latach 1981–1986). W 1974 został honorowym prezesem Zarządu Głównego ZBoWiD, a w 1985 honorowym prezesem Rady Naczelnej ZBoWiD. W latach 70. i 80. często uczestniczył w uroczystościach państwowych i rocznicowych jako senior środowiska kombatanckiego, wizytował także jednostki wojskowe. 11 listopada 1988 r. wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70 rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.

W 1983 r. ukazała się jego obszerna biografia firmowana przez Wojskowy Instytut Historyczny pt. Marszałek Polski Michał Żymierski[21].

Zmarł 15 października 1989 w wieku 99 lat. Pochowany 20 października 1989 w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W pogrzebie udział wziął prezydent PRL gen. armii Wojciech Jaruzelski, marszałek Sejmu prof. Mikołaj Kozakiewicz, prezes Rady Naczelnej ZBoWiD prof. Henryk Jabłoński, minister obrony narodowej gen. armii Florian Siwicki, wicepremier, minister spraw wewnętrznych gen. broni Czesław Kiszczak, generałowie Jerzy Skalski, Józef Użycki, Antoni Jasiński, Tadeusz Tuczapski, Roman Paszkowski, Longin Łozowicki, Zygmunt Huszcza, Wacław Czyżewski, Mieczysław Grudzień, Władysław Polański, Tadeusz Wilecki, Jerzy Gotowała, Norbert Michta, Zygmunt Walter-Janke, Kazimierz Bogdanowicz i inni. W imieniu żołnierzy WP przemówienie wygłosił minister obrony narodowej gen. armii Florian Siwicki. Jego grób na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie nieznani sprawcy dwukrotnie oblewali czerwoną farbą[15].

Kalendarium:

  • 1949–1952 – członek Rady Państwa
  • 1953–1955 – więziony z powodów politycznych
  • 1956–1967 – po rehabilitacji wiceprezes Narodowego Banku Polskiego
  • 1943–1952 – poseł do KRN i poseł na Sejm Ustawodawczy.
  • 1981 – po wprowadzeniu stanu wojennego publicznie poparł gen. Wojciecha Jaruzelskiego.
  • 1981–1986 – w ostatnich latach życia był m.in. członkiem Komitetu Centralnego PZPR oraz członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1981–1983).
  • 1983 - wybrany w skład Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
  • 1989 – zmarł jako ostatni dotychczas Polak posiadający stopień marszałka.
  • 1991 – utracił tytuł Honorowego Obywatela Miasta Bielsko-Biała, otrzymany w 1948.
  • 2006 – 5 czerwca Rada Miasta Włocławek pozbawiła Michała Rolę-Żymierskiego tytułu Honorowego Obywatela Miasta[22], stwierdzając iż ten dopuścił się czynu, wskutek którego stał się nadania niegodny, Rada Miasta w wydanej uchwale wymieniła m.in.:
    • odpowiedzialność Żymierskiego za śmierć 100 żołnierzy Armii Krajowej, na których wyroki śmierci podpisywał osobiście
    • zdobywanie stanowisk dzięki wyjątkowej lojalności wobec Stalina i polityki Związku Sowieckiego względem Polaków i Polski
    • udział w malwersacjach finansowych i skazanie za te czyny prawomocnym wyrokiem na karę więzienia i grzywny
    • fakt iż Michał Rola-Żymierski działał przeciwko państwu Polskiemu jako agent sowieckiego wywiadu
    • fakt, iż Żymierski był autorem pomysłu przeniesienia aresztowanych żołnierzy podziemia niepodległościowego do specjalnie utworzonych „obozów izolacyjnych”, czego skutkiem było utworzenie takich obozów m.in. w Skrobowie koło Lubartowa. W tym obozie do końca 1944 uwięziono ponad 500 oficerów, podoficerów i żołnierzy Wojska Polskiego należących wcześniej do Armii Krajowej, oraz inne niegodne czyny[22].
  • 2011 – 29 czerwca Rada Miasta Płocka przegłosowała pozbawienie Michała Roli-Żymierskiego tytułu Honorowego Obywatela Miasta Płocka[23]

Awanse

Oznaczenia i wyróżnienia

  1. ↑ Sławomir Cenckiewicz, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań 2011, s. 73.
  2. ↑ Instytut Pamięci Narodowej.
  3. ↑ a b c Anna Zechenter: Brudne imię. Dziennik Polskki, 3 września 2010.
  4. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 199-200, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  5. ↑ Nie ostatnie słowo, s. 67: „Żymierski miał zmysł gospodarczy (może za duży!)”.
  6. ↑ Jerzy Poksiński – Sprawa karna Michała Żymierskiego.
  7. ↑ Jerzy Węgierski: Okupacja sowiecka ziem polskich 1939–1941: Zdrajcy, załamani, zagadkowi (próba oceny zachowań wybranych oficerów konspiracji polskiej w Małopolsce Wschodniej, aresztowanych w latach 1939–1941). Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 2005, s. 17–30. ISBN 83-89078-78-3.
  8. ↑ Wówczas wywiadem wojskowym ZSRR zajmowało się GRU, współpracując na tym polu działalności z NKWD.
  9. ↑ a b c d e f Piotr Gontarczyk: Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944. Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2006, s. 316, 410. ISBN 83-60335-75-3.
  10. ↑ Według oficjalnej biografii wydanej w 1986 w PRL, w skład sądu weszli m.in.: Wacław Wiktor Januszewski (przewodniczący), Marian Borzęcki (były komendant główny Policji Państwowej w 1926) oraz Wincenty Bryja (członek władz naczelnych Stronnictwa Ludowego): Marszałek Polski Michał Żymierski, Wydawnictwo MON, Warszawa, 1986, s. 88, 89.
  11. ↑ Andrzej Garlicki: Historia 1939–1997/98. Polska i świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 1998, s. 101. ISBN 83-87367-23-0.
  12. ↑ Stefan Korboński: W imieniu Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 230, 231.
  13. ↑ Zbigniew Błażyński: Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940-1955. Warszawa: Wydawnictwo LTW, 2003, s. 55. ISBN 83-88736-34-5. Cytat: Żymierski przekazywał raporty i materiały dla Gestapo (...) przyszły wódz naczelny wojska polskiego oddawał w ręce Gestapo z polecenia sowieckiego nie tylko własne raporty, ale materiały przychodzące bezpośrednio z Moskwy.
  14. ↑ a b c Paweł Dubiel, Józef Kozak: Polacy w II wojnie światowej: kim byli, co robili. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 199. ISBN 83-7399-054-2.
  15. ↑ a b Piotr Lipiński: Towarzysze Niejasnego. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i Spółka, 2003, s. 29, 37. ISBN 83-7337-310-1.
  16. ↑ Legalnym rządem polskim był wówczas Rząd RP na Uchodźstwie, któremu uznanie cofnięto dopiero 6 lipca 1945 i który takiej nominacji nie dokonał ani nigdy nie zatwierdził.
  17. ↑ Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945. Wrocław-Warszawa-Kraków: Studium Polski Podziemnej, Londyn: Wydawnictwo Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1991, s. 470–471 (tom 6). ISBN 83-0403-667-3.
  18. ↑ Anna Sobór - Świderska „Jakub Berman. Biografia komunisty” IPN Warszawa 2009 str. 166-168 ISBN 978-83-7629-090-4
  19. ↑ Encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN i Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 573 (tom 2). ISBN 978-83-01-15175-1.
  20. ↑ Witold Pronobis: Świat i Polska w XX wieku. Warszawa: Editions Spotkania, 1996, s. 592. ISBN 83-8680-211-1.
  21. ↑ Palka Jarosław, Historia pewnej biografii, [w:] „Polityka”, 2013, nr 34, ss. 52-54. Ze wstępu: „Politycznie „słuszna” biografia marszałka ludowej Polski Michała Żymierskiego powstawała ponad 10 lat i w końcu pod opublikowaną w 1983 r. książką nie podpisał się żaden z jej autorów. To wzorcowy przykład niemożliwości pogodzenia doraźnej polityki historycznej z faktami”.
  22. ↑ a b Uchwała Nr 56/XLIX//2006 Rady Miasta Włocławek z dnia 5 czerwca 2006 roku.
  23. ↑ Radni Płocka przegłosowali pozbawienie godności „Honorowego Obywatela Miasta Płocka” Michała Żymierskiego. „Walka zakończona”.
  24. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 131 z 17 grudnia 1924 r.
  25. ↑ a b „Marszałek Polski Michał Żymierski” W.I.H.
  26. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3390 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 41, s. 1608)
  27. ↑ 19 lipca 1946 „w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju” M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490
  28. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 123 z 20.11.1925.
  29. ↑ „W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2097 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 42, s. 1666)
  30. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr. 31 z 16 września 1922
  31. ↑ 12 czerwca 1946M.P. z 1946 r. nr 116, poz. 216
  32. ↑ 17 stycznia 1946 M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43
  33. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 35 z 25.03.1925.
  34. ↑ Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)
  35. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 4 z 16.01.1926.
  36. ↑ a b Rocznik oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 12. [dostęp 2015-04-09].
  37. ↑ Decyzja Naczelnika Państwa z 12 grudnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 267)
  38. ↑ Eugeniusz Gliwiński: Honorowi Obywatele Bydgoszczy. [w:] „Kalendarz Bydgoski 2007”.
  1. ↑ Jak podaje historyk dr Bogusław Kopka z Instytutu Historycznego UW, cytując informacje z krakowskiej gazety „Czas” z 1–8 października 1913, Michał Łyżwiński przybrał nazwisko Żymierski po tym, jak jego brat Jan Łyżwiński współuczestniczył w napadzie bandyckim i mordzie rabunkowym na kierowniku krakowskiej księgarni Gebethner i Wolff 30 września 1913. Początkowo przybrane nazwisko brzmiało Żymirski, jednak gdy okazało się, że wywołało to oburzenie zasłużonego dla kraju rodu Żymirskich, którego znany członek generał Franciszek Żymirski brał udział w bitwie pod Olszynką Grochowską w 1831, Michał Łyżwiński dodał do nazwiska literę „e”, przybierając ostatecznie nazwisko Żymierski. Nie była to formalna zmiana nazwiska (zgodnie z postępowaniem cywilnoprawnym), a tylko Michał Łyżwiński zaczął podpisywać się wpierw jako Michał Żymirski, a potem Michał Żymierski: dr Bogusław Kopka „Michał Żymierski”: Encyklopedia Białych Plam, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2001, s. 315 (tom 18), ISBN 83-912068-0-7.
  2. ↑ Księżna Maria Lubomirska, która poznała Żymierskiego w Warszawie w 1917, napisała w swych wspomnieniach:Żymierski, unieśmiertelniony pędzlem Malczewskiego, który młodą twarz tę podniósł do godła „czynu”... Kim jest Żymierski, nie wiemy, ma brata mordercę, przeto walczy pod cudzym nazwiskiem. Jerzy Mycielski uratował mu życie, wypielęgnował ze strasznych, beznadziejnych ran. (Pamiętnik 1914–1918, s. 499, zapisek z 8 maja 1917).

Bibliografia

  • Encyklopedia wojskowa, Wydawnictwo Naukowe PWN i Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007, ISBN 978-83-01-15175-1 (tom 2).
  • Andrzej Garlicki, Z tajnych archiwów, Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa, 1993.
  • Piotr Lipiński, Towarzysze Niejasnego, Wydawnictwo Prószyński i Spółka, Warszawa 2003, ISBN 83-7337-310-1.
  • Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2003, ISBN 83-88736-34-5.
  • Paweł Dubiel, Józef Kozak, Polacy w II wojnie światowej: kim byli, co robili, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2003, ISBN 83-7399-054-2.
  • Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2006, ISBN 83-60335-75-3.
  • Maria z Branickich Lubomirska, Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Poznań 2001, ISBN 83-86138-92-0.
  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. IV:S-Z, Toruń 2010.
  • Felicjan Sławoj Składkowski, Nie ostatnie słowo oskarżonego , Warszawa 2003, ISBN 83-88736-32-9.
  • Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, Studium Polski Podziemnej, Londyn: Wydawnictwo Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, ISBN 83-04-03667-3 (tom 6).
  • Dariusz Matelski, Rola [Michał Żymierski] Grabieżca, „Polityka” nr 17 (2398) z 26 kwietnia 2003, s. 91.
  • Palka Jarosław, Historia pewnej biografii, [w:] „Polityka”, 2013, nr 34, ss. 52-54.
  • Jerzy Poksiński, „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1992.
  • W. Czyżewski, Barwy życia i walki, część II, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000.
  • Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984, s. 1170.
  • H.P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, wyd. oficyna Wydawnicza AJAKS, Pruszków 2001.
  • „Marszałek Polski Michał Żymierski”. Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1983.
Ministrowie obrony narodowej Polski Ludowej

Godło PRL

Szablon:Członkowie Rady Państwa Polski Ludowej

Marszałkowie Polski

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (1944)
W dniu powołania
Późniejsi członkowie komitetu

  • kursywa – kierownicy resortów odwołani przed końcem istnienia komitetu
Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej (1944–1945)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

  • kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (1945–1947)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu
  • kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
Pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza (1947–1952)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu
  • kursywa – ministrowie, odwołani przed końcem istnienia rządu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michał_Rola-Żymierski&oldid=44786025”