Herod Wielki

Herod Wielki

Ἡρῴδης

Król Judei
Okres	od 37 p.n.e. do 4 p.n.e.
Poprzednik	Antygon
Następca	Herod Archelaos
Władca Galilei
Okres	od 37 p.n.e. do 4 p.n.e.
Poprzednik	Antygon
Następca	Herod Antypas
Władca Batanei
Okres	od 37 p.n.e. do 4 p.n.e.
Poprzednik	Antygon
Następca	Filip Tetrarcha
Dane biograficzne
Dynastia	herodiańska
Data urodzenia	73 p.n.e. lub 72 p.n.e.
Data śmierci	4 p.n.e.
Ojciec	Antypater I
Matka	Kypros I
Rodzeństwo	Fazael I, Józef II, Feroras, Salome I
Żona	Doris Mariamme I Mariamme II Maltake Kleopatra z Jerozolimy córka Fazaela I córka Józefa I Pallas Fedra Elpis
Dzieci	Antypater II, Aleksander I, Arystobul I, nieznany syn, Salampsjo, Kypros II, Herod III, Herod Archelaos, Herod Antypas, Olimpias, Herod IV, Filip Tetrarcha, Fazael III, Roksana, Salome II

Miedziana moneta Heroda. Legenda: „Basileus Herodon” na awersie i macedoński symbol słońca na rewersie.

Herod Wielki (Herodes Magnus), czasami w literaturze opisywany jako Herod (II) Wielki (ur. w 73 lub 72 roku p.n.e., zm. w 4 roku p.n.e.) – syn Idumejczyka Antypatra i Nabatejki Kypros. Od roku 47 p.n.e. był namiestnikiem Galilei mianowanym przez swojego ojca, a od 46 r. p.n.e. namiestnikiem Celesyrii i Samarii z ręki Oktawiana Augusta. W latach 37–4 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu.

Wywód przodków

4. Antypas I
			2. Antypater
5. NN
						1. Herod Wielki
6. NN
			3. Kypros
7. NN

Życiorys

Judea za Heroda Wielkiego

Model Świątyni Jerozolimskiej

Pod koniec 40 roku p.n.e. decyzją senatu rzymskiego został mianowany królem Judei. W konflikcie między Oktawianem i Antoniuszem wziął stronę tego drugiego, ale po jego klęsce pod Akcjum ukorzył się przed Oktawianem, który potwierdził jego władzę w Judei i oddał Herodowi ziemie zagarnięte wcześniej przez Kleopatrę. W latach 20. I wieku p.n.e. królestwo Heroda obejmowało, prócz Palestyny, też część dzisiejszej Jordanii, Libanu i Syrii. Sprawny władca i zarządca, znany z zainicjowania budowy wielu monumentalnych budowli (m.in. port w Cezarei, Twierdza Antonia widoczna z Via Dolorosa oraz rozbudowa Drugiej Świątyni w Jeruzalem).

W tradycji Ewangelii Mateusza przedstawiony został jako tyran pragnący zgładzić Jezusa, inicjator tzw. rzezi niewiniątek, jednakże istnieją wątpliwości, czy zdarzenie to faktycznie miało miejsce. Jedynym tekstem przekazującym informacje na ten temat jest wspomniana Ewangelia Mateusza, której autor mógł wpleść ten epizod w tok opowiadania z pobudek teologicznych. O rzezi niewiniątek nie wspominają pozostałe Ewangelie Nowego Testamentu ani wczesne apokryfy, jak również inne źródła historyczne, nawet pisma Józefa Flawiusza, opisujące epokę rządów Heroda z pozycji mu nieprzychylnych. Wiadomo jednak, że pod koniec życia Herod dopuścił się wielu mordów, poszukując rzeczywistych lub domniemanych spisków mogących pozbawić go władzy, m.in. zamordował swojego pierworodnego syna Antypatra (z pierwszej żony Doris). Zabił też jedną ze swoich żon oraz jej synów, brata i matkę, którą wydał na śmierć głodową w więzieniu. Po jego śmierci wybuchła tzw. Wojna Warusa.

Data śmierci

Najczęściej podaje się, że Herod Wielki zmarł w 4 roku p.n.e. (wedle wyliczeń Jana Keplera między 12 marca a 11 kwietnia 4 roku p.n.e.). Józef Flawiusz pisał, że Herod umarł po 18 dniach od zaćmienia Księżyca. Miało się to wydarzyć niedługo przed wiosennym świętowaniem Paschy. Pojawiła się jednak hipoteza, nieciesząca się większą popularnością, że zmarł w grudniu 5 roku p.n.e. Pod koniec XX wieku pojawiły się także argumenty za przesunięciem jego śmierci na rok 1 p.n.e. lub nawet 1 n.e.

Grób Heroda

Zdjęcie lotnicze Herodium od strony południowo-zachodniej

Moneta Heroda Wielkiego, przedstawiająca hełm w rzymskim stylu

Mapa Judei za Heroda Wielkiego

7 maja 2007 Ehud Necer, archeolog z Uniwersytetu Hebrajskiego, poinformował o odkryciu grobu Heroda w Herodium, położonym 12 km na południe od Jerozolimy. Historyk Józef Flawiusz podawał Herodium jako miejsce spalenia zwłok Heroda, ale dokładna lokalizacja grobu pozostawała nieznana. Sarkofag króla został rozbity na kawałki, prawdopodobnie w czasie powstania Żydów.

Chrześcijanie w rodzinie Heroda

Opierając się na fragmentach listu Pawła z Tarsu do Rzymian (Pozdrówcie tych, którzy należą do domu Arystobula, List do Rzymian 16, 10 oraz: Pozdrówcie Herodiona, mojego rodaka, 16, 11), szereg badaczy przyjmuje, że w rodzinie bądź otoczeniu potomków Heroda znajdowali się chrześcijanie – zdania na temat tego, jak bliska była to rodzina, pozostają podzielone.

Żony

• Doris z Idumei, siostra Teudiona; rozstał się z nią w 42 p.n.e.
• od wiosny 37 p.n.e. Mariamme I, córka Aleksandra Hasmonejczyka; zamordowana w 29 p.n.e.
• Mariamme II, córka Szymona ben-Boetosa, arcykapłana
• Maltake, Samarytanka, zm. 4 p.n.e.
• Kleopatra z Jerozolimy
• nieznana z imienia bratanica Heroda
• nieznana z imienia córka Józefa I, stryja Heroda Wielkiego
• Pallas
• Fedra
• Elpis

Potomstwo

Z małżeństwa z Doris:

• Antypater II

Z małżeństwa z Mariamme (I):

• Aleksander, zm. zimą 7/6 p.n.e.
• Arystobul, zm. zimą 7/6 p.n.e.
• nieznany z imienia syn, zm. przed 18 p.n.e.
• Salampsjo, żona Fazaela II, bratanka Heroda Wielkiego
• Kypros II, żona Antypatra III.

Z małżeństwa z Mariamme (II):

• Herod III (Herod Boethos, Herod z Rzymu, Herod Filip I), pierwszy mąż Herodiady

Z małżeństwa z Maltake:

• Herod Archelaos
• Herod Antypas
• Olimpias, żona Józefa III, bratanka Heroda Wielkiego

Z małżeństwa z Kleopatrą:

• Herod IV,
• Filip (Herod Filip II), zm. 34, tetrarcha Batanei, Gaulanitydy, Trachonu i Paneas.

Z małżeństwa z Pallas:

• Fazael III,

Z małżeństwa z Fedrą:

• Roksana, żona jednego z synów Ferorasa

Z małżeństwa z Elpis:

• Salome II, żona jednego z synów Ferorasa.

Małżeństwa z córką Józefa i córką Fazaela pozostały bezdzietne.

Zobacz też

• Masada
• Macheront
• Rzeź niewiniątek
• Starożytny Izrael

Bibliografia

• Johanan Aharoni, Michael Avi-Yonah (red.), The Carta Bible Atlas, Jerusalem, Carta, ss. 162-166, 2002. ISBN 0-02-500605-3
• Bosak Cz. P., Postacie Nowego Testamentu. Słownik-konkordancja, Poznań-Pelplin 1996, s. 166-167.
• Jerzy Ciecieląg, Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne, Kraków 2000.
• Jerzy Ciecieląg, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego, Kraków 2002.
• Jan Klinkowski, Herod Wielki i jego epoka, Wrocław, Wydawnictwo TUM, 2007. ISBN 978-83-7454-068-1
• Aleksander Krawczuk Herod, król Judei, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1989.
• Michael Grant, Herod Wielki, Warszawa, Cyklady, 2000.

Linki zewnętrzne

• Współcześnie odnaleziony grób Heroda
• "Herod" – biblijny opis postaci