12 Dywizjon Artylerii Najcięższej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr Aleksander A. Toczyski |
| Działania zbrojne | |
| Kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Odwód Sztabu Naczelnego Wodza, Grupa "Dubno" |
12 Dywizjon Artylerii Najcięższej Motorowej (12 dan) – zmotoryzowany pododdział artylerii najcięższej Wojska Polskiego II RP.
Dywizjon nie występował w pokojowej organizacji wojska. Zmobilizowany przez 1 pułk artylerii najcięższej.
12 dan w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
Mobilizacja[edytuj | edytuj kod]
Został zmobilizowany w I rzucie mobilizacji powszechnej przez 1 pułk artylerii najcięższej 5 września z przeznaczeniem dla Armii „Prusy”[1]. Osiągnął stan osobowy 20 oficerów i 663 podoficerów i szeregowych. Dywizjon składał się z trzech baterii uzbrojonych w dwa 220 mm moździerze wz. 1932, łącznie 6 dział, 3 ckm, 33 ciągniki C7P, samochodów: 19 osobowych, 39 ciężarowych i 37 specjalnych, 8 motocykli i 4 kuchnie polowe[2].
Działania bojowe[edytuj | edytuj kod]
12 dywizjon artylerii najcięższej, 6 września przeszedł do dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza, nocą 6/7 września 1939 roku skierowano go do rejonu Rembertowa. Otrzymał rozkaz marszu do Kurowa, gdzie przybył 7 września, napotykając 13 dywizjon artylerii najcięższej. Jeszcze tego samego dnia wyjechał do Wąwolnicy, w Kurowie był atakowany przez lotnictwo niemieckie, gdzie poniósł straty osobowe i w sprzęcie. 9 września 12 i 13 dan zostały podporządkowane dowódcy Armii „Małopolska” gen. dyw. K. Fabrycemu.
10 września udały się w kierunku Tomaszowa Lubelskiego, przez Lublin osiągając rano 11 września, Piaski Luterskie. 12 września oba dywizjony dojechały do rejonu Zamościa. 13 września rozkazem dowódcy artylerii Armii „Kraków” dywizjony odjechały w kierunku Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie przybyły 14 września. Zagrożone przez oddziały pancerno-motorowe niemieckiej 2 Dywizji Pancernej, która zaatakowała Zamość. 15 września oba dywizjony wyjechały przez Łuck do Dubna, które osiągnęły 16 września. Z uwagi na agresję sowiecką 17 września 12 dan podjął marsz w kierunku zachodnim. 19 września w Toporowie koło Radzichowa dołączył do Grupy „Dubno”[3]. 21 września Grupa "Dubno" stoczyła walkę z oddziałem wydzielonym niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej zdobywając Kamionkę Strumiłową, 12 dywizjon 22 września podjął marsz przez Batiatycze, Kupiczwolę do Mostów Wielkich, gdzie stoczył potyczkę z niemieckimi motocyklistami. Następnie po krótkim odpoczynku podjął nocny marsz przez Chlewczany, Sałasze w rejon Worochty, którą osiągnął 23 września. Po dziennym odpoczynku podjął kolejny nocny marsz w kierunku Rawy Ruskiej, rano opanowano w walce miejscowość Rzeczki. Z uwagi na zamknięcie dalszego marszu przez niemiecką 2 Dywizję Pancerną, większość Grupy „Dubno” skapitulowała 25 września. Dowódca 12 dan mjr. Toczyski wyprowadził swój dywizjon z okrążenia i pomaszerował na północ[4]. Kilka kilometrów od Hrubieszowa 12 dan i kolumna zmotoryzowana Ośrodka Zapasowego Saperów typ Specjalny nr 1, 26 września spotkały niespodziewanie kolumnę czołgów sowieckich, pod osłona własnej broni maszynowej dywizjon odjechał w kierunku Zamościa zajętego przez wojska niemieckie. 27 września pod Werbkowicami dowódca dywizjonu rozwiązał dywizjon po uprzednim zniszczeniu sprzętu, ciągników i samochodów[5].
Obsada personalna dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
- dowódca – mjr Aleksander A. Toczyski
- oficer łączności – ppor. rez. Mieczysław R. Lebiedziński
- dowódca 1 baterii – kpt. Leszek Juszczyk
- dowódca 2 baterii – kpt. Mieczysław Strzemień
- dowódca 3 baterii – por. Zygmunt Peitler
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 358.
- ↑ Jońca 2013 ↓, s. 46.
- ↑ Zarzycki 1991 ↓, s. 30-32.
- ↑ Zarzycki 1991 ↓, s. 32-33.
- ↑ Jońca 2013 ↓, s. 47-48.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Adam Jońca: Moździerz wielkiej mocy i ciągnik C7P. Wielki leksykon uzbrojenia wrzesień 1939. Tom 9. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013. ISBN 978-83-7769-557-9.
- Jędrzej Korbal: Moździerz 220 mm wz.32. Wielki leksykon uzbrojenia wrzesień 1939. Tom 161. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019. ISBN 978-83-8117-935-5.
- Piotr Zarzycki: 1 Pułk Artylerii Najcięższej, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 6. Warszawa: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Egross-Mikromax” Sp. z o.o., 1991. ISBN 83-00-03221-5.