PZL.50 Jastrząb: Różnice pomiędzy wersjami

PZL.50 Jastrząb
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Państwowe Zakłady Lotnicze
Konstruktor	Wsiewołod Jakimiuk
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	całkowicie metalowa, półskorupowa, podwozie chowane
Załoga	1 pilot
	Historia
Data oblotu	luty 1939
	Dane techniczne
Napęd	1 × silnik gwiazdowy Bristol Mercury VIII
Moc	maksymalna krótkotrwała 825-835 KM na wysokości 4267,2 m (14.000 stóp), nominalna 725-730 KM na wysokości 3962,4 m (13.000 stóp)
	Wymiary
Rozpiętość	9,7 m
Długość	7,7 m
Wysokość	2,7 m
Powierzchnia nośna	19,4 m²
	Masa
Własna	1900 kg
Startowa	2400 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	osiągnięta 430 km/h; planowana 500 km/h
Prędkość wznoszenia	11 m/s, około 7 min na 5000 m
Pułap	9000 m
Zasięg	750 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 × karabin maszynowy PWU wz. 36 kaliber 7,92 mm; 100 kg bomb
	Użytkownicy
	Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:47, 15 mar 2024

PZL.50 Jastrząb – (PZL-50) – prototyp polskiego samolotu myśliwskiego konstrukcji inżyniera Wsiewołoda Jakimiuka, opracowany i wyprodukowany w Państwowych Zakładach Lotniczych w 1939 roku.

Historia

Do połowy lat 30. XX wieku polskie lotnictwo wojskowe zostało w pełni wyposażone w metalowe górnopłaty myśliwskie o stałym podwoziu polskiej konstrukcji inż. Puławskiego PZL P.7 i PZL P.11. W chwili wejścia do służby były to samoloty jeszcze nowoczesne, lecz na skutek szybkiego rozwoju lotnictwa na świecie, od 1938 roku zaczęły tracić potencjał bojowy^[1]. Dowództwo Lotnictwa zdawało sobie z tego sprawę i już w połowie lat 30. zleciło rozwój nowych konstrukcji, lecz miał on iść dwutorowo: z jednej strony rozwijano szybki dwusilnikowy myśliwiec „pościgowy” PZL.38 Wilk, a z drugiej projekt lekkiego i stosunkowo taniego przejściowego myśliwca o umiarkowanych parametrach PZL.39 (LWS-4) inż. Ciołkosza^[1]. Z kolei termin przystąpienia do opracowania nowoczesnego docelowego armijnego samolotu myśliwskiego, późniejszego Jastrzębia, wyznaczono dopiero na jesień 1936 roku^[1]. Samoloty PZL.38 i 39 miały być napędzane polskim silnikiem rzędowym Foka o wysokich parametrach, który jednak okazał się nieudany i w konsekwencji oba programy poniosły porażkę wskutek braku odpowiednich silników, co stało się jasne w toku 1937 roku^[2]. Wobec powyższego przystąpiono do opracowywania jednosilnikowego samolotu myśliwskiego mającego zastąpić wysłużonego PZL P.11.

Opracowany przez inżyniera Jakimiuka projekt oznaczono jako PZL.50 Jastrząb. Pierwszy prototyp ukończony w październiku 1938 roku oblatano w lutym 1939 roku. Konstruktor skupił się w tym czasie nad projektowaniem samolotu pasażerskiego PZL.44 Wicher, co przedłużyło prace związane z budową prototypu „Jastrzębia” o cały rok. Opóźnienia w dostawie wciąganego podwozia angielskiej firmy Dowty opóźniły prace o kolejne pół roku. Pierwsze loty wykonane na początku 1939 roku wykazały niedostateczne osiągi samolotu. Zastosowanie silnika o zbyt małej mocy, około 725-730 KM, spowodowało znaczące obniżenie prędkości maksymalnej. Dodatkowo w trakcie pierwszych lotów moc silnika była jeszcze niższa z powodu zbyt małego wlotu powietrza do gaźnika. Tym samym osiągnięto prędkość 420 km/h na wysokości 3500 m, a po poprawkach 430 km/h^[3], porównywalną z prędkością samolotu myśliwskiego PZL P.24. Jastrząb dysponował jednak znacznie gorszą zwrotnością, szczególnie widoczną przy wykonywaniu ciasnych zakrętów, oraz poniżej prędkości 150–160 km/h, kiedy to w sposób niekontrolowany zwalał się przez skrzydło. W próbach pozorowanej walki z „nieobciążonym bombami” samolotem bombowym PZL.37 Łoś nie był w stanie mu „wejść na ogon” (zająć pozycji do oddania strzału). Wynikało to z niedostatecznej mocy zastosowanego silnika, konstrukcji, profilu skrzydła oraz dość ciężkiej kratownicy kadłuba, która powiększając ciężar i obciążenie powierzchni, decydowała o brakach w walce manewrowej samolotu. W wyniku dokonanych poprawek konstrukcyjnych, pół roku później, w sierpniu 1939 roku samolot osiągnął prawdopodobnie prędkość 500 km/h. Wybuch II wojny światowej przerwał dalszy rozwój prototypu. Równocześnie z pracami nad pierwszym prototypem, prowadzono budowę drugiego prototypu, który miał posiadać mocniejszą konstrukcję i silnik oraz silniejsze uzbrojenie. W lutym 1939 roku pierwszy prototyp Jastrzębia prezentowany był ministrowi spraw zagranicznych Włoch, a w kwietniu tego roku z samolotem zapoznali się piloci myśliwscy 1 pułku lotniczego w Warszawie.

Dalsze rozwinięcie PZL.50, miał stanowić samolot oznaczony jako PZL.53 Jastrząb II.

Służba

W kwietniu 1939 r. w zakładach PZL WP-1 na Okęciu uruchomiona została produkcja pierwszej serii 5 Jastrzębi. W czasie niemiecko-radzieckiej inwazji na Polskę samoloty były już na zaawansowanym etapie budowy jednak żadnego nie zdążono dokończyć. Jedyny latający prototyp nie wziął udziału w kampanii wrześniowej. Po wybuchu wojny samolot PZL.50/I ewakuowano na lotnisko polowe w Popowie Kościelnym w widłach Bugu i Narwi na północ od Okęcia. Rankiem 6 września 1939 wraz z innymi prototypami (PZL.11g Kobuz, PZL.46/I Sum) rozpoczął lot ewakuacyjny do Lwowa. Według relacji pilota inż. Jerzego Widawskiego przebył trasę w locie na niskim pułapie. W okolicy Rawy Ruskiej silnik przerwał pracę z powodu braku paliwa. Lądowanie przymusowe nastąpiło na młody las, samolot został poważnie uszkodzony ale Widawski wyszedł z tego zdarzenia bez obrażeń.^[4] Samoloty pierwszej serii oraz drugi prototyp zostały przewiezione do warsztatu zapasowego PZL tworzonego w zakładzie Citroëna u zbiegu ulic Czerniakowskiej i Górnośląskiej celem ich ewentualnego dokończenia. Po zajęciu Warszawy przez Niemców samoloty zostały najprawdopodobniej wywiezione z miasta i dalsze ich losy nie są znane.^[5]

Konstrukcja

Całkowicie metalowy (duralowy) dolnopłat. Podwozie samolotu klasyczne dwukołowe chowane, z kółkiem ogonowym. Kabina pilota jednomiejscowa, zamknięta. Uzbrojenie stanowiły 4 karabiny maszynowe kalibru 7,92 mm oraz 100 kg bomb. Wersja PZL.50B miała dodatkowo posiadać 2 nkm wz.38 FK kalibru 20 mm, i przenosić 300-kilogramowy ładunek bombowy. Napęd to jeden silnik gwiazdowy, w wersji PZL.50A Bristol Mercury VIII o mocy maksymalnej 825-835 KM, i nominalnej 725-730 KM. Próby w locie wykazały duży niedobór mocy silnika Mercury VIII dlatego dla wersji PZL.50B planowano zastosować silnik Bristol Taurus III o mocy maksymalnej 1145 KM. Śmigło trójłopatowe, metalowe.

Wersje

PZL.50/I – samolot myśliwski, pierwszy prototyp.
PZL.50/II – samolot myśliwski, drugi prototyp.
PZL.50A – samolot myśliwski, pierwsza wersja seryjna.
PZL.50B – samolot myśliwski, planowana druga wersja seryjna.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Gruszczyński 2005 ↓, s. 46-47.
↑ Gruszczyński 2005 ↓, s. 47-48.
↑ Morgała 2003 ↓, s. 91-92.
↑ Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2014, s. 92. ISBN 978-83-11-13381-5.
↑ PZL P.50 "Jastrząb" [online], www.dws-xip.com [dostęp 2024-03-14] .

Bibliografia

Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce: 1924-1939. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 2003. ISBN 83-11-09319-9.
Jerzy Gruszczyński. Jastrząb nie zdążył.... „Lotnictwo”. 12/2005, grudzień 2005. ISSN 1732-5323.
Andrzej Glass: Polskie Konstrukcje Lotnicze tom III. Sandomierz: Stratus, 2008. ISBN 978-83-89450-84-5.

Linki zewnętrzne

Jedno z odnalezionych zdjęć nieukończonego Jastrzębia z 1939r. odkrywca.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-23)]. [dostęp 2012-09-14]
Drugie odnalezione zdjęcie. odkrywca.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-23)]. [dostęp 2012-09-14]
Wizualizacja PZL.50A w locie

[CITEREFGruszczyński200546-47-1] Gruszczyński 2005 ↓, s. 46-47.

[CITEREFGruszczyński200547-48-2] Gruszczyński 2005 ↓, s. 47-48.

[CITEREFMorgała200391-92-3] Morgała 2003 ↓, s. 91-92.

[4] Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2014, s. 92. ISBN 978-83-11-13381-5.

[5] PZL P.50 "Jastrząb" [online], www.dws-xip.com [dostęp 2024-03-14] .

[:1-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

@@ Linia 68: / Linia 68: @@
  |commons                             = Category:PZL.50 Jastrząb
 }}
-'''PZL.50 Jastrząb''' – [[Polska|polski]] [[samolot myśliwski]] konstrukcji inżyniera [[Wsiewołod Jakimiuk|Wsiewołoda Jakimiuka]], opracowany i produkowany przez [[Państwowe Zakłady Lotnicze]] w 1939 roku.
+'''PZL.50 Jastrząb''' – (PZL-50) – prototyp [[Polska|polskiego]] [[Samolot myśliwski|samolotu myśliwskiego]] konstrukcji inżyniera [[Wsiewołod Jakimiuk|Wsiewołoda Jakimiuka]], opracowany i wyprodukowany w [[Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL)|Państwowych Zakładach Lotniczych]] w 1939 roku.
 == Historia ==

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

PZL przed 1939 r.	PZL-SPAD S.61 PZL Wibault 7 PZL P.1 PZL Ł.2 PZL.3 PZL.4 PZL.5 PZL P.6 PZL P.7 PZL.8 PZL P.8 PZL.9 PZL P.9 PZL P.10 PZL P.11 PZL.12 PZL.13 PZL.15 PZL.16 PZL.17 PZL.18 PZL.19 PZL.22 PZL.23 Karaś PZL P.24 PZL.26 PZL.27 PZL.30 Żubr PZL.37 Łoś PZL.38 Wilk PZL.39 PZL.42 PZL.43 PZL.44 Wicher PZL.45 Sokół PZL.46 Sum PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.50 Jastrząb PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania
PZL Warszawa-Okęcie	CSS-13 LWD Junak Jak-12 PZL MD-12 PZL-101 Gawron PZL-102 Kos PZL-104 Wilga PZL-105 Flaming PZL-105 Pelikan PZL-106 Kruk PZL-110 Koliber PZL-111 Koliber-235 PZL-126 Mrówka PZL-130 Orlik PZL-230 Skorpion
WSK-Mielec	CSS-10 LWD Szpak TS-8 Bies An-2 Lim-1 Lim-2 Lim-5 Lim-6 TS-11 Iskra TS-16 Grot PZL M-2 PZL M-4 Tarpan PZL M-14 PZL M-15 (Belphegor) PZL M-17 PZL M18 Dromader PZL M19 PZL M28 Skytruck PZL M28B Bryza PZL M-20 Mewa PZL M-21 Dromader Mini PZL M-24 Dromader Super PZL M-25 Dromader Mikro PZL M26 Iskierka PZL I-22 Iryda PZL M-99 Orkan
PZL-Świdnik	PZL SM-1 PZL SM-2 PZL SM-4 Łątka PZL Mi-2 PZL W-3 Sokół PZL Kania PZL SW-4 PZL IS-2 PZL I-23
Szybowce zakładów PZL	PZL M-3 Pliszka PZL-103 PZL M-8 Pelikan PZL KR-03 Puchatek PW-5 Smyk PW-6