Homoseksualizm

Symbole homoseksualizmu

Całujące się kobiety

Całujący się mężczyźni

Homoseksualizm (z greki ὁμόιος homoios = taki sam, równy oraz z łac. sexualis = płciowy), inaczej: homoseksualność – znaczenie słowa homoseksualizm w różnych kontekstach może być odmienne.

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne i Światowa Organizacja Zdrowia definiują homoseksualizm jako orientację seksualną jest to trwałe zaangażowanie psychoemocjonalne i pociąg seksualny do osób tej samej płci.

Naukowcy wyróżniają trzy komponenty lub sposobu wyrażania orientacji seksualnej:

• pociąg seksualny/romantyczny lub podniecenie (ang. sexual/romantic attraction or arousal).
• zachowanie seksualne (ang. sexual behaviour).
• tożsamość seksualna (ang. sexual identity).

Elementy te są ze sobą połączone, a ich rozłączne traktowanie może być przyczyną wyciągania niewłaściwych wniosków.

Współcześnie termin homoseksualizm może być rozumiany jako zachowanie homoseksualne, kontakty seksualne z drugą osobą tej samej płci. W takim znaczeniu określa się na przykład kontakty homoseksualne więźniów. W drugim znaczeniu homoseksualizm oznacza stan, szczególne skłonności lub predyspozycje do angażowania się w kontakty seksualne z osobą tej samej płci. W takim znaczeniu jest używany w pytaniu, czy homoseksualizm jest chorobą. W trzecim znaczeniu homoseksualizm oznacza rolę społeczną rozumianą jako jedną z wielu ról istniejących w społeczeństwach. W krajach zachodnich istnieje tendencja to łączenia wszystkich trzech znaczeń w efekcie homoseksualiści wykazują określone zachowania ze względu na swoje predyspozycje, prowadząc jednocześnie określony styl życia.

W przeszłości do określenia kontaktów homoseksualnych używano wielu nazw, m.in. zachowania homoseksualne między mężczyznami określano terminem uranizm bądź pederastia. Kontakty homoseksualne między kobietami dawniej były określane jako safizm lub trybadyzm. W języku polskim istniały zaś słowa: mężołóstwo jako określenie ogólne i paziolubstwo które zostało zarezerwowany dla osób szlachetnie urodzonych.

Słowa te, dziś rzadko spotykane, mają pewne niuanse znaczeniowe. Uranizm oznaczał seks między mężczyznami (od boga Uranosa, ojca bogów i tytanów, władcy nieba). Słowo pederastia pochodzi od greckiego paiderastia, co znaczy "miłość do chłopców" (z greckiego pais - chłopiec i erastes - kochanek) – w starożytnej Grecji typowe były stosunki homoseksualne między dojrzałymi mężczyznami a dorastającymi chłopcami. Encyklopedia PWN definiuje pederastię jako męski homoseksualizm, w szczególności zachowania seksualne dorosłego mężczyzny wobec młodzieńca, a w obiegowym znaczeniu jako stosunek analny mężczyzny z młodzieńcem. Safizm to określenie miłości lesbijskiej pochodzące od imienia poetki greckiej Safony, autorki czułych wierszy miłosnych skierowanych do kobiet. Trybadyzm oznacza rodzaj seksu między kobietami, polegający na ocieraniu się intymnymi częściami ciała (od gr. tríbein – ocierać się, trzeć).

Czasy współczesne

Współcześnie używany termin – homoseksualizm – został ukuty w 1868 roku przez pisarza Karla Kertbenego jako przeciwieństwo heteroseksualizmu. Jako termin medyczny słowo pojawiło się po raz pierwszy w 1892 w tłumaczeniu C.G. Chaddocka na angielski dzieła Kraffta-Ebinga Psychopathia Sexualis

Organizacja Gay & Lesbian Alliance Against Defamation uważa określenie homoseksualista za obraźliwe, gdyż posiada wydźwięk kliniczny i jest szczególnie często nadużywane przez środowiska antygejowskie. "The Associated Press", "New York Times" czy "Washington Post" ograniczyły stosowanie tego określenia. Mniej negatywny wydźwięk mają sformułowania osoba homoseksualna i osoba o orientacji homoseksualnej, które podkreślają podmiotowość osoby, o której mowa, nie zaś cechy.

W latach 60. XX wieku społeczność LGBT zaczęła stosować słowo gej (ang. gay) w odniesieniu do samej siebie (oraz mężczyzn homoseksualnych) i z pozytywną konotacją, według filozofa Michela Foucaulta jako wyraz "walki o nową świadomość, niezależną tożsamość i społeczne uznanie". Żeńskim odpowiednikiem tego określenia jest lesbijka (od nazwy wyspy Lesbos, z której pochodziła Safona).

Do określenia społeczności Lesbijek, Gejów, a także osób Biseksualnych i Transgenderycznych stosuje się zwykle skrót ogólny LGBT (od pierwszych liter), jednak inne terminy były lub są używane, np.: LGB, LGBTQ, LGBTI, i inne, będące wyrazem inkluzywności i otwartości.

Demografia

Statystyki demograficzne związane z orientacją psychoseksualną są trudne do ustalenia, przede wszystkim dlatego, że osoby homoseksualne są w kulturach heteronormatywnych poddane nieustannemu wykluczeniu. Wskutek tego część z nich obawia się ujawnienia swoich preferencji, część internalizuje uprzedzenia homofobiczne, co prowadzi do wypierania się własnego homoseksualizmu (internalised homophobia). Badania, które za homoseksualistę uznają kogoś, kto odbywał stosunki seksualne tylko z osobami tej samej płci, zwykle wyznaczają odsetek populacji homoseksualnej w granicach 1%. Według badań przeprowadzonych w krajach zachodnich stałe zachowania homoseksualne wykazuje 2–7% ludzi, a orientację homoseksualną deklaruje 1,4% kobiet i 2,8% mężczyzn. W Stanach Zjednoczonych najwięcej mężczyzn deklarujących orientację homoseksualną lub biseksualną to Latynosi – 3,7%. Wśród osób pochodzących z Azji badanie nie wykazało osób o orientacji homo- lub biseksualnej. Biali i czarni mężczyźni deklarowali odpowiednio 3,0% i 1,5%. Wśród kobiet najwięcej deklarujących orientację homo- lub biseksualną należy do rasy białej 1,7%. Pozostałe grupy etniczne deklarowały: kobiety czarne 0,6%, Latynoski 1,2% i kobiety pochodzenia azjatyckiego 0%. Mniejszości seksualne w 12 największych miastach USA to 9,2% mężczyzn i 2,6% kobiet. Na terenach wiejskich to 1,3% mężczyzn i 0% kobiet. Wyższy poziom wykształcenia jest powiązany z większym udziałem osób homoseksualnych i biseksualnych. Wśród osób, które nie ukończyły szkoły średniej 1,6% mężczyzn i 0,4% kobiet to mniejszości seksualne, wśród osób po studiach 3,3% mężczyzn i 3,6% kobiet to mniejszości seksualne.

Naukowcy przeprowadzając badania, definiują homoseksualistę jako osobę, która sama się za taką uważa. Problem w takiej definicji pojawia się, gdy bierzemy pod uwagę kultury niezachodnie, które nie konstruują sztywnego podziału na homo-, bi- i heteroseksualistów. W niektórych kulturach uznaje się, że każdy człowiek posiada potencjalne predyspozycje do uprawiania seksu zarówno homoseksualnego jak i heteroseksualnego. W związku z tym, nawet osoba, która często uprawia seks z osobami tej samej płci, może nie uważać siebie za "homoseksualistę" w znaczeniu kultury Zachodu. Inny problem polega na konstruowaniu przez różne społeczeństwa odmiennych konfiguracji płci kulturowej. Przykładem może być indyjska hidźra, która jest uważana za trzecią płeć i – choć posiada męskie ciało – to seks mężczyzny z nią nie jest uważany za seks homoseksualny. Istnieją także problemy z definicją orientacji seksualnej w przypadku osób transseksualnych.

Sondaż Instytutu Gallupa z 2002 roku pokazał, że zdaniem Amerykanów, nawet 21% mężczyzn to geje, a 22% kobiet to lesbijki. Około jedna czwarta pytanych oszacowała liczbę homoseksualistów na więcej niż 25% populacji. Natomiast, co najmniej jeden na sześciu pytanych nie był w stanie oszacować tej liczby. Mężczyźni podawali niższe szacunki niż kobiety. Co ciekawe, respondenci obu płci uważali, że wśród osób płci przeciwnej jest więcej homoseksualistów niż wśród osób ich własnej płci. Rosnąca liczba homoseksualnych bohaterów w mediach, w większości pozytywnych, może wpływać na akceptację homoseksualizmu wśród społeczeństwa i tym samym powodować to, że Amerykanie zawyżają liczbę gejów i lesbijek w populacji. Wyniki dotyczące liczby homoseksualnych kobiet bazują na sondażu telefonicznym przeprowadzonym na grupie 489 osób, a mężczyzn – 518 osób. Jak podaje Gallup, amerykański spis powszechny z 2000 roku wykazał, że pary jednopłciowe stanowią mniej niż 1% wszystkich gospodarstw domowych.

Homoseksualizm a medycyna i psychologia

Starożytność

Sympozjon w starożytnej Grecji

W starożytnym Rzymie za homoseksualizm w rozumieniu współczesnym uznawano jedynie pasywne kontakty seksualne z osoba tej samej płci. Określenie pathicus odnoszące się do pasywnego partnera homoseksualnego było poważną obrazą. Lekarze, a przynajmniej część z nich, traktowała tak rozumiany homoseksualizm jako chorobę. Podobne podejście prezentowali lekarze w starożytnej Grecji. Homoseksualizm we współczesnym znaczeniu był w obu przypadkach uznawany za chorobę wrodzoną. Homoseksualne związki między dorosłymi były potępiane i karane.

Średniowiecze i czasy nowożytne

Śpiące (Les Dormeuses), obraz olejny pędzla Gustave Courbet, rok 1866

Podejście medycyny do homoseksualizmu zmieniało się z czasem. W późnym antyku i średniowieczu zaczęto utożsamiać homoseksualizm z grzechem. Ten pogląd dominował do czasu osłabienia wpływów teologicznych (w 18. i 19. wieku), kiedy to niektórzy lekarze zauważyli, że homoseksualizm jest "kierowany wewnętrznie lub biologicznie" (Ellin), jako "głęboko zakorzenioną, niewybieralną część osobowości danej osoby"(Freud), i jako cecha na którą osoba nie ma wpływu i jest przy obopólnej zgodzie, nie kwalifikującą się do kryminalizacji. Jednocześnie ci lekarze często wybierali eksperymentalne "rehabilitacje" homoseksualistów i szukali jego homoseksualizmu, za jedną z nich uważając masturbację.

Rewolucja seksualna

Badanie amerykańskiej psycholog Evelyn Hooker z 1957 wykazało brak różnic między homo- i heteroseksualistami w testach projekcyjnych. John Gonsiorek, zwolennik terapii afirmatywnej dla gejów, stwierdził, że w literaturze, która klasyfikowała homoseksualność jako zaburzenie znajdowały się błędy metodologiczne: wprowadzanie nieostrych terminów, głównie związanych z ideologiami, posługiwanie się nieadekwatnymi klasyfikacjami przedmiotowymi, badania na grupach niereprezentatywnych, niezrandomizowanych (badano głównie pacjentów szpitali psychiatrycznych wykazujących orientację homoseksualną, a następnie generalizowano wyniki na całą populację homoseksualną), ignorowanie negatywnego wpływu wykluczenia społecznego na mniejszości seksualne, błędne interpretacje wyników eksperymentów. Kolejne badania z 1991 wykazały brak różnic w zdolnościach poznawczych i z 1990, 1993 potencjalnie w poziomie poczucia własnej wartości czy ogólnego funkcjonowania psychologicznego. W latach 1988-1994 wskazano, że jedyne różnice, jakie zaobserwowano, stanowiły typową reakcję na wykluczenie społeczne, marginalizację i stygmatyzację: zwiększone ryzyko samobójstwa, nadużywanie alkoholu i innych używek, depresja. W związku z tym w latach 1990-1998 psychologowie postawili wniosek, że nie ma żadnych różnic między funkcjonowaniem psychicznym osób homo- i heteroseksualnych przy zapewnieniu takich samych warunków środowiskowych.

Badania, które ukazały się w 1999 roku na łamach "Archives of General Psychiatry" wykazały wyższą zapadalność homoseksualistów na zaburzenia psychiczne i skłonność do popełniania samobójstw. Michael Bailey, psycholog z Northwestern University określił te badania jako ówcześnie najlepsze dane wskazujące na związek homoseksualizmu z psychopatologią i zauważył, że wstępne wyniki dużego, dobrze wykonanego badania z Holandii zdają się potwierdzać te wnioski. Jeśli poprzednie badania wykazywały taki związek, to dlatego, że rekrutowano pacjentów, a jeśli nie wykazywały, to dlatego, że rekrutowano uczestników z organizacji homoseksualnych. Nowe badania pozbawione są tych wad. Psycholog stwierdził, że część lekarzy, którzy sprzeciwiali się wykreśleniu homoseksualizmu z klasyfikacji zaburzeń psychicznych będzie czuć się usprawiedliwiona. Bailey postawił 4 hipotezy mające wyjaśniać problemy psychiczne osób homoseksualnych. Pierwsza wyjaśnia to opresją społeczną, która wpływa na ich zdrowie. Druga hipoteza mówi, że homoseksualizm to odstępstwo od normalnego rozwoju, które jest związane z innymi dewiacjami, które mogą prowadzić do chorób psychicznych. Oznaczałoby to, że homoseksualizm może być błędem rozwojowym. Trzecia hipoteza zakłada, że przyczyną jest nietypowość płciowa homoseksualistów. A czwarta mówi, że winny jest odmienny styl życia osób homoseksualnych.

Przegląd systematyczny opublikowany w 2008 roku wykazał, iż lesbijki, geje i osoby biseksualne w porównaniu do osób heteroseksualnych cechuje większe ryzyko zaburzeń psychicznych, myśli samobójczych, nadużywania środków psychoaktywnych oraz umyślnego samookaleczenia. Przyczyny tych problemów psychicznych są nieznane. Prawdopodobnie to społeczna wrogość, stygmatyzacja i dyskryminacja są co najmniej w części przyczyną tych problemów. Badania przeprowadzone w bardzo liberalnych społecznie państwach wykazały, że nie można tłumaczyć tego wyłącznie uprzedzeniem i dyskryminacją, inne czynniki też muszą grać rolę. Autorzy tych samych badań podkreślają jednocześnie, że ich wyniki nie powinny być interpretowane jako patologizujące nieheteroseksualność, analogicznie jak w przypadku leworęczności, która również wiąże się z wyższymi wskaźnikami zaburzeń psychicznych.

Czynnikiem stresogennym powodującym zwiększoną częstotliwość występowania depresji u osób homoseksualnych mogą być zarówno problemy życiowe, jak i czynniki unikalne dla orientacji seksualnej takie jak stygmatyzacja. W badaniach z 2010 r. wskaźnik występowania zaburzeń psychicznych wśród młodzieży LGBT był wyższy niż w populacji ogólnej, jednak okazał się podobny do wskaźnika dla młodzieży z mniejszości rasowych i etnicznych. Zachowania samobójcze były podobne do tych, jakie obserwowano w reprezentatywnych próbkach młodzieży w tym samym obszarze geograficznym. Naukowcy z University of Montreal, którzy przeprowadzili badania na grupie zdrowych osób homoseksualnych, biseksualnych i heteroseksualnych nie stwierdzili aby osobny z grupy LGBT przejawiały więcej problemów związanych ze stresem niż heteroseksualiści, a ujawnienie orientacji seksualnej może działać ochronnie wobec zagrożeń psychopatologicznych. Symptomy depresji wśród dorosłych gejów i biseksualistów, którzy ujawnili swą orientację przed najbliższymi były niższe niż u mężczyzn heteroseksualnych. W 1952, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wpisało w 1952 homoseksualizm jako chorobę, jednak w latach 1950. niektórzy psychologowie zaczeli odkrywać możliwość, iż homoseksualność nie może być leczona i to, że jest orientacją seksualną, z którą człowiek się rodzi.

W 1973 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne przez głosowanie wykreśliło homoseksualizm z listy zaburzeń psychicznych DSM. Homoseksualizm nie pojawił się w wydanym rok później siódmym wydaniu klasyfikacji DSM-II. Zamiast niego wprowadzono kategorię zaburzeń orientacji seksualnej, którą w 1980 przemianowano na homoseksualność odrzucaną przez ego. Dotyczy to stanu, w którym pacjent nie akceptuje swojej orientacji seksualnej i pragnie ją zmienić. W 1987 odrzucono tę kategorię jako samodzielną jednostkę chorobową i obecnie znajduje się w zbiorczej kategorii innych zaburzeń seksualnych.

Opinia o istnieniu jedynie przesłanek medycznych na decyzję APA, budzi wątpliwości niektórych autorów najnowszych podręczników, dystansujących się od opinii APA.

17 maja 1990 roku WHO wykreśliła homoseksualizm z Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.

Większość środowisk naukowych przeczy obiegowym opiniom, stwierdzając, że homoseksualność nie jest chorobą czy zaburzeniem psychicznym. Jednocześnie psychoanalitycy podkreślają szkodliwość postaw homofobicznych na społeczne funkcjonowanie mniejszości seksualnych:

Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, zaniepokojone poziomem postaw homofobicznych w Polsce, wydało oświadczenie, w którym dementuje fałszywe mniemania na temat homoseksualności i homoseksualistów. Stwierdza, że fałszywy jest stereotyp geja jako osoby zainteresowanej wyłącznie seksem i szczególnie skłonnej do seksualnego wykorzystywania dzieci. Podkreślając różnicę między homoseksualnością a pedofilią, głosi, że homoseksualność, w przeciwieństwie do pedofilii, nie jest uznawana obecnie za zaburzenie psychiczne. Według autorów oświadczenia wszelkie próby utrwalania powyższych stereotypów i fałszywych mniemań są domeną ludzi nieświadomych i niekompetentnych bądź też uprzedzonych do ludzi homoseksualnych. Jednocześnie autorzy zaznaczają, że tego typu postawy są krzywdzące dla homoseksualnej części społeczeństwa i utrudniają społeczne funkcjonowanie tych osób.

Niektórzy naukowcy kwestionują opinie Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz innych instytucji naukowych, które traktują homoseksualność jako zjawisko mieszczące się w granicach normy. Osoby takie uważają, że homoseksualizm da się leczyć oraz że wiąże się z poważnymi zagrożeniami związanymi z rozpadem rodziny. W odpowiedzi, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wydało oświadczenie, w którym stwierdza: Szablon:CytatD

Z orientacją homoseksualną, podobnie jak i z innymi orientacjami, w tym heteroseksualną, mogą się wiązać rozmaite zaburzenia, głównie wynikające z problemów związanych z rozwojem i akceptacją własnej seksualności (między innymi homoseksualizm egodystoniczny). Zaburzenia te, wspólne dla wszystkich orientacji, według ICD-10 (F66.x.1) dzieli się na:

• F66.0.1 – zaburzenie dojrzewania seksualnego,
• F66.1.1 – orientacja seksualna niezgodna z ego (egodystoniczna),
• F66.2.1 – zaburzenie związków seksualnych.

W 2008 roku Charles Silverstein, psycholog i działacz gejowski, na łamach Archives of Sexual Behavior napisał: Mija w tej chwili 35 lat od usunięcia homoseksualizmu z DSM, co było naszym celem krótkoterminowym. Nasz cel długoterminowy – usunięcie z DSM tego, co nazywane jest perwersją seksualną, zaburzeniem seksualnym czy parafilią, w zależności od wydania, nie został zrealizowany.

Homoseksualizm a Queer theory

Nowoczesność: socjologia dewiacji

Homoseksualizm, który postrzegano początkowo jako zaburzenie psychiczne, nie był uważany za swoisty przedmiot nauk humanistycznych, lecz badań medycznych. To właśnie nowoczesna medycyna stworzyła pojęcie "homoseksualisty", jako człowieka posiadającego wewnętrzne, relatywnie stałe predyspozycje do zachowań homoseksualnych. Celem konstrukcji tej kategorii było przede wszystkim uporządkowanie różnorodności przestrzeni publicznej i nadanie jej zamkniętej, stabilnej i przewidywalnej formy. "Homoseksualista" został stworzony, aby postawić sztywną granicę między tym, co normalne, widoczne, akceptowalne, pożądane, a tym, co nienormalne, patologiczne, chore, perwersywne. Nazwanie rodzaju nienormalności umożliwiło jego wykluczenie. Jak podkreśla francuski antropolog i socjolog Claude Lévi-Strauss, jest to jedna ze strategii (strategia antropoemiczna) służąca usunięciu z przestrzeni publicznej przedstawicieli niekompatybilnych tożsamości. Druga strategia, antropofagiczna, polega na ich wchłonięciu, połknięciu przez społeczeństwo poprzez zmuszanie do wyrzeczenia się swojej odmienności (np. poprzez terapię konwersyjną).

Przed skonstruowaniem kategorii tożsamościowej "homoseksualisty" w dyskursie społecznym istniało tylko pojęcie "aktów homoseksualnych", które nie zdawały się wynikać z żadnych specjalnych predyspozycji i potencjalnie mogły być przejawiane przez każdego człowieka. Przed XIX wiekiem nie znano pojęcia orientacji psychoseksualnej i wykreowanych w jego ramach kategorii tożsamościowych "hetero-", "bi-" i "homoseksualisty". Nie istniało zatem zjawisko identyfikacji z żadną z tych tożsamości.

W niektórych kulturach (państwa islamskie, chrześcijańska Europa wieków średnich, kultura aramejsko-hebrajska, i. in.) akty homoseksualne, podobnie jak wszystkie inne zachowania seksualne nie prowadzące do prokreacji, uważane były za sprzeczne z naturą i gorszące. Ponieważ w erze nowoczesnej dyskurs nie oferował alternatywnych koncepcji seksualności, postulat patologizacji homoseksualności stał się obowiązujący także w medycynie, gdzie stworzono obraz kliniczny homoseksualisty jako człowieka obsesyjnie zainteresowanego seksem, często molestującego dzieci, dotkniętego zaburzeniami psychotycznymi, depresją, brakiem zdolności do wykazywania uczuć wyższych czy tworzenia długotrwałych, monogamicznych związków. Budowa takiego obrazu klinicznego nie była adekwatna ze względu na fakt, że homoseksualność, podobnie jak heteroseksualność, nie łączy się per se z żadnymi innymi cechami psychicznymi.

Studia lesbijsko-gejowskie i polityka tożsamości

W latach 70. XX w. pod wpływem rewolucji seksualnej i kontrkulturowej burzy nastąpiła problematyzacja seksualności (w tym homoseksualności) w kontekście najnowszych badań psychologicznych i socjologicznych. Jej efektem było skreślenie homoseksualizmu z listy problemów zdrowotnych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM. Dekonstrukcji rozmaitych opresywnych przekonań towarzyszyło zanegowanie znaczenia "homoseksualizmu" jako patologii i wprowadzenie do dyskursu naukowego pojęcia homofobii przez George’a Weinberga. Reinterpretacja seksualności spowodowała powstanie "studiów lesbijsko-gejowskich", które miały na celu stworzenie rzetelnego, pozytywnego obrazu osób homoseksualnych. Punktem wyjścia nowego paradygmatu był z jednej strony postulat psychologiczny dotyczący depatologizacji homoseksualizmu, z drugiej jednak strony założenie, że osoby homoseksualne stanowią w miarę jednolitą grupę społeczną, którą można opisać używając języka tożsamości kolektywnej i mniejszości kulturowej. Taki sposób myślenia nie negował XIX-wiecznych koncepcji "homoseksualisty" jako człowieka posiadającego relatywnie stałe predyspozycje do danych zachowań seksualnych. Zmiana polegała jedynie na usunięciu z definicji tej kategorii elementów patologicznych (jak skłonność do zachowań destruktywnych, pedofilii itd.) i zastąpienie ich stwierdzeniem, że "homoseksualista" jest taki sam jak "heteroseksualista".

Nastąpiła w ten sposób próba charakteryzacji, nadania nowej definicji "tożsamości homoseksualnej" i "środowiska homoseksualnego" (zob. polityka tożsamości) jako grupy dotkniętej dyskryminacją. Zabiegi te zostały poddane krytyce przez nową generację teoretyków, podkreślających zróżnicowanie osób homoseksualnych, powodujące, że niemożliwe jest utworzenie spójnego obrazu typologicznego. Nastąpiła zmiana paradygmatu podmiotowo-tożsamościowego na próbę opisu ogromnego zróżnicowania stylów życia osób homoseksualnych. Punktem wyjścia tej krytyki jest stwierdzenie, że tworzenie jakiejkolwiek definicji "homoseksualisty" (podobnie jak "kobiety" – zob. Judith Butler Uwikłani w płeć) oznacza wykluczanie wszystkich, którzy do tej definicji nie pasują. Stwierdzenie, że "homoseksualista jest taki sam jak heteroseksualista" stanowi, zdaniem teoretyków, kolejny przykład anihilującej homoseksualność strategii antropofagicznej, której celem jest wykluczenie niekompatybilnych tożsamości i zachowań seksualnych. Strategia ta polega na wchłonięciu przez społeczeństwo wszystkich, którzy do niego nie pasują poprzez zmuszenie ich do wyrzeczenia się swojej odmienności. W ten sposób "homoseksualistę" zdefiniowano jako białego przedstawiciela klasy średniej z drobnomieszczańską mentalnością, jednocześnie wykluczając osoby, które do tej definicji nie pasowały (np. osoby preferujące otwarte związki, seks z wieloma partnerami itd.).

Powyższy zabieg stanowił reprodukcję normatywnych mechanizmów przemocy w ramach samego środowiska homoseksualnego, które pragnęło stworzyć określoną, domkniętą, stabilną definicję tożsamości homoseksualnej lokując tym samym na marginesie tych, którzy z tą definicją byli niezgodni. Jak podkreślają badacze, zjawisko to stanowi normemiczne (środowiskowe) uzupełnienie procedur normetycznych (ogólnospołecznych), poprzez które następuje tworzenie kategorii pariasów wśród pariasów lub brudu w brudzie.

Ponowoczesność: socjologia odmienności, queer studies

Amerykańska uczona Judith Butler, lesbijka, prekursorka teorii queer

Studia queer, prezentujące problematykę homoseksualności z perspektywy samych lesbijek i gejów, stoją w opozycji do nowoczesnego dyskursu homofobicznego, roszczącego sobie prawo do obiektywizmu. Socjologia odmienności, opierając się na postmodernistycznej krytyce "obiektywizmu" teorii naukowych dokonanej m.in. przez Michela Foucaulta, przyjmuje za punkt wyjścia postulat lokalności narracji w przeciwieństwie do rzekomej uniwersalności i obiektywności nowoczesnych teorii socjologicznych. Zdaniem krytyków, jakakolwiek próba obiektywnego opisu "organizmu społecznego" jest skazana na niepowodzenie ze względu na fakt, że zawsze będzie konstruowana z pewnej partykularnej perspektywy. Nauka jest, zdaniem socjologów, jednym z procesów kulturowych, zdeterminowanym przez aktualnie panującą normatywność. Nowoczesny dyskurs socjologiczny, w którym dominowały narracje homofobiczne, stając się narzędziem wykluczania i skazywania na kulturowy niebyt osób homoseksualnych, służył podtrzymywaniu opresywnej normatywności heteromatriksu i obowiązkowego heteroseksualizmu. Poczucie wykluczenia, naznaczenia odczuwane przez queers – odmieńców – spowodowało uruchomienie intensywnej krytyki narracji heteronormatywnych, a tym samym subwersywną resygnifikację i rekonfigurację pojęć. Sztandarowym tego przykładem w ramach samej socjologii odmienności jest słowo "queer", którego angielskie znaczenie zostało zmienione z obelgi na określenie pozytywnej tożsamości. Niektórzy psychologowie, wbrew stanowisku Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Światowej Organizacji Zdrowia, uznają homofobię za zaburzenie psychiczne, które podlega terapii. Przejście od pozującej na obiektywizm nowoczesnej teorii socjologicznej do ponowoczesnej, lokalnej teorii społecznej, odbyło się przy aktywnym udziale dotychczas wykluczanych "odmieńców", którzy zaprezentowali swoją narrację o tym, w jaki sposób stają się ofiarami heteroseksualnej przemocy.

Homoseksualizm a antropologia kultury

Para lesbijek

Dychotomia płci, która jest obecna w kulturze Zachodu, posiada charakter etnocentryczny. Jednocześnie płciowość człowieka nie musi wyrażać się dychotomicznie – w innych lukturach i zbiorowościach kulturowych spotyka się przypadki i koncepcje dotyczące androgynii, transseksualizmu jak i samego homoseksualizmu. Zachowania homoseksualne, tożsamości homoseksualne (różnie nazywane) zaobserwowano w większości znanych naukowcom kultur – zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, przy czym ten drugi zauważany jest częściej. Spotyka się go w formie stałych instytucji społecznych, w formie zachowań związanych z pewnymi obrzędami lub jako sporadyczne zachowania indywidualne. Odbiór homoseksualizmu przez resztę społeczeństwa zmieniał się w czasie i na przestrzeni różnych kultur, począwszy od pełnej akceptacji i integracji (u pierwotnych kultur Indian) po fizyczną eksterminację (w III Rzeszy).

Przyczyny zróżnicowania orientacji seksualnych

Od lat prowadzone są badania mające na celu odpowiedzenie na pytanie, czy na rozwój orientacji seksualnej człowieka wpływają czynniki biologiczne, psychologiczne, społeczne, wolitywne czy też wszystkie te czynniki jednocześnie.

Oświadczenie Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego: Szablon:CytatD

Badania bliźniąt wykazały, że u bliźniąt jednojajowych zgodność występowania tej samej orientacji homoseksualnej wynosiła 52%. W tym samym badaniu zgodność orientacji homoseksualnej wynosiła u bliźniąt dwujajowych 22%, u braci nie będących bliźniakami 9,2 a 11% u braci przybranych.

Za jeden z argumentów na rzecz, że homoseksualizm ma podłoże genetyczne, wysuwano powszechność jego występowania w różnych kulturach. Zdaniem naukowców z Uniwersytetu Stanu Illinois za orientację seksualną człowieka odpowiada co najmniej kilka niepowiązanych ze sobą genów rozrzuconych po różnych chromosomach. Badacze porównali chromosomy 456 osób z 146 rodzin, w których dwóch lub więcej braci było gejami. Odnaleziono kilka fragmentów DNA, które u części homoseksualnego rodzeństwa były identyczne. U ponad 60% braci wykryto takie same obszary DNA na trzech chromosomach – 7., 8. i 10. Natomiast badania Mustanskiego z 2005 roku wykazały prawdopodobieństwo wpływu interakcji większej ilości genów z różnych regionach chromosomowych (7q36, 8p12 oraz 10q26). Pojawiają się też inne badania wskazujące na wpływ czynników genetycznych na kształtowanie się orientacji seksualnej oraz innych czynników biologicznych.

Wysunięto również hipotezę, że o orientacji seksualnej decyduje budowa mózgu. Przeprowadzono badania, które sugerowały m.in., że trzecie jądro podwzgórza INH3 u gejów jest znacznie mniejsze niż u mężczyzn heteroseksualnych. Różnica dotyczy też spoidła mózgowego przedniego: u mężczyzn homoseksualnych jest ono o 18% większe niż u heteroseksualnych kobiet i o 35% większe niż u mężczyzn heteroseksualnych.

Jedną z najczęściej stwierdzanych zależności jest zwiększone prawdopodobieństwo wykształcenia orientacji homoseksualnej w zależności od liczby starszych braci.

W 2004 różnice w budowie mózgów zaobserwowała grupa naukowców z Oregon Health Sciences University wśród męskich osobników owiec wśród których obserwowano zachowania homoseksualne w porównaniu do osobników wykazujących zachowania heteroseksualne.

Płynność orientacji

Amerykańskie Towarzystwo Gejów i Lesbijek Psychiatrów stwierdza, że pomimo wiary części ludzi iż orientacja seksualna jest wrodzona i stała, orientacja rozwija się podczas życia jednostki. We wspólnym oświadczeniu Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego i amerykańskich organizacji medycznych stwierdza się, że różni ludzie w różnych momentach życia uświadamiają sobie, że są heteroseksualni, homoseksualni lub biseksualni. W raporcie Centrum Uzależnień i Zdrowia Psychicznego znajduje się informacja, że u niektórych ludzi orientacja seksualna jest ciągła i staje się stała w określonym momencie życia, u innych orientacja jest płynna i może zmieniać się przez całe życie. W badaniu na 79 nieheteroseksualnych kobietach obserwowano, że w okresie 10 lat 2/3 zmieniało etykietę orientacji seksualnej, z czego 1/3 dwa lub więcej razy. Większość kobiet identyfikujących się jako biseksualne utożsamiała się z tą orientacją po 10 latach. 17% zmieniło określenie z biseksualistek i nieokreślonych na heteroseksualistki. 15% deklarujących się jako lesbijki w ostatniej rundzie pytań przyznało się do kontaktów seksualnych z mężczyznami w okresie ostatnich dwóch lat. Jednak żadna z kobiet deklarujących ostatecznie heteroseksualizm nie informowała o kontaktach seksualnych z kobietą w okresie ostatnich dwóch lat doświadczenia. Wszystkie kobiety deklarowały zmniejszenie zainteresowania zachowaniami homoseksualnymi na korzyść zachowań heteroseksualnych.

Aspekty prawne

Sytuacja prawna osób homo- i biseksualnych na świecie

Kontakty homoseksualne legalne      Małżeństwo osób tej samej płci      Rejestrowane związki partnerskie lub konkubinaty      Uznawanie małżeństw osób tej samej płci zawartych za granicą      Ograniczone uznawanie małżeństw osób tej samej płci      Związki jednopłciowe nieuznawane prawnie      Ograniczenie swobody wypowiedzi      De iure nielegalne, de facto nie wszczyna się postępowania Kontakty homoseksualne nielegalne      Kara więzienia      Dożywotnie pozbawienie wolności      Kara śmierci

Legalność kontaktów homoseksualnych

W znacznej ilości krajów rozwiniętych relacje homoseksualne są akceptowane. Niemniej jednak kontakty homoseksualne są nadal nielegalne w ponad 70 z 195 krajów na świecie (głównie w krajach Afryki i Azji). Stopień karalności jest zróżnicowany w zależności od kraju. Najcięższą karą za kontakt homoseksualny jest kara śmierci praktykowana w Iranie, Arabii Saudyjskiej, Brunei, Jemenie, Sudanie, Mauretanii oraz w niektórych regionach Nigerii i Somalii.

Prawne uznanie związków osób tej samej płci

W niektórych krajach (Europy, Ameryki Północnej, Południowej oraz Australii i Oceanii) występuje tendencja do prawnej regulacji związków homoseksualnych jako małżeństw instytucjonalnych lub związków partnerskich (umowy cywilnoprawne nadające te same lub część praw i obowiązków jakie posiadają małżeństwa).

Kraje i inne jednostki terytorialne, które zalegalizowały związki małżeńskie osób tej samej płci lub zrobią to w najbliższej przyszłości: Holandia (2001), Belgia (2003), Hiszpania (2005), Kanada (2005), RPA (2006), Norwegia (2009), Szwecja (2009), Argentyna (2010), Islandia (2010), Portugalia (2010), Dania (2012), Brazylia (2013), Francja (2013), Urugwaj (2013), Nowa Zelandia (2013) i Luksemburg (2015). W USA małżeństwa jednopłciowe są legalne w Dystrykcie Kolumbii (2010) i 35 stanach: Massachusetts (2004), Kalifornia, (2008 i 2013) Connecticut (2008), Iowa (2009), Vermont (2009), New Hampshire (2010), Nowy Jork (2011), Waszyngton (2012), Maine (2012), Maryland (2013), Rhode Island (2013), Delaware (2013), Minnesota (2013), New Jersey (2013), Hawaje (2013), Nowy Meksyk (2013), Oregon (2014), Pensylwania (2014), Illinois (2014), Indiana (2014), Oklahoma (2014), Utah (2014), Wirginia (2014), Wisconsin (2014), Kolorado (2014), Nevada (2014), Wirginia Zachodnia (2014), Karolina Północna (2014), Alaska (2014), Idaho (2014), Arizona (2014), Wyoming (2014), Kansas (2014), Montana (2014) i Karolina Południowa (2014). Małżeństwa te uznawane są przez rząd federalny. Wielka Brytania zalegalizowała małżeństwa jednopłciowe na terenie Anglii i Walii (weszły w życie 29 marca 2014) oraz Szkocji (weszły w życie 16 grudnia 2014). W Meksyku pary homoseksualne mogą wziąć ślub w mieście Meksyk (2010) oraz w stanach Quintana Roo (2012) i Coahuila (2014), małżeństwa te są uznawane na terenie całego kraju. Małżeństwa jednopłciowe zawarte za granicą uznaje Izrael (2006), Malta (2014), autonomia Aruby (2007) i Antyli Holenderskich (2007).

• Sytuacja prawna osób LGBT na świecie

Sytuacja prawna osób homo- i bi-seksualnych w Europie

Sytuacja prawna osób homo- i bi-seksualnych w Europie Kontakty homoseksualne legalne      Małżeństwo osób tej samej płci      Rejestrowane związki partnerskie lub konkubinaty      Związki jednopłciowe nieuznawane prawnie Kontakty homoseksualne nielegalne      Ograniczenie swobody wypowiedzi      Kara więzienia

Kraje i inne jednostki terytorialne, które zalegalizowały związki partnerskie osób tej samej płci lub zrobią to w najbliższej przyszłości: Grenlandia (1996), Niemcy (2001), Finlandia (2002), Australia – stany Tasmania (2004), Australia Południowa (2007), Wiktoria (2008), Nowa Południowa Walia (2010), Australijskie Terytorium Stołeczne (2012) i Queensland (2012); Wielka Brytania (2005), Andora (2005), Słowenia (2006), Czechy (2006), Meksyk – stany Colima (2013), Jalisco (2013) i Campeche (2013); Szwajcaria (2007), Ekwador (2008), Kolumbia (2009), Węgry (2009), Austria (2010), Liechtenstein (2011), Irlandia (2011), Wyspa Man (2011), Jersey (2012), Gibraltar (2014), Malta (2014), Chorwacja (2014) i Estonia (2016).

Już teraz wiele z tych krajów uznaje nieformalne związki między osobami tej samej płci – konkubinaty, przyznając parom pewne prawa, do tej pory dostępne tylko dla par heteroseksualnych, np.: Izrael, Włochy, Kostaryka, Australia, San Marino, USA – wiele stanów.

W grudniu 2004 Senat przyjął projekt ustawy zezwalającej osobom tej samej płci na rejestrację związku w urzędzie stanu cywilnego, według którego partnerzy otrzymaliby tylko część praw z tych, jakimi cieszą się małżeństwa. Projekt ten poparły SLD i SdPl; zdecydowanie przeciwni byli: PO, PiS, LPR, raczej przeciwni – Samoobrona oraz PSL. Marszałek Sejmu – Włodzimierz Cimoszewicz nie wprowadził ustawy do porządku obrad, co spowodowało, że projekt upadł.

Regulacje prawne a środowisko naukowe

Do organizacji naukowych popierających małżeństwa homoseksualne należą m.in. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne i Amerykańskie Towarzystwo Antropologiczne.

Aspekty religijne

Niektóre Kościoły chrześcijańskie udzielają błogosławieństw parom homoseksualnym, a część udziela ślubów

Aktywności homoseksualnej nie akceptuje większość Kościołów chrześcijańskich, ortodoksyjny judaizm, hinduizm oraz islam; mniej stanowcze są tradycyjne nurty buddyzmu; akceptujący stosunek ma shintō, duża część neopogan.

Według doktryn większości kościołów chrześcijańskich kontakty homoseksualne są grzechem. Jako powód potępienia podawane są jednoznaczne stwierdzenia Biblii. W Kościele katolickim i konserwatywnych kościołach protestanckich kontakty homoseksualne są również określane jako sprzeczne z tzw. prawem naturalnym i zagrażające podstawowym wartościom społecznym, m.in. rodzinie. Osoby homoseksualne są przez przedstawicieli tych Kościołów zachęcane do abstynencji seksualnej. Dotyczy to wszystkich osób niezależnie do orientacji seksualnej, przy interpretacji, że Biblia za jedyny godziwy przejaw aktywności seksualnej uznaje seks w małżeństwie, rozumianym jako trwały (w Kościele katolickim i prawosławnym – sakramentalny) związek dwojga osób różnej płci. Podobne negatywne stanowisko względem homoseksualizmu wyznają na podstawie Tory (Pięcioksięgu mojżeszowego) ortodoksyjni Żydzi, zwłaszcza męskiego (kobiecy jest traktowany łagodniej).

Brak akceptacji homoseksualizmu, wyrażany przez przedstawicieli instytucji religijnych, spotyka się z ostrą krytyką organizacji zrzeszających psychologów oraz zajmujących się obroną praw człowieka. Zdaniem niektórych psychologów religie mogą wpływać na wzrost antyspołecznych uprzedzeń i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną:

Niektóre Kościoły protestanckie i starokatolickie, należące zazwyczaj do gałęzi liberalnego chrześcijaństwa, udzielają błogosławieństw parom osób tej samej płci. Wymienić można tu Kościół Anglikański w Kanadzie, Kościół Episkopalny w USA, niektóre Kościoły Starokatolickie Unii Utrechckiej, Kościół Szkocki (od 2006), Ewangelicko-Luterański Kościół Kanady, Kościół Szwecji, Kościół Danii, niektóre Kościoły działające we wspólnocie Kościoła Ewangelickiego w Niemczech, Prezbiteriański Kościół USA, Kościół Morawian, Kościół Protestancki w Holandii. Kilka innych kościołów udziela małżeństw osób tej samej płci np. Zjednoczony Kościół Kanady, Metropolitalna Wspólnota Kościelna oraz niewielkie odłamy innych tradycji: odłam adwentystów – Międzynarodowe Braterstwo Adwentystów Dnia Siódmego i odłam mormonów – Przywrócony Kościół Jezusa Chrystusa.

Homoseksualizm a pedofilia

Jak wykazują badania, 9-40% pedofili preferuje dziecko tej samej płci. Wyniki badań opublikowane w Journal of Sex Research pokazują, że pomimo liczby heteroseksualistów przewyższającej liczbę homoseksualistów w proporcjach 20 do 1, pedofile homoseksualni popełniają jedną trzecią całkowitej liczby przestępstw seksualnych wobec dzieci. Nie oznacza to jednak, że pedofile ci wykazują orientację homoseksualną wobec dorosłych. Pedofile posiadają zwykle określone preferencje co do wieku i płci dziecka. Według przeglądu piśmiennictwa (McConaghy) mężczyzna wykorzystujący seksualnie chłopców zwykle nie wykazuje zainteresowania seksualnego starszymi mężczyznami lub kobietami. U osób ze zdiagnozowaną pedofilią ukierunkowanie popędu płciowego wobec konkretnej płci może być niepełne.

Przekonanie o związkach między pedofilią a homoseksualizmem zostało zdementowane m.in. przez Polskie Towarzystwo Seksuologiczne oraz Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne: Szablon:CytatD

Częstym argumentem mającym potwierdzać zależność statystyczną pomiędzy homoseksualizmem a pedofilią jest następujący – nawet jeżeli heteroseksualiści są częściej pedofilami to jest to spowodowane wyłącznie przewagą heteroseksualistów w społeczeństwie. Wśród tak samo licznej populacji pedofile częściej są obecni w grupie homoseksualistów. Badania naukowe, pomimo ograniczenia wynikającego z nieznanego do końca procentowego udziału homoseksualistów w społeczeństwie, nie potwierdzają jednak takiego związku.

Wyniki badań opublikowane w 1978 roku wskazują, że orientacja seksualna sprawców aktów pedofilskich nie jest powiązana z płcią ich ofiar. W losowej próbie 175 mężczyzn wykorzystujących seksualnie dzieci około połowy utrzymywało kontakty seksualne jedynie z dziećmi. W badanej grupie nie zanotowano przypadku mężczyzny o orientacji homoseksualnej wobec dorosłych, będącego sprawcą aktów pedofilskich. W grupie sprawców, wykazujących zachowania seksualne wyłącznie wobec dzieci, 42% przypadków dotyczyło pedofilii homoseksualnej a 34% pedofilii heteroseksualnej. Wśród sprawców, utrzymujących kontakty seksualne z dorosłymi udział pedofilii homoseksualnej i heteroseksualnej wynosił odpowiednio 16% i 71%. W tej grupie 24% sprawców zostało sklasyfikowanych jako biseksualni na podstawie zachowań seksualnych wobec dorosłych. Wysunięto nawet podejrzenie, że homoseksualizm i homoseksualna pedofilia są wobec siebie rozłączne. Co więcej, mężczyźni utrzymujący kontakty heteroseksualne z dojrzałymi kobietami są bardziej skłonni do popełniania aktów pedofilskich. Jednakże, w badaniach na 229 przestępcach, opublikowanych w roku 1988 stwierdzono, że 86% przestępców molestujących chłopców określało się jako homoseksualiści lub biseksualiści. Pedofilia może być traktowana jako nieakceptowana przez społeczeństwo orientacja seksualna.

Związki homoseksualne

Kanadyjski prezenter telewizyjny Mathieu Chantelois wraz z mężem Marcelo na przyjęciu weselnym.

Nie ma istotnych statystycznie różnic pod względem zaangażowania w związek pomiędzy parami homo- a heteroseksualnymi. Badanie autorstwa Kristoffa Bonello i Malcolma C. Crossa, które polegało na przeprowadzeniu wywiadów z ośmioma gejami, wykazało, że w ich związkach dochodziło do kontaktów seksualnych z osobami trzecimi. Mimo to partnerzy uznawali swoje relacje za monogamiczne, rozumiejąc pod tym pojęciem łączącą ich więź romantyczną, określaną też monogamią emocjonalną. W badaniu przeprowadzonym na 70 gejach z Toronto żyjących w związku, skrypt seksualny monogamii znaleziono u 26% par. Żadna z badanych par nie była ze sobą dłużej niż trzy lata. W badaniu na próbie 191 par homoseksualnych mężczyzn z San Francisco wyróżniono trzy typy umów seksualnych - monogamia, związek otwarty z ograniczeniami oraz związek otwarty bez ograniczeń. Monogamię deklarowało 48% uczestników badań, 42% uczestników pozostawało z związku otwartym z ograniczeniami dotyczącymi praktyk seksualnych poza związkiem podstawowym; pozostali uczestnicy pozostawali w związkach otwartych bez ograniczeń. Do złamania deklarowanej umowy w okresie ostatnich 12 miesięcy przyznało się 30% badanych mężczyzn. Z czego połowa z nich o złamaniu umowy poinformowała swego podstawowego partnera. Reguły seksu poza związkiem wśród par gejów pozostających w związku otwartym mają za zadanie chronić emocjonalną więź z podstawowym partnerem oraz zmniejszać ryzyko zakażenia wirusem HIV. W ciągu 5 lat poprzedzających pewne badanie statystyczne z 2008 roku homoseksualista posiadał 10 partnerów, natomiast heteroseksualista – 2 (analiza zachowań 5168 mężczyzn). Badanie 819 mężczyzn homoseksualnych i biseksualnych pokazało, że większość z nich deklaruje się jako singel (n=503). Pozostali żyli w związkach, które określono jako monogamiczne (n=182), otwarte (n=71) i w języku angielskim monogamish (n=63). Związek monogamish oznacza parę, w której obaj partnerzy zgodzili się, że przypadkowy seks jest dopuszczalny, gdy są w niego zaangażowani obaj partnerzy. Badania potwierdziły, że życie w związkach, także u gejów, jest powiązane z korzyściami zdrowotnymi, co wcześniej zostało udowodnione wieloma badaniami dla związków heteroseksualnych. Najwięcej korzyści zdrowotnych obserwowano u par określanych jako monogamiczne. W innym badaniu wśród 161 badanych par homoseksualnych wyróżniono relacje monogamiczne (52,8%), otwarte (13,0%), monogamish (14,9%) i zróżnicowane (19,3%). Michael Bettinger w artykule opublikowanym na łamach Journal of GLBT Family Studies pisze, że niektórzy geje żyją w związkach znacznie różniących się od tradycyjnego, zachodniego, heteroseksualnego modelu rodziny. Więcej niż dwóch partnerów może tworzyć rodzinę opisywaną jako poliamoryczna. W rodzinie opisanej przez Bettinger pięciu dorosłych gejów wychowywało 2 nastoletnich chłopców. Elisabeth Sheff pisze, że w publikacjach naukowych opisano lesbijskie rodziny poliamoryczne oraz grupy osób różnej płci, w których partnerów łączą także relacje homoseksualne.

Akty przemocy w gospodarstwach domowych gejów i lesbijek występują w przybliżeniu tak samo często lub częściej niż w związkach heteroseksualnych. Organizacja Lambda, podaje na swojej stronie internetowej, że występowanie przemocy w związkach homoseksualnych jest podobne do poziomu przemocy wobec heteroseksualnych kobiet (25%), ale w obu przypadkach wartość jest prawdopodobnie zaniżona. Raporty z lat 1997 i 1998 opublikowane przez organizację podają zakres przemocy w związkach LGBT od 25% do 33%. Geje i mężczyźni biseksualni są narażeni na podobne formy przemocy (fizycznej, psychicznej i seksualnej) co kobiety w związkach lesbijskich i heteroseksualnych. Christopher J. Alexander na podstawie przeglądu literatury naukowej stwierdza, że w badania stwierdzano występowanie przemocy w 25% do 50% gospodarstw domowych gejów i lesbijek. Taki sam zakres występowania przemocy w związkach homoseksualnych podają w przeglądzie literatury Andrew Richards, Nathalie Noret i Ian Rivers. Szacunki przedstawione przez Stiles-Shields i Carroll w pracy przeglądowej z roku 2014 obejmują zakres 25-75%. Autorzy sugerują, że odsetek osób homoseksualnych, których dotyka przemoc domowa jest wyższy, gdyż część przypadków nie jest zgłaszana z obawy przed dyskryminacją.

Homoseksualizm a wirus zespołu nabytego braku odporności – HIV

Homoseksualizm był historycznie łączony z AIDS ze względu na to, że początkowy rozwój epidemii miał miejsce wśród gejów. W rezultacie chorobę tę określano skrótem GRID (Gay-Related Immunodeficiency). Zarzuty tego typu spotyka się również współcześnie.

Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, ryzyko zakażenia wirusem HIV zależy od zachowań danej osoby, a nie od jej orientacji seksualnej. Praktyki, które są obarczone większym ryzykiem zakażenia, są bardziej popularne wśród osób LGBT.

W Ameryce Północnej, Europie Zachodniej oraz Australii po spadku liczby zakażeń w wyniku kontaktów homoseksualnych w połowie lat 90. XX wieku nastąpił kolejny wzrost od roku 2000. Znacznie zwiększone ryzyko infekcji wirusem stwierdzono także wśród mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z mężczyznami w krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej oraz krajach o niskim i średnim dochodzie Europy. W roku 2004 zdefiniowane zostało działanie nazwane barebacking, jest to w pełni świadome ryzykowne zachowanie, polegające na odbywaniu stosunków analnych bez prezerwatywy. Zachowania takie obecne są w środowiskach mężczyzn wykazujących zachowania homoseksualne nawet gdy jeden z partnerów jest świadomy bycia zakażonym.

W krajach Europy zachodniej, rozumianej jako 15 krajów Unii Europejskiej, przed rokiem 2003, zakażonych wirusem HIV było zwykle 10-20% mężczyzn homoseksualnych i biseksualnych. Szczególnie dużo zakażonych mężczyzn z grupy MSM (ang. men having sex with men) jest w dużych miastach. W grupie mężczyzn mających kontakty z mężczyznami więcej niż 10% zakażonych HIV stwierdzono w 7 krajach europejskich. Kraje te to: Francja (17,7%), Hiszpania (13,1%), Grecja (12,7%), Niemcy (11,5%), Szwajcaria (11,3%), Belgia (10,4%), Portugalia (10,2%). W roku 2007 oszacowano, że w Niemczech kontakty seksualne między mężczyznami są przyczyną 74% nowych infekcji (w roku 2005 - 70%). Ten sam poziom wykazano w Czechach w roku 2011. W Szwecji mężczyźni homoseksualni odpowiadają za 50% a w Holandii za 55% nowych infekcji HIV. Źródłem infekcji są przede wszystkim starsi mężczyźni homoseksualni. Dane z lat 2010-2012 wskazują na wzrost liczby zakażeń w grupie MSM.

W Europie Środkowej odsetek zakażeń jest kilkukrotnie mniejszy – w Polsce 12,8% zarażeń w latach 2004-2008 dotyczy kontaktów seksualnych między mężczyznami. Równocześnie do nosicielstwa HIV przyznaje się około 5% populacji gejów w Polsce. Do wysokiej zachorowalności przyczynia się fakt, że seks analny, który należy do zachowań seksualnych obarczonych dużym ryzykiem zakażenia, jest powszechnie akceptowany przez gejów.

W USA męscy homoseksualiści odpowiadają za około 50% zakażeń HIV ogółem i 67% wśród mężczyzn, przy czym w latach 2002-2007 wartość ta wynosiła 55%, następnie spadła do 47% i ponownie wzrosła do 51%.

Rodzicielstwo lesbijek i gejów

Para lesbijek z małymi dziećmi

W 2014 roku w Wielkiej Brytanii 19% jednopłciowych związków partnerskich i 11% homoseksualnych związków kohabitacyjnych wychowywało dzieci. W 2013 roku w USA 19% par jednopłciowych wychowywało dzieci. W 2011 roku w Kanadzie ten odsetek wynosił 9%, we Francji – 10%, a w Australii – 12%.

Powszechne przekonanie, że dzieci potrzebują zarówno matki, jak i ojca nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych. Istnieje naukowy konsensus, że dzieci par jednopłciowych rozwijają się tak samo dobrze jak dzieci par heteroseksualnych. Wyniki niektórych badań sugerują, że umiejętności rodzicielskie gejów i lesbijek mogą być nawet lepsze niż umiejętności heteroseksualnych rodziców.

Oficjalnie uznawane rodzicielstwo par jednopłciowych stało się możliwe dzięki zmianom prawa umożliwiającym związkom osób tej samej płci zawieranie związków partnerskich oraz małżeństw i związanym z tym prawem do adopcji dla par homoseksualnych. Adopcja przez związki jednopłciowe jest legalna w kilkunastu państwach oraz w niektórych regionach Australii, USA i Meksyku.

Prześladowania homoseksualistów w przeszłości

Nazizm

Różowy trójkąt – symbol używany w obozach koncentracyjnych do oznaczenia mężczyzn, którzy zostali tam umieszczeni za orientację homoseksualną.

Niemieccy homoseksualiści padali ofiarą nazistów w III Rzeszy. Naziści uznawali homoseksualistów za "antyspołecznych pasożytów", stanowiących zagrożenie na drodze prawidłowego rozwoju rasy aryjskiej. W latach 1933–1945 ponad 100 tys. ludzi zostało aresztowanych pod zarzutem zakazanego prawnie homoseksualizmu. Z tego około 50 tys. zostało uznanych oficjalnie za homoseksualistów i skazanych na kary więzienia, a bliżej nieokreślona liczba umieszczona w zakładach psychiatrycznych. Od 5 do 15 tys. zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych; według Rüdigera Lautmanna śmiertelność w tej grupie wyniosła około 60%.

Związek Radziecki

W początkowym okresie po rewolucji październikowej w Rosji Radzieckiej panowała tolerancja dla homoseksualistów, istniały nawet plany legalizacji związków między osobami tej samej płci. Głoszono bowiem, że w społeczeństwie komunistycznym zaspokojenie pragnień seksualnych stanie się proste i nieważne, "jak wypicie szklanki wody". Aż do 1929 pisarze tacy jak Michaił Kuzmin mogli publikować dzieła literackie z wątkami homoseksualnymi. Za rządów Stalina jednak homoseksualizm stał się tematem tabu. Homoseksualistów zmuszano do małżeństwa jeśli chcieli zająć wysokie stanowisko w rządzie lub partii. W 1933 Stalin zatwierdził nowy kodeks karny przewidujący karę 5 lat ciężkich robót za seks z osobą tej samej płci. Kontakty homoseksualne uznawano za przestępstwo przeciw państwu tej samej rangi co szpiegostwo. Po "odwilży" w 1956 roku, w ramach psychiatrii represyjnej, gejów i lesbijki umieszczano w zakładach zamkniętych, gdzie często byli poddawani terapiom z użyciem elektrowstrząsów i środków psychotropowych.

Uprzedzenia i dyskryminacja w świecie współczesnym

Plik:Lesbijki.jpg

Celem kampanii Niech nas zobaczą była walka ze stereotypami

Osoby homoseksualne spotykają się z uprzedzeniami, dyskryminacją i przemocą. Wrogość wobec gejów bywa określana jako homoerotofobia, heteroseksizm, homoseksofobia, homoseksizm, homonegatywizm, anty-homoseksualizm, jednak najczęściej stosowanym określeniem jest homofobia. Prowadzi to do znacznego zwiększenia poziomu stresu u lesbijek i gejów, a także do poczucia naznaczenia i wykluczenia. Wielu z nich jest w stanie normalnie funkcjonować tylko żyjąc w ukryciu. Przewlekły stres powoduje zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia depresji, myśli suicydalnych oraz wycofania społecznego.

Wyniki badania PEW Research z roku 2013 wskazują na wysoką akceptację homoseksualizmu w krajach Unii Europejskiej. Na pytanie, czy homoseksualizm powinien być akceptowany odpowiedziało twierdząco 88% ankietowanych w Hiszpanii i 87% w Niemczech. Podobny rozkład odpowiedzi uzyskano wśród ankietowanych w Ameryce Północnej, natomiast niewielki odsetek ankietowanych odpowiedział twierdząco w krajach Zachodniej Azji i Afryki Północnej (Bliski Wschód): Tunezja – 2%, Azji-Pacyfiku: Pakistan: 2% oraz krajach Afryki: 1% w Nigerii. Akceptacja homoseksualizmu w Polsce w roku 2013 (42%) jest porównywalna z Izraelem (40%) i Boliwią (43%). W porównaniu z rokiem 2007 nastąpił wzrost o 3 punkty procentowe.

Istnieją przesłanki wskazujące na to, że w ujęciu historiozoficznym, na przestrzeni dziejów, emancypacja homoseksualizmu jest pochodną stosunków ekonomiczno-społecznych i politycznych danej epoki, w szczególności ogólnego poziomu dobrobytu oraz stabilizacji politycznej (okresy pokoju), co wiąże się zwykle z przeludnieniem, nastawieniem pacyfistycznym i społecznym przyzwoleniem na niereprodukcyjne zachowania seksualne, w tym homoseksualizm.

Kwestie medyczne

Według organizacji Gay and Lesbian Medical Association kwestie związane ze zdrowiem osób homoseksualnych obejmują statystycznie wyższe ryzyko zakażenia wirusem HIV (prowadzącego do AIDS), występowania niektórych nowotworów (w tym raka piersi oraz szyjki macicy), zapalenia wątroby, problemów ze zdrowiem psychicznym (zwłaszcza depresji), uzależnienień (np. od palenia papierosów).

Osoby homoseksualne żyjące w społecznościach charakteryzujących się niskim poziomem akceptacji, wykazują większą skłonność do zaburzeń afektywnych (depresja, prowadząca często do samobójstwa), a także bardziej ryzykownych zachowań (narkotyki, używki) Podobny efekt ma znęcanie się, wyzwiska, przemoc fizyczna i psychiczna w rodzinie lub szkole Według badaczy, jest to powiązane z pogardliwym traktowaniem w społeczeństwie, które powoduje trudności z dostępem do nauki, zatrudnienia i usług zdrowotnych, podobne do tych doświadczeń mniejszości rasowych i etnicznych.

Zachowania homoseksualne zwierząt

Zachowania homoseksualne występują u kręgowców, szczególnie u gatunków żyjących w społecznościach, np. u ptaków morskich i ssaków, w tym wśród najbliżej spokrewnionych z człowiekiem szympansów. Zachowania takie zaobserwowano do tej pory u ponad 1500 żyjących na wolności gatunków, a zjawisko to dobrze udokumentowano u ponad pięciuset z nich.

Zachowania homoseksualne były wielokrotnie obserwowane u bizonów, częściej u samców niż u samic. Wśród samców są interpretowane jako przejaw dominacji, zabawy lub braku dostępu do samicy. Mogą występować równie często jak zachowania heteroseksualne. Zachowania homoseksualne obserwowane są niemal wyłącznie poza okresem godowym. Część zachowań homoseksualnych wśród samic ma miejsce w grupach trzech lub więcej osobników z udziałem wyłącznie samic lub także samców. Zachowania homoseksualne wśród samic mogą zwiększać szansę na kopulację z samcem, być przejawem dominacji lub umożliwiać synchronizację rui .

Wśród żyraf obserwuje się zachowanie nazywane necking - pocieranie szyją. Wśród dojrzałych samców zachowanie jest przejawem dominacji i służy ustaleniu hierarchii w grupie zwiększając szanse rozrodu samca wygrywającego pojedynek. Neckig w formie delikatnej występuje pomiędzy dojrzałymi i dorastającymi samcami. Możliwe, że w tym przypadku także jest przejawem dominacji lub formą nauki młodych osobników.

W ogrodach zoologicznych w USA, Niemczech, Japonii i Nowej Zelandii w przypadku pingwinów zaobserwowano, że niektóre osobniki płci męskiej łączą się w pary na całe życie i zdarza się, że wspólnie budują gniazdo, w którym zamiast jajka umieszczają kamień próbując wysiadywać go. W 2004 roku pracownicy Centralnego Parku ZOO w USA eksperymentalnie podmienili jednej męskiej parze pingwinów kamień na prawdziwe jajko po czym zaobserwowali, że wyklute pisklę para pingwinów otoczyła taką samą opieką jak pary osobników płci przeciwnej. Zachowania homoseksualne wśród pingwinów potwierdziły ogrody zoologiczne w Niemczech, Japonii, Nowej Zelandii i Danii.

W hodowlach owiec obserwuje się, iż ok. 8% męskich osobników wykazuje jedynie homoseksualne preferencje. Dodatkowo zaobserwowano u nich różnice w budowie mózgów w stosunku do osobników wykazujących zachowania heteroseksualne.

Zobacz też

• homofobia
• mniejszość seksualna
• Homoseksualizm w klasyfikacji DSM
• panseksualizm
• skala Kinseya
• skrypt seksualny
• Równouprawnienie:
  • Parada Równości
  • Status prawny związków osób tej samej płci w Europie
  • Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Europie
• Historia:
  • różowe teczki
  • akcja „Hiacynt”
• Inne:
  • heteroseksizm
  • Gay-friendly
  • Polari - slang gejowski

Bibliografia

• Podstawy Genetyki Dla Studentów i Lekarzy, pod red. Gerarda Drewy i Tomasza Ferenca, Warszawa, 2003
• Dorner G. (1979) Hormones and sexual differentiation of the brain. Sex, hormones and behavior, CIBA Foundation Symposium 62.
• Dorner G. (1985) Sex-specific gonadotrophin, sexual orientation and gender behavior, W: Endokrinologie, 65.
• Dorner G. (1985) Sex-specific gonadotrophin secretion, sexual orientation and gender role behavior, Exp. Clinical Endocrinology, 86.
• Zbigniew Lew-Starowicz, Słownik Encyklopedyczny Miłość i Seks, Wydawnictwa Europa ISBN 83-87977-17-9, 1999.
• Jacek Kochanowski Od teorii dewiacji do teorii queer. w: K. Slany, B. Kowalska, M. Śmietana i.in. (2005) Homoseksualizm. Perspektywa interdyscyplinarna Nomos, Kraków.
• Poza funkcję falliczną, Jacek Kochanowski
• Jerzy A. Kowalski, Krótka historia emancypacji homoseksualizmu, na portalu Historia.org.pl
• Oświadczenie Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w sprawie homoseksualizmu