Liliowe (przełęcz)
 Od lewej: Pośrednia Turnia, Skrajna Przełęcz, Skrajna Turnia, Liliowe, Beskid. Widok ze szlaku na Kasprowy Wierch | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
1952 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |
Liliowe (słow. Ľaliové sedlo) – położona na wysokości 1952 m n.p.m. łagodna przełęcz w głównej grani Tatr, pomiędzy Beskidem (2012 m n.p.m.) a Skrajną Turnią (2097 m n.p.m.). Przez grań tę przebiega granica polsko-słowacka.
Topografia
Pomiędzy przełęczą Liliowe a Beskidem Władysław Cywiński wyróżnia jeszcze Liliową Kopkę (ok. 1975 m) i przełączkę Wyżnie Liliowe (ok. 1965 m)[1]. Po polskiej stronie stoki Liliowego opadają do górnej części Doliny Gąsienicowej. Po słowackiej stronie spod przełęczy opada do Doliny Cichej żleb, do którego w połowie długości dołącza Żleb Zaremby spod Skrajnej Turni. Żlebami tymi w zimie schodzą duże lawiny[1].
Przełęcz Liliowe stanowi powszechnie uznawaną geologiczną i krajobrazową granicę pomiędzy Tatrami Wysokimi a Zachodnimi. W dół obydwu dolin granica ta biegnie żlebami schodzącymi spod przełęczy.
Historia
Nazwa pochodzi od rośliny pełnik alpejski, przez miejscową ludność zwaną „lelują”[2]. Ulubione miejsce poety Kazimierza Tetmajera. Pisał on: "Liliowa Przełęcz, z której tylekroć patrzałem do Wierchcichej, do doliny na dole, która wydawała mi się jak cudowny złocisty sen".
W 1902 planowano budowę kolejki zębatej na tę przełęcz oraz na Świnicką Przełęcz. Projekt ten budził wielki opór miłośników przyrody i Tatr i nie doszło do jego realizacji[3]. Przed II wojną światową istniał dość popularny wśród polskich turystów szlak turystyczny z przełęczy Liliowe przez Zawory do słowackiej Doliny Ciemnosmreczyńskiej (zamknięto go po wojnie)[2].
Przyroda
Przełęcz Liliowe to szerokie, trawiaste siodło zbudowane z mało odpornych na erozję jurajskich skał wapiennych, margli kredowych i triasowych piaskowców. Występuje w jej rejonie kilka niewielkich zagłębień terenu, w których bujnie rozwijają się, mimo dużej wysokości wysokogórskie ziołorośla[3]. W sierpniu bujnie zakwitają w nich całe kępy: tojadu mocnego, różeńca górskiego, miłosnej górskiej. Z rzadkich roślin w rejonie przełęczy występują ukwap karpacki, babka górska i szarota Hoppego – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[4].
Szlaki turystyczne
Czasy przejścia podane na podstawie mapy[5].
– czerwony szlak turystyczny z Doliny Kościeliskiej przez Czerwone Wierchy i dalej główną granią Tatr przez Kasprowy Wierch, Liliowe i Świnicką Przełęcz na szczyt Świnicy i dalej w kierunku Orlej Perci.
- Czas przejścia z Kasprowego Wierchu na Liliowe: 20 min, z powrotem tyle samo
- Czas przejścia z Liliowego na Świnicę: 1:20 h, ↓ 1 h
– zielony do Doliny Gąsienicowej. Czas przejścia z przełęczy do żółtego szlaku Kasprowy Wierch – "Murowaniec": 35 min, ↑ 50 min
- ↑ a b Władysław Cywiński: Tatry. Przewodnik szczegółowy. Tom 13. Kasprowy Wierch. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2008. ISBN 83-7104-011-3.
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.