Px27: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 17:51, 23 sty 2017

Szablon:Lokomotywa parowa infobox Px27 – oznaczenie na PKP serii parowozów wąskotorowych, na tor szerokości 600 mm, wyprodukowanych w 1927 roku przez Pierwszą Fabrykę Lokomotyw w Polsce (Fablok) w Chrzanowie (typ fabryczny W5A), o układzie osi D. Wyprodukowano dwa parowozy tej serii dla Wyrzyskich Kolei Powiatowych, po wojnie używane na PKP do lat 70. Jeden egzemplarz zachowano jako eksponat muzealny.

Projekt i produkcja

Konstrukcja parowozów typu W5A została opracowana przez Pierwszą Fabrykę Lokomotyw w Polsce „Fablok” w Chrzanowie na zamówienie Wyrzyskich Kolei Powiatowych złożone w 1927 roku na dwa parowozy z tendrem o mocy ponad 100 KM, nadające się do obsługi trudnych odcinków linii o znacznym nachyleniu (Białośliwie – Nieżychowo)^[1]. Ich konstrukcję oparto na opracowanym wcześniej dla wojska tendrzaku typu W2A (powstał tylko jeden parowóz tego typu, późniejszy Tx26-427)^[1]. Zdecydowano zachować skrzynie wodne na lokomotywach dla zwiększenia masy przyczepnej. W stosunku do typu W2A m.in. zastosowano silniki z suwakami tłoczkowymi zamiast płaskich i zwiększono powierzchnię ogrzewalną kotła, przez co nieco wzrosła moc^[2]. Parowozy, o numerach fabrycznych 343 i 344, zostały zbudowane w 1929 roku^[1]. Jeszcze jeden parowóz typu W5A, o minimalnie odmiennych charakterystykach, został zbudowany 9 lat później dla Kolei Wrzesińskiej (po wojnie oznaczony inną serią Px38)^[1].

Konstrukcja

Wąskotorowy tendrzak, z doczepnym tendrem, o układzie osi D, z silnikami bliźniaczymi na parę nasyconą (Dn2t+t). Budka maszynisty z drzwiami połówkowymi po bokach oraz drzwiami i mostkiem przejściowym w tylnej ścianie, umożliwiającymi pracę z tendrem. Parowóz w skrzyniach po bokach kotła oraz rezerwowym zbiorniku między ostojnicami przewoził 0,3 t węgla i 1,5 m³ wody (przegroda na węgiel była w lewej skrzyni)^[1]. Dwuosiowy tender o masie próżnej 4 t, służbowej 9 t i pojemności 1,7 t węgla i 3,3 m³ wody^[3].

Kocioł płomieniówkowy, z miedzianą skrzynią ogniową (podczas napraw w ZNTK Nowy Sącz po 1957 roku wymienianą na stalową)^[1]. Drzwi dymnicy okrągłe, zamykane na centralny zamek. Na kotle umieszczony wysoki zbieralnik pary i za nim piasecznica uruchamiana ręcznie, podająca piasek pod koła osi silnikowej. W zbieralniku początkowo była zaworowa przepustnica pary systemu Cara z napędem wewnątrz kotła i labiryntowym osuszaczem pary, zamieniana po zużyciu się po wojnie w ZNTK Nowy Sącz na przepustnice tłoczkowe mocowane po prawej stronie, z zewnętrznym napędem i rurami parowlotowymi na zewnątrz^[1]. Na pokrywie zbieralnika pary zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale^[1]. Rury parowlotowe prowadzące z dymnicy do silników były pierwotnie osłonięte blaszaną otuliną^[1]. Początkowo komin miał wirowy odiskiernik Rihoseka, zdejmowany po wojnie i zastępowany siatką odiskierną. Na kotle między kominem a zbieralnikiem parowozy miały dzwon parowy^[1]. Zasilanie kotła w wodę za pomocą dwóch inżektorów Friedmanna o wydajności 60 l/min^[4].

Ostoja belkowa, o grubości belek 60 mm^[1]. Usprężynowanie za pomocą resorów płaskich, z czterema punktami podparcia^[1]. Osie: pierwsza i trzecia były sztywne, druga miała przesuw boczny po 5 mm, a czwarta po 10 mm na każdą stronę, przez co parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 30 m^[1].

Bliźniacze silniki parowe z suwakami tłoczkowymi, napędzały trzecią oś poprzez jednoprowadnicowe krzyżulce i korbowody^[1]. Mechanizm parorozdzielczy Heusingera z jarzmem kulistym systemu Huna i z nawrotnicą dźwigniową^[1]. Do smarowania silników służył lubrykator, wymieniany po wojnie na smarotłocznię Friedmanna. Hamulce: parowy i ręczny dźwigniowy, działały na wspólny wał, z którego hamowano pierwsze trzy osie^[1]. Ponadto tender wyposażony był w hamulec ręczny dźwigniowy^[1]. Parowozy posiadały początkowo oświetlenie naftowe, po wojnie zamienione na elektryczne, zasilane z turbozespołu^[1].

Eksploatacja

Oba parowozy służyły we Wyrzyskich Kolejach Powiatowych, oznakowane numerami 25 i 26^[1]. Stacjonowały w Białośliwiu i prowadziły ciężkie składy towarowe na linii Białośliwie-Nieżychowo^[4]. W 1949 roku koleje powiatowe zostały przejęte przez PKP i parowozy te zostały zaliczone do zbiorczej serii PKP Px2, a po zmianie systemu oznaczeń parowozów w 1961 roku zostały oznaczone jako seria Px27^[4] (seria ta obejmowała tylko te dwa parowozy). Nosiły oznaczenia: Px27-774, ex Px2-801, ex nr 26 (fabryczny 344) i Px27-775, ex Px2-802, ex nr 25 (fabryczny 343)^[1].

Parowozy te stacjonowały po wojnie cały czas w Białośliwiu, pracując na Bydgosko-Wyrzyskich Kolejach Dojazdowych. Parowóz Px27-775 został 12 czerwca 1976 roku został skreślony z ewidencji PKP i przekazany do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Obecnie jest eksponatem Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji^[4]. Parowóz Px27-774 został 26 września 1970 roku skreślony z inwentarza, po czym złomowany w Białośliwiu^[1] (jego tender otrzymał parowóz Px38-805)^[5].

Numer fabryczny	Rok produkcji	Oznaczenia			Los
Numer fabryczny	Rok produkcji	1929-1948	1949-1960	od 1961	Los
343	1929	25	Px2-802	Px27-775	wycofany w 1976, eksponat
344	1929	26	Px2-801	Px27-774	wycofany w 1970, skasowany

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u B. Pokropiński (2016), Parowozy…, s. 38–42.
↑ B. Pokropiński (2016), Parowozy…, s. 28, 40, 204.
↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie pokr204
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ ^a ^b ^c ^d B. Pokropiński (2000), Muzealne…, s. 60–63.
↑ B. Pokropiński (2000), Muzealne…, s. 65.

Bibliografia

Bogdan Pokropiński, Muzealne parowozy wąskotorowe w Polsce (dla toru szerokości 600 i 630 mm), Muzeum Ziemi Pałuckiej, Żnin, 2000, ISBN 83-910219-7-1.
Bogdan Pokropiński, Parowozy wąskotorowe produkcji polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2016. ISBN 978-83-206-1963-8.

Linki zewnętrzne

Tomisław Czarnecki: Px27-775. [w:] Wciąż pod parą… Parowozy w Polsce [on-line]. [dostęp 2011-01-10].

[pokr2-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u B. Pokropiński (2016), Parowozy…, s. 38–42.

[2] B. Pokropiński (2016), Parowozy…, s. 28, 40, 204.

[pokr204-3] Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie pokr204
BŁĄD PRZYPISÓW

[pokr600-4] B. Pokropiński (2000), Muzealne…, s. 60–63.

[5] B. Pokropiński (2000), Muzealne…, s. 65.

[6] Kursywą zaznaczone serie wycofane z ruchu liniowego.

[:1-7] Wymienione tylko ważniejsze serie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

@@ Linia 15: / Linia 15: @@
  |rozstaw_osi_skrajnych      = 2400 mm
  |moc_znamionowa             = 110 KM
- |siła_pociągowa             =4265 kg<ref name=pokr204>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s.204.</ref><br /> (starsze źródło: 3420 kg<ref name=pokr600/>)
+ |siła_pociągowa             = 4265 kg<ref name=pokr204>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s. 204.</ref><br /> (starsze źródło: 3420 kg<ref name=pokr600/>)
  |prędkość_konstrukcyjna     = 30 km/h
  |typ_tendra                 = 2-osiowy<br />masa służbowa 9 t
  |ciśnienie_kotła            = 13 [[atmosfera techniczna|at]]
  |powierzchnia_kotła         = 38 m²
- |powierzchnia_przegrzewacza =brak
+ |powierzchnia_przegrzewacza = brak
  |powierzchnia_rusztu        = 0,88 m²
  |średnica_cylindra          = 285 mm
@@ Linia 26: / Linia 26: @@
  |średnica_napędnych         = 650 mm
  |średnica_tocznych          =
- |uwagi                      =zapas węgla 0,3 t + 1,7 t tender<br />zapas wody 1,5 m³ + 3,3 m³ tender<br />pokonywany promień łuku 30 m<br />nacisk osi 4,25 t<br />dane:<ref name=pokr204/>
+ |uwagi                      = zapas węgla 0,3 t + 1,7 t tender<br />zapas wody 1,5 m³ + 3,3 m³ tender<br />pokonywany promień łuku 30 m<br />nacisk osi 4,25 t<br />dane:<ref name=pokr204/>
  |rozstawy_toru              = 600 mm
- |galeria_commons            =Category:PKP class Px27
+ |galeria_commons            = Category:PKP class Px27
 }}
 '''Px27''' – oznaczenie na [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] serii parowozów wąskotorowych, na tor szerokości 600 mm, wyprodukowanych w 1927 roku przez [[Fablok|Pierwszą Fabrykę Lokomotyw w Polsce (Fablok)]] w Chrzanowie (typ fabryczny W5A), o [[Układ osi lokomotywy|układzie osi D]]. Wyprodukowano dwa parowozy tej serii dla Wyrzyskich Kolei Powiatowych, po wojnie używane na PKP do lat 70. Jeden egzemplarz zachowano jako eksponat muzealny.
 == Projekt i produkcja ==
-Konstrukcja parowozów typu W5A została opracowana przez [[Fablok|Pierwszą Fabrykę Lokomotyw w Polsce "Fablok"]] w Chrzanowie na zamówienie [[Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe|Wyrzyskich Kolei Powiatowych]] złożone w 1927 roku na dwa parowozy z tendrem o mocy ponad 100 KM, nadające się do obsługi trudnych odcinków linii o znacznym nachyleniu ([[Białośliwie (wieś w województwie wielkopolskim)|Białośliwie]] – [[Nieżychowo]])<ref name=pokr2>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s. 38–42.</ref>. Ich konstrukcję oparto na opracowanym wcześniej dla wojska tendrzaku typu W2A (powstał tylko jeden parowóz tego typu, późniejszy [[Tx26|Tx26-427]])<ref name=pokr2/>. Zdecydowano zachować skrzynie wodne na lokomotywach dla zwiększenia masy przyczepnej. W stosunku do typu W2A m.in. zastosowano silniki z suwakami tłoczkowymi zamiast płaskich i zwiększono powierzchnię ogrzewalną kotła, przez co nieco wzrosła moc<ref>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s. 28, 40, 204.</ref>. Parowozy, o numerach fabrycznych 343 i 344, zostały zbudowane w 1929 roku<ref name=pokr2/>. Jeszcze jeden parowóz typu W5A, o minimalnie odmiennych charakterystykach, został zbudowany 9 lat później dla Kolei Wrzesińskiej (po wojnie oznaczony inną serią [[Px38]])<ref name=pokr2/>.
+Konstrukcja parowozów typu W5A została opracowana przez [[Fablok|Pierwszą Fabrykę Lokomotyw w Polsce „Fablok”]] w Chrzanowie na zamówienie [[Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe|Wyrzyskich Kolei Powiatowych]] złożone w 1927 roku na dwa parowozy z tendrem o mocy ponad 100 KM, nadające się do obsługi trudnych odcinków linii o znacznym nachyleniu ([[Białośliwie (wieś w województwie wielkopolskim)|Białośliwie]] – [[Nieżychowo]])<ref name=pokr2>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s. 38–42.</ref>. Ich konstrukcję oparto na opracowanym wcześniej dla wojska tendrzaku typu W2A (powstał tylko jeden parowóz tego typu, późniejszy [[Tx26|Tx26-427]])<ref name=pokr2/>. Zdecydowano zachować skrzynie wodne na lokomotywach dla zwiększenia masy przyczepnej. W stosunku do typu W2A m.in. zastosowano silniki z suwakami tłoczkowymi zamiast płaskich i zwiększono powierzchnię ogrzewalną kotła, przez co nieco wzrosła moc<ref>B. Pokropiński (2016), ''Parowozy…'', s. 28, 40, 204.</ref>. Parowozy, o numerach fabrycznych 343 i 344, zostały zbudowane w 1929 roku<ref name=pokr2/>. Jeszcze jeden parowóz typu W5A, o minimalnie odmiennych charakterystykach, został zbudowany 9 lat później dla Kolei Wrzesińskiej (po wojnie oznaczony inną serią [[Px38]])<ref name=pokr2/>.
 == Konstrukcja ==
@@ Linia 43: / Linia 42: @@
 [[Ostoja (kolejnictwo)|Ostoja]] belkowa, o grubości belek 60 mm<ref name=pokr2/>. Usprężynowanie za pomocą resorów płaskich, z czterema punktami podparcia<ref name=pokr2/>. Osie: pierwsza i trzecia były sztywne, druga miała przesuw boczny po 5 mm, a czwarta po 10 mm na każdą stronę, przez co parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 30 m<ref name=pokr2/>.
-Bliźniacze silniki parowe z suwakami tłoczkowymi, napędzały trzecią oś poprzez jednoprowadnicowe krzyżulce i korbowody<ref name=pokr2/>. Mechanizm parorozdzielczy Heusingera z jarzmem kulistym systemu Huna i z nawrotnicą dźwigniową<ref name=pokr2/>. Do smarowania silników służył lubrykator, wymieniany po wojnie na smarotłocznię Friedmanna. Hamulce: parowy i ręczny dźwigniowy, działały na wspólny wał, z którego hamowano pierwsze trzy osie<ref name=pokr2/>. Ponadto tender wyposażony był w hamulec ręczny dźwigniowy<ref name=pokr2/>. Parowozy posiadały początkowo oświetlenie naftowe, po wojnie  zamienione na elektryczne, zasilane z turbozespołu<ref name=pokr2/>.
+Bliźniacze silniki parowe z suwakami tłoczkowymi, napędzały trzecią oś poprzez jednoprowadnicowe krzyżulce i korbowody<ref name=pokr2/>. Mechanizm parorozdzielczy Heusingera z jarzmem kulistym systemu Huna i z nawrotnicą dźwigniową<ref name=pokr2/>. Do smarowania silników służył lubrykator, wymieniany po wojnie na smarotłocznię Friedmanna. Hamulce: parowy i ręczny dźwigniowy, działały na wspólny wał, z którego hamowano pierwsze trzy osie<ref name=pokr2/>. Ponadto tender wyposażony był w hamulec ręczny dźwigniowy<ref name=pokr2/>. Parowozy posiadały początkowo oświetlenie naftowe, po wojnie zamienione na elektryczne, zasilane z turbozespołu<ref name=pokr2/>.
 == Eksploatacja ==
-Oba parowozy służyły na Wyrzyskich Kolejach Powiatowych, oznakowane numerami 25 i 26<ref name=pokr2/>. Stacjonowały w [[Białośliwie (wieś w województwie wielkopolskim)|Białośliwiu]] i prowadziły ciężkie składy towarowe na linii Białośliwie-[[Nieżychowo]]<ref name=pokr600>B. Pokropiński (2000), ''Muzealne…'', s. 60–63.</ref>. W 1949 roku koleje powiatowe zostały przejęte przez [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] i parowozy te zostały zaliczone do zbiorczej serii PKP '''Px2''', a po zmianie [[Oznaczenia polskich parowozów i tendrów#Tabor wąskotorowy PKP|systemu oznaczeń parowozów]] w 1961 roku zostały oznaczone jako seria '''Px27'''<ref name=pokr600/> (seria ta obejmowała tylko te dwa parowozy). Nosiły oznaczenia: Px27-774, ex Px2-801, ex nr 26 (fabryczny 344) i Px27-775, ex Px2-802, ex nr 25 (fabryczny 343)<ref name=pokr2/>.
+Oba parowozy służyły we Wyrzyskich Kolejach Powiatowych, oznakowane numerami 25 i 26<ref name=pokr2/>. Stacjonowały w [[Białośliwie (wieś w województwie wielkopolskim)|Białośliwiu]] i prowadziły ciężkie składy towarowe na linii Białośliwie-[[Nieżychowo]]<ref name=pokr600>B. Pokropiński (2000), ''Muzealne…'', s. 60–63.</ref>. W 1949 roku koleje powiatowe zostały przejęte przez [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] i parowozy te zostały zaliczone do zbiorczej serii PKP '''Px2''', a po zmianie [[Oznaczenia polskich parowozów i tendrów#Tabor wąskotorowy PKP|systemu oznaczeń parowozów]] w 1961 roku zostały oznaczone jako seria '''Px27'''<ref name=pokr600/> (seria ta obejmowała tylko te dwa parowozy). Nosiły oznaczenia: Px27-774, ex Px2-801, ex nr 26 (fabryczny 344) i Px27-775, ex Px2-802, ex nr 25 (fabryczny 343)<ref name=pokr2/>.
-Parowozy te stacjonowały po wojnie cały czas w Białośliwiu, pracując na [[Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe|Bydgosko-Wyrzyskich Kolejach Dojazdowych]]. Parowóz Px27-775 został 12 czerwca 1976 został skreślony z ewidencji PKP i przekazany do [[Muzeum Kolejnictwa w Warszawie]]. Obecnie jest eksponatem [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji]]<ref name=pokr600/>. Parowóz Px27-774 został 26 września 1970 skreślony z inwentarza, po czym złomowany w Białośliwiu<ref name=pokr2/> (jego tender otrzymał parowóz [[Px38|Px38-805]])<ref >B. Pokropiński (2000), ''Muzealne…'', s. 65.</ref>.
+Parowozy te stacjonowały po wojnie cały czas w Białośliwiu, pracując na [[Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe|Bydgosko-Wyrzyskich Kolejach Dojazdowych]]. Parowóz Px27-775 został 12 czerwca 1976 roku został skreślony z ewidencji PKP i przekazany do [[Muzeum Kolejnictwa w Warszawie]]. Obecnie jest eksponatem [[Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji]]<ref name=pokr600/>. Parowóz Px27-774 został 26 września 1970 roku skreślony z inwentarza, po czym złomowany w Białośliwiu<ref name=pokr2/> (jego tender otrzymał parowóz [[Px38|Px38-805]])<ref >B. Pokropiński (2000), ''Muzealne…'', s. 65.</ref>.
 {|class="wikitable"
 |-
-! rowspan="2" |Numer
+! rowspan="2" |Numer fabryczny
+! rowspan="2" |Rok produkcji
-fabryczny
-! rowspan="2" |Rok
-produkcji
 ! colspan="3" |Oznaczenia
 ! rowspan="2" |Los

Lokomotywy elektryczne	EP01^[A] EP02 EP03 EU04 EU05 EP05 ET05 EU06 EU07 EU07A EP07 EP08 EP09 EM10 ET11 ET13 EU20 ET21 ET22 EP23 EU40 ET40 EP40 ET41 ET42 EU43 (Adtranz) EU44/EU45 EU46 Traxx EU43/EU47 2E EL2 EL.200 182 BR1822 E189 E4MSU E6ACT 207E
Lokomotywy spalinowe	SM01 SM02 SM03 SM04 SM15 SM25 SM30 SP30 SM31 SP32 SM32 SM40 ST40 SM41 SM42 SM42-6Dg SU42 SP42 ST43 ST44 SP45 SU45 ST45 SU46 ST46 SP47 SM48 ST48 SP49 410D Ls60 S200 T448p Maxima Class 66 BR232 Traxx BR285 MaK DE 6400
Lokomotywy parowe^[B]	Oc1 Od2 Od13 Oi2 Ok1 Ok22 Ok55 OKa1 OKe1 OKi1 OKi2 OKl27 OKo1 OKz32 Ol12 Ol49 Om101 Os24 Pk1 Pk2 TKb TKh1 TKh49 TKi3 TKp Śląsk TKr55 TKt1 TKt2 TKt3 TKt48 TKw1/TKw2 Tp2 Tp3 Tp4 Tp109 Tr5 Tr7 Tr12 Tr20 Tr21 Tr103 Tr103^P Tr201 Tr202 Tr203 Tw1 Tw11 Tw12 Ty1 Ty2/Ty42 Ty3/Ty43 Ty4 Ty5 Ty23 Ty37 Ty45 Ty51 Ty246 Pd5 Pm2 Pm3 Pn12 Pu29 Pt31 Pm36 Pt47 1U TKh4b TKi3b TKpb 3 TKz
Elektryczne wagony i zespoły trakcyjne	EW51 EW52 EW53 EW54 EW55 EN56 EN57 EW58 ED59 EW60 14WE/EN61 ED70 EN71 ED72 ED73 ED74 FLIRT (EN75 * ER75 * ED160) Elf (21WE (EN62) * 22WE (EN76) * 27WE * 34WE (EN96)) EN77 EN80 EN81 EW90 EW91 EW92 EN94 EN95 EN97 EN100 19WE 20WE Impuls (EN63 (36WE) * ED78 (31WE) * EN98 (37WE) * 35WE) Acatus Plus (EN64 * EN99) ED161 ED250
Spalinowe zespoły trakcyjne	MR/MRD SA108 SA109 SA110 SA131 * SA132 * SA133 * SA134 SA136 SA137 * SA138 SA139 222M/SA140 SN83 SN84 VT628 Y DSB MA
Autobusy szynowe	SN81 SA101 SA102 SA104 SA105 SA107
Spalinowe wagony silnikowe	SAx SBx SA103 * SA106 * SA135 SN52 SN61 SD80 SN80 SN82 VT627
Parowozy wąskotorowe^[B]	Px29 Px38 Px48 Px49 Pw53 T49/Ryś Tx26 Tw47 Tw53 Las47 Kp4 Px5/Px6
Spalinowozy wąskotorowe	Ld1/Wls40/50 2WLs40/50 WLs75 WLp50 V10C Lyd1/Wls150/180 Lyd2 Lxd2 GLs30
Wąskotorowe spalinowe wagony silnikowe	MBxc1, MBxd1 (341-358, 161-169) MBxd2 MBd1