Reforma administracyjna w Polsce (1999): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Znacznik: Wycofanie zmian |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor |
||
Linia 90: | Linia 90: | ||
* [[Województwo lubelskie (1975–1998)|lubelskiego „starego”]] (''w całości''); |
* [[Województwo lubelskie (1975–1998)|lubelskiego „starego”]] (''w całości''); |
||
* [[województwo zamojskie|zamojskiego]] (''w całości''); |
* [[województwo zamojskie|zamojskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo bialskopodlaskie|bialskopodlaskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo bialskopodlaskie|bialskopodlaskiego]] ''(oprócz gmin obecnego [[Powiat łosicki|powiatu Łosickiego]])''; |
||
* [[województwo siedleckie|siedleckiego]] ''(gminy obecnego [[Powiat łukowski|powiatu Łukowskiego]] i [[Kłoczew (gmina)|gmina Kłoczew]])''; |
|||
* [[województwo siedleckie|siedleckiego]] ''(gminy: [[Adamów (gmina w powiecie łukowskim)|Adamów]], [[Kłoczew (gmina)|Kłoczew]], [[Krzywda (gmina)|Krzywda]], [[Łuków]] m., [[Łuków (gmina wiejska)|Łuków]] w., [[Serokomla (gmina)|Serokomla]], [[Stanin (gmina)|Stanin]], [[Stoczek Łukowski]] m., [[Stoczek Łukowski (gmina wiejska)|Stoczek Łukowski]] w., [[Trzebieszów (gmina)|Trzebieszów]], [[Wojcieszków (gmina)|Wojcieszków]] i [[Wola Mysłowska (gmina)|Wola Mysłowska]])''; |
|||
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(gminy: [[Annopol (gmina)|Annopol |
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(gminy: [[Annopol (gmina)|Annopol]], [[Gościeradów (gmina)|Gościeradów]], [[Szastarka (gmina)|Szastarka]], [[Trzydnik Duży (gmina)|Trzydnik Duży]] i gminy obecnego [[Powiat janowski|powiatu janowskiego]])'' |
||
|- |
|- |
||
|[[województwo lubuskie|lubuskie]] |
|[[województwo lubuskie|lubuskie]] |
||
| |
| |
||
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(oprócz gmin obecnych powiatów [[Powiat myśliborski|myśliborskiego]] i [[Powiat choszczeński|choszczeńskiego]] i gmin [[Miedzichowo (gmina)|Miedzichowo]] i [[Międzychód (gmina)|Międzychód]])''; |
||
* [[Województwo zielonogórskie (1975–1998)|zielonogórskiego]] ''(oprócz gmin: [[Siedlec (gmina)|Siedlec]], [[Wolsztyn (gmina)|Wolsztyn]] i [[Zbąszyń (gmina)|Zbąszyń]])''; |
* [[Województwo zielonogórskie (1975–1998)|zielonogórskiego]] ''(oprócz gmin: [[Siedlec (gmina)|Siedlec]], [[Wolsztyn (gmina)|Wolsztyn]] i [[Zbąszyń (gmina)|Zbąszyń]])''; |
||
* [[województwo leszczyńskie|leszczyńskiego]] ''(gminy [[Szlichtyngowa (gmina)|Szlichtyngowa]] i [[Wschowa (gmina)|Wschowa]])'' |
* [[województwo leszczyńskie|leszczyńskiego]] ''(gminy [[Szlichtyngowa (gmina)|Szlichtyngowa]] i [[Wschowa (gmina)|Wschowa]])'' |
||
Linia 105: | Linia 105: | ||
* [[województwo sieradzkie|sieradzkiego]] (''w całości'') |
* [[województwo sieradzkie|sieradzkiego]] (''w całości'') |
||
* [[województwo piotrkowskie|piotrkowskiego]] ''(oprócz gmin [[Fałków (gmina)|Fałków]] i [[Kluczewsko (gmina)|Kluczewsko]])'' |
* [[województwo piotrkowskie|piotrkowskiego]] ''(oprócz gmin [[Fałków (gmina)|Fałków]] i [[Kluczewsko (gmina)|Kluczewsko]])'' |
||
* [[województwo skierniewickie|skierniewickiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo skierniewickie|skierniewickiego]] ''(oprócz gmin obecnych powiatów [[Powiat żyrardowski|Żyrardowskiego]] i [[Powiat sochaczewski|Sochaczewskiego]] i gmin [[Żabia Wola (gmina)|Żabia Wola]], [[Jaktorów (gmina)|Jaktorów]] i [[Baranów (gmina w województwie mazowieckim)|Baranów]])'' |
||
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy: [[Gidle (gmina)|Gidle]], [[Nowa Brzeźnica (gmina)|Nowa Brzeźnica]], [[Pajęczno (gmina)|Pajęczno]], [[Strzelce Wielkie (gmina)|Strzelce Wielkie]] i [[Żytno (gmina)|Żytno]])''; |
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy: [[Gidle (gmina)|Gidle]], [[Nowa Brzeźnica (gmina)|Nowa Brzeźnica]], [[Pajęczno (gmina)|Pajęczno]], [[Strzelce Wielkie (gmina)|Strzelce Wielkie]] i [[Żytno (gmina)|Żytno]])''; |
||
* [[Województwo kaliskie (1975–1998)|kaliskiego]] ''(gminy |
* [[Województwo kaliskie (1975–1998)|kaliskiego]] ''(gminy obecnego [[Powiat wieruszowski|powiatu wieruszowskiego]])''; |
||
* [[województwo konińskie|konińskiego]] ''(gminy: [[Grabów (gmina)|Grabów]], [[Świnice Warckie (gmina)|Świnice Warckie]] i [[Uniejów (gmina)|Uniejów]])''; |
* [[województwo konińskie|konińskiego]] ''(gminy: [[Grabów (gmina)|Grabów]], [[Świnice Warckie (gmina)|Świnice Warckie]] i [[Uniejów (gmina)|Uniejów]])''; |
||
* [[Województwo płockie (1975–1998)|płockiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat Kutnieńśki|Kutnieńskiego]] i [[Powiat łęczycki|Łęczyckiego]] i gmina [[Kiernozia (gmina)|Kiernozia]])''; |
|||
* [[Województwo płockie (1975–1998)|płockiego]] ''(gminy: [[Bedlno (gmina)|Bedlno]], [[Daszyna (gmina)|Daszyna]], [[Dąbrowice (gmina)|Dąbrowice]], [[Góra Świętej Małgorzaty (gmina)|Góra Świętej Małgorzaty]], [[Kiernozia (gmina)|Kiernozia]], [[Krośniewice (gmina)|Krośniewice]], [[Krzyżanów (gmina)|Krzyżanów]], [[Kutno]] m., [[Kutno (gmina wiejska)|Kutno]] w., [[Łanięta (gmina)|Łanięta]], [[Łęczyca]] m., [[Łęczyca (gmina wiejska)|Łęczyca]] w., [[Nowe Ostrowy (gmina)|Nowe Ostrowy]], [[Oporów (gmina)|Oporów]], [[Piątek (gmina)|Piątek]], [[Witonia (gmina)|Witonia]], [[Strzelce (gmina)|Strzelce]] i [[Żychlin (gmina)|Żychlin]])''; |
|||
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(gmina [[Drzewica (gmina)|Drzewica]])'' |
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(gmina [[Drzewica (gmina)|Drzewica]])'' |
||
|- |
|- |
||
Linia 116: | Linia 116: | ||
* [[Województwo krakowskie (1975–1998)|krakowskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo krakowskie (1975–1998)|krakowskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo nowosądeckie|nowosądeckiego]] (''w całości''); |
* [[województwo nowosądeckie|nowosądeckiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo tarnowskie|tarnowskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo tarnowskie|tarnowskiego]] ''(oprócz gmin obecnego [[Powiat dębicki|powiatu dębickiego]] i gmin [[Radomyśl Wielki (gmina)|Radomyśl Wielki]] i [[Wadowice Górne (gmina)|Wadowice Górne]])''; |
||
* [[województwo bielskie|bielskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat suski|Suskiego]], [[Powiat wadowicki|Wadowickiego]] i [[Powiat oświęcimski|Oświęcimskiego]])''; |
|||
* [[województwo bielskie|bielskiego]] ''(gminy: [[Andrychów (gmina)|Andrychów]], [[Brzeźnica (gmina w województwie małopolskim)|Brzeźnica]], [[Budzów (gmina)|Budzów]], [[Chełmek (gmina)|Chełmek]], [[Kalwaria Zebrzydowska (gmina)|Kalwaria Zebrzydowska]], [[Kęty (gmina)|Kęty]], [[Lanckorona (gmina)|Lanckorona]], [[Maków Podhalański (gmina)|Maków Podhalański]], [[Mucharz (gmina)|Mucharz]], [[Osiek (gmina w województwie małopolskim)|Osiek]], [[Oświęcim]] m., [[Oświęcim (gmina wiejska)|Oświęcim]] w., [[Polanka Wielka (gmina)|Polanka Wielka]], [[Przeciszów (gmina)|Przeciszów]], [[Spytkowice (gmina w powiecie wadowickim)|Spytkowice]], [[Stryszawa (gmina)|Stryszawa]], [[Sucha Beskidzka]], [[Stryszów (gmina)|Stryszów]], [[Tomice (gmina)|Tomice]], [[Wadowice (gmina)|Wadowice]], [[Wieprz (gmina)|Wieprz]], [[Zator (gmina)|Zator]], [[Zawoja (gmina)|Zawoja]], [[Zembrzyce (gmina)|Zembrzyce]])''; |
|||
* [[Województwo katowickie (1975–1998)|katowickiego]] ''(gminy |
* [[Województwo katowickie (1975–1998)|katowickiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat chrzanowski|Chrzanowskiego]] i [[Powiat olkuski|Olkuskiego]])''; |
||
* [[Województwo kieleckie (1975–1998)|kieleckiego]] ''(gminy |
* [[Województwo kieleckie (1975–1998)|kieleckiego]] ''(gminy obecnego powiatu [[Powiat miechowski|Miechowskiego]] i gmina [[Koszyce (gmina)|Koszyce]])''; |
||
* [[województwo krośnieńskie|krośnieńskiego]] ''(gminy [[Biecz (gmina)|Biecz]] i [[Lipinki (gmina)|Lipinki]])'' |
* [[województwo krośnieńskie|krośnieńskiego]] ''(gminy [[Biecz (gmina)|Biecz]] i [[Lipinki (gmina)|Lipinki]])'' |
||
|- |
|- |
||
Linia 125: | Linia 125: | ||
| |
| |
||
* [[Województwo warszawskie (1975–1998)|warszawskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo warszawskie (1975–1998)|warszawskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo ciechanowskie|ciechanowskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo ciechanowskie|ciechanowskiego]] ''(oprócz gmin obecnego powiatu [[Powiat działdowski|działdowskiego]])''; |
||
* [[województwo ostrołęckie|ostrołęckiego]] ''(oprócz gminy [[Rozogi (gmina)|Rozogi]])''; |
* [[województwo ostrołęckie|ostrołęckiego]] ''(oprócz gminy [[Rozogi (gmina)|Rozogi]])''; |
||
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(oprócz gmin [[Drzewica (gmina)|Drzewica]] i [[Gowarczów (gmina)|Gowarczów]])''; |
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(oprócz gmin [[Drzewica (gmina)|Drzewica]] i [[Gowarczów (gmina)|Gowarczów]])''; |
||
* [[województwo siedleckie|siedleckiego]] ''(oprócz gmin obecnego [[Powiat łukowski|powiatu Łukowskiego]] i [[Kłoczew (gmina)|gminy Kłoczew]])''; |
|||
* [[województwo siedleckie|siedleckiego]] ''(oprócz gmin: [[Adamów (gmina w powiecie łukowskim)|Adamów]], [[Kłoczew (gmina)|Kłoczew]], [[Krzywda (gmina)|Krzywda]], [[Łuków]] m., [[Łuków (gmina wiejska)|Łuków]] w., [[Serokomla (gmina)|Serokomla]], [[Stanin (gmina)|Stanin]], [[Stoczek Łukowski]] m., [[Stoczek Łukowski (gmina wiejska)|Stoczek Łukowski]] w., [[Trzebieszów (gmina)|Trzebieszów]], [[Wojcieszków (gmina)|Wojcieszków]] i [[Wola Mysłowska (gmina)|Wola Mysłowska]])''; |
|||
* [[Województwo płockie (1975–1998)|płockiego]] ''(oprócz gmin obecnych powiatów [[Powiat Kutnieńśki|Kutnieńskiego]] i [[Powiat łęczycki|Łęczyckiego]] i gminy [[Kiernozia (gmina)|Kiernozia]])''; |
|||
* [[Województwo płockie (1975–1998)|płockiego]] ''(oprócz gmin: [[Bedlno (gmina)|Bedlno]], [[Daszyna (gmina)|Daszyna]], [[Dąbrowice (gmina)|Dąbrowice]], [[Góra Świętej Małgorzaty (gmina)|Góra Świętej Małgorzaty]], [[Kiernozia (gmina)|Kiernozia]], [[Krośniewice (gmina)|Krośniewice]], [[Krzyżanów (gmina)|Krzyżanów]], [[Kutno]] m., [[Kutno (gmina wiejska)|Kutno]] w., [[Łanięta (gmina)|Łanięta]], [[Łęczyca]] m., [[Łęczyca (gmina wiejska)|Łęczyca]] w., [[Nowe Ostrowy (gmina)|Nowe Ostrowy]], [[Oporów (gmina)|Oporów]], [[Piątek (gmina)|Piątek]], [[Witonia (gmina)|Witonia]], [[Strzelce (gmina)|Strzelce]] i [[Żychlin (gmina)|Żychlin]])''; |
|||
* [[województwo bialskopodlaskie|bialskopodlaskiego]] ''(gminy |
* [[województwo bialskopodlaskie|bialskopodlaskiego]] ''(gminy obecnego [[Powiat łosicki|powiatu Łosickiego]])''; |
||
* [[województwo łomżyńskie|łomżyńskiego]] ''(gminy: [[Andrzejewo (gmina)|Andrzejewo]], [[Boguty-Pianki (gmina)|Boguty-Pianki]], [[Nur (gmina)|Nur]], [[Szulborze Wielkie (gmina)|Szulborze Wielkie]] i [[Zaręby Kościelne (gmina)|Zaręby Kościelne]])''; |
* [[województwo łomżyńskie|łomżyńskiego]] ''(gminy: [[Andrzejewo (gmina)|Andrzejewo]], [[Boguty-Pianki (gmina)|Boguty-Pianki]], [[Nur (gmina)|Nur]], [[Szulborze Wielkie (gmina)|Szulborze Wielkie]] i [[Zaręby Kościelne (gmina)|Zaręby Kościelne]])''; |
||
* [[województwo skierniewickie|skierniewickiego]] ''(gminy |
* [[województwo skierniewickie|skierniewickiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat żyrardowski|Żyrardowskiego]] i [[Powiat sochaczewski|Sochaczewskiego]] i gminy [[Żabia Wola (gmina)|Żabia Wola]], [[Jaktorów (gmina)|Jaktorów]] i [[Baranów (gmina w województwie mazowieckim)|Baranów]])'' |
||
|- |
|- |
||
|[[województwo opolskie|opolskie]] |
|[[województwo opolskie|opolskie]] |
||
| |
| |
||
* [[Województwo opolskie (1975–1998)|opolskiego „starego”]] (''w całości''); |
* [[Województwo opolskie (1975–1998)|opolskiego „starego”]] (''w całości''); |
||
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy |
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy obecnego powiatu [[Powiat oleski|Oleskiego]])'' |
||
|- |
|- |
||
|[[województwo podkarpackie|podkarpackie]] |
|[[województwo podkarpackie|podkarpackie]] |
||
Linia 144: | Linia 144: | ||
* [[Województwo rzeszowskie (1975–1998)|rzeszowskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo rzeszowskie (1975–1998)|rzeszowskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo krośnieńskie|krośnieńskiego]] ''(oprócz gmin [[Biecz (gmina)|Biecz]] i [[Lipinki (gmina)|Lipinki]])''; |
* [[województwo krośnieńskie|krośnieńskiego]] ''(oprócz gmin [[Biecz (gmina)|Biecz]] i [[Lipinki (gmina)|Lipinki]])''; |
||
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(bez gmin [[Annopol (gmina)|Annopol]], [[Ćmielów (gmina)|Ćmielów]], [[Gościeradów (gmina)|Gościeradów]], [[Szastarka (gmina)|Szastarka]], [[Trzydnik Duży (gmina)|Trzydnik Duży]] i gmin obecnych powiatów [[Powiat janowski|janowskiego]], [[Powiat sandomierski|sandomierskiego]], [[Powiat staszowski|staszowskiego]] i [[Powiat opatowski|opatowskiego]])''; |
|||
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(bez gmin: [[Annopol (gmina)|Annopol]], [[Baćkowice (gmina)|Baćkowice]], [[Batorz (gmina)|Batorz]], [[Bogoria (gmina)|Bogoria]], [[Chrzanów (gmina w województwie lubelskim)|Chrzanów]], [[Ćmielów (gmina)|Ćmielów]], [[Dwikozy (gmina)|Dwikozy]], [[Dzwola (gmina)|Dzwola]], [[Godziszów (gmina)|Godziszów]], [[Gościeradów (gmina)|Gościeradów]], [[Iwaniska (gmina)|Iwaniska]], [[Janów Lubelski (gmina)|Janów Lubelski]], [[Klimontów (gmina)|Klimontów]], [[Koprzywnica (gmina)|Koprzywnica]], [[Lipnik (gmina)|Lipnik]], [[Łoniów (gmina)|Łoniów]], [[Łubnice (gmina w województwie świętokrzyskim)|Łubnice]], [[Modliborzyce (gmina)|Modliborzyce]], [[Obrazów (gmina)|Obrazów]], [[Opatów (gmina w województwie świętokrzyskim)|Opatów]], [[Osiek (gmina w województwie świętokrzyskim)|Osiek]], [[Ożarów (gmina)|Ożarów]], [[Potok Wielki (gmina)|Potok Wielki]], [[Połaniec (gmina)|Połaniec]], [[Rytwiany (gmina)|Rytwiany]], [[Sadowie (gmina)|Sadowie]], [[Samborzec (gmina)|Samborzec]], [[Sandomierz]], [[Staszów (gmina)|Staszów]], [[Szastarka (gmina)|Szastarka]], [[Tarłów (gmina)|Tarłów]], [[Trzydnik Duży (gmina)|Trzydnik Duży]], [[Wilczyce (gmina)|Wilczyce]], [[Wojciechowice (gmina)|Wojciechowice]] i [[Zawichost (gmina)|Zawichost]])''; |
|||
* [[województwo tarnowskie|tarnowskiego]] ''(gminy |
* [[województwo tarnowskie|tarnowskiego]] ''(gminy obecnego [[Powiat dębicki|powiatu dębickiego]] i gminy [[Radomyśl Wielki (gmina)|Radomyśl Wielki]] i [[Wadowice Górne (gmina)|Wadowice Górne]])'' |
||
|- |
|- |
||
|[[województwo podlaskie|podlaskie]] |
|[[województwo podlaskie|podlaskie]] |
||
Linia 151: | Linia 151: | ||
* [[Województwo białostockie (1975–1998)|białostockiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo białostockie (1975–1998)|białostockiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo łomżyńskie|łomżyńskiego]] ''(oprócz gmin: [[Andrzejewo (gmina)|Andrzejewo]], [[Boguty-Pianki (gmina)|Boguty-Pianki]], [[Nur (gmina)|Nur]], [[Szulborze Wielkie (gmina)|Szulborze Wielkie]] i [[Zaręby Kościelne (gmina)|Zaręby Kościelne]])''; |
* [[województwo łomżyńskie|łomżyńskiego]] ''(oprócz gmin: [[Andrzejewo (gmina)|Andrzejewo]], [[Boguty-Pianki (gmina)|Boguty-Pianki]], [[Nur (gmina)|Nur]], [[Szulborze Wielkie (gmina)|Szulborze Wielkie]] i [[Zaręby Kościelne (gmina)|Zaręby Kościelne]])''; |
||
* [[województwo suwalskie|suwalskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat suwalski|Suwalskiego]], [[Powiat sejneński|Sejeńskiego]] i [[Powiat augustowski|Augustowskiego]])'' |
|||
* [[województwo suwalskie|suwalskiego]] ''(oprócz gmin: [[Banie Mazurskie (gmina)|Banie Mazurskie]], [[Biała Piska (gmina)|Biała Piska]], [[Budry (gmina)|Budry]], [[Dubeninki (gmina)|Dubeninki]], [[Ełk]] m., [[Ełk (gmina wiejska)|Ełk]] w., [[Gołdap (gmina)|Gołdap]], [[Kalinowo (gmina)|Kalinowo]], [[Kowale Oleckie (gmina)|Kowale Oleckie]], [[Mikołajki (gmina)|Mikołajki]], [[Pozezdrze (gmina)|Pozezdrze]], [[Prostki (gmina)|Prostki]], [[Olecko (gmina)|Olecko]], [[Orzysz (gmina)|Orzysz]], [[Pisz (gmina)|Pisz]], [[Ruciane-Nida (gmina)|Ruciane-Nida]], [[Stare Juchy (gmina)|Stare Juchy]], [[Świętajno (gmina w powiecie oleckim)|Świętajno]], [[Węgorzewo (gmina)|Węgorzewo]] i [[Wieliczki (gmina)|Wieliczki]])'' |
|||
|- |
|- |
||
|[[województwo pomorskie|pomorskie]] |
|[[województwo pomorskie|pomorskie]] |
||
Linia 158: | Linia 158: | ||
* [[województwo słupskie|słupskiego]] ''(oprócz gmin: [[Postomino (gmina)|Postomino]], [[Sławno]] m. i [[Sławno (gmina wiejska w województwie zachodniopomorskim)|Sławno]] w.)''; |
* [[województwo słupskie|słupskiego]] ''(oprócz gmin: [[Postomino (gmina)|Postomino]], [[Sławno]] m. i [[Sławno (gmina wiejska w województwie zachodniopomorskim)|Sławno]] w.)''; |
||
* [[Województwo bydgoskie (1975–1998)|bydgoskiego]] ''(gminy: [[Brusy (gmina)|Brusy]], [[Chojnice]] m., [[Chojnice (gmina wiejska)|Chojnice]] w. i [[Czersk (gmina)|Czersk]])''; |
* [[Województwo bydgoskie (1975–1998)|bydgoskiego]] ''(gminy: [[Brusy (gmina)|Brusy]], [[Chojnice]] m., [[Chojnice (gmina wiejska)|Chojnice]] w. i [[Czersk (gmina)|Czersk]])''; |
||
* [[województwo elbląskie|elbląskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat nowodworski (województwo pomorskie)|nowodworskiego]], [[Powiat malborski|malborskiego]], [[Powiat sztumski|sztumskiego]] i [[Powiat kwidzyński|kwidzyńskiego]])'' |
|||
* [[województwo elbląskie|elbląskiego]] ''(gminy: [[Dzierzgoń (gmina)|Dzierzgoń]], [[Gardeja (gmina)|Gardeja]], [[Krynica Morska]], [[Kwidzyn]] m., [[Kwidzyn (gmina wiejska)|Kwidzyn]] w., [[Lichnowy (gmina)|Lichnowy]], [[Malbork]] m., [[Malbork (gmina wiejska)|Malbork]] w., [[Mikołajki Pomorskie (gmina)|Mikołajki Pomorskie]], [[Miłoradz (gmina)|Miłoradz]], [[Nowy Dwór Gdański (gmina)|Nowy Dwór Gdański]], [[Nowy Staw (gmina)|Nowy Staw]], [[Ostaszewo (gmina)|Ostaszewo]], [[Prabuty (gmina)|Prabuty]], [[Ryjewo (gmina)|Ryjewo]], [[Sadlinki (gmina)|Sadlinki]], [[Stare Pole (gmina)|Stare Pole]], [[Stary Dzierzgoń (gmina)|Stary Dzierzgoń]], [[Stary Targ (gmina)|Stary Targ]], [[Stegna (gmina)|Stegna]], [[Sztum (gmina)|Sztum]] i [[Sztutowo (gmina)|Sztutowo]])'' |
|||
|- |
|- |
||
|[[województwo śląskie|śląskie]] |
|[[województwo śląskie|śląskie]] |
||
| |
| |
||
* [[województwo bielskie|bielskiego]] ''(oprócz gmin obecnych powiatów [[Powiat suski|Suskiego]], [[Powiat wadowicki|Wadowickiego]] i [[Powiat oświęcimski|Oświęcimskiego]])''; |
|||
* [[województwo bielskie|bielskiego]] ''(oprócz gmin: [[Andrychów (gmina)|Andrychów]], [[Brzeźnica (gmina w województwie małopolskim)|Brzeźnica]], [[Budzów (gmina)|Budzów]], [[Chełmek (gmina)|Chełmek]], [[Kalwaria Zebrzydowska (gmina)|Kalwaria Zebrzydowska]], [[Kęty (gmina)|Kęty]], [[Lanckorona (gmina)|Lanckorona]], [[Maków Podhalański (gmina)|Maków Podhalański]], [[Mucharz (gmina)|Mucharz]], [[Osiek (gmina w województwie małopolskim)|Osiek]], [[Oświęcim]] m., [[Oświęcim (gmina wiejska)|Oświęcim]] w., [[Polanka Wielka (gmina)|Polanka Wielka]], [[Przeciszów (gmina)|Przeciszów]], [[Spytkowice (gmina w powiecie wadowickim)|Spytkowice]], [[Stryszawa (gmina)|Stryszawa]], [[Sucha Beskidzka]], [[Stryszów (gmina)|Stryszów]], [[Tomice (gmina)|Tomice]], [[Wadowice (gmina)|Wadowice]], [[Wieprz (gmina)|Wieprz]], [[Zator (gmina)|Zator]], [[Zawoja (gmina)|Zawoja]] i [[Zembrzyce (gmina)|Zembrzyce]])''; |
|||
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(oprócz gmin: [[Dobrodzień (gmina)|Dobrodzień]], [[Gidle (gmina)|Gidle]], [[Gorzów Śląski (gmina)|Gorzów Śląski]], [[Moskorzew (gmina)|Moskorzew]], [[Nowa Brzeźnica (gmina)|Nowa Brzeźnica]], [[Olesno (gmina w województwie opolskim)|Olesno]], [[Pajęczno (gmina)|Pajęczno]], [[Praszka (gmina)|Praszka]], [[Radków (gmina w województwie świętokrzyskim)|Radków]], [[Radłów (gmina w województwie opolskim)|Radłów]], [[Rudniki (gmina)|Rudniki]], [[Secemin (gmina)|Secemin]], [[Strzelce Wielkie (gmina)|Strzelce Wielkie]] i [[Żytno (gmina)|Żytno]])''; |
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(oprócz gmin: [[Dobrodzień (gmina)|Dobrodzień]], [[Gidle (gmina)|Gidle]], [[Gorzów Śląski (gmina)|Gorzów Śląski]], [[Moskorzew (gmina)|Moskorzew]], [[Nowa Brzeźnica (gmina)|Nowa Brzeźnica]], [[Olesno (gmina w województwie opolskim)|Olesno]], [[Pajęczno (gmina)|Pajęczno]], [[Praszka (gmina)|Praszka]], [[Radków (gmina w województwie świętokrzyskim)|Radków]], [[Radłów (gmina w województwie opolskim)|Radłów]], [[Rudniki (gmina)|Rudniki]], [[Secemin (gmina)|Secemin]], [[Strzelce Wielkie (gmina)|Strzelce Wielkie]] i [[Żytno (gmina)|Żytno]])''; |
||
* [[Województwo katowickie (1975–1998)|katowickiego]] ''(oprócz gmin obecnych powiatów [[Powiat chrzanowski|Chrzanowskiego]] i [[Powiat olkuski|Olkuskiego]])'' |
|||
* [[Województwo katowickie (1975–1998)|katowickiego]] ''(oprócz gmin: [[Babice (gmina)|Babice]], [[Brzeszcze (gmina)|Brzeszcze]], [[Bolesław (gmina w powiecie olkuskim)|Bolesław]], [[Bukowno]], [[Chrzanów (gmina w województwie małopolskim)|Chrzanów]], [[Klucze (gmina)|Klucze]], [[Libiąż (gmina)|Libiąż]], [[Olkusz (gmina)|Olkusz]], [[Sławków (województwo śląskie)|Sławków]], [[Trzebinia (gmina)|Trzebinia]], [[Wolbrom (gmina)|Wolbrom]])'' |
|||
|- |
|- |
||
|[[województwo świętokrzyskie|świętokrzyskie]] |
|[[województwo świętokrzyskie|świętokrzyskie]] |
||
| |
| |
||
* [[Województwo kieleckie (1975–1998)|kieleckiego]] ''(oprócz gmin |
* [[Województwo kieleckie (1975–1998)|kieleckiego]] ''(oprócz gmin obecnego powiatu [[Powiat miechowski|Miechowskiego]] i gminy [[Koszyce (gmina)|Koszyce]])''; |
||
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy: [[Moskorzew (gmina)|Moskorzew]], [[Radków (gmina w województwie świętokrzyskim)|Radków]] i [[Secemin (gmina)|Secemin]])''; |
* [[województwo częstochowskie|częstochowskiego]] ''(gminy: [[Moskorzew (gmina)|Moskorzew]], [[Radków (gmina w województwie świętokrzyskim)|Radków]] i [[Secemin (gmina)|Secemin]])''; |
||
* [[województwo piotrkowskie|piotrkowskiego]] ''(gminy [[Fałków (gmina)|Fałków]] i [[Kluczewsko (gmina)|Kluczewsko]])''; |
* [[województwo piotrkowskie|piotrkowskiego]] ''(gminy [[Fałków (gmina)|Fałków]] i [[Kluczewsko (gmina)|Kluczewsko]])''; |
||
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(gmina [[Gowarczów (gmina)|Gowarczów]])''; |
* [[województwo radomskie|radomskiego]] ''(gmina [[Gowarczów (gmina)|Gowarczów]])''; |
||
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat staszowski|Staszowskiego]], [[Powiat sandomierski|Sandomierskiego]] i [[Powiat opatowski|Opatowskiego]] i gmina [[Ćmielów (gmina)|Ćmielów]])'' |
|||
* [[województwo tarnobrzeskie|tarnobrzeskiego]] ''(gminy: [[Baćkowice (gmina)|Baćkowice]], [[Bogoria (gmina)|Bogoria]], [[Ćmielów (gmina)|Ćmielów]], [[Dwikozy (gmina)|Dwikozy]], [[Iwaniska (gmina)|Iwaniska]], [[Klimontów (gmina)|Klimontów]], [[Koprzywnica (gmina)|Koprzywnica]], [[Lipnik (gmina)|Lipnik]], [[Łoniów (gmina)|Łoniów]], [[Łubnice (gmina w województwie świętokrzyskim)|Łubnice]], [[Obrazów (gmina)|Obrazów]], [[Opatów (gmina w województwie świętokrzyskim)|Opatów]], [[Osiek (gmina w województwie świętokrzyskim)|Osiek]], [[Ożarów (gmina)|Ożarów]], [[Połaniec (gmina)|Połaniec]], [[Rytwiany (gmina)|Rytwiany]], [[Sadowie (gmina)|Sadowie]], [[Samborzec (gmina)|Samborzec]], [[Sandomierz]], [[Staszów (gmina)|Staszów]], [[Tarłów (gmina)|Tarłów]], [[Wilczyce (gmina)|Wilczyce]], [[Wojciechowice (gmina)|Wojciechowice]] i [[Zawichost (gmina)|Zawichost]])'' |
|||
|- |
|- |
||
|[[województwo warmińsko-mazurskie|warmińsko-mazurskie]] |
|[[województwo warmińsko-mazurskie|warmińsko-mazurskie]] |
||
| |
| |
||
* [[Województwo olsztyńskie (1975–1998)|olsztyńskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo olsztyńskie (1975–1998)|olsztyńskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo ciechanowskie|ciechanowskiego]] ''(gminy |
* [[województwo ciechanowskie|ciechanowskiego]] ''(gminy gmin obecnego powiatu [[Powiat działdowski|działdowskiego]])''; |
||
* [[województwo elbląskie|elbląskiego]] ''(bez gmin obecnych powiatów [[Powiat nowodworski (województwo pomorskie)|nowodworskiego]], [[Powiat malborski|malborskiego]], [[Powiat sztumski|sztumskiego]] i [[Powiat kwidzyński|kwidzyńskiego]])''; |
|||
* [[województwo elbląskie|elbląskiego]] ''(gminy: [[Braniewo]] m., [[Braniewo (gmina wiejska)|Braniewo]] w., [[Elbląg]] m., [[Elbląg (gmina wiejska)|Elbląg]] w., [[Frombork (gmina)|Frombork]], [[Godkowo (gmina)|Godkowo]], [[Gronowo Elbląskie (gmina)|Gronowo Elbląskie]], [[Kisielice (gmina)|Kisielice]], [[Lelkowo (gmina)|Lelkowo]], [[Markusy (gmina)|Markusy]], [[Milejewo (gmina)|Milejewo]], [[Młynary (gmina)|Młynary]], [[Orneta (gmina)|Orneta]], [[Pasłęk (gmina)|Pasłęk]], [[Pieniężno (gmina)|Pieniężno]], [[Płoskinia (gmina)|Płoskinia]], [[Rychliki (gmina)|Rychliki]], [[Tolkmicko (gmina)|Tolkmicko]], [[Wilczęta (gmina)|Wilczęta]], [[Susz (gmina)|Susz]])''; |
|||
* [[województwo ostrołęckie|ostrołęckiego]] ''(gmina [[Rozogi (gmina)|Rozogi]])''; |
* [[województwo ostrołęckie|ostrołęckiego]] ''(gmina [[Rozogi (gmina)|Rozogi]])''; |
||
* [[województwo suwalskie|suwalskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat suwalski|Suwalskiego]], [[Powiat sejneński|Sejeńskiego]] i [[Powiat augustowski|Augustowskiego]])''; |
|||
* [[województwo suwalskie|suwalskiego]] ''(gminy: [[Banie Mazurskie (gmina)|Banie Mazurskie]], [[Biała Piska (gmina)|Biała Piska]], [[Budry (gmina)|Budry]], [[Dubeninki (gmina)|Dubeninki]], [[Ełk]] m., [[Ełk (gmina wiejska)|Ełk]] w., [[Gołdap (gmina)|Gołdap]], [[Kalinowo (gmina)|Kalinowo]], [[Kowale Oleckie (gmina)|Kowale Oleckie]], [[Mikołajki (gmina)|Mikołajki]], [[Pozezdrze (gmina)|Pozezdrze]], [[Prostki (gmina)|Prostki]], [[Olecko (gmina)|Olecko]], [[Orzysz (gmina)|Orzysz]], [[Pisz (gmina)|Pisz]], [[Ruciane-Nida (gmina)|Ruciane-Nida]], [[Stare Juchy (gmina)|Stare Juchy]], [[Świętajno (gmina w powiecie oleckim)|Świętajno]], [[Węgorzewo (gmina)|Węgorzewo]], [[Wydminy (gmina)|Wydminy]] i [[Wieliczki (gmina)|Wieliczki]])''; |
|||
* [[województwo toruńskie|toruńskiego]] ''(gminy |
* [[województwo toruńskie|toruńskiego]] ''(gminy obecnego [[Powiat nowomiejski|powiatu nowomiejskiego]])'' |
||
|- |
|- |
||
|[[województwo wielkopolskie|wielkopolskie]] |
|[[województwo wielkopolskie|wielkopolskie]] |
||
| |
| |
||
* [[Województwo poznańskie (1975–1998)|poznańskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo poznańskie (1975–1998)|poznańskiego]] (''w całości''); |
||
* [[Województwo kaliskie (1975–1998)|kaliskiego]] ''(oprócz gmin: |
* [[Województwo kaliskie (1975–1998)|kaliskiego]] ''(oprócz gmin: [[Dziadowa Kłoda (gmina)|Dziadowa Kłoda]], [[Międzybórz (gmina)|Międzybórz]] i [[Syców (gmina)|Syców]] i gmin obecnego powiatu [[Powiat wieruszowski|Wieruszowskiego]])''; |
||
* [[województwo konińskie|konińskiego]] ''(oprócz gmin: [[Grabów (gmina)|Grabów]], [[Świnice Warckie (gmina)|Świnice Warckie]] i [[Uniejów (gmina)|Uniejów]])''; |
* [[województwo konińskie|konińskiego]] ''(oprócz gmin: [[Grabów (gmina)|Grabów]], [[Świnice Warckie (gmina)|Świnice Warckie]] i [[Uniejów (gmina)|Uniejów]])''; |
||
* [[województwo leszczyńskie|leszczyńskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo leszczyńskie|leszczyńskiego]] ''(oprócz gmin [[Szlichtyngowa (gmina)|Szlichtyngowa]], [[Wąsosz (gmina w województwie dolnośląskim)|Wąsosz]] i gmin obecnego powiatu [[Powiat górowski|górowskiego]])''; |
||
* [[województwo pilskie|pilskiego]] ''(oprócz gmin |
* [[województwo pilskie|pilskiego]] ''(oprócz gmin obecnego powiatu [[Powiat wałecki|Wałeckiego]])''; |
||
* [[Województwo bydgoskie (1975–1998)|bydgoskiego]] ''(gmina [[Trzemeszno (gmina)|Trzemeszno]])''; |
* [[Województwo bydgoskie (1975–1998)|bydgoskiego]] ''(gmina [[Trzemeszno (gmina)|Trzemeszno]])''; |
||
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(gminy [[Miedzichowo (gmina)|Miedzichowo]] i [[Międzychód (gmina)|Międzychód]])''; |
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(gminy [[Miedzichowo (gmina)|Miedzichowo]] i [[Międzychód (gmina)|Międzychód]])''; |
||
Linia 198: | Linia 198: | ||
* [[Województwo koszalińskie (1975–1998)|koszalińskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo koszalińskie (1975–1998)|koszalińskiego]] (''w całości''); |
||
* [[Województwo szczecińskie (1975–1998)|szczecińskiego]] (''w całości''); |
* [[Województwo szczecińskie (1975–1998)|szczecińskiego]] (''w całości''); |
||
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(gminy obecnych powiatów [[Powiat myśliborski|myśliborskiego]] i [[Powiat choszczeński|choszczeńskiego]])'' |
|||
* [[województwo gorzowskie|gorzowskiego]] ''(gminy: [[Barlinek (gmina)|Barlinek]], [[Bierzwnik (gmina)|Bierzwnik]], [[Boleszkowice (gmina)|Boleszkowice]], [[Choszczno (gmina)|Choszczno]], [[Dębno (gmina w województwie zachodniopomorskim)|Dębno]], [[Drawno (gmina)|Drawno]], [[Krzęcin (gmina)|Krzęcin]], [[Myślibórz (gmina)|Myślibórz]], [[Nowogródek Pomorski (gmina)|Nowogródek Pomorski]], [[Pełczyce (gmina)|Pełczyce]] i [[Recz (gmina)|Recz]])'' |
|||
* [[województwo pilskie|pilskiego]] ''(gminy |
* [[województwo pilskie|pilskiego]] ''(gminy obecnego powiatu [[Powiat wałecki|Wałeckiego]])'' |
||
* [[województwo słupskie|słupskiego]] ''(gminy: [[Postomino (gmina)|Postomino]], [[Sławno]] m. i [[Sławno (gmina wiejska w województwie zachodniopomorskim)|Sławno]] w.)'' |
* [[województwo słupskie|słupskiego]] ''(gminy: [[Postomino (gmina)|Postomino]], [[Sławno]] m. i [[Sławno (gmina wiejska w województwie zachodniopomorskim)|Sławno]] w.)'' |
||
|} |
|} |
Wersja z 00:08, 11 sie 2023
Reforma administracyjna Polski – reforma zmieniająca podział administracyjny Polski, która wprowadziła 3-stopniową strukturę podziału terytorialnego z dniem 1 stycznia 1999 roku. Jedna z czterech reform 1999 r., które wprowadziły znaczące zmiany w państwie[1].
W wyniku reformy utworzono 16 rządowo-samorządowych województw i 308 samorządowych powiatów. Reforma miała na celu budowę samorządności i usprawnienie działań władz w terenie. Zmniejszono liczbę województw z 49 do 16[2][3].
Większość miast, które straciły prawa miast wojewódzkich, weszła do grupy miast na prawach powiatu[4] (wyjątkami od tej zasady były Ciechanów, Piła i Sieradz). W ramach przygotowania do przywrócenia samorządowych powiatów wdrożono Miejski Program Pilotażowy Reformy Administracji Publicznej.
Efektem zmian było zmniejszenie roli wojewody na rzecz marszałka województwa i samorządu wojewódzkiego. Część obiektów dotąd będąca w gestii wojewody przeszła pod zarząd poszczególnych szczebli samorządowych. Wraz z ich przekazaniem stopniowo przekazywano także narzędzia ich finansowania w postaci: udziału w podatku dochodowym, udziału w podatku od osób prawnych, dotacji i subwencji.
Przygotowania do reformy
Kwestię reformy podziału administracyjnego na województwa podnoszono od początku lat 90. Na przełomie 1990/1991 utworzono Zespół do Opracowania Koncepcji Zmian w Organizacji Terytorialnej Państwa, a zamiar przeprowadzenia reformy ogłoszono 16 lutego 1991 w Poznaniu podczas spotkania z przedstawicielami samorządów, premier Jan Krzysztof Bielecki stwierdził wówczas, że kraj powinien zostać podzielony na 10–12 dużych jednostek terytorialnych[5]. W latach 1990–1992 powstało ponad 20 koncepcji zmiany podziału administracyjnego kraju. Wśród autorów zarysował się podział na zwolenników utworzenia 25–40 jednostek[6] zbliżonych do dotychczasowych województw oraz zwolenników utworzenia 7–13 dużych, względnie autonomicznych regionów. Zakładano utrzymanie dotychczasowego podziału na gminy (z możliwymi niewielkimi korektami). Autorzy kierowali się kryteriami ustrojowymi i funkcjonalnymi, czynnikami cywilizacyjnymi i gospodarczymi, przeszłością historyczną i odrębnością etniczno-kulturową ludności oraz czynnikami geograficzno-przyrodniczymi. We wszystkich projektach jako ośrodki regionalne wskazywano Warszawę, Gdańsk, Kraków, Wrocław, Poznań i Szczecin, a w większości także Katowice, Łódź, Lublin, Białystok, Rzeszów i Olsztyn[5]. Prace nad reformą administracyjną wstrzymał rząd Waldemara Pawlaka wyłoniony po wyborach parlamentarnych we wrześniu 1993.
W kwietniu 1997 Rada Ministrów przyjęła Program decentralizacji funkcji państwa i rozwoju samorządu terytorialnego – Państwo sprawne, przyjazne, bezpieczne, przewidujący reformę administracyjną z utworzeniem 12 województw i ok. 350 powiatów. Pomysł był krytykowany przez wchodzący w skład koalicji rządzącej PSL, który był zdecydowanym przeciwnikiem reformy, w czerwcu 1997 marszałek Senatu Adam Struzik wydał broszurę My tego nie chcemy krytykującą planowane zmiany[7].
Po wyborach w 1997 rząd Jerzego Buzka zdecydował się przyspieszyć prace nad reformą. W marcu 1998 do sejmu wpłynął rządowy projekt przewidujący podział kraju na 12 województw (w rzeczywistości przygotowany przez wcześniejsze ekipy rządzące). W projekcie tym województwa miały następujące nazwy:
- Ziemia Białostocka (Białystok, Łomża, Suwałki),
- Dolny Śląsk (Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych, Wrocław, Zielona Góra),
- Ziemia Lubelska (Biała Podlaska, Chełm, Lublin, Zamość),
- Ziemia Łódzka (Łódź, Piotrków Trybunalski, Sieradz, Skierniewice, Włocławek),
- Małopolska (Bielsko-Biała, Kielce, Kraków, Nowy Sącz, Tarnów),
- Małopolska Wschodnia (Krosno, Przemyśl, Rzeszów, Tarnobrzeg),
- Mazowsze (Ciechanów, Ostrołęka, Płock, Radom, Siedlce, Warszawa),
- Pomorze Nadwiślańskie (Bydgoszcz, Gdańsk, Słupsk, Toruń).
- Pomorze Zachodnie (Gorzów, Koszalin, Szczecin),
- Śląsk (Częstochowa, Katowice, Opole),
- Warmia i Mazury (Elbląg, Olsztyn),
- Wielkopolska (Kalisz, Konin, Leszno, Piła, Poznań).
Jednocześnie SLD zaproponował wbrew swojemu stanowisku z wcześniejszej kadencji, aby liczba województw wynosiła 17 i odpowiadała podziałowi sprzed 1975 roku. 4 maja 1998 Sejm skierował obydwa projekty do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej z udziałem przedstawicieli Komisji Finansów Publicznych. Pojawiła się też koncepcja 25 średnich województw, proponowana m.in. przez Jana Łopuszańskiego, marszałek senatu Alicję Grześkowiak i niektórych senatorów, a także koncepcje z innymi liczbami województw, które były mało popularne. Za zaniechaniem reformy i pozostawieniem wariantu 49 województw opowiadali się głównie politycy PSL, którzy już w grudniu 1997 złożyli wniosek przeciwko reformie, odrzucony większością głosów.
Sejm na posiedzeniu w dniu 5 czerwca 1998 uchwalił ustawę przewidującą 12 województw, którą następnie przekazał komisji senackiej. Komisja senacka zdecydowała o dodaniu trzech województw – kujawsko-pomorskiego, lubuskiego i opolskiego. 1 lipca 1998 poprawki zostały zaakceptowane przez sejm, który uchwalił ustawę z 15 województwami, przekazaną do podpisu prezydentowi RP. Aleksander Kwaśniewski zawetował ustawę, twierdząc, że przy ustalaniu reformy nie można pomijać regionów staropolskiego ani środkowopomorskiego. Weto zostało przyjęte przez Sejm 3 lipca 1998, po czym doszło do rozmów z przedstawicielami wszystkich partii. Zakończyły się kompromisem w dniu 17 lipca 1998 poprzez ustalenie liczby województw na 16, dodanie województwa świętokrzyskiego i rezygnację z województwa środkowopomorskiego. 24 lipca 1998 została ostatecznie uchwalona, a następnie podpisana przez prezydenta Kwaśniewskiego ustawa przewidująca 16 województw[8].
Oceny Sejmu i Senatu
W 2001 roku Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty[9]. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach[10].
Kryteria jednostek
Za podstawowe kryterium funkcjonalne możliwości utworzenia powiatu przyjęto pełnienie przez potencjalną siedzibę władz powiatu funkcji ponadgminnych, co związane było z istnieniem odpowiednich instytucji w tymże mieście. Za podstawowe instytucje tego typu przyjęto: sąd rejonowy, prokuraturę rejonową, urząd skarbowy, rejonową komendę policji, rejonową komendę straży pożarnej, terenowy państwowy inspektorat sanitarny, oddział ZUS, szpital rejonowy, placówki szkolnictwa ponadpodstawowego, placówki terenowe Kas Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych. W końcu przyjęto, że powiat powinien obejmować co najmniej 5 gmin, mieć co najmniej 50 tys. mieszkańców i co najmniej 10 tys. mieszkańców w mieście będącym siedzibą władz. Ze względu na geograficzne zróżnicowanie sieci osadniczej nie wszystkie utworzone powiaty spełniają tak określone warunki[11].
Transformacja województw
Tabela uwzględnia stan prawny z 1 stycznia 1999 (dnia przeprowadzenia reformy) i nie obejmuje późniejszych zmian w podziale administracyjnym państwa.
Powiaty – porównanie ze stanem z 1975
Decyzję o reaktywowaniu powiatów podjął Rząd Hanny Suchockiej w 1992. Pierwszy wariant podziału Polski na powiaty zaprezentowano w czerwcu 1993, przewidywał on utworzenie 338 jednostek, w tym 45 tzw. miast wyłączonych z powiatu (tzw. „powiatów miejskich”). Ponieważ przedstawiona propozycja wzbudziła kontrowersje w niektórych społecznościach lokalnych, po kilkutygodniowych konsultacjach opracowano drugi wariant z 368 powiatami (w tym 48 „miejskimi”)[5].
1 stycznia 1999 utworzono 373 jednostki podziału administracyjnego II stopnia: 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu[12]. Ponieważ podział administracyjny z 1 stycznia 1999 w dużej mierze przypomina podział administracyjny według stanu z 31 maja 1975 (w przeddzień reformy administracyjnej z 1975), porównanie obu podziałów wyłania pewne trwałości bądź zmiany w lokalnych powiązaniach przestrzennych jakie nastąpiły podczas 23,5 roku dwustopniowego podziału państwa.
Powiaty (1999)
- W porównaniu ze stanem z 31 maja 1975 nie odtworzono istniejących wówczas 29 powiatów ziemskich (gwiazdką * oznaczono powiaty reaktywowane 3 lata później w 2002 roku):
- 25 dawnych powiatów nie odtworzono w ogóle: bełżyckiego, biskupieckiego, brzezińskiego*, bychawskiego, bystrzyckiego, chojeńskiego, dąbrowskiego, grodkowskiego, lubskiego, łapskiego, łobeskiego*, miasteckiego, morąskiego, niemodlińskiego, nowogardzkiego, noworudzkiego, pasłęckiego, sulechowskiego, sycowskiego, szczecińskiego[13], szprotawskiego, sztumskiego*, szubińskiego, węgorzewskiego*, wschowskiego* i wyrzyskiego;
- 2 pary dawnych powiatów (w sumie 4 powiaty) ustanowiły 2 nowe połączone powiaty: z czarnkowskiego i trzcianeckiego powstał powiat czarnkowsko-trzcianecki (z siedzibą władz w Czarnkowie); z gołdapskiego* i oleckiego* powstał powiat olecko-gołdapski (z siedzibą władz w Olecku); Trzcianka i Gołdap utraciły siedziby starostw.
- Ponadto, 4 dawne odtworzone powiaty zmieniły nazwy: kozielski na kędzierzyńsko-kozielski; łódzki na łódzki wschodni; ropczycki na ropczycko-sędziszowski; strzelecki na strzelecko-drezdenecki. W przypadku pierwszego zmieniła się też formalnie siedziba powiatu (ze zniesionego miasta Koźla na Kędzierzyn-Koźle)[14].
- W miejsce nieodtworzonych 27 (29 – 2) powiatów utworzono natomiast 20 powiatów nie istniejących w chwili reformy z 1 czerwca 1975:
- 4 powiaty istniejące dawniej: niżański (do 1973), pilski (do 1958), sanocki (do 1972) i warszawski (do 1952 istniał powiat warszawski o znacznie innym zasięgu terytorialnym);
- 16 zupełnie nowych powiatów: legionowski, łęczyński, mikołowski, ostrowiecki, pabianicki, policki (w miejsce nieodtworzonego szczecińskiego), polkowicki, skarżyski, świdnicki, tatrzański, tomaszowski, warszawski zachodni, wielicki, zduńskowolski, zgierski i żyrardowski.
- Pozostałe 301 powiatów ziemskich odtworzono według stanu z 31 maja 1975, choć często o odmiennych granicach. Na szczególną uwagę zasługują dwa odtworzone powiaty:
- Odtworzony powiat bieszczadzki różnił się znacznie od istniejącego w latach 1972–1975 powiatu bieszczadzkiego. Dawny powiat bieszczadzki (z siedzibą władz w Lesku) był znacznie większy, składając się z istniejących do 1972 roku powiatów ustrzyckiego i leskiego oraz z większej części sanockiego[15], lecz bez Sanoka. Nowy powiat bieszczadzki (z siedzibą władz w Ustrzykach Dolnych) objął tylko terytorialne odpowiedniki powiatów ustrzyckiego i leskiego sprzed 1972.
- Podobnie, reaktywowany w 1999 roku powiat stalowowolski różnił się znacznie od powiatu stalowowolskiego istniejącego w latach 1973–1975 (był to de facto przemianowany w 1972 roku powiat niżański), ponieważ obok powiatu stalowowolskiego reaktywowano również powiat niżański[16].
- Kilka powiatów zmieniło przynależność wojewódzką w porównaniu ze stanem z 31 maja 1975 (ponieważ nazwy nowych i dawnych województw w większości się różnią, poniższy wykaz operuje nazwami stolic)
- ponieważ nie odtworzono województwa koszalińskiego, powiaty podlegające w 1975 roku pod Koszalin, w 1999 roku zaczęły podlegać pod:
- Szczecin (białogardzki, drawski, kołobrzeski, koszaliński, sławieński, szczecinecki, świdwiński i wałecki);
- Gdańsk (bytowski, człuchowski i słupski);
- Poznań (złotowski);
- ze względu na zmniejszenie województwa z siedzibą w Kielcach (świętokrzyskiego) o jego północną połowę, 7 powiatów zaczęło w 1999 roku podlegać pod Warszawę: białobrzeski, kozienicki, lipski, przysuski, radomski, szydłowiecki i zwoleński;
- 2 (3) powiaty związane historycznie z Prusami, a które po II wojnie światowej podporządkowane władzom wojewódzkim w Białymstoku (do 1975 roku), w 1999 roku „powróciły” do Olsztyna: ełcki i olecko-gołdapski;
- pojedyncze zmiany
- chojnicki, w 1975 – Bydgoszcz, w 1999 – Gdańsk
- elbląski, w 1975 – Gdańsk, w 1999 – Olsztyn
- głogowski, w 1975 – Zielona Góra, w 1999 – Wrocław
- gorlicki, w 1975 – Rzeszów, w 1999 – Kraków
- opoczyński, w 1975 – Kielce, w 1999 – Łódź
- raciborski, w 1975 – Opole, w 1999 – Katowice
- rycki, w 1975 – Warszawa, w 1999 – Lublin
- żywiecki, w 1975 – Kraków, w 1999 – Katowice
- ponieważ nie odtworzono województwa koszalińskiego, powiaty podlegające w 1975 roku pod Koszalin, w 1999 roku zaczęły podlegać pod:
Miasta na prawach powiatu
- W porównaniu ze stanem z 31 maja 1975 nie odtworzono istniejących wówczas 27 powiatów miejskich:
- Brzeg, Cieszyn, Czeladź, Gniezno, Inowrocław, Nysa, Ostrowiec Świętokrzyski, Ostrów Wielkopolski, Otwock, Pabianice, Piła, Pruszków, Racibórz, Sanok, Skarżysko-Kamienna, Stalowa Wola, Starachowice, Stargard Szczeciński, Świdnica, Tczew, Tomaszów Mazowiecki, Warszawa[17], Zakopane, Zawiercie, Zduńska Wola, Zgierz i Żyrardów
- Część tych miast stała się natomiast siedzibami powiatów, które nie istniały w 1975 roku (Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko-Kamienna, Tomaszów Mazowiecki, Warszawa, Zakopane, Zduńska Wola, Zgierz i Żyrardów).
- W miejsce nie odtworzonych 27 powiatów miejskich utworzono natomiast 10 nowych, nie istniejących w chwili reformy z 1 czerwca 1975. Można je podzielić na dwie grupy:
- 3 miasta w aglomeracji śląskiej: Jastrzębie-Zdrój, Piekary Śląskie i Żory;
- 7 zlikwidowanych miast wojewódzkich, dla których zarezerwowano taką możliwość w celu rekompensaty za utratę tego statusu: Biała Podlaska, Krosno, Łomża, Ostrołęka, Skierniewice, Suwałki i Tarnobrzeg;
- Jedyne miasta wojewódzkie, które nie wykorzystały tej możliwości to: Piła (posiadała je w latach 1948–1975) oraz Ciechanów i Sieradz (jedyne miasta wojewódzkie, które nigdy nie były powiatami miejskimi); ponadto zrzekł się tej opcji przejściowo – w latach 2002–2012 – Wałbrzych. Z partykularnych względów – będąc związkiem komunalnym – do 2002 roku nie była formalnie miastem na prawach powiatu Warszawa (koegzystowała ona wraz z powiatem warszawskim, który w ostatnim roku istnienia obejmował także podwarszawskie miasta Wesołą i Sulejówek).
- Pozostałe 48 powiatów miejskich odtworzono według stanu z 31 maja 1975 (dwa z nich – Konin i Świnoujście – posiadały ten status bardzo krótko: 1973–75).
- Kilka powiatów miejskich zmieniło przynależność wojewódzką w porównaniu ze stanem z 31 maja 1975 (ponieważ nazwy nowych i dawnych województw w większości się różnią, poniższy wykaz operuje nazwami stolic):
- ponieważ nie odtworzono województwa koszalińskiego, powiaty podlegające w 1975 roku pod Koszalin, w 1999 roku zaczęły podlegać pod:
- ze względu na zmniejszenie województwa z siedzibą w Kielcach (świętokrzyskiego) o jego północną połowę, Radom zaczął w 1999 roku podlegać pod Warszawę;
- Elbląg podlegający przed 1975 rokiem pod Gdańsk, w 1999 roku zaczął podlegać pod Olsztyn;
- Jaworzno podlegające przed 1975 rokiem pod Kraków, a później pod Katowice (jako gmina miejska) i tak pozostało po reformie 1999 roku.
Zmiany po 1999
Brak odtworzenia 27 powiatów w miastach o wieloletniej tradycji pełnienia funkcji siedzib starostw zrodził się z nielicznymi protestami. Przyczynił się do tego także częsty brak konsekwencji w wyznaczaniu powiatów (wiele z nich nie spełniało podstawowych warunków) bądź łamanie historycznie wyznaczonych więzi lokalnych.
- Spośród formalnych wniosków, które wpłynęły do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, część została odrzucona. Dotyczyło to[18]:
- wniosku reaktywowania powiatu bystrzyckiego (Bystrzyca Kłodzka, Międzylesie, Stronie Śląskie);
- wniosku reaktywowania powiatu morąskiego (Morąg, Łukta, Małdyty, Miłakowo, Zalewo);
- wniosku reaktywowania powiatu nowogardzkiego (Dobra, Nowogard, Osina);
- wniosku reaktywowania powiatu noworudzkiego (Nowa Ruda m., Nowa Ruda gm., Radków);
- wniosku reaktywowania powiatu sulechowskiego (Babimost, Bojadła, Kargowa, Sulechów, Trzebiechów);
- wniosku utworzenia powiatu międzyrzeckiego z siedzibą w Międzyrzecu Podlaskim (Międzyrzec Podlaski, Drelów)
- także kilka wniosków zmian granic powiatów:
- wniosku przeniesienia miasta Elbląg i gminy Elbląg z woj. warmińsko-mazurskiego do woj. pomorskiego (brak rezolucji co zrobić z resztą powiatu elbląskiego)
- wniosku przeniesienia gminy Lututów z powiatu wieruszowskiego do powiatu wieluńskiego (woj. łódzkie)
- wniosku przeniesienia gminy Orneta z powiatu lidzbarskiego do powiatu braniewskiego (woj. warmińsko-mazurskie)
- wniosku przeniesienia gminy Rząśnia z powiatu pajęczańskiego do powiatu bełchatowskiego (woj. łódzkie)
- wniosku przeniesienia gminy Siewierz z powiatu będzińskiego do powiatu zawierciańskiego (woj. śląskie)
- wniosku przeniesienia miast Świerzawa i Wojcieszów z powiatu złotoryjskiego do powiatu jeleniogórskiego (woj. dolnośląskie)
- wniosku zmiany nazwy powiatu krośnieńskiego na powiat krośnieńsko-gubiński[19] (Gubin jest miastem znacznie większym od Krosna Odrzańskiego i ma tradycje pełnienia funkcji siedziby starostwa)[20].
- 1 stycznia 2002 wprowadzono zasadnicze zmiany w podziale administracyjnym państwa, odtwarzając 7 powiatów i przemianowując dwa oraz zmieniając granice województw[21]:
- powiat bieruńsko-lędziński (po zmianie nazwy powiatu tyskiego – po raz pierwszy Bieruń został miastem powiatowym)
- powiat brzeziński (z części powiatu łódzkiego wschodniego)
- powiat gołdapski (w wyniku podziału powiatu olecko-gołdapskiego)
- powiat leski (z części powiatu bieszczadzkiego; powiat leski istniał wcześniej do 1972 roku)
- powiat łobeski (z części powiatów goleniowskiego, gryfickiego i stargardzkiego)
- powiat olecki (po zmianie nazwy powiatu olecko-gołdapskiego w wyniku wydzielenia z niego powiatu gołdapskiego)
- powiat sztumski (z części powiatu malborskiego)
- powiat węgorzewski (z części powiatu giżyckiego)
- powiat wschowski (z części powiatu nowosolskiego);
- miasto Sławków przeniesiono z powiatu olkuskiego (woj. małopolskie) do powiatu będzińskiego (woj. śląskie)
- 27 października 2002 zniesiono powiat warszawski, przekształcając go w powiat miejski Warszawa, łącznie ze zniesionym miastem Wesoła (Sulejówek włączono do powiatu mińskiego)[22];
- 1 stycznia 2003 gminę Szerzyny przeniesiono z powiatu jasielskiego (woj. podkarpackie) do powiatu tarnowskiego (woj. małopolskie)[23];
- 1 stycznia 2003 Wałbrzych zrzekł się statusu powiatu miejskiego, stając się częścią ziemskiego powiatu wałbrzyskiego[24];
- 1 stycznia 2006 gminę Rejowiec przeniesiono z powiatu krasnostawskiego (woj. lubelskie) do powiatu chełmskiego (woj. lubelskie)[25];
- 1 stycznia 2013 Wałbrzych stał się ponownie miastem na prawach powiatu[26];
- 1 stycznia 2015 zniesiono gminę wiejską Zielona Góra[27];
- 1 stycznia 2017 gminę Wąbrzeźno przemianowano na Ryńsk[28];
- 1 stycznia 2019 zniesiono gminę Ostrowice[29];
- 1 stycznia 2021 zmieniono nazwę powiatu jeleniogórskiego na karkonoski[30].
Zobacz też
- podział administracyjny Polski 1944–1975
- podział administracyjny Polski 1975–1998
- Reforma administracyjna w Polsce (1975)
Przypisy
- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)
- ↑ Projekt podziału kraju na 12 województw – 13.03.1998 r.. [dostęp 2014-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-12)].
- ↑ Jacek Kozłowski: ANALIZA: Propozycje tworzenia nowych województw. Instytut Obywatelski, 2016-02-22. [dostęp 2017-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-30)].
- ↑ Grzegorz Osiecki: Czy reformy rządu Jerzego Buzka wyhamowały rozwój Polski?. Forsal.pl, 2012.
- ↑ a b c Andrzej Kowalczyk. Regionalizacja Polski w perspektywie doświadczeń europejskich. „Prace i Studia Geograficzne”. 18, s. 9–23, 1996. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- ↑ Mapa proponowanego podziału na 25 województw. Polityka nr 11 (2028), 16 marca 1996. [dostęp 2019-04-08].
- ↑ http://rcin.org.pl/igipz/Content/45391/WA51_45539_r1997_Opinie-i-materialy.pdf.
- ↑ Eugeniusz Żuber Województwo środkowopomorskie – dlaczego być powinno?, Koszalin 2010.
- ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 r. w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
- ↑ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 r. w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).
- ↑ Ocena nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 12 grudnia 2000 r. przygotowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji i Warszawa, grudzień 2000 – Druk nr 538 z 14 grudnia 2000 r., Senat RP.
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.
- ↑ Utworzono natomiast powiat policki o podobnym zasięgu.
- ↑ Do grupy tej można ewentualnie zaliczyć powiat policki utworzony w miejsce dawnego powiatu szczecińskiego, które – z powodu kompletnej zmiany nazwy, a także siedziby – omówiono jednak poniżej.
- ↑ Gromady Bukowsko, Jurowce, Komańcza, Markowce, Mrzygłód, Niebieszczany, Olchowce, Szczawne i Tyrawa Wołoska.
- ↑ Także reaktywowany w 1999 roku powiat starachowicki miał do momentu reformy z 1975 roku dość krótki byt (był to de facto przemianowany w 1972 roku powiat iłżecki).
- ↑ Warszawa otrzymała status powiatu miejskiego w 2002 roku.
- ↑ OCENA NOWEGO ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO PAŃSTWA przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 12 grudnia 2000 r. przygotowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa, grudzień 2000.
- ↑ Nazwa powiatu wciąż może zostać zmieniona.
- ↑ Mortywacja. [dostęp 2016-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)].
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 630; Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 631.
- ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 127, poz. 1087; Dz.U. z 2002 r. nr 41, poz. 361.
- ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 93, poz. 823.
- ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 93, poz. 821.
- ↑ Dz.U. z 2005 r. nr 141, poz. 1187.
- ↑ Dz.U. z 2012 r. poz. 853.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1023.
- ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.
- ↑ Dz.U. z 2018 r. poz. 1432.
- ↑ Dz.U. z 2020 r. poz. 1331.
Linki zewnętrzne
- Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)