Oi1
 Oi1 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie | |
| Producent |
Hohenzollern, Schwartzkopff, Hanomag, Henschel, Karlsruhe |
|---|---|
| Lata budowy |
1902 - 1910 |
| Układ osi |
1'C |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
51,7 t (parowóz) |
| Masa służbowa |
100,1 t (z tendrem) |
| Długość |
10 508 mm |
| Długość z tendrem |
17 958 mm |
| Rozstaw osi skrajnych |
6450 mm[1] |
| Średnica kół napędnych |
1600 mm |
| Średnica kół tocznych |
1000 mm |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Typ tendra |
16D1 |
| Ciśnienie w kotle |
12 at |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła |
134,9 m²[1] |
| Powierzchnia przegrzewacza |
42 m²[1] |
| Powierzchnia rusztu |
2,28 m² |
| Średnica cylindra |
540 mm |
| Skok tłoka |
630 mm |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Maksymalna prędkość eksploatacyjna |
75 km/h[1] |
| Nacisk osi na szyny |
15,2 t[1] |
Oi1 – polskie oznaczenie parowozu osobowego pruskiej serii P6.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Parowóz został zaprojektowany przez Roberta Garbego dla Kolei Pruskich jako uniwersalna maszyna, zdolna do prowadzenia lżejszych pociągów pospiesznych, cięższych pociągów osobowych na liniach o zmiennym profilu i pociągów towarowych o średniej masie na liniach drugorzędnych[2]. Dlatego zastosowano w niej koła o pośredniej średnicy 1600 mm (1550 mm w prototypie) i wydajny kocioł ze stanowiącym wciąż nowość przegrzewaczem komorowym Schmidta[2]. Prototyp zbudowała firma Hohenzollern w 1901 roku (oznaczony Cöln 21)[2]. Parowóz został oceniony pozytywnie, a na wystawie w Düsseldorfie nagrodzono go Złotym Medalem Państwowym[2]. Produkcję seryjną nieco zmienionych parowozów uruchomiono w 1903 w firmie Schwarzkopff, która stała się ich głównym producentem (111 sztuk)[3]. Drugim co do liczby producentem był Hanomag (90), a ogółem były produkowane przez siedem firm[1]. Od 1906 roku montowano zmieniony przegrzewacz rurowy Schmidta, przez co dymnica uległa skróceniu, walczak kotła – wydłużeniu, a długość parowozu wzrosła z 10,17 m do 10,5 m[3]. Produkcja seryjna trwała od 1903 do 1909 roku, a dodatkowo w latach 1913–1916 roku Linke-Hoffmann wyprodukował trzy lokomotywy dla wojska[1]. Ogółem od 1901 do 1916 roku wyprodukowano 275 sztuk tych lokomotyw, oznaczonych od 1906 roku jako pruska seria osobowa P6[3].
Po I wojnie światowej na PKP pracowały 44 maszyny pruskiej serii P6 uzyskane w ramach reparacji wojennych (była to największa liczba tych parowozów używanych poza Niemcami)[1]. Otrzymały one następnie oznaczenie serii Oi1 z numerami od 1 do 44[1]. Po II wojnie światowej na polskich kolejach było eksploatowanych 30 maszyn tego typu, z nowymi numerami Oi1-1 do 31 (Oi1-4 był mylnie oznaczonym parowozem serii Oi101)[4]. Pracowały one do 1972 roku[5]. Jedyny zachowany w Europie parowóz P6 (ex-Oi1-29, ex-BR 37 171) znajduje się w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie[5].
Na niemieckich kolejach w 20-leciu międzywojennym pracowały jako seria (Baureihe) 370-1 (numery inwentarzowe egzemplarzy od 37 001 do 37 163). Większość pracowała na terenie Prus Wschodnich[1]. W Niemczech wycofano je z użytku na początku lat 50. XX w.
Po I wojnie światowej 24 lokomotywy otrzymała Belgia, 16 Francja, a po kilka sztuk inne kraje lub zarządy kolejowe[1]. Cztery lokomotywy otrzymała w lutym 1920 roku Łotwa, gdzie zaliczono je do serii Bn, z numerami 51-54. Wszystkie dotrwały do aneksji Łotwy i zostały przejęta przez koleje radzieckie[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Terczyński:Atlas parowozów. Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, Poznań 2003, ISBN 83-901902-8-1.
- Ingo Hütter, Reimar Holzinger: Die Lokomotiven der PKP 1918–1939, DGEG, Hövelhof 2007, ISBN 978-3-937189-27-7.
- Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą. 2008. [dostęp 2011-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-19)]. (pol.).
- Roman Witkowski. Parowóz Oi1. „Świat Kolei”. Nr 3/1999, 1999.