Pafawag 5B/6B

Szablon:Zespół trakcyjny infobox EN57 (typ 5B+6B+5B, 5Bk+6Bk+5Bk, 5BT+6BT+5BT, 5Bm+6Bm+5Bm, 5Bu+6Bu+5Bu i 5Bg+6Bg+5Bg) – trójwagonowy elektryczny zespół trakcyjny przystosowany do niskich peronów, wyprodukowany w zakładach Pafawag we Wrocławiu w latach 1961-1993 w liczbie 1429 sztuk. Obecnie jest to najdłużej produkowany pojazd szynowy na świecie. Protoplastą tego pojazdu była wysokoperonowa jednostka EW55.

Konstrukcja

Składa się z trzech wagonów: dwóch rozrządczych (sterowniczych) i jednego silnikowego, który jest umieszczony w środku zespołu. Wagony rozrządcze (fabryczne oznaczenie 5B) oznaczane są na PKP jako ra (wagon rozrządczy a) i rb (wagon rozrządczy b). Wagon silnikowy (fabryczne oznaczenie 6B) nosi oznaczenie s. Wagony są połączone ze sobą tzw. krótkim sprzęgiem "fabrycznym" (bez głowicy, nierozłączalnym w warunkach eksploatacyjnych), oraz przejściem dla pasażerów. Na czołach wagonów sterowniczych (początek i koniec zespołu) zastosowano tzw sprzęgi długie (sprzęgi Scharfenberg`a), które umożliwiają połączenie zespołów w składy.

W każdym z wagonów znajdują się trzy przedziały ze środkowym przejściem między siedzeniami dostępne dla podróżnych, rozdzielone dwoma przedsionkami – każdy z parą rozsuwanych automatycznie drzwi o napędzie pneumatycznym. Skrajne przedziały wagonów rozrządczych są nieco inaczej urządzone – rozkładane siedzenia przy ścianach, dodatkowa para ręcznie otwieranych drzwi, w zależności od potrzeb, mogą służyć za pomieszczenie dla kierownika pociągu, przedziały służbowe, bagażowe, do przewozu rowerów, wózków itp. większych bagaży. W egzemplarzach o numerach 1900-1953 przedział ten jest zmniejszony na rzecz powiększenia kabiny maszynisty. Do kabiny maszynisty można wejść przez otwierane drzwi. W niektórych egzemplarzach przedsionki prawie zanikły – nie ma drzwi między przedziałem, a przedsionkiem, zaś ściany zastąpiono szybą (w najnowszych całkowicie zmieniono aranżację części pociągu).

W EN57 zastosowano rozruch oporowy. W czterech jednostkach (nowych o numerach 2001 – 2003 (typ 5BT/6BT w roku 1988 oraz w ramach naprawy głównej 881 w roku 1986) w ramach próby modernizacji stosowano rozruch impulsowy, który się nie sprawdził i jednostki wraz z kolejną zmianą numerów otrzymały ponownie rozruch oporowy. Jednostki EN57 są przystosowane do jazdy w trakcji ukrotnionej, a łączenie jednostek odbywa się za pomocą automatycznego sprzęgu Scharfenberga. Nie ma możliwości przejścia pomiędzy połączonymi jednostkami.

Przez ponad trzydzieści lat produkcji, pojawiały się różne wersje EN57. Najogólniej EN57 można podzielić na trzy serie:

• seria od numeru 001 do 130 oraz 601 do 1113, charakteryzuje się bokami z ryflowanej blachy i ścianą czołową z trzema szybami, przy czym jednostki do numeru 130 posiadały przedział pierwszej klasy
• seria od numeru 1114 do numeru 1825 ma gładkie boki i trzy szyby w ścianie czołowej
• seria od numeru 1900 do numeru 1953 ma gładkie boki i dwie szyby w ścianie czołowej (na wzór zespołu EW58)

oraz:

• jednostki o numerach od 201 do 206 są jednostkami składanymi ze sprawnych członów jednostek, które uległy wypadkom (np. EN57-204 ma dwa wagony ryflowane i jeden gładki).
• seria od numeru 2001 do numeru 2003 ma rozruch impulsowy. Obecnie przebudowane na rozruch oporowy i zmieniona numeracja na 1826 do 1828.
• seria od numeru 2004 do numeru 2078. 75 sztuk EZT zmodernizowanych w ramach programu SPOT i w związku z tym ich numeracja została zmieniona. (Pierwotny zakres numeracji 2001-2075 zmieniono później na 2004-2078 przenumerowując pojazdy 2001-2003 jeszcze przed zakończeniem dostaw całej serii.)
• seria od numeru 3001. EZT wyprodukowane na eksport, które wróciły do Polski. Do października 2011 roku jednostki 3001 i 3002 po modernizacjach w Mińsku Mazowieckim (są własnością ZNTK Mińsk Mazowiecki) jeździły w barwach SKM w Warszawie. Od końca roku prawdopodobnie jeździć będą w ramach Kolei Śląskich.
• modernizacje EN57KM – rozruch impulsowy.
• modernizacje EN57AKM – silniki asynchroniczne – zmiana parametrów technicznych.
• modernizacje EN57AKŁ, EN57AL, EN57AKW

Eksploatacja

Jednostki EN57 znajdują się w taborze Przewozów Regionalnych, Kolei Mazowieckich, SKM w Trójmieście i SKM w Warszawie. Niegdyś, dwie jednostki wykorzystywano w PMP PW Katowice w oddziałach Kotlarnia (EN57-026 ex PKP) oraz Szczakowa (EN57-0402).

Kilkanaście jednostek zostało w roku 1964 wyeksportowanych do Jugosławii. Otrzymały tam oznaczenie 311/315-0 (311 to wagon rozrządczy, 315 – silnikowy). Obecnie składy te kursują w ramach kolei chorwackich (seria 6011) i słoweńskich.

Modernizacje

W 2006 roku zaczęto przeprowadzać, współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, modernizacje części jednostek należących do Przewozów Regionalnych. Pojazdy Szynowe PESA S.A. Holding, ZNTK Mińsk Mazowiecki S.A., NEWAG S.A. Nowy Sącz oraz REMTRAK Sp. z o.o. w Toruniu rozpoczęły modernizację EZT EN57 dla PKP PR. Jednostki serii EN57-2001 pod względem budowy nie odbiegają znacząco od typowych EZT produkowanych w PAFAWAG-u. Zmieniono w nich wygląd ścian czołowych, kabinę maszynisty oraz zmodernizowano wnętrze. Pod względem podzespołów elektrycznych pozostał przestarzały rozruch oporowy. Przetwornicę główną wirującą zastąpiono przetwornicą elektroniczną dającą napięcia 110 V DC, 230 V AC oraz 24 V DC. Zlikwidowano przedział służbowy za kabinami łącząc go z korytarzem wejściowym poprzez wyeliminowanie ściany oddzielającej. W pomieszczeniu tym zainstalowano rozkładane siedzenia oraz uchwyty do przewozu rowerów i nart. W związku z przyłączeniem przedziału do korytarza zlikwidowane zostały również ręcznie otwierane drzwi zewnętrzne. Zmodernizowane EZT przystosowano również dla potrzeb osób niepełnosprawnych stosując między innymi windy dla wózków inwalidzkich w drzwiach wejściowych oraz powiększone toalety wyposażone w system sygnalizacji dla inwalidów oraz w monitoring, system antywłamaniowy z detektorami ruchu. W każdej z jednostek zainstalowano 16 kamer, które nieprzerwanie monitorują wnętrze pojazdu, a specjalny rejestrator nagrywa obraz. Podgląd z kamer jest widoczny na ekranie w kabinie maszynisty.

W 2007 roku SKM Trójmiasto oraz Koleje Mazowieckie zdecydowały zastosować rozruch impulsowy w niektórych swoich jednostkach poddawanych naprawom głównym. Na chwilę obecną rozruch impulsowy wprowadzony został w jednostkach:

• 768, 1089, 1094, 1116 – SKM Trójmiasto (aparatura Instytutu Elektrotechniki – Warszawa)
• 1486, 1566, 1567 oraz 1562 (oznaczone jako EN57KM) – Koleje Mazowieckie (aparatura firmy Medcom).

Wraz z zastosowaniem rozruchu impulsowego, wprowadzono mikroprocesorowe sterowanie tych jednostek oraz hamowanie elektrodynamiczne. Naprawy główne zostały wykonane przez ZNTK Mińsk Mazowiecki.

W 2008 roku spółka Koleje Mazowieckie zdecydowała się zamówić 10 napraw głównych z modernizacją, podczas której zastosowano silniki prądu przemiennego LKa-450-X6 opracowane przez firmę EMIT z Żychlina. Silniki te zostały zabudowane w starych obudowach, dzięki czemu nie trzeba było zmieniać przekładni głównych. Nowy silnik ma moc 250 kW, cała jednostka 1 MW. Dzięki temu znacząco poprawiono parametry trakcyjne tych jednostek. Przyspieszenie rozruchu (do 40 km/h) zwiększono do blisko 1 m/s², prędkość maksymalną podniesiono do 120 km/h. Modernizacje wykonano w firmach ZNTK Mińsk Mazowiecki oraz NEWAG w Nowym Sączu. Zmodernizowane w ten sposób jednostki oznaczono EN57AKM. W tym samym czasie spółka SKM w Gdyni zleciła przebudowę jednostki EN71 w oparciu o podobne założenia. Modernizację wykonała firma NEWAG, jednostkę zaprezentowano po raz pierwszy na targach TRAKO w Gdańsku w 2009 roku.

Ciekawostki

Przez miłośników kolei jak i kolejarzy nazywana kiblem lub jednostką.

W 1997 roku powstał amatorski symulator komputerowy EN57 o nazwie „Mechanik” jako praca zaliczeniowa dwóch studentów (Aleksandra Madeja i Roberta Kowalskiego) Uniwersytetu Łódzkiego.

Obecnie można pokierować tymi pojazdami w symulatorze MaSzyna EU07-424, a także po ściągnięciu EN57 jako dodatkowego pociągu do gry Microsoft Train Simulator, serii symulatorów Trainz, BVE Trainsim, OpenBVE i innych.

Można także kierować ruchem takich pojazdów na wirtualnych stacjach w programie Kolejarz.

Galeria

• 
  EN57-936
• 
  EN57-1806
• 
  EN57 Kolei Mazowieckich
• 
  Zmodernizowany EN57-2066 na stacji Zabrze
• 
  Wnętrze EN57-1176
• 
  Wnętrze zmodernizowanego EN57-2026

Zobacz też

• Lista zespołów trakcyjnych eksploatowanych w Polsce