68 Pułk Piechoty (II RP)

68 Pułk Piechoty

10 pułk Strzelców Wielkopolskich

Odznaka pamiątkowa 68 pp
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	16 sierpnia
Nadanie sztandaru	1919 i 1928
Rodowód	1 Pułk Rezerwowy Strzelców Wielkopolskich 10 pułk Strzelców Wielkopolskich
Kontynuacja	17 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Ostatni	płk dypl. Adolf Tytus Nykulak
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa pod Przemiarowem (19 VIII 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939) bój pod Górą Świętej Małgorzaty (9–10 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Krotoszyn Września, Jarocin
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	3 Dywizja Strzelców Wielkopolskich 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty

68 Pułk Piechoty (68 pp) – oddział piechoty Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego II RP.

Formowanie pułku i działania wojenne w latach 1919-1920

21 stycznia 1919 w Poznaniu, w koszarach na Jeżycach rozpoczęto formowanie 1 pułku rezerwowego Strzelców Wielkopolskich. Pod tą nazwą brał udział w walkach powstańczych w ramach 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich.

9 marca 1919 z Poznania do Sądowej Wiszni wyjechała kompania ochotnicza pod dowództwem ppor. Jana Ciaciucha. Kompania wzięła udział w wojnie z Ukraińcami. 6 sierpnia 1919 powróciła do Wielkopolski i wcielona została do 9 pułku Strzelców Wielkopolskich.

15 marca 1919 jednostka przemianowana została na 10 pułk Strzelców Wielkopolskich. 5 maja 1919 wymaszerował na front wielkopolski. 22 czerwca 1919 pułk wyjechał koleją z Szubina do Bóbrki w Małopolsce Wschodniej. W nocy z 27 na 28 czerwca pułk rozpoczął natarcie na Brzeżany, które zajął 29 czerwca. 17 lipca oddział zajął Husiatyn i przedmoście na wschodnim brzegu Zbrucza. 19 września 1919 jednostka powróciła do Krotoszyna. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Poznaniu. 1 lutego 1920 jednostka otrzymała nazwę – 68 pułk piechoty. Jednocześnie 3 Dywizja Strzelców Wielkopolskich przemianowana została na 17 Wielkopolską Dywizji Piechoty. W składzie tej dywizji pułk pozostawał do 1939. Następnego dnia pułk wyjechał do Mołodeczna, na front litewsko-białoruski by wziąć udział w wojnie z bolszewikami.

16 sierpnia, na początku Bitwy Warszawskiej, pułk w ciężkich walkach zdobył Nasielsk. 18 grudnia 1920 pułk powrócił do Wielkopolski.

Mapy walk pułku

• 
• 
• 
• 
• 

Kawalerowie Virtuti Militari

Order Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari
kpt. Edward Banaszak	sierż. Franciszek Byczyński	st. szer. Wawrzyn Dyczek
kpr. Stanisław Gawron	st. szer. Ludwik Giszczyński	st. szer. Leopold Gołąbek
kpt. Andrzej Kopa	sierż. Stanisław Kordus	sierż. Kazimierz Lis
ppor. Aleksander Jan Mroczkowski	ś.p. kpr. Włodzimierz Miklaszewski nr 4770	mjr Wincenty Nowaczyński
sierż. Franciszek Paczkowski	szer. Stanisław Świejkowski	ś.p. kpt. Wojciech Wężyk
ś.p. por. Mieczysław Wieczorek	ś.p. chor. Nepomucen Wieczorek

Ponadto 32 oficerom i 67 szeregowych zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych.

Okres międzywojenny

W Jarocinie stacjonował II batalion

7 września 1922 dowódca OK VII, gen. Kazimierz Raszewski pożegnał pułk, który opuścił Poznań i udał się do garnizonu we Wrześni (II batalion piechoty stacjonował od 1933 w Jarocinie). W październiku tego w jednostce przeprowadzona została częściowa demobilizacja. Kadra batalionu zapasowego stacjonowała w Koninie.

6 stycznia 1924 szef Sztabu Generalnego pismem L. 876/Mob. Zmiana terminów przesunięcia oddziałów zarządził przeniesienie magazynów mob. pułku z Konina do Wrześni w terminie od 29 maja do 5 czerwca 1924. W tym samym terminie została zlikwidowana kadra batalionu zapasowego.

W maju 1926 podczas zamachu stanu pułk opowiedział się po stronie rządowej i wziął udział w walkach.

19 maja 1927 Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 16 sierpnia, jako datę święta pułkowego. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę zdobycia Nasielska w 1920 .

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 68 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. Po wprowadzeniu w 1930 nowej organizacji piechoty na stopie pokojowej, pułk szkolił rekrutów dla potrzeb batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza. W pułku zorganizowano też specjalną kompanię dla opóźnionych, która szkoliła rekrutów dla potrzeb całego DOK. Żołnierze ci wcześniej z różnych przyczyn opóźnili swoje stawiennictwo w macierzystej jednostce.

W sierpniu 1939 pułk uczestniczył w manewrach 17 DP w rejonie Iwno-Kostrzyn. W nocy z 22 na 23 sierpnia wszystkie oddziały odwołano do garnizonów, a 24 sierpnia o godz. 4 do dywizji przyszedł rozkaz o rozpoczęciu mobilizacji.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo
dowódca pułku	płk dypl. Adolf Tytus Nykulak
I zastępca dowódcy	ppłk Jan Witold Sokołowski
adiutant	kpt. Aleksander Salwa
starszy lekarz	mjr dr Ryszard Henryk Jawiński
młodszy lekarz	vacat
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Alfons Kubosz
oficer mobilizacyjny	kpt. adm. (piech.) Walenty Stachowicz
z-ca oficera mobilizacyjnego	por. Stanisław Teodor Strupczewski
oficer administracyjno-materiałowy	kpt. Jan Józef Świdowski
oficer gospodarczy	por. int. Feliks Drabczyk
oficer żywnościowy	vacat
oficer taborowy	kpt. Julian Rupert Judziński
kapelmistrz	ppor. adm. (kapelm.) Kazimierz Donaj
dowódca plutonu łączności	por. Władysław Skrzydło
dowódca plutonu pionierów	por. Zygmunt Barciszewski
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. art. Ludwik Głowacki
dowódca plutonu ppanc.	por. Czesław Zygmunt Falak
dowódca oddziału zwiadu	ppor. Rudolf Józef Turber
I batalion
dowódca batalionu	mjr Stanisław Culic
dowódca 1 kompanii	por. Leon Zygarek
dowódca plutonu	ppor. Kazimierz I Nowak
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Czernicki
dowódca 2 kompanii	kpt. dypl. Edmund Ginalski
dowódca plutonu	ppor. Karol Edmund Wojtczak
dowódca plutonu	ppor. Władysław Tadeusz Mossakowski
dowódca 3 kompanii	por. Walerian Chaja
dowódca plutonu	por. Franciszek Hybza
dowódca plutonu	por. Lucjan Adam Gmachowski
dowódca plutonu	ppor. Władysław Łazuta
dowódca 1 kompanii km	kpt. Stanisław Marian Dębicki
dowódca plutonu	por. Marian Feliks Duczmal
dowódca plutonu	chor. Antoni Ciszak
II batalion
dowódca batalionu	ppłk Ignacy Pilwiński
adiutant batalionu	vacat
pomocnik dowódcy batalionu ds. gosp.	kpt. Tadeusz Jan Pściuk
lekarz batalionu	por. lek. Władysław Pabisiak
dowódca 4 kompanii	kpt. Bronisław Magdziarski
dowódca plutonu	ppor. Władysław Stanisław Janowski
dowódca plutonu	ppor. Andrzej Wilhelm Gawliński
dowódca 5 kompanii	kpt. Henryk Bronisław Przędziński
dowódca plutonu	por. Szczepan Langner
dowódca 6 kompanii	kpt. Walenty Fagasiński
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Maksymilian Czerniak
dowódca plutonu	ppor. Witold Karol Antoni Dreier
dowódca 2 kompanii km	por. Kazimierz Bolesław Zaremba
dowódca plutonu	ppor. Jerzy Karol Lewandowski
III batalion
dowódca batalionu	vacat
dowódca 7 kompanii	kpt. Hospod Feliks
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Chechłowski
dowódca 8 kompanii	kpt. Lucjan I Jankowski
dowódca plutonu	ppor. Jan Kazimierz Szybczyński
dowódca 9 kompanii	p o. por. Ignacy Rębiasz
dowódca 3 kompanii km	por. Lech Józef Kantecki
dowódca plutonu	por. Marian Heliodor Wabiszewski
dowódca plutonu	ppor. Marian Ginter
Inne
na kursie	por. Zbigniew Zygmunt Hirschfeld
obwodowy komendant PW nr 68	kpt. adm. (piech.) Jan Nycz
powiatowy komendant PW Września	kpt. adm. (piech.) Łukasz Kowalski
powiatowy komendant PW Konin	kpt. adm. (piech.) Juliusz Fetkowski

Kampania wrześniowa 1939

Początkowo 68 pułk piechoty (bez II batalionu) wraz z II dywizjonem 17 pułku artylerii lekkiej obsadził linię rzeczki Wrześnicy w rejonie Wrześni. Jednak już 1 września 1939 odszedł do miejscowości Staw – Wólka.

2 i 3 września pułk przemieścił się na linii Strzałkowo-Słupca – Ląd – Zagórów – Trabczyn i ostatecznie staje w lesie na zachód od Szetlewa. 4 i 5 września zatrzymał się w Dąbrowice – Częściowe. Jego batalion marszowy został zbombardowany we wsi Wilczna przez lotnictwo niemieckie. Poległo 26 żołnierzy. Następnie pułk odszedł nocnymi marszami w kierunku operacyjnym na Łęczycę. W nocy z 8 na 9 września oddziały pułku doszły bez większych strat w rejon zgrupowania. Po południu pułk wszedł do walki wraz z innymi jednostkami Armii „Poznań” w rejonie Łęczyca – Piątek. Uderzenie gen. Kutrzeby na lewe skrzydło nacierającej armii niemieckiej kompletnie ją zaskoczyło i odrzuciło nieprzyjaciela. Wieczorem pułk zajął wyznaczoną mu jako kierunek natarcia Górę św. Małgorzaty. 10 września pułk kontynuował pościg za nieprzyjacielem. Z marszu zajął Małachowice. 11 września poniósł znaczne straty w wyniku ponawiających się kontruderzeń niemieckich. W nocy z 12 na 13 września na rozkaz gen. Kutrzeby pułk przerwał natarcie i rozpoczął odejście na północny brzeg Bzury, a stamtąd – w ogólnym kierunku operacyjnym na Warszawę. W dniach 17 i 18 września pułk dostał się w okrążenie w rejonie Puszczy Kampinoskiej i poniósł ciężkie straty, głównie od ognia artyleryjskiego i zmasowanych nalotów. 23 września ocalałe elementy pułku (pod dowództwem mjr. Stanisława Culica) przebiły się do Warszawy i zostały włączone do broniących się tam jednostek. Pułk bronił stolicy aż do jej kapitulacji 28 września 1939.

Za bohaterskie czyny w kampanii wrześniowej orderem Virtuti Militari zostało odznaczonych 15 żołnierzy pułku, a 60 otrzymało Krzyż Walecznych.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo
dowódca pułku	płk dypl. piech. Adolf Nykulak
I adiutant	kpt. Lucjan Jankowski
II adiutant	kpt. Aleksander Salwa
oficer informacyjny	por. Zygmunt Barciszewski
oficer łączności	por. Władysław Skrzydło
kwatermistrz	kpt. Julian Ruper Judziński
oficer płatnik	ppor. rez. Franciszek Jaworowski
oficer żywnościowy	ppor. rez. Mieczysław Dylong
naczelny lekarz	por. rez. Lek. Stanisław Jakubowski
kapelan	ks. Jan Jankowski
I batalion
dowódca I batalionu	mjr Stanisław Culic
adiutant batalionu	ppor. rez. Józef Krzywania
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	ppor. rez. Stefan Czarliński
dowódca 2 kompanii strzeleckiej	por. Franciszek Hybza
dowódca 3 kompanii strzeleckiej	kpt. Bronisław Magdziarski
dowódca 1 kompanii ckm	por. Marian Duczmal
II batalion
dowódca II batalionu	ppłk Ignacy Pilwiński
adiutant batalionu	ppor. rez. Antoni Dąbrowski
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. Ignacy Rębiasz
dowódca 5 kompanii strzeleckiej	por. Szczepan Langner
dowódca 6 kompanii strzeleckiej	ppor. Zbigniew Czerniak
dowódca 2 kompanii ckm	ppor. Jerzy Lewandowski
III batalion
dowódca III batalionu	mjr Wojciech Krajewski
adiutant batalionu	ppor. rez. Roman Ignacy Roszak
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	por. Walerian Chaja
dowódca 8 kompanii strzeleckiej	ppor. Jan K. Szybczyński
dowódca 9 kompanii strzeleckiej	ppor. rez. Henryk Rzeźnik
dowódca 3 kompanii ckm	por. Lech Kantecki
pododdziały specjalne
dowódca kompanii gospodarczej	por. rez. Franciszek Podemski
dowódca kompanii przeciwpancernej	por. Czesław Falak
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. Ludwik Głowacki
dowódca kompanii zwiadowców	ppor. Rudolf Turber
dowódca plutonu pionierów	ppor. Zbigniew Chechłowski
dowódca plutonu przeciwgazowego	ppor. Józef Michalak

Symbole pułku

Sztandar

30 grudnia 1918 oddział Wojsk Polskich powiatu poznańskiego zachodniego otrzymał sztandar wykonany przez Zofię Plucińską i Wiktorię Wojciechowską z Lusówka. 1 stycznia 1919 sztandar został poświęcony w kościele św. Marcina w Konarzewie. 9 stycznia 1919 oddział kapitana Kopy złożył przysięgę na sztandar. 23 września 1919 sztandar, jako nieprzepisowy, został przekazany Sekcji Naukowej Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim celem złożenia w muzeum wojskowym. Był to pierwszy sztandar w Armii Wielkopolskiej.

4 lutego 1919 1 pułkowi rezerwowemu Strzelców Wielkopolskich uroczyście wręczono chorągiew ufundowaną przez pp. Wadzyńskich z Poznania, a żołnierze złożyli przysięgę.

28 maja 1928 we Wrześni Prezydent Prezydent RP Ignacy Mościcki wręczył pułkowi chorągiew, ufundowaną przez społeczeństwo powiatów wrzesińskiego, konińskiego, kolskiego i słupeckiego oraz miasta Wrześni. Na płatach chorągwi, wykonanej przez Zakład SS. Magdalenek w Warszawie, umieszczone zostały herby wymienionych miast powiatowych. Uroczystość wręczenia chorągwi połączona została z otwarciem „Domu Żołnierza”, ofiarowanego przez hr. Ponińską. Orzeł sztandaru znajduje się obecnie w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej

Odznaka pamiątkowa

20 stycznia 1930 Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 68 Pułku Piechoty. Odznaka ma kształt tarczy, pokrytej białą emalią ze złoconymi promieniami. Na tarczy czarny krzyż wielkopolski z nałożonym mieczem. Na mieczu znajduje się okrągła granatowo emaliowana tarcza z numerem „68” w otoku złotego wieńca laurowego. Większy wieniec, pokryty zieloną emalią, łączy trzy ramiona krzyża. Odznaka oficerska - dwuczęściowa, wykonana w srebrze, emaliowana. Na rewersie próba srebra, imiennik AN i nazwisko grawera NAGALSKI i SKA.

Strzelcy wrzesińscy

Dowódcy pułku

• kpt. / ppłk Andrzej Kopa (21 I – 17 XII 1919)
• płk Mieczysław Poniatowski (18 XII 1919 – 20 VI 1920)
• kpt. / mjr Wincenty Nowaczyński (21 VI – 22 VII 1920)
• ppłk piech. Juliusz Jan Prymus (p.o. od 23 VII 1920)
• ppłk piech. Rudolf Franciszek Wydra (p.o. 1920)
• por. Edward Banaszak (p.o. 1920)
• mjr / płk Wincenty Nowaczyński (IX 1920 – 29 XI 1927 → dowódca 3 Brygady Ochrony Pogranicza)
• ppłk / płk piech. Tomasz Mazurkiewicz (29 XI 1927 – 1937 → dowódca Pomorskiej Brygady ON)
• płk dypl. piech. Adolf Tytus Nykulak

Zastępcy dowódcy pułku

• ppłk piech. Wincenty Rutkiewicz (10 VII 1922 – IV 1924 → zastępca dowódcy 57 pp)
• ppłk piech. Stefan Wyspiański (IV 1924 – 1925)
• ppłk piech. Władysław Koczorowski (od 11 X 1926)
• ppłk SG Witold Stankiewicz (5 VII 1927 – 5 XI 1928 → zastępca dowódcy 50 pp)
• ppłk dypl. Franciszek I Grabowski (XI 1928 – VI 1930)
• mjr dypl. Władysław Krogulski (VI 1930 – X 1932)
• ppłk dypl. Adam Tadeusz Nadachowski (od 20 XI 1932)
• ppłk piech. Jan Witold Sokołowski (do VIII 1939 → zastępca dowódcy OZ 17 DP)

Żołnierze 68 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Badura Wincenty	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna	Charków
Bielawski Konstanty	porucznik rez.	student		Katyń
Dobrogowski Tadeusz	ppor. rez.	nauczyciel	Szkoła w Swarzędzu	Katyń
Fetkowski Juliusz Karol	kapitan	żołnierz zawodowy	powiatowy komendant PW Konin	Charków
Hejnowicz Mieczysław	ppor. rez.		właściciel młyna	Katyń
Jerzykiewicz Tadeusz	ppor. rez.			Charków
Kluczyński Wawrzyniec	ppor. rez.	prawnik		Katyń
Małolepszy Franciszek	ppor. rez.			Charków
Matuszewski Kazimierz	ppor. rez.	leśnik, mgr		Katyń
Purolczak Kazimierz	por. rez.	nauczyciel	Szkoła w Gruszczycach	Katyń
Romanowicz Michał	ppor. rez.			Katyń
Rudner Władysław	ppor. rez.			Katyń
Rybarczyk Stefan	ppor. rez.	nauczyciel	kier. szkoły w Gosławicach	Charków
Rynglewski Jan	ppor. rez.	nauczyciel	Szkoła w Czarnkowie	Katyń
Spes Piotr Kazimierz	por. w st. sp			Katyń
Wituła Józef	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Nowej Wsi Podgórnej	Katyń
Wojtczak Karol Edmund	ppor.	żołnierz zawodowy		Katyń
Wolniewicz Józef	ppor. rez.	handlowiec		Katyń
Siemiątkowski Kazimierz	ppor. rez.	prokurent	Bank Rolny w Poznaniu	Charków
Tyborowski Zygmunt	ppor. rez.	lekarz		Charków
Rozwadowski Władysław				BLK

Upamiętnienie

Tradycje pułku kultywuje 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego.

We Wrześni, miejscu stacjonowania pułku w latach 1922–1939, jednostkę upamiętnia:

• pomnik 68 Pułku Piechoty (1974),
• zbiorowa mogiła powstańców wielkopolskich poświęcona również żołnierzom 68 Pułku Piechoty,
• ulica 68 Pułku Piechoty (położona między ul. generała Tadeusza Kutrzeby i ul. Powstańców Wielkopolskich),
• ulica majora Stanisława Culica (położona między ul. generała Tadeusza Kutrzeby i ul. Powstańców Wielkopolskich),
• Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1, której pułk jest patronem od 27 września 1988,
• granitowa tablica pamiątkowa przy głównym wejściu do budynku Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 1, upamiętniająca nadanie szkole imienia,
• Grupa Rekonstrukcji Historycznej 68 Pułku Piechoty – sekcja historyczna działająca we Wrzesińskim Ośrodku Kultury.

W innych miejscowościach:

• w Sochaczewie-Trojanowie pomnik na cmentarzu wojennym żołnierzy poległych w Bitwie nad Bzurą.

• 
  Tablica w kościele garnizonowym w Londynie
• 
  Pomnik 68 pułku piechoty we Wrześni
• 
  Zbiorowa mogiła powstańców wielkopolskich na Cmentarzu Farnym we Wrześni poświęcona również żołnierzom 68 pułku piechoty
• 
  Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 im. 68 Wrzesińskiego pułku piechoty
• 
  Pomnik żołnierzy 68 pułku piechoty z Wrześni na cmentarzu wojennym w Sochaczewie-Trojanowie

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Kazimierz Plasota: Zarys historji wojennej 68-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Paweł Janicki: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 17 Dywizja Piechoty Legionów. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017. ISBN 978-83-7945-609-3.

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935 - 1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].