Przejdź do zawartości

Gustaw Holoubek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MarcinEB (dyskusja | edycje) o 19:29, 19 lis 2011. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
{{{imię i nazwisko}}}
ilustracja
Data urodzenia

21 kwietnia 1923

Data śmierci

6 marca 2008

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski LudowejMedal Komisji Edukacji Narodowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal „Pro Memoria” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Multimedia w Wikimedia Commons
Tadeusz Konwicki i Gustaw Holoubek, Teatr Ateneum, Warszawa, 5 listopada 2005
Andrzej Wajda, Lech Kaczyński i Gustaw Holoubek, Pałac Prezydencki, Warszawa, 29 marca 2006
Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd
Nagrobek Gustawa Holoubka na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 23 kwietnia 2010
Ławeczka-pomnik Gustawa Holoubka w Międzyzdrojach

Gustaw Teofil Holoubek (ur. 21 kwietnia 1923 w Krakowie, zm. 6 marca 2008 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser i dyrektor teatrów, pedagog, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm PRL VII i VIII kadencji, senator I kadencji.

Życiorys

Był jedynym dzieckiem Czecha, który osiedlił się w Polsce po I wojnie światowej, żeniąc się z owdowiałą Polką z Krakowa.

W 1939 na ochotnika zaciągnął się do wojska i uczestniczył w kampanii wrześniowej. Był jeńcem w obozach w Magdeburgu i Toruniu. Został zwolniony w 1940, wcześniej w niewoli zachorował na gruźlicę. Do 1945 pracował w krakowskiej gazowni.

Po wojnie, w 1947 ukończył studia w krakowskim Państwowym Studiu Dramatycznym (przekształconym później w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną). Wcześniej uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie.

Działalność artystyczna

W teatrze zadebiutował 1 marca 1947 rolą Charysa w Odysie u Feaków Stefana Flukowskiego w Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1949-1956 pracował jako kierownik artystyczny, reżyser i aktor Teatru Śląskiego w Katowicach.

W trakcie swojej kariery teatralnej zagrał m.in. rolę tytułową w Fantazym Juliusza Słowackiego we własnej reżyserii (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, 1955), sędziego Custa w Trądzie w pałacu sprawiedliwości Ugo Bettiego w reż. Marii Wiercińskiej (Scena Kameralna Teatru Polskiego w Warszawie, 1958), Goetza w Diable i Panu Bogu Jean-Paula Sartre'a w reż. Ludwika René (Teatr Dramatyczny w Warszawie, 1960), Skrzypka w Rzeźni Sławomira Mrożka (1975), tytułową w Królu Learze Williama Szekspira (1977, oba przedstawienia w reż. Jerzego Jarockiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie). W 1989 wystąpił w przedstawieniu Mała Apokalipsa na podstawie powieści swego przyjaciela, Tadeusza Konwickiego, wyreżyserowanym przez Krzysztofa Zaleskiego (Teatr Ateneum w Warszawie).

Był Gustawem-Konradem w Dziadach Adama Mickiewicza, inscenizowanych w 1967 przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym. Zdjęcie tego przedstawienia z afisza przez władze przyczyniło się do wybuchu demonstracji studenckich i zapoczątkowało wydarzenia Marca 1968. Kreacja Gustawa Holoubka, odtwórcy głównej roli, wpłynęła na wymowę widowiska i oddźwięk społeczny przedstawienia. W 1981 zagrał rolę Superiusza w Pieszo Sławomira Mrożka, w reżyserii Jerzego Jarockiego. Zaprotestowała wówczas m.in. grupa wojskowych, publikując list w "Żołnierzu Wolności".

Zagrał w prawie stu przedstawieniach Teatru Telewizji, współpracując z wieloma polskimi reżyserami, m.in. Adamem Hanuszkiewiczem, Zygmuntem Hübnerem, Andrzejem Łapickim, Olgą Lipińską, Jerzym Gruzą, Janem Englertem, Andrzejem Wajdą i Krzysztofem Kieślowskim. Jako reżyser przeniósł na ekran Teatru Telewizji m.in. Fantazego (1971) i Kordiana Juliusza Słowackiego (1980), Hamleta Williama Szekspira (1974), Na dnie Maksima Gorkiego (1994), Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego (1999) i Króla Edypa Sofoklesa (2005).

Był wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie. Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Teatru Dramatycznego w Warszawie. Został odwołany w styczniu 1983 z powodu konfliktu z ówczesnymi władzami.

W filmie zadebiutował rolą Feliksa Dzierżyńskiego w Żołnierzu zwycięstwa w reż. Wandy Jakubowskiej (1953). Łącznie zagrał ok. 50 ról. Wystąpił w kilku filmach Wojciecha Jerzego Hasa: Pętli, Pożegnaniach, Rękopisie znalezionym w Saragossie i Sanatorium pod Klepsydrą. Zagrał także w Prawie i pięści Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, Klubie profesora Tutki Andrzeja Kondratiuka, Marysi i Napoleonie Leonarda Buczkowskiego, Jak daleko stąd, jak blisko i Lawie Tadeusza Konwickiego. Był reżyserem noweli filmowej Czas przybliża, czas oddala, będącej pierwszą częścią cyklu Spóźnieni przechodnie, a także reżyserem i scenarzystą filmu Mazepa, zrealizowanego na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.

Działalność polityczna i społeczna

W 1976 i 1980 uzyskiwał mandat posła na Sejm PRL. W 1976 wybrany na posła do Sejmu PRL z listy Frontu Jedności Narodu[1]. W 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, zrzekł się mandatu. W latach 1989-1991 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego (w trakcie kadencji przeszedł do Unii Demokratycznej). Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie ds. Kultury przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej Lechu Wałęsie.

Od 1994 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Współpracował z miesięcznikiem psychologicznym "Charaktery".

Życie prywatne

Był mężem aktorek Danuty Kwiatkowskiej i Marii Wachowiak[2], a od 1973 Magdaleny Zawadzkiej. Miał troje dzieci: Ewę, Magdalenę i Jana Holoubka, operatora filmowego.

Przez wiele lat kibicował klubowi piłkarskiemu Cracovia[3].

Zmarł 6 marca 2008. Został pochowany 12 marca na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za wybitne osiągnięcia w pracy artystycznej i dydaktycznej[4][5].

Dokonania artystyczne

Teatr

Teatr Telewizji

Filmografia

Książki

Odznaczenia i wyróżnienia

  1. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 marca 1976 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 21 marca 1976 r. (M.P. z 1976 r. nr 11, poz. 52)
  2. ↑ Gustaw Holoubek w film.onet.pl
  3. ↑ Na grandę czyli przez płot na stadion Cracovii. gazeta.pl, 20 czerwca 2007.
  4. ↑ a b M.P. z 2008 r. nr 72, poz. 653
  5. ↑ a b Gustaw Holoubek odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego. prezydent.pl, 12 marca 2008.
  6. ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1458
  7. ↑ M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 307 – pkt 3.
  8. ↑ M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445 – pkt 1.
  9. ↑ Odznaczenia dla zasłużonych pracowników Teatru Ateneum. prezydent.pl, 31 marca 2003.

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  • Maria Czanerle, Gustaw Holoubek. Notatki o aktorze myślącym (Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1972)
  • Gustaw Holoubek (album na 50-lecie pracy twórczej; red. Ewa Natorska, Teatr Ateneum 1997, ISBN 83-908914-0-9)
  • Gustaw Holoubek czyta "Doktora Faustusa" Tomasza Manna (zawiera m.in. sylwetkę aktora; Biblioteka "Gazety Wyborczej" 2007, ISBN 978-83-60225-77-6; seria: "Mistrzowie słowa")
  • Małgorzata Terlecka-Reksnis, Holoubek – rozmowy (Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-753-8)

Szablon:Bibliografia stop

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gustaw_Holoubek&oldid=28752494”