Paul Dirac
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 8 sierpnia 1902 Bristol | |
Data i miejsce śmierci | 20 października 1984 Tallahassee | |
Zawód, zajęcie | fizyk | |
Narodowość | Anglik | |
Alma Mater | University of Bristol, University of Cambridge | |
Odznaczenia | ||
Medal Copleya |
Paul Adrien Maurice Dirac (IPA: [dɪˈræk], ur. 8 sierpnia 1902 w Bristolu, zm. 20 października 1984 w Tallahassee) – brytyjski fizyk teoretyk.
Jeden z twórców mechaniki kwantowej i elektrodynamiki kwantowej, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizyki w roku 1933 za wkład w rozwój mechaniki kwantowej[1].
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował w St John’s College na Uniwersytecie Cambridge[2]. Od 1932 roku profesor Uniwersytetu w Cambridge, a od 1953 roku Uniwersytetu w Oksfordzie. Od 1930 członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie Royal Society.
W 1933 roku został uhonorowany wraz z Erwinem Schrödingerem Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie nowych, płodnych aspektów teorii atomów i ich zastosowanie.
Paul Dirac zmarł w wieku 82 lat w stolicy stanu Floryda, Tallahassee.
Dla uczczenia pamięci P. A. M. Diraca od 1985 corocznie w jubileusz jego urodzin Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics w Trieście przyznaje medal Diraca.
Wkład w rozwój fizyki[edytuj | edytuj kod]
Najważniejszym wkładem Paula A. M. Diraca w rozwój mechaniki kwantowej jest odkryte przez niego w 1928 roku równanie falowe opisujące elektron w sposób relatywistycznie niezmienniczy. Dzisiaj znane jest ono jako równanie Diraca. Równanie to pozwoliło mu na przewidzenie istnienia pozytonu – antycząstki elektronu, które zostało potwierdzone w 1932 roku przez Carla Andersona. Równanie Diraca pozwoliło także na wyjaśnienie pochodzenia spinu elektronu.
W 1926 roku opracował niezależnie od Enrico Fermiego statystykę (fermionów) cząstek o spinie 1/2 (tzw. Statystyka Fermiego-Diraca).
W 1930 została wydana jego najbardziej znana książka The Principles of Quantum Mechanics (Podstawy mechaniki kwantowej). Zawierała ona pierwszy systematyczny wykład teorii operatorów liniowych jako uogólnienia formalizmów wprowadzonych przez Erwina Schrödingera i Wernera Heisenberga. W książce tej Dirac wprowadził także zapis wektorów ket i bra, stosowany dzisiaj powszechnie w fizyce.
Wysunął on hipotezę, że pusta przestrzeń stanowi ocean nieskończenie wielu cząstek. „Krople” tego oceanu wyskakujące ponad powierzchnię to cząstki fizyczne, natomiast „bąbelki” próżni pod powierzchnią to antycząstki. Z tego powodu uznaje się go za odkrywcę antymaterii. Hipoteza ta okazała się nieprawdziwa, gdyż nie przewidywała istnienia cząstek niepodlegających zakazowi Pauliego.
Poglądy religijne[edytuj | edytuj kod]
Dirac powiedział kiedyś: „Bóg użył pięknej matematyki do stworzenia świata.” Heisenberg wspominał przyjacielską rozmowę wśród młodych uczestników w 1927 Konferencji Solvaya na temat Einsteina i Plancka poglądów na religię. Wzięli w niej udział Wolfgang Pauli, Dirac i Heisenberg. Wkładem Diraca była krytyka politycznej manipulacji dokonywanej przez zorganizowane religie. Bohr docenił jej przejrzystość, gdy Heisenberg mu później o niej opowiedział. Między innymi Dirac powiedział:
![]() |
Heisenberg miał tolerancyjny punkt widzenia. Natomiast Pauli, który wychowany był jako katolik, ale szybko rozstał się z Kościołem, nie zabierał głosu poza kilkoma uwagami, ale w końcu, kiedy zapytano go o opinię, odpowiedział półżartem: „Cóż, jak widać nasz przyjaciel Dirac ma swoją religię, a jej pierwsze przykazanie brzmi 'Bóg nie istnieje, a Paul Dirac jest Jego prorokiem'.” Wtedy wszyscy się roześmiali, łącznie z Dirakiem[3].
Od 1961 był członkiem Papieskiej Akademii Nauk[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- statystyka Fermiego-Diraca
- równanie Diraca
- delta Diraca
- Gabriel Andrew Dirac
- Dirac (falkowy kodek obrazu)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paul M. Dirac. Theory of electrons and positrons. , 1933-12-12. [dostęp 2012-01-28].
- ↑ Farmelo 2009 ↓, s. 53-54.
- ↑ [Werner Heisenberg, Physics and Beyond: spotkania i rozmowy]
- ↑ Carlo Rubbia: Paul Dirac (ang.). Pontificia accademia delle scienze. [dostęp 2015-10-10].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Beata Tarnowska (red.), Nagrody Nobla (Leksykon PWN), Warszawa 2001, ISBN 83-01-13393-7 .
- Graham Farmelo , The Strangest Man: The Hidden Life of Paul Dirac, Quantum Genius, Faber & Faber, 2009, ISBN 978-0-571-25007-3 (ang.).
- Werner Heisenberg, Physics and Beyond, New York: Harper & Row, 1972, ISBN 0-06-131622-9 (ang.).