Najstarsze lokacje miast w Polsce na prawie niemieckim: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Uwzględnienie miasta zgodnie z prawem Magdeburskie |
Porawa |
||
Linia 64: | Linia 64: | ||
* [[1276]] – [[Bolków]]<ref group="uwaga">Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1276 r.</ref><ref>O. Czerner, J. Rozpędowski, ''Bolków i Świny'', Wrocław 1960, s. 9.</ref>, [[Gliwice]]<ref group="uwaga">Lokacja nastąpiła przed 1276 r.</ref><ref>J. Drabina, ''Historia miast śląskich w średniowieczu'', Kraków 2000, s. 310.</ref>, [[Pajęczno]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.pajeczno.pl/?c=mdTresc-cmPokaz-305 | tytuł = Rys historyczny Pajęczna | opublikowany = Urząd Miasta i Gminy Pajęczno | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Siewierz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.siewierz.pl/siewierz/3/strona/4/ | tytuł = Historia miasta i gminy Siewierz | opublikowany = Miasto i Gmina Siewierz | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref> |
* [[1276]] – [[Bolków]]<ref group="uwaga">Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1276 r.</ref><ref>O. Czerner, J. Rozpędowski, ''Bolków i Świny'', Wrocław 1960, s. 9.</ref>, [[Gliwice]]<ref group="uwaga">Lokacja nastąpiła przed 1276 r.</ref><ref>J. Drabina, ''Historia miast śląskich w średniowieczu'', Kraków 2000, s. 310.</ref>, [[Pajęczno]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.pajeczno.pl/?c=mdTresc-cmPokaz-305 | tytuł = Rys historyczny Pajęczna | opublikowany = Urząd Miasta i Gminy Pajęczno | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Siewierz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.siewierz.pl/siewierz/3/strona/4/ | tytuł = Historia miasta i gminy Siewierz | opublikowany = Miasto i Gmina Siewierz | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref> |
||
* [[1277]] – [[Kęty]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.muzeum.kety.pl/historia-ket | tytuł = Historia miasta Kęty | opublikowany = Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref> |
* [[1277]] – [[Kęty]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.muzeum.kety.pl/historia-ket | tytuł = Historia miasta Kęty | opublikowany = Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref> |
||
* [[1278]] – [[Gostyń]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.zycie-gostynia.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=17&Itemid=47 | tytuł = Historia miasta Gostyń | opublikowany = zycie-gostynia.pl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Wojnicz]]<ref group="uwaga">Dokładna data roczna nadania praw miejskich miastu nie jest znana. W 1278 r. pojawiają się jednak pierwsze wzmianki na temat Wojnicza jako miasta. |
* [[1278]] – [[Gostyń]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.zycie-gostynia.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=17&Itemid=47 | tytuł = Historia miasta Gostyń | opublikowany = zycie-gostynia.pl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Wojnicz]]<ref group="uwaga">Dokładna data roczna nadania praw miejskich miastu nie jest znana. W 1278 r. pojawiają się jednak pierwsze wzmianki na temat Wojnicza jako miasta.</ref> |
||
* [[1279]] – [[Nowe Brzesko]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/nowe-brzesko/3,historia-miejscowosci/ | tytuł = Historia miejscowości Nowe Brzesko | opublikowany = wirtualny sztetl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Prudnik]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/prudnik/3,historia-miejscowosci/ | tytuł = Historia miejscowości Prudnik | opublikowany = wirtualny sztetl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Świebodzice]]<ref group="uwaga">Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu Henryka Probusa wystawionego 23 stycznia 1279 r.</ref><ref>''Świebodzice. Zarys monografii miasta'', pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Świebodzice 2001, s. 45.</ref> |
* [[1279]] – [[Nowe Brzesko]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/nowe-brzesko/3,historia-miejscowosci/ | tytuł = Historia miejscowości Nowe Brzesko | opublikowany = wirtualny sztetl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Prudnik]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/prudnik/3,historia-miejscowosci/ | tytuł = Historia miejscowości Prudnik | opublikowany = wirtualny sztetl | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Świebodzice]]<ref group="uwaga">Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu Henryka Probusa wystawionego 23 stycznia 1279 r.</ref><ref>''Świebodzice. Zarys monografii miasta'', pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Świebodzice 2001, s. 45.</ref> |
||
* [[1280]] – [[Przemków]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://grazka08.republika.pl | tytuł = Szkice z dziejów miasta Przemków | opublikowany = Historia Przemkowa | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Rogoźno]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://rogozno.pl/pl/rada-miejska.html | tytuł = Historia Rogoźna | opublikowany = Oficjalna strona rady gminy Rogoźno | język = pl | data dostępu = 2014-05-04}}</ref> |
* [[1280]] – [[Przemków]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://grazka08.republika.pl | tytuł = Szkice z dziejów miasta Przemków | opublikowany = Historia Przemkowa | język = pl | data dostępu = 2014-05-05}}</ref>, [[Rogoźno]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://rogozno.pl/pl/rada-miejska.html | tytuł = Historia Rogoźna | opublikowany = Oficjalna strona rady gminy Rogoźno | język = pl | data dostępu = 2014-05-04}}</ref> |
Wersja z 23:47, 20 kwi 2017
Lokacje na prawie niemieckim, polegające na organizacji i zabudowie miast nowego typu, to najbardziej charakterystyczne i najważniejsze zjawisko w historii gospodarczej i społecznej ziem polskich XIII wieku[1][2][3].
Inicjatywa lokacyjna należała do władcy (księcia zwierzchniego, króla) oraz rycerzy i duchowieństwa. Pierwszej lokacji dokonał w 1211 r. książę śląski Henryk Brodaty udzielając Złotoryi przywileju korzystania z prawa nadanego w 1188 r. mieszczanom magdeburskim[4].
Poniższa lista przedstawia najstarsze miasta Polski pod względem prawnym, czyli roku uzyskania przez nie praw miejskich.
Miasta lokowane w XIII w. w księstwach piastowskich i na Pomorzu Gdańskim
W XIII w. lokowano w księstwach rządzonych przez dynastów piastowskich oraz na Pomorzu Gdańskim 230 miast. Na Śląsku 128 (101 lokacji książęcych, 21 kościelnych, 6 rycerskich), w Wielkopolsce 38 (24 lokacje książęce, 6 kościelnych, 8 rycerskich), w Małopolsce 29 (11 lokacji książęcych, 17 kościelnych, 1 rycerska), w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej 17 (13 lokacji książęcych, 4 kościelne), na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej 9 (5 lokacji książęcych, 4 kościelne), na Pomorzu Gdańskim 5 (4 lokacje książęce, 1 kościelna) i na Mazowszu 4 (2 lokacje książęce i 2 kościelne)[5]
- przed 1211 – Złotoryja[a][6]
- 1214 – Wleń[7]
- przed 1217 – Lwówek Śląski[8], Opole[b][9], Racibórz[c][10]
- 1217 – Leśnica[5]
- 1221 – Sobótka[11]
- 1223 – Cieszyn[d][e][12], Nysa[f][13], Środa Śląska[g][5][14], Ujazd[15]
- 1225 – Biała[5]
- przed 1226 – Krosno Odrzańskie[h][5][16]
- 1226 – Wrocław[i][17]
- przed 1228 – Świebodzice[5]
- 1228 – Byczyna[18]
- przed 1231 – Śródka[5]
- 1231 – Strzelno[j][19]
- przed 1232 Głuchołazy[k][5][20]
- 1233 – Nowogrodziec[l][21]
- 1234 – Oława[m][22]
- 1236 – Gdańsk[23]
- 1237 – Płock[24]
- 1237/1238 – Inowrocław[n][25]
- 1238 – Nowogród Bobrzański[26]
- 1239 – Dobrzyń nad Wisłą[27], Iłża[28]
- 1241–1244 Koziniec[o][29]
- 1242 – Strzegom[p][30]
- przed 1243 Sandomierz[5]
- 1243 – Gniezno[q][31]
- 1244 – Sulęcin[r][32], Kłobuck(?)[s][33]
- 1245 – Milicz[t][34], Człopa[35]
- przed 1248 – Międzyrzecz[u][36]
- 1249 – Lubiąż[v][37], Namysłów[w][38]
- 1250 – Brzeg[39], Brześć Kujawski[x][40], Grodków[y][41], Lewin Brzeski[z][42], Trzebnica[aa][43],
- 1251 – Bolesławiec[ab][44], Chełmża[ac][45], Kostrzyn[46]
- 1252 – Cerekwica[ad][43], Radziejów[ae][47], Wiązów[af][43], Zawonia[ag][48].
- 1253 – Bochnia[ah][49], Głogów[50], Kluczbork[ai][43], Oleśnica[51], Poznań[aj][52], Śrem[ak][53], Przyłęk[al][am][29][54], Ziębice[an][55], Żmigród[ao][43]
- 1253–1255 Legnica[56]
- 1254 – Bytom[57], Paczków[ap][58]
- 1255 – Kłecko[aq][59], Sieradz[ar][60], Warta[as][61], Włocławek[62]
- 1257 – Biecz[63], Jarocin[64], Kraków[at][65][66][67][68][69][70][71], Pobiedziska[72], Pyzdry[73], Wodzisław Śląski[au][74]
- 1259 – Ścinawa[75]
- 1260 – Pyskowice[76], Szprotawa[77], Tczew[78], Żagań[av][77], Żary[79]
- 1261 – Wołczyn[aw][43]
- 1262 – Czeladź[80], Kcynia[81]
- 1263 – Wrocław-Nowe Miasto[ax][43], Żnin[82]
- 1264 – Połaniec[83], Skaryszew[84]
- 1265 – Krzanowice[85]
- 1266 – Bierutów[ay][86], Dzierżoniów[az][87], Radomsko[88]
- 1267 – Łęczyca[89], Skała[90], Świdnica[ba][91]
- przed 1268 – Kalisz[bb][92][93]
- 1268 – Byczyna[bc][18], Gniewkowo[94], Grodków[bd][95], Koprzywnica[be][96]
- 1270 – Woźniki[97]
- 1271 – Jędrzejów[98], Skorogoszcz[99]
- 1272 – Oświęcim[100], Żory[101]
- 1273 – Wolbórz[102], Wschowa[bf][103], Stary Sącz[104]
- 1275 – Głubczyce[105], Jawor[bg][106], Krapkowice[107] Olesno[bh][108]
- 1276 – Bolków[bi][109], Gliwice[bj][110], Pajęczno[111], Siewierz[112]
- 1277 – Kęty[113]
- 1278 – Gostyń[114], Wojnicz[bk]
- 1279 – Nowe Brzesko[115], Prudnik[116], Świebodzice[bl][117]
- 1280 – Przemków[118], Rogoźno[119]
- 1282 – Niemcza[bm][120], Opatów[121], Wieluń[122]
- 1283 – Kępno[123], Niemodlin[bn][124], Ostrzeszów[bo][125], Pleszew[126], Żerków[127]
- 1285 – Głogówek[bp][128], Wołów[bq][129]
- przed 1286 – Strzelce Krajeńskie[130]
- 1286 – Sławków[131]
- 1287 – Busko-Zdrój[132], Prusice[br][133], Ząbkowice Śląskie[bs][134]
- przed 1288 – Zgierz[135]
- 1288 – Chojnów[bt][136], Jelenia Góra[bu][137]
- 1289 – Kościan[138], Koźle[bv][139],
- przed 1290 – Krobia[140]
- 1290 – Miechów[141], Góra[bw][142], Słupca[143], Strzelce Opolskie[144], Uniejów[145], Wąsosz[bx][142], Wieliczka[146]
- 1291 – Lubomierz[by][147], Piotrków Trybunalski[148], Polkowice[bz][142]
- 1292 – Kamienna Góra[149], Lubawka[150], Nowy Sącz[151], Strzelin[152], Zator[ca][153]
- 1293 – Konin[154], Twardogóra[142]
- 1294 – Gorzów Śląski[155]
- 1295 – Janowiec Wielkopolski[156], Lubin[cb][157], Nowe Miasteczko[cc][142], Skwierzyna[158], Szadek[cd][159], Świerzawa[ce][160]
- przed 1296 – Sulejów[161]
- 1296 – Baborów[162]
- 1297 – Kąty Wrocławskie[cf][163]
- 1298 – Łowicz[164]
- 1299 – Nakło nad Notecią[165], Olkusz[166]
- 1300 – Bardo[cg][167], Lubliniec[168], Sulechów[ch][142], Warszawa[169]
Miasta lokowane w XIII w. znajdujące się obecnie w Polsce
- 1233 – Chełmno[170], Kwidzyn[ci][171], Toruń[cj][172]
- przed 1234 – Banie[ck][173]
- 1234–1239 – Radzyń Chełmiński[174]
- 1235 – Gubin[175]
- 1243 – Stargard[176], Szczecin[cl][177]
- 1246 – Elbląg[cm][178]
- 1253–1255 – Zawidów[cn][179]
- 1254 – Braniewo[co][180], Gryfino[cp][181]
- 1255 – Chojna[182], Kołobrzeg[cq][183]
- 1257 – Gorzów Wielkopolski[184]
- 1260 – Dąbie[cr][185], Police[186]
- 1262 – Gryfice[187]
- 1263 – Pyrzyce[188]
- 1265 – Słupsk[189]
- 1266 – Koszalin[190]
- 1268 – Goleniów[191], Lubań[cs][192], Sulików[ct][193]
- 1270 – Myślibórz[194]
- 1274 – Kamień Pomorski[195]
- 1275 – Kłodzko[cu][196], Kowalewo Pomorskie[197]
- 1277 – Płoty[198], Trzebiatów[199]
- 1278 – Barlinek[200], Maszewo[201], Wolin[202]
- 1281 – Trzcińsko-Zdrój[203]
- 1283 – Lubsko[204]
- 1284 – Choszczno[205]
- 1286 – Malbork[206]
- 1288 – Resko[207]
- 1290 – Pełczyce[208]
- 1291 – Grudziądz[209]
- 1293 – Kisielice[210]
- 1295 – Łobez[211], Nowe Warpno[cv][212]
- 1296 – Świdwin[213]
- 1297 – Drawsko Pomorskie[214], Pasłęk[215]
- 1298 – Brodnica[cw][216]
- 1299 – Białogard[217]
Zobacz też
- dawne miasta Polski w zestawieniu alfabetycznym
- dawne osiedla w Polsce
- lokacja Krakowa
- miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich
- nadania praw miejskich w Polsce po 1900
- Polska w okresie rozbicia dzielnicowego
- ↑ Data otrzymania pouczenia prawnego z Magdeburga.
- ↑ Pierwsza wzmianka o prawach hospites lokowanych w mieście pochodzi z 1217 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o prawach hospites lokowanych mieście pochodzi z 1217 r.
- ↑ Miasto lokowano przed 1223 rokiem; w dokumencie dla klasztoru norbertanek z Rybnika wymieniono przedmieście Cieszyna, z czego wnioskuje się, że miasto już w tym czasie istniało.
- ↑ Część badaczy datuje lokację miasta na okres przed 1263 r. zob. J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 188. W starszej literaturze kładziono lokację Cieszyna na lata 1217–1236; F. Popiołek, Dzieje Cieszyna, Cieszyn 1916 – cyt. za: I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 31.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1223.
- ↑ W 1235 r. otrzymano z Halle wykładnię prawa magdeburskiego, w której zwracano się do mieszkańców jako do mieszczan w Nowym Targu.
- ↑ Ograniczone prawo miejskie. Pełne prawo magdeburskie dopiero w 1317.
- ↑ Wrocław otrzymywał przywileje lokacyjne dwu lub trzykrotnie, przy czym daty tych lokacji nie są pewne i są dyskutowane przez historyków: po raz pierwszy przez Henryka Brodatego w roku 1226 (lub 1214, bowiem w dokumencie księcia z tego roku wymieniany jest sołtys wrocławski Godinus, co wskazuje, że była to gmina już miejska); prawdopodobnie pomiędzy majem 1241 a marcem 1242 Bolesław II Rogatka rozszerzył znacznie obszar lokowanego miasta; w 1261 książęta Henryk III Biały i Władysław wrocławski nadali miastu prawo magdeburskie.
- ↑ Data bardzo prawdopodobna, dokument lokacyjny nie zachował się.
- ↑ Na prawie flamandzkim.
- ↑ Prawo miejskie lwóweckie.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1234 r.
- ↑ Książę Kazimierz, syn Konrada mazowieckiego, otrzymał Kujawy jako wydzieloną przez ojca dzielnicę, obierając Inowrocław na jej stolicę. Między 1237 a 1238 r. lokował tam miasto na prawie magdeburskim.
- ↑ Miasto stało się ponownie wsią w latach 1282–1288 przegrywając konkurencję z lepiej położonymi Ząbkowicami Śląskimi.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu księżnej Anny, wdowy po Henryku Pobożnym z 1242 r.
- ↑ Lokacja przed tą datą.
- ↑ W dokumencie z 1244 określany jako civitas.
- ↑ Data wątpliwa; bardziej prawdopodobne, że miasto otrzymało prawa miejskie dopiero w 1339 lub 1344.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1253 r.
- ↑ Miasto lokowano pomiędzy 1230 r., a 1248 r.
- ↑ Lubiąż utracił prawa miejskie w 1844 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1249 r.
- ↑ Prawa miejskie otrzymał zapewne przed tą datą.
- ↑ Miasto lokował przed 1250 r. Mroczek z Pogorzeli. Ponowna lokacja książęca nastąpiła w 1268.
- ↑ Prawa miejskie nadane między 1240 a 1250 przez Bogusza z Pogorzeli. Rozwój miasta datowany dopiero od kolejnej lokacji w 1333.
- ↑ Dokument lokacyjny wystawił 1 lutego 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1251 r.
- ↑ Lokację miasta kładzie się na okres przed 1251 rokiem.
- ↑ Zezwolenie na lokację wydał 12 marca 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały. Miasto szybko upadło.
- ↑ Miasto lokowane przez księcia kujawskiego i łęczyckiego Kazimierza.
- ↑ Zezwolenie na lokację wydał w 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały. Dokument lokacyjny wzorowany na Nysie wystawił w 1252 r. biskup wrocławski Tomasz II.
- ↑ Zezwolenie na lokację wydał książę Henryk III Biały. Miasto wkrótce upadło.
- ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego.
- ↑ Zezwolenie na lokację wydał 26 lutego 1253 r. książę wrocławski Henryk III biały.
- ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia wielkopolskiego Przemysła I.
- ↑ Wydanie przywileju lokacyjnego przez książąt wielkopolskich: Przemysła I i Bolesława Pobożnego. W 1393 miasto otrzymało prawo magdeburskie i zostało przeniesione na obecną lokalizację na mocy przywileju Władyslawa II Jagiełły.
- ↑ W 1253 r. wzmiankowany jest wójt.
- ↑ Miasto stało się ponownie wsią najpóźniej w 1296 r. przegrywając konkurencję z lepiej położonymi Ząbkowicami Śląskimi.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1253 roku.
- ↑ Zezwolenie na lokację na wzór Złotoryi i Lwówka Śląskiego wystawił 15 maja 1253 roku książę wrocławski Henryk III Biały.
- ↑ Dokument fundacyjny wystawił biskup wrocławski Tomasz I.
- ↑ Lokacja książęca, istnieje jednak podejrzenie, że jest to falsyfikat.
- ↑ Data pierwszej wzmianki o mieszczanach sieradzkich.
- ↑ Przywilej lokacyjny księcia kujawskiego i łęczyckiego Kazimierza.
- ↑ W literaturze toczy się dyskusja na temat ewentualnej wcześniejszej pierwszej lokacji Krakowa, która mogła mieć miejsce ok. 1220 r. (konieczność nowej lokacji w 1257 r. miała wynikać ze zniszczenia miasta wskutek najazdu tatarskiego; świadectwo wcześniejszej lokacji mają stanowić pojawiający się przed 1257 r. w źródłach sołtysi krakowscy). Jeszcze w XIX w. taką tezę postawił Józef Szujski w Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, wyd. Franciszek Piekosiński, J. Szujski, Kraków 1878; podtrzymywali ją później liczni badacze m.in. H. Münch, Kraków do roku 1257 włącznie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia”, t. VIII, 1958, z. 1, s. 1–40, J. Wyrozumski, Dzieje Krakowa, t. 1: Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992, s. 147–160 czy B. Krasnowolski, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 355–426. Podsumowanie tej dyskusji (z głosem przeciwko wcześniejszej lokacji): J. Wyrozumski, Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 121–151. O przywileju lokacyjnym Bolesława V Wstydliwego z 1257 r. m.in.: B. Wyrozumska, B. Krasnowolski, Wielka lokacja, w: Encyklopedia Krakowa, Kraków–Warszawa 2000, s. 1041–1042. Reprodukcja aktu lokacji (oraz omówienie wraz z literaturą) dostępna jest w Katalogu Skarbów Dziedzictwa Narodowego.
- ↑ Wodzisław został lokowany na prawie niemieckim pomiędzy początkiem panowania księcia Władysława opolskiego w 1246 roku, a sprowadzeniem do miasta franciszkanów w 1257. Powszechnie tą ostatnią datę przyjmuje się jako datę lokacji, chociaż najprawdopodobniej nastąpiła ona wcześniej.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1260 r., gdy lokowano Szprotawę na prawie niemieckim, na wzór Żagania.
- ↑ Dokument lokacyjny wystawił 22 stycznia 1261 r. książę wrocławski Henryk III Biały.
- ↑ Dokument lokacyjny wystawił 9 kwietnia 1263 r. książę Henryk III Biały. W 1327 r. połączone z Wrocławiem.
- ↑ Pierwsza nieudana lokacja na prawie niemieckim nastąpiła ok. 1250 r. Powtórnej lokacji na prawie frankońskim dokonał w 1266 r. książę Henryk III Biały.
- ↑ Miasto po raz pierwszy wzmiankowane w 1266 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1267 r.
- ↑ Miejska strona internetowa podaje, że Kalisz lokowano ok. 1257 r. Historycy przypuszczają, że lokacja Kalisza miała miejsce pomiędzy 1257 a 1268 rokiem. Zob. Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce... Należy jednak pamiętać, że w 1268 Kalisz na pewno posiadał prawa miejskie. Faktycznie nadanie praw miejskich nastąpiło wcześniej – pomiędzy 1257 a 1268 rokiem.
- ↑ W 1268 r. Byczyna została lokowana po raz wtóry. Wiązało się to ze zniszczeniem miasta w roku 1241, podczas najazdu Tatarów.
- ↑ Dokument lokacji na prawie średzkim wystawił książę Henryk IV Probus 22 września 1268 r.
- ↑ Według niektórych historyków Koprzywnica lokowana została w roku 1262 na prawie polskim, a w 1268 r. akt lokacji zmieniono na niemiecki.
- ↑ Dokładna data roczna powstania miejscowości nie jest znana. Wzmianki o istnieniu miasta pojawiają się jednak w 1273 r.
- ↑ W 1275 r. książę Henryk V Gruby nadał 5 łanów ziemi Alelajdzie, wdowie po byłym zasadźcy Hermanie.
- ↑ W 1450 r. Olesno ponownie otrzymało prawa miejskie, w związku ze spłonięciem aktu lokacyjnego w pożarze.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1276 r.
- ↑ Lokacja nastąpiła przed 1276 r.
- ↑ Dokładna data roczna nadania praw miejskich miastu nie jest znana. W 1278 r. pojawiają się jednak pierwsze wzmianki na temat Wojnicza jako miasta.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu Henryka Probusa wystawionego 23 stycznia 1279 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście.
- ↑ Lokacja nastąpiła przed 1283 r.
- ↑ Miasto Ostrzeszów lokowane zostało w latach 1261–1283. Dokładnej daty tego wydarzenia nie można potwierdzić ze względu na zaginięcie aktu lokacyjnego.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1285 r.
- ↑ Lokacja nastąpiła w latach 1284–1288, najprawdopodobniej w 1285.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1287 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu z 10 stycznia 1287 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu księcia Henryka V Grubego z 1288 r.
- ↑ Miasto było po raz pierwszy wzmiankowane w dokumencie księcia Bolka I z 20 marca 1288 r.
- ↑ Miasto lokowano w 1289 r.
- ↑ Miasto lokował przed 1290 r. książę Henryk III głogowski.
- ↑ Miasto lokował książę Henryk III głogowski.
- ↑ Prawa miejskie nadał książę Bolko I.
- ↑ Miasto lokował przed 1291 r. książę Henryk III głogowski.
- ↑ 10 listopada 1292 r. Mieszko cieszyński nadał prawa miejskie Zatorowi w oparciu o prawo miejskie Cieszyna.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r.
- ↑ Miasto lokował przed 1295 r. książę Henryk III głogowski.
- ↑ Pierwsza wzmianka o Szadku jako o mieście pochodzi właśnie z 1295 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r.
- ↑ Miasto było lokowane w ostatnich latach XIII w., nie później niż w 1298 r.
- ↑ Miasto lokowano ok. roku 1300.
- ↑ Miasto lokował przed 1300 r. książę Henryk III głogowski.
- ↑ Lokacja miasta nastąpiła po tym roku.
- ↑ Miasto lokowane na prawie chełmińskim.
- ↑ Miejscowość w 1234 była wzmiankowana jako miasto, a w 1945 utraciła prawa miejskie.
- ↑ Lokacja w latach 1237–1243.
- ↑ Miasto otrzymało niepełne prawo lubeckie (uzupełniane do 1343).
- ↑ Dokument lokacyjny wystawił prawdopodobnie król Przemysł Ottokar II. Prawa miejskie są potwierdzone dopiero w XIV wieku.
- ↑ Nadanie praw miejskich przed tą datą przez biskupa warmińskiego Anzelma. Miasto otrzymało miano Brunsberg (późniejsza nazwa: Braunsberg) na pamiątkę świętego Brunona z Kwerfurtu. Po zniszczeniu przez Prusów w 1260, biskup warmiński Henryk Fleming nadał prawo miejskie lubeckie w 1284 nowej osadzie (ta leżała bliżej ujścia Pasłęki).
- ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia pomorskiego Barnima I.
- ↑ Nadanie prawa miejskiego lubeckiego wspólnie przez księcia pomorskiego Warcisława III i biskupa kamieńskiego Hermanna von Gleichen.
- ↑ Od 1948 część Szczecina.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1268 r.
- ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1268 r. Utracił prawa miejskie w 1948 r.
- ↑ 29 marca 1275 r. jest wzmiankowany wójt kłodzki.
- ↑ Około 1295 r.
- ↑ Nadanie praw miejskich przed 1298 rokiem.
- ↑ Benedykt Zientara, Przemiany społeczno-gospodarcze miast w dobie lokacji w Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej, pod red. A. Gieysztora i T. Rosłanowskiego, PWN, Warszawa 1976.
- ↑ Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Ossolineum, Wrocław 1986, ISBN 83-04-01701-6.
- ↑ Jan Rutkowski, Historia gospodarcza Polski (do 1864 4.), Książka i Wiedza, Warszawa 1953.
- ↑ Historia Złotoryi. Złotoryja on-line. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Ossolineum 1986, ISBN 83-04-01701-6, s. 84–88.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 608; Dzieje Złotoryi, pod redakcją R. Gładkiewicza, Złotoryja-Wrocław 1997, s. 33–34.
- ↑ Historia miasta i gminy Wleń. Gmina Wleń. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ M. Zlat, Lwówek Śląski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, s. 12.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 56.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 69.
- ↑ A. Krzywańska, Sobótka i okolice, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 41.
- ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 31–32.
- ↑ J. Kębłowski, Nysa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 9.
- ↑ Środa Śląska dzieje miasta wina i skarbów, pod redakcją R. Żerelika, Wrocław 2006, s. 51.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 185.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 639.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000, ISBN 83-7023-749-5, s. 462, Jan Drabina, Miasta śląskie w średniowieczu, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1987, ISBN 83-216-0711-X, s. 183–186 oraz Archiwum Państwowe we Wrocławiu.
- ↑ a b Historia miejscowości Byczyna. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 343.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 164.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 577.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 210.
- ↑ Historia Gdańska. trojmiasto.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 498.
- ↑ Dzieje Inowrocławia, pod redakcją Mariana Biskupa, PWN, Poznań 1978, t. I, s. 139.
- ↑ Wydarzenia lat 1230–1239. Historia Polski. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Dobrzyń nad Wisłą. PlanMiasta.net. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 507.
- ↑ a b J. Organiściak, T. Dudziak, M. Dziedzic, Ząbkowickie opowieści, t. 3, Okolice Ząbkowic Śląskich. Monografia krajoznawcza, Ząbkowice Śląskie 1997, s. 131.
- ↑ Strzegom. Zarys historii miasta i regionu, pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Strzegom 1998, s. 45.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 222.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 659.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 443.
- ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 3, Milicz, Żmigród, Twardogóra i okolice, Warszawa 1997, s. 45.
- ↑ Historia Powiatu Wałeckiego.
- ↑ Międzyrzecz - historia miasta. Miasto Międzyrzecz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ K. Kalinowski, Lubiąż, Wrocław-warszawa-Kraków 1970, s. 12.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 263.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 142; A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247-1266), Kraków 2007, s. 136.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 313.
- ↑ T. Jurek, Rodowód Pogorzelów, Kraków 2005, s. 42; Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII, Województwo opolskie, z. 3 Powiat grodkowski, Warszawa 1964, s. 13.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 172.
- ↑ a b c d e f g A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247-1266), Kraków 2007, s. 136.
- ↑ Bolesławiec. Zarys monografii miasta, pod redakcją T. Bugaja i K. Matwijowskiego, Wrocław-Bolesławiec 2001, s. 30.
- ↑ A. Wędzki, Początki reformy miejskiej w środkowej Europie do połowy XIII wieku: Słowiańszczyzna Zachodnia, Warszawa – Poznań 1974, s. 155.
- ↑ Historia Kostrzyna. Urząd Miejski w Kostrzynie. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. II, s. 340.
- ↑ Zob. A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247-1266), Kraków 2007, s. 136.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 632.
- ↑ Głogów. Zarys monografii miasta, Wrocław-Głogów 1994, s. 97.
- ↑ Oleśnica. Monografia miasta i okolic, pod redakcją S. Michalkiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 39.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 195.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 308.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 21, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie, cz. N-Ż, pod redakcją M. Staffy, Wrocław 2008, s. 213.
- ↑ M. Zlat, Ziębice, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 7.
- ↑ Legnica. Zarys monografii miasta, pod red. S. Dąbrowskiego, Wrocław-Legnica 1998, s. 21.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 173.
- ↑ B. Steinborn, Otmuchów, Paczków, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982, s. 122.
- ↑ Oskar Lange, Lokacja miast Wielkopolski właściwej na prawie niemieckim w wiekach średnich (z mapą) („Pamiętnik Historyczno-Prawny”, t. 1, z. 5), Lwów 1925, s. 18.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 74.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 87.
- ↑ Historia Włocławka. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ T. Ślawski: Biecz. Szkice historyczne. Biecz: 2002.
- ↑ Historia Jarocina. jarocin.net. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Józef Szujski Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, wyd. Franciszek Piekosiński, J. Szujski, Kraków 1878.
- ↑ H. Münch, Kraków do roku 1257 włącznie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia”, t. VIII, 1958, z. 1, s. 1–40.
- ↑ Jerzy Lesław Wyrozumski Dzieje Krakowa, t. 1: Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992, s. 147–160.
- ↑ B. Krasnowolski, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 355–426.
- ↑ J. Wyrozumski, Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 121–151.
- ↑ B. Wyrozumska, B. Krasnowolski, Wielka lokacja, w: Encyklopedia Krakowa, Kraków–Warszawa 2000, s. 1041–1042.
- ↑ Katalog Skarbów Dziedzictwa Narodowego.
- ↑ Historia-Pobiedziska. pobiedziska.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Pyzdry. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Ludwik Musioł, Wodzisław 1257-1957, Katowice 1957.
- ↑ Wołów. Zarys monografii miasta, pod red. E. Kościk, Wrocław-Wołów 2002, s. 62.
- ↑ Historia Pyskowic. pyskowice.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ a b Dziedzictwo artystyczne Żagania, pod redakcją B. Czechowicza i M. Konopnickiej, Wrocław-Zielona Góra-Żagań 2006, s. 19.
- ↑ Historia miasta Tczewa. tczew.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Spojrzenie w przeszłość - Żary. miasto Żary. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Marek Mrozowski: Czeladź - najkrótsza historia miasta. Czeladź: 2006. ISBN 83-921848-7-4.
- ↑ Kiedy powstała Kcynia?. kcynia.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Żnina - Średniowiecze. Urząd Miejski w Żninie. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Połańca. polaniec.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Skaryszewa. Urząd Miasta i Gminy Skaryszew. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Krzanowic. Urząd Miejski Krzanowice. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 1, Oleśnica, Bierutów i okolice, Warszawa 1983, s. 1.
- ↑ Dzierżoniów. Zarys monografii miasta, pod redakcją S. Dąbrowskiego, Wrocław-Dzierżoniów 1998, s. 50.
- ↑ Historia Radomska. noworadomsk.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Łęczyca. wirtualnysztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Skały. Gmina Skała. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Świdnica. Zarys monografii miasta, pod red. W. Korty, Wrocław-Świdnica 1995, s. 55.
- ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 104.
- ↑ Historia miasta Kalisz. Kalisz. [dostęp 2016-01-09]. (pol.).
- ↑ Gniewkowo - opis, położenie, historia. Galeria zdjęć polskich miast. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 4, Köln-Wien 1988, nr 342, s. 227–228. Tłumaczenie niemieckie dokumentu Chronik der Stadt Grottkau, Grottkau 1867, s. 16–17.
- ↑ Historia miejscowości Koprzywnica. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Rys historyczny - gmina Woźniki. Gmina Woźniki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Jędrzejów. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Administrator, Skorogoszcz - Daty i fakty [online], www.skorogoszcz.pl [dostęp 2017-01-05] .
- ↑ Historia Miasta Oświęcim. Centrum Informacji Turystycznej w Oświęcimiu. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 35.
- ↑ Historia Wolborza. Gmina Wolbórz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Wschowa. Miasto i Gmina Wschowa. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Starego Sącza. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Głubczyc. Miasto i Gmina Głubczyce. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ J. Rybotycki, Jawor od A do Z, t. 1, Jawor 1997, s. 157.
- ↑ Historia miejscowości Krapkowice. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Rys historyczny Olesna. olesno.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ O. Czerner, J. Rozpędowski, Bolków i Świny, Wrocław 1960, s. 9.
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 310.
- ↑ Rys historyczny Pajęczna. Urząd Miasta i Gminy Pajęczno. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta i gminy Siewierz. Miasto i Gmina Siewierz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Kęty. Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Gostyń. zycie-gostynia.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Nowe Brzesko. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Prudnik. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Świebodzice. Zarys monografii miasta, pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Świebodzice 2001, s. 45.
- ↑ Szkice z dziejów miasta Przemków. Historia Przemkowa. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Rogoźna. Oficjalna strona rady gminy Rogoźno. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Niemcza. Wielka historia małego miasta, Wrocław 2002, s. 40.
- ↑ Historia miasta Opatów. Urząd Miasta i Gminy Opatów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Wieluń. wirtualny sztetl. (pol.).
- ↑ Historia Kępna. Miasto i Gmina Kępno. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ J. Domska, Niemodlin i ziemia niemodlińska od 1224 roku do początków XX wieku, Opole-Niemodlin 1998, s. 10.
- ↑ Historia Ostrzeszowa. Urząd Miasta i Gminy Ostrzeszów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Pleszew - dzieje miasta. Region Wielkopolska. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Żerkowa. Gmina Żerków. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 270.
- ↑ Wołów. Zarys monografii miasta, pod red. E. Kościk, Wrocław-Wołów 2002, s. 63.
- ↑ Historia Strzelec Krajeńskich. Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Rys historyczny Sławkowa. Urząd Miasta Sławków. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta. Miasto Busko Zdrój. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Inwentaryzacja krajoznawcza województwa wrocławskiego, z. 16, Gmina Prusice, Wrocław 1993, s. 15.
- ↑ J. Organiściak, Ząbkowickie opowieści, cz. 1, Z dziejów miasta, Ząbkowice Śląskie 1995, s. 9.
- ↑ Historia miasta Zgierz. Miasto Zgierz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Chojnów dawniej i dziś. Szkice i materiały, pod redakcją R. Gładkiewicza, Chojnów-Wrocław 1992, s. 135.
- ↑ Jelenia Góra. Zarys rozwoju miasta, pod redakcją Z. Kwaśnego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989, s. 26.
- ↑ Historia miejscowości Kościan. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ J.Groger, „Kiedy miasto przestało być twierdzą”, Heilbad 2005 s. 10.
- ↑ Historia miejscowości - Informacje o mieście - Krobia - Wirtualny Sztetl [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2016-02-25] .
- ↑ Informacje o Miechowie. Gmina i Miasto Miechów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ a b c d e f T. Jurek, Dziedzic Królestwa Polskiego książę głogowski Henryk (1274-1309), Kraków 2006, s. 156.
- ↑ Historia miasta Słupca. Miasto Słupca. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Strzelce Opolskie. wirtualny sztetl. (pol.).
- ↑ Uniejów. Powiat Poddębicki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Wieliczki. Miasto i Gmina Wieliczka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ J. Bachmiński, Gryfów, Gryf, Lubomierz, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 125.
- ↑ Historia Piotrkowa Trybunalskiego. Miasto Piotrków Trybunalski. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, pod redakcją S. Michalkiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985, s. 35.
- ↑ Historia Lubawki. Miasto Lubawka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Krótka historia Nowego Sącza. Urząd Miasta Nowy Sącz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Strzelina. Miasto i Gmina Strzelin. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 32.
- ↑ Historia – Witamy w Koninie.
- ↑ Gorzów Śląski - historia. Urząd Miejski Gorzowa Wielkopolskiego. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Janowca Wielkopolskiego. Miasto i Gmina Janowiec Wielkopolski. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Lubin. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, pod redakcją K. Matwijowskiego, Wrocław-Lubin 1996, s. 47.
- ↑ Historia Skwierzyny. Skwierzyna. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Szadek. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ S. Kozak, B. Steinborn, Złotoryja, Chojnów, Świerzawa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 97.
- ↑ Historia Sulejowa. Gmina Sulejów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Baborowa. Gmina Baborów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 2, Sobótka, Kąty Wrocławskie, Warszawa 1991, s. 33.
- ↑ Historia Łowicza. Gmina Łowicz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Nakla nad Notecią. Gmina Nakło nad Notecią. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Olkusza. Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ T. Chrzanowski, Bardo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 17.
- ↑ Historia miejscowości Lubliniec. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Warszawa. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 314.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 385.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. II, s. 346.
- ↑ http://www.banie.pl/strona/menu/17_geneza_herbu.
- ↑ M. Dygo, Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach 1226-1259, Warszawa 1992, s. 164.
- ↑ M. Musiał-Karg, Współpraca transgraniczna w miastach podzielonych na przykładzie Słubfurtu i Gubien, w: Polska: Pięć lat w Unii Europejskiej, red. St. Konopacki, Łódź, 2009, s. 176.
- ↑ Zenkner J.Stargard. Klejnot na Pomorskim Szlaku, Stargard 2006, s. 9.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 404.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 375.
- ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 489–490.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 113.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 421.
- ↑ Historia miejscowości Chojna. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 583.
- ↑ Gorzów Wielkopolski. Gorzów przez wieki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Dąbie. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Polic. police.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Gryfice. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Pyrzyce - Historia. Urząd Miejski w Pyrzycach. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ Historia Słupska. Nasze miasto - Słupsk. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Koszalina. Miasto Koszalin. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ O Goleniowie. Miasto Goleniów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 257.
- ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 428, 431.
- ↑ Historia Myśliborza. Miasto i Gmina Myślibórz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Kamienia Pomorskiego. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod redakcją R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 38.
- ↑ Rys historyczny Kowalewa Pomorskiego. Urząd Miejski w Kowalewie Pomorskim. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Płoty. Miasto i Gmina Płoty. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Trzebiatów. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Barlinka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia Maszewa. Miasto i Gmina Maszewo. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Małgorzata Grzenda: Wolin. Historia miejscowości. [w:] Wirtualny Sztelt [on-line]. 2009-05-05. [dostęp 2014-02-02].
- ↑ Historia miasta Trzcińsko Zdrój. Miasto i Gmina Trzcińsko Zdrój. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Lubsko. Miasto Lubsko. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Choszczno. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miasta Malborka. visitmalbork.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Historia miejscowości Resko. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Zarys historii Pełczyc. Izba Historyczna w Pełczycach. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 322.
- ↑ Kisielice - informacje ogólne. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Łobez - historia miejscowości. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Nowe Warpno - opis, położenie, historia. Galeria zdjęć polskich miast. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 598.
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 579.
- ↑ Historia Pasłęka. zabytkowypaslek.com. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 312.
- ↑ Od wieków średnich po współczesność. Miasto Białogard. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).