Gliniany (województwo świętokrzyskie)

Gliniany
	osada
	; Kościół w Glinianach
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	opatowski
Gmina	Ożarów
Liczba ludności (2021)	245
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	27-530
Tablice rejestracyjne	TOP
SIMC	0802410
	Położenie na mapie gminy Ożarów Gliniany
	Położenie na mapie Polski Gliniany
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Gliniany
	Położenie na mapie powiatu opatowskiego Gliniany
	50°55′41″N 21°37′55″E/50,928056 21,631944
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gliniany – dawne miasto, obecnie osada w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim, w gminie Ożarów^[3]^[4]. W latach 1595–1869 miasto.

Integralne części wsi Gliniany^[3]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
1018315	Folwarczysko	przysiółek

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gliniany, po jej zniesieniu w gromadzie Ożarów. W latach 1975–1998 Gliniany położone były w województwie tarnobrzeskim.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto Gliniany zostało lokowane przez Krzysztofa Bidzińskiego herbu Janina (z pobliskich Bidzin) przywilejem królewskim Stefana Batorego z 21 kwietnia 1585 roku, na prawie magdeburskim. Pierwszy burmistrz miasteczka wybrany został 23 czerwca 1585 r. Został nim Michał Skorupka.

W końcu XVI wieku okolica Glinian była świadkiem walk religijnych, które tu przybrały bardzo ostrą formę.

Założyciel miasteczka Krzysztof Bidziński, sprowadził do Glinian pastora luterańskiego, kościół katolicki zamienił na zbór, pola plebańskie zagarnął dla siebie, oddawszy ich część do użytku pastora luterańskiego. Plebana katolickiego wygnał.

Stan taki trwał przez 20 lat, po czym Bidziński uciekł do Węgier, w obawie przed represjami. Pastor luterański, nie mogąc się tu utrzymać bez protekcji możnego pana, uciekł także.

Przez Gliniany przechodziły w roku 1704 wojska Karola XII króla Szwecji, który z wojskiem szedł na Sandomierz (do Błonia pod Warszawą na Mszczonów, Bidą, Nowe Miasto, Ulów, Przytyk, Radom, Kobylany, Czerwoną, Sienno, Borję, Gliniany, Ożarów i Wyszmontów do Sandomierza).

W wieku XIX miasto wymieniane jest jako: Gliniany^[5], osiedle włościańskie powiat opatowski w gminie Julianów, parafii Gliniany. Posiada kościół parafialny drewniany z XVII w.

W 1827 r. w Glinianach znajdowało się 48 domów, a miejscowość była zamieszkiwana przez 270 osób.

W roku 1860 Gliniany liczyły 47 domów, 379 mieszkańców i 1838 mórg ziemi włościańskiej, tudzież 93 mórg po probostwie w parafii Gliniany.

Około 1862 r. Gliniany należały do Teofila Nowakowskiego jako prywatne miasteczko^[6].

Dobra Gliniany składały się z folwarku Stróże, attynencji Gliniany i osady miejskiej Gliniany. Podług opisu z roku 1869 rozległość dóbr dworskich wynosiła mórg 939, grunta orne i ogrody mórg 359, nieużytki i place mórg 376. Osada miejska Gliniany liczyła 87 domów.

Na skutek reformy administracyjnej przeprowadzonej w zaborze rosyjskim, w 1869 roku Gliniany utraciły prawa miejskie i stały się osadą.

W rejestrze miejscowości w Polsce (TERYT) w 2008 roku umieszczono miejscowość o nazwie Gliniany Poduchowne (SIMC 1018321). Była to nazwa części wsi Gliniany^[7], jednak w praktyce nazwa ta nie była używana^[8]. Na wniosek gminy z 1 stycznia 2015 roku nazwa została zniesiona^[9].

W 2006 r. liczba ludności wynosiła 320 mieszkańców. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności Glinian to 245, z czego 50,6% mieszkańców stanowią kobiety, a 49,4% ludności to mężczyźni^[10].

W miejscowości znajdowała się szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym prowadzona przez gminę do 2004 r., później zaś do 2019 r. przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Gliniany, Potok^[11]. W latach 2013 – 2019 w budynku działało również gimnazjum. Obecnie w budynku działają Koło Gospodyń Wiejskich oraz Klub Seniora^[12].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Świętego Wojciecha z 1573 roku, początkowo renesansowy, przebudowany na przełomie XVII/XVIII wieku w stylu barokowym. Ołtarze renesansowe, na ołtarzu głównym obraz św. Wojciecha.

Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.545 z 22.01.1957, 23.06.1967 i 20.05.1977)^[13]

Cmentarz parafialny (nr rej.: A.546 z 13.06.1988)^[13].
Drewniana studnia z 1880 roku na rynku.

Rynek w Glinianach
Studnia na Rynku
Ulica Bałtowska w Glinianach
Figura św. Floriana
Przydrożny krzyż

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

parafia św. Wojciecha w Glinianach

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 32894
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 300 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Gliniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 583 .
↑ Monografia historyczna parafii Ruda kościelna nad Kamienną ks. Aleksandra Bastrzykowskiego – zasób Świętokrzyskiej Biblioteki cyfrowej, s. 55.
↑ Miniprzewodnik Turystyczny po Ożarowie i Gminie Ożarów. Zespół Szkół Ogólnokształcących imienia Edwarda Szylki w Ożarowie, 2006. s. 27. [dostęp 2018-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)].
↑ Nietypowa sytuacja w gminie Ożarów. Miejscowość Gliniany Poduchowne jest, czy jej nie ma?. [dostęp 2018-12-05].
↑ MAiC: Rozporządzenie ministra administracji i cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r w sprawie ustalenia zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych. 2014-12-04. [dostęp 2015-01-01].
↑ Osada Gliniany (świętokrzyskie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, wypadki drogowe, edukacja, kierunkowy, demografia, statystyki, tabele, linie kolejowe, drogi publiczne, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-02-07] (pol.).
↑ Szkoła w Glinianach zostanie zlikwidowana [online], 21 maja 2019 [dostęp 2024-02-07] (pol.).
↑ Budynek po szkole w Glinianach [online], UM Ożarów [dostęp 2024-02-07] (pol.).
↑ ^a ^b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 38 [dostęp 2015-12-09] .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 32894

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 300 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[teryt-3] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-4] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[5] Gliniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 583 .

[6] Monografia historyczna parafii Ruda kościelna nad Kamienną ks. Aleksandra Bastrzykowskiego – zasób Świętokrzyskiej Biblioteki cyfrowej, s. 55.

[7] Miniprzewodnik Turystyczny po Ożarowie i Gminie Ożarów. Zespół Szkół Ogólnokształcących imienia Edwarda Szylki w Ożarowie, 2006. s. 27. [dostęp 2018-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)].

[8] Nietypowa sytuacja w gminie Ożarów. Miejscowość Gliniany Poduchowne jest, czy jej nie ma?. [dostęp 2018-12-05].

[9] MAiC: Rozporządzenie ministra administracji i cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r w sprawie ustalenia zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych. 2014-12-04. [dostęp 2015-01-01].

[10] Osada Gliniany (świętokrzyskie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, wypadki drogowe, edukacja, kierunkowy, demografia, statystyki, tabele, linie kolejowe, drogi publiczne, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-02-07] (pol.).

[11] Szkoła w Glinianach zostanie zlikwidowana [online], 21 maja 2019 [dostęp 2024-02-07] (pol.).

[12] Budynek po szkole w Glinianach [online], UM Ożarów [dostęp 2024-02-07] (pol.).

[zabytek-13] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 38 [dostęp 2015-12-09] .

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Miasto	Ożarów
Wsie	Biedrzychów Binkowice Czachów Dębno Grochocice Jakubowice Janików Jankowice Janopol Janowice Janów Julianów Karsy Lasocin Maruszów Nowe Pisary Polesie Mikułowskie Potok Potok-Kolonia Prusy Przybysławice Sobótka Sobów Stróża Suchodółka Szymanówka Śródborze Tominy Wlonice Wojciechówka Wólka Chrapanowska Wyszmontów Zawada
Kolonie	Maruszów-Kolonia Pod Dąbrówką Zielonka Jasicka
Osady	Gliniany Kazub Ogrody Podgaje
Osady leśne	Dąbrówka Skałecznica Stróża
Części wsi	Błonie Bolesławów Dębno-Kolonia Gorzelnia Jakubowice-Kolonia Jankowice-Kolonie Klin Mierzanowski Koło Szosy Na Folwarku Na Krzu Nowy Janopol Pod Bidzianami Podjanowie Poręba Wojciechowska Sachalin Sobów-Folwark Stanisławów Śmiłów Śródborze Miłkowskie Tominy-Kolonie Za Górą Za Torem
Kolonie wsi	Prusy-Kolonie Sobów-Kolonia
Przysiółki wsi	Bałtówka Folwarczysko Grochocice-Kolonia Korycizna Kruków Łęg Rachowski Niemcówka Piotrów Podlesie Szczury Turzników Zawada-Kolonia

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Ćmielów (do 1870 i od 1962) Denków (do 1870) Gliniany (do 1870) Iwaniska (do 1870) Kunów (do 1870) Lasocin (do 1870) Łagów (do 1870) Opatów Ostrowiec (Świętokrzyski) (do 1951 →) Ożarów (do 1870) Raków (do 1870) Słupia Nowa (do 1870) Waśniów (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Ćmielów (do 1962)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baćkowice Baszowice (do 1870) Bodzechów Boksyce (do 1954) Częstocice (do 1954) Czyżów (Szlachecki) (do 1954) Ćmielów (od 1870) Dębno (do 1870) Gęsice (do 1954) Grzegorzowice (do 1954) Iwaniska Jakubowice (do 1870) Julianów (do 1954) Krzczonowice (do 1870) Kunów (od 1870) Lasocin (1870–1954) Łagów Malkowice (do 1954) Modliborzyce (do 1954) Nietulisko (do 1870) Nos(k)ów (do 1870) Opatów Ożarów (od 1870) Piórków (do 1954) Rembów (do 1954) Ruda Kościelna (do 1954) Sadowie Słupia Nowa (1870–87 →) Szewna (od 1973) Waśniów (od 1870) Wojciechowice
Gromady (1954–72)	Baćkowice (1954–72) Bardo (1954–68) Bidziny (1954–72) Biskupice (1954–72) Bodzechów (1954–72) Bogusławice (1961–72) Boleszyn (1954–61) Boria (1954–72) Brzezie (1954–58) Brzozowa (1954–59) Brzóstowa (1954–61) Bukowie (1954–61) Chmielów (1954–72) Chocimów (1961–68) Cząstków (1954–61 (→)) Czyżów Szlachecki (1954–61 →) Ćmielów (1954) Ćmielów (1961–72) Dębno (1954–59) Dębowa Wola (1961–72) Garbowiec (1954–61) Gęsice (1954–59) Gierczyce (1954–72) Gliniany (1954–61) Grocholice (1954–61) Iwaniska (1954–72) Jakubowice (1954–61 →) Janik (1954–58) Janików (1954–72) Janowice (1954–61) Jędrzejowice (1954–72) Julianów (1954–59) Jurkowice (1954–68) Karwów (1954–56) Kobylany (1954–72) Kornacice (1954–61) Kunów (1954–72) Lasocin (1954–72) Linów (1954–61 →) Łagów (1954–72) Marianów (1954–68) Miłkowska Karczma (1954–61) Miłków (1954–59) Miłoszowice (1954 →) Modliborzyce (1954–72) Momina (1954–72) Niedźwiedź (1954–55 →) Nieskurzów (1954–58) Nietulisko (1954–68) Oficjałów (1956–61) Opatów (1961–72) Ożarów (1954–72) Piórków (1954–72) Płucki (1954–58) Podszkodzie (1954–59) Przepaść (1954–59) Przepiórów (1961–72) Przeuszyn (1954–72) Raków (1954–72 (→)) Rembów (1954–59) Ruda Kościelna (1954–61) Sadowie (1954–72) Sarnia Zwola (1954–72) Sarnówek (1954–61) Słupia Nadbrzeżna (1954–72) Słupia Stara (1954–68) Sobótka (1954–61 (→)) Staw Kunowski (1954–59 (→)) Stobiec (1954–59) Stodoły (1954–59) Sudół (1954–59) Szewna (1954–72) Szumsko (1954–72) Ujazd (1954–59) Waśniów (1954–72) Wojciechowice (1954–72) Wola Malkowska (1954 →) Wólka Lipowa (1954–72) Wszachów (1954–58) Zbelutka / Nowa Zbelutka (1954–72) Złota Woda (1954–59) Zwola (1954–58)