Konstantynów (województwo lubelskie)
52°12′26″N 23°05′07″E/52,207222 23,085278
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
83 |
| Kod pocztowy |
21-543[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LBI |
| SIMC |
0014456[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bialskiego  | |
Położenie na mapie gminy Konstantynów  | |
| 52°12′26″N 23°05′07″E/52,207222 23,085278[1]
| |
| Strona internetowa | |
Konstantynów – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim[5][6], w powiecie bialskim, w gminie Konstantynów. Leży na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 698 i nr 811 .
Dawniej Kozierady. W latach 1729–1870 Konstantynów był miastem; w 1729 roku położony był w ziemi mielnickiej województwa podlaskiego[7]. Do 1932 roku istniał powiat konstantynowski z siedzibą w Janowie Podlaskim, a w latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa bialskopodlaskiego.
Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Konstantynów.[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z roku 2011 wieś miała 1519 mieszkańców[9].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1021814 | Czerwony Dwór | część wsi |
| 1022021 | Sztab | część wsi |
| 1022044 | Zamieście | część wsi |
Zamieście w wieku XIX było samodzielną wsią[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Kozieradach pochodzą z roku 1452 – wtedy to Witold Aleksander i Jakub z Trzebini zakupili od szlachcica Świętosława majątek, który tenże otrzymał w spadku. Następnie miejscowość stanowiła własność rodu Bohowitynów Bohowitynowiczów, a potem kolejno książąt Szujskich i rodziny Sierzputowskich.
W 1616 roku dobra Kozierady kupił wojewoda podlaski Stanisław Warszycki. W 1617 roku zapisał je swoim bratankom Adamowi i Stanisławowi Warszyckim. W 1660 roku wieś była miejscem koncentracji wojsk polskich pod dowództwem Stefana Czarnieckiego przed wyprawą na wojnę moskiewską. W trakcie tego postoju doszło m.in. do pojedynku pomiędzy Janem Chryzostomem Paskiem a braćmi Nuczyńskimi i Marcjanem Jasińskim, co Jan Chryzostom Pasek opisał w swoich 
Pamiętnikach.
W 1669 roku córka wojewody sandomierskiego Michała Warszyckiego, Teresa, wniosła część dóbr w wianie do małżeństwa z Janem Chryzostomem Pieniążkiem, wojewodą sieradzkim. Natomiast w 1700 roku córka Teresy z Warszyckich i Jana Pieniążków – Maria Kazimiera, wniosła je w posagu Karolowi Juliuszowi hr. Siedlnickiemu[11]. W 1729 roku ich syn – Karol Józef Odrowąż Sedlnicki - zmienił nazwę miejscowości na Konstantynów na cześć swojej żony – Konstancji z Branickich i lokował tu miasto; ponadto wystarał się o przywilej urządzania jarmarków. W 1744 roku Karol Józef Odrowąż Sedlnicki wybudował tu pałac w stylu baroku saskiego otoczony parkiem.
Pod koniec XVIII wieku dobra konstantynowskie o powierzchni ponad 600 włók nabył ówczesny wojewoda podlaski Tomasz Walerian Aleksandrowicz i w rodzinie Aleksandrowiczów pozostały one do końca XIX wieku, gdy nabyli je Plater-Zyberkowie. Około 1840 roku pałac został przebudowany z inicjatywy Stanisława Aleksandrowicza pod kierunkiem prawdopodobnie Franciszka Jaszczołda w stylu neogotyku angielskiego wraz z rozległym angielskim parkiem krajobrazowym.
W 1869 roku miasteczko utraciło prawa miejskie podobnie jak wiele innych w Królestwie Polskim w ramach carskich represji za powstanie styczniowe. W 2 połowie XIX wieku powstały murowane zabudowania folwarczne, a w 1905 roku zabudowania administracji dóbr. W latach 1907–1909 z fundacji Stanisława Plater-Zyberka wzniesiono tu kościół parafialny pod wezwaniem św. Elżbiety w stylu neogotyckim, pierwszy w miejscowości, gdyż do tej pory istniała tu tylko cerkiew. Cerkiew konstantynowska wzmiankowana była już w XV wieku, ta zachowana obecnie pochodzi z 1834 roku, przebudowana w okresie międzywojennym na szkołę. W odległości około 1 km za miejscowością w Zakanalu znajduje się nieużywany cmentarz prawosławny z przełomu XIX i XX wieku.
Pod koniec XIX wieku Konstantynów był osadą targową mającą około 2000 mieszkańców. W latach 1867–1932 istniał powiat konstantynowski, początkowo w guberni siedleckiej, potem w województwie lubelskim, z siedzibą Janowie Podlaskim. Powiat został tak nazwany z uwagi na istniejący już powiat janowski z siedzibą w Janowie Lubelskim. W 1909 roku 85% spośród 2300 mieszkańców Konstantynowa stanowili Żydzi. Jedyną pamiątką po tej społeczności, zniszczonej w czasie II wojny światowej, jest tablica informacyjna znajdująca się w miejscu zniszczonego kirkutu, obok czynnego cmentarza katolickiego.
W centrum wsi znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięty pierwotnie w okresie międzywojennym dla uczczenia pobytu marszałka w Konstantynowie, zrekonstruowany w roku 1995.
W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale, kiedy to w miejsce gmin utworzono gromady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa bialskopodlaskiego. W roku 1973 reaktywowano dawną gminę Zakanale pod nazwą gmina Konstantynów.
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- zbór[12]
Ludzie związani z Konstantynowem
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 57323
- ↑ Wieś Konstantynów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-28].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 505 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
- ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-11-28]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Zamieście 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 370.
- ↑ J. Geresz, Z dziejów Konstantynowa i okolic, 2009, s. 13–30
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-05-11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksandr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 104-106. ISBN 978-83-7560-023-0.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia Konstantynowa. konstantynow.lubelskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-12)].
- Konstantynów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 359.
- Kozierady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 551.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie |
|
| Integralne części wsi |
|
