Wybory parlamentarne w Polsce w 2007 roku
Państwo | |||
---|---|---|---|
Rodzaj | |||
Data przeprowadzenia |
21 października 2007 | ||
Data zarządzenia |
7 września 2007 | ||
Podstawa prawna |
Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej | ||
Ordynacja wyborcza |
proporcjonalna (Sejm), większościowa (Senat) | ||
Koszt |
71 586 357 zł[2] | ||
Głosowanie | |||
| |||
| |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Wybory parlamentarne w Polsce w 2007 roku – wybory do Sejmu i Senatu zostały przeprowadzone w dniu 21 października 2007, w związku z podjęciem przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji Uchwały z dnia 7 września 2007 r. w sprawie skrócenia kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej[3] i wydanym w jej następstwie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej postanowienia[1][4].
Wybory te zakończyły się zwycięstwem Platformy Obywatelskiej. W wyniku wyborów do Sejmu weszły 4 komitety wyborcze oraz poseł Mniejszości Niemieckiej, a pod progiem wyborczym znalazło się pięć list wyborczych (w tym trzy, których poparcie wynosiło poniżej 1% głosów). Do Senatu natomiast weszli kandydaci PO i PiS oraz kandydat niezależny Włodzimierz Cimoszewicz (członek SLD). Po wyborach PO zawarła koalicję z Polskim Stronnictwem Ludowym. Premierem został przewodniczący PO Donald Tusk (zaczął funkcjonować pierwszy rząd Donalda Tuska). Stanowisko wicepremiera i ministra gospodarki przypadło Waldemarowi Pawlakowi (prezesowi PSL)[5].
Termin wyborów
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, termin wyborów w przypadku podjęcia uchwały o skróceniu kadencji Sejmu przez Izbę wyznaczany jest przez Prezydenta RP na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia jej podjęcia (art. 98 ust. 5 w zw. z art. 98 ust. 3 Konstytucji). Prezydent Lech Kaczyński postanowieniem z dnia 7 września 2007 wyznaczył termin wyborów do Sejmu i Senatu na 21 października 2007[6].
Kampania wyborcza
[edytuj | edytuj kod]Kampania wyborcza zgodnie z przepisami ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu[7] rozpoczęła się o północy 8 września 2007[1] i trwała do północy 19 października 2007.
17 września 2007 upłynął termin zgłaszania do Państwowej Komisji Wyborczej zawiadomień o utworzeniu komitetów wyborczych oraz kandydatur.
26 września 2007 upłynął termin, w którym PKW przyjmowała celem rejestracji listy z kandydatami[8].
O 460 miejsc w Sejmie ubiegało się 6189 osób (13,45 osoby na miejsce).
O 100 miejsc w Senacie ubiegało się 386 osób (3,86 osoby na miejsce).
Przebieg kampanii wyborczej
[edytuj | edytuj kod]- Jeszcze przed zarządzeniem wyborów, różne opcje polityczne w Polsce rozpoczęły działania utożsamiane z kampanią wyborczą. Pojawiły się pierwsze plakaty i telewizyjne spoty partii politycznych (m.in. czarno-białe plakaty Platformy Obywatelskiej z hasłami takimi jak pogarda bądź agresja i następnie biało-niebieskie plakaty z napisami spokój, szacunek i budowanie, czy też plakat z napisem Rządzi PiS, a Polakom wstyd oraz spoty Lewicy i Demokratów Zmień Polsce twarz).
7 września 2007
- Poseł Prawa i Sprawiedliwości Antoni Mężydło ogłosił opuszczenie szeregów partii i start w wyborach z list Platformy Obywatelskiej[9].
- Przed głosowaniem nad skróceniem kadencji, na sali sejmowej odbyła się debata z udziałem przedstawicieli wszystkich ugrupowań Sejmu. Swoje przemówienia zaprezentowali kolejno: Marek Kuchciński (PiS), Bronisław Komorowski (PO), Janusz Maksymiuk (Samoobrona RP), Roman Giertych (LPR), Jacek Kurski (PiS, sprostowanie do wystąpienia Romana Giertycha), Waldemar Pawlak (PSL), Gabriela Masłowska (RLN), Marek Jurek (Prawica Rzeczypospolitej), Zygmunt Wrzodak (niezrz., NKP), Marian Daszyk (niezrz., NKP), Jacek Kurski (kolejne sprostowanie) i Alfred Budner (niezrz., Samoobrona Odrodzenie).
- Sejm przyjął uchwałę o skróceniu kadencji. Za było 377 posłów, przeciw – 54, 20 się wstrzymało[10].
- Prezydent RP zarządził wybory do Sejmu i Senatu na 21 października 2007.
8 września 2007
- W Dzienniku Ustaw opublikowano postanowienie Prezydenta RP zarządzające wybory do Sejmu i Senatu.
- Oficjalny początek kampanii wyborczej.
9 września 2007
- Swoją kampanię oficjalnie rozpoczął komitet Lewica i Demokraci (SLD, SDPL, PD i UP). Jako lider LiD wystąpił Aleksander Kwaśniewski. Zapowiedziano także, że z list LiD nie wystartuje Leszek Miller, a liderem łódzkiej listy LiD będzie Wojciech Olejniczak.
- Minister finansów Zyta Gilowska została przedstawiona jako kandydat PiS na listach wyborczych w Poznaniu[11].
10 września 2007
- Państwowa Komisja Wyborcza zarejestrowała pierwsze komitety wyborcze, m.in. PiS, LiD oraz PSL.
- Poseł Robert Strąk poinformował, że z list Ligi Polskich Rodzin wystartują także kandydaci Unii Polityki Realnej oraz Prawicy Rzeczypospolitej, a komitet będzie promowany pod nazwą Liga Prawicy Rzeczypospolitej[12].
12 września 2007
- Lider Prawicy Rzeczypospolitej Marek Jurek zapowiedział start do Senatu jako kandydat komitetu związanego z własną partią.
- Były minister obrony narodowej, senator PiS Radosław Sikorski, zapowiedział start do Sejmu z listy PO.
13 września 2007
- Rozpoczęto nadawanie pierwszych spotów telewizyjnych PiS, pt. Układy.
14 września 2007
- Samoobrona RP rozpoczęła kampanię wyborczą i zaprezentowała swoje hasło O prawdę i godność[13].
- PO zaprezentowała spoty wyborcze z udziałem liderów partii oraz z hasłem By żyło się lepiej. Wszystkim[14].
- PiS ogłosiło swoje hasło wyborcze Zlikwidujemy korupcję[15]
- Nelli Rokita, żona polityka PO Jana Rokity, została doradcą Prezydenta RP do spraw kobiet[16]
- Jan Rokita ogłosił, że nie będzie kandydował do parlamentu[17].
15 września 2007
- Pod hasłem Porozumienie Służy Ludziom PSL rozpoczęło kampanię wyborczą[18].
- Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz został ogłoszony kandydatem PO na senatora w okręgu gdańskim[19].
- Jeden z liderów UPR Janusz Korwin-Mikke poinformował, że zostanie liderem gdańskiej listy LPR[20].
18 września 2007
- Zarząd Platformy Obywatelskiej zdecydował, że z pierwszego miejsca na krakowskiej liście wyborczej partii wystartuje do Sejmu Jarosław Gowin[21].
- Kampanię wyborczą rozpoczęła Partia Kobiet. Liderki partii zaprezentowały plakaty, spoty oraz hasła wyborcze (m.in. Wszystko dla przyszłości)[22].
19 września 2007
- Państwowa Komisja Wyborcza zakończyła rejestrację komitetów wyborczych.
20 września 2007
- Leszek Miller ogłosił start w wyborach z łódzkiej listy Samoobrony i stworzenie nowej partii o nazwie Polska Lewica[23].
21 września 2007
- Waldemar Pawlak poinformował, że z pierwszego miejsca na warszawskiej liście PSL wystartuje Łukasz Foltyn[24].
- Polska Agencja Prasowa podała, że Nelli Rokita wystartuje z drugiego miejsca na warszawskiej liście PiS[25].
23 września 2007
- Aleksander Kwaśniewski został zaprezentowany jako kandydat na Premiera z ramienia LiD[26].
25 września 2007
- Zaprezentowana została kandydatura Macieja Płażyńskiego, z pierwszego miejsca listy PiS w Gdańsku[27].
26 września 2007
- Andrzej Lepper poinformował o starcie Piotra Ikonowicza, z pierwszego miejsca na liście Samoobrony w Warszawie[28].
- Krajowa Partia Emerytów i Rencistów zapowiedziała wycofanie się z kampanii wyborczej[29].
24–28 września 2007
- Wizyta Nelli Rokity w Chicago i spotkanie z tamtejszą Polonią. Kandydatka towarzyszyła prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu podczas jego pobytu w USA.
27 września 2007
- „Gazeta Wyborcza” poinformowała o tym, że posłanka Samoobrony Renata Beger rzekomo kupowała podpisy poparcia na listach partii[30].
29 września 2007
- Wizyta lidera Platformy Obywatelskiej Donalda Tuska w Londynie, Glasgow i Dublinie. Spotkanie z polskimi pracownikami i Ireną Anders[31].
1 października 2007
- O godz. 20:00 odbyła się debata telewizyjna pomiędzy Jarosławem Kaczyńskim (prezesem PiS, premierem) oraz Aleksandrem Kwaśniewskim (liderem Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Lewica i Demokraci, byłym prezydentem)[32].
3 października 2007
- Platforma Obywatelska podpisała porozumienie o współpracy z Solidarnością Leśników[33].
8 października 2007
- Emisja pierwszych audycji komitetów wyborczych w publicznych mediach.
9 października 2007
- Zaprezentowano honorowy komitet poparcia Platformy Obywatelskiej na czele z Władysławem Bartoszewskim, w skład którego weszli przedstawiciele nauki, kultury i sportu, m.in. Andrzej Zoll, Olaf Lubaszenko i Tomasz Frankowski.
12 października 2007
- Odbyła się debata telewizyjna pomiędzy Jarosławem Kaczyńskim (prezesem PiS, premierem) oraz Donaldem Tuskiem (przewodniczącym PO, byłym wicemarszałkiem Senatu i Sejmu).
15 października 2007
- Odbyła się debata telewizyjna pomiędzy Romanem Giertychem (szefem LPR, byłym wicepremierem) oraz Leszkiem Millerem (kandydatem Samoobrony RP do Sejmu, byłym premierem)[34].
- Odbyła się debata telewizyjna debata telewizyjna pomiędzy Aleksandrem Kwaśniewskim oraz Donaldem Tuskiem[35].
16 października 2007
- Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego zorganizował konferencję prasową, prezentując materiały dotyczące przyjęcia przez ówczesną posłankę PO Beatę Sawicką łapówki[36]. W opinii opozycji i części komentatorów było to wmieszanie CBA w kampanię wyborczą, mające na celu zdyskredytowanie PO, czemu zaprzeczył następnie szef CBA Mariusz Kamiński, twierdząc, że celem była obrona wizerunku instytucji publicznej, którą kieruje oraz udowodnienie, wbrew zarzutom opozycji, że termin zatrzymania posłanki, tj. 1 października 2007, wynikał bezpośrednio z żądań skorumpowanej posłanki. Stwierdził też, że nie chciał ujawniać materiałów ze śledztwa opinii publicznej przed wyborami i w tym celu dwukrotnie prosił o zwołanie niejawnego posiedzenia sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych, na zwołanie której nie zgodził się jej szef pochodzący z PO, a na której chciał przedstawić posłom okoliczności zatrzymania posłanki.
- Platforma Obywatelska podpisała ze związkiem zawodowym w PGNiG umowę, na podstawie której związek udzieli w nadchodzących wyborach poparcia Platformie, a w zamian partia zobowiązała się do wydania 750 tys. darmowych akcji o wartości 4,4 mld złotych ponad 60 tys. byłych i obecnych pracowników firmy. W razie wygranej PO każdy z pracowników miałby otrzymać pakiet akcji o wartości ok. 75 tys. zł[37].
19 października 2007
- O godzinie 24:00 zakończyła się kampania wyborcza – rozpoczęła się cisza wyborcza[38].
21 października 2007
- O godzinie 6:00 rozpoczęło się głosowanie w wyborach parlamentarnych, które trwało do godz. 20:20. Pierwotnie głosowanie (a więc i cisza wyborcza) miało zakończyć się o 20:00, jednak w jednej z obwodowych komisji wyborczych w Pile głosowanie rozpoczęło się z dwugodzinnym opóźnieniem z powodu uszkodzenia pieczęci do stemplowania kart do głosowania. PKW podjęła decyzję o przedłużeniu głosowania w tej komisji o 20 minut; w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu w kilku komisjach zabrakło kart do głosowania. Cisza wyborcza została przedłużona do 21:00, a potem przedłużona ponownie. W kolejnym komunikacie PKW podała, że cisza wyborcza została przedłużona do godziny 22:55[39].
Komitety wyborcze do Sejmu i Senatu
[edytuj | edytuj kod]Nr listy | Komitet wyborczy | Lider | Hasła wyborcze | Kandydaci na posłów |
Kandydaci na senatorów | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
2 | Polska Partia Pracy* | Bogusław Ziętek | Wyższa płaca minimalna, krótszy tydzień pracy | 660[40] | 0[41] | ||
3 | Liga Polskich Rodzin* | Roman Giertych | Silna rodzina, bezpieczna szkoła, niskie podatki | 903[42] | 16[43] | ||
6 | Prawo i Sprawiedliwość* | Jarosław Kaczyński | Zlikwidujmy korupcję | 918[44] | 87[45] | ||
8 | Platforma Obywatelska RP* | Donald Tusk | By żyło się lepiej. Wszystkim | 910[46] | 85[47] | ||
10 | Polskie Stronnictwo Ludowe | Waldemar Pawlak | Porozumienie Służy Ludziom | 920[48] | 52[49] | ||
15 | Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej* | Andrzej Lepper | O prawdę i godność | 834[50] | 20[51] | ||
20 | KKW Lewica i Demokraci SLD+SDPL+PD+UP* | Aleksander Kwaśniewski | Zmień twarz, zmień Polsce twarz; Mądre rządy zamiast głupich wojen |
889[52] | 71[53] |
- PPP – Partia Zielonych, Unia Lewicy III RP, Komunistyczna Partia Polski, Polska Partia Socjalistyczna, Ruch Obrony Bezrobotnych, po 1 członku: Krajowe Forum Rencistów i Emerytów, Racja Polskiej Lewicy
- LPR – Unia Polityki Realnej, Prawica Rzeczypospolitej, Ruch Odbudowy Polski (2 członków), po 1 członku: Stronnictwo „Odrodzenie Rzeczypospolitej”, PiS
- PiS – Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”, Ruch Odbudowy Polski, Ruch Patriotyczny (w tym Ruch Katolicko-Narodowy), Ruch Ludowo-Narodowy, Partia Centrum, Samoobrona Odrodzenie, po 1 członku: Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe, Stronnictwo Pracy, Organizacja Narodu Polskiego – Liga Polska, LPR
- PO – 1 członek Stronnictwa Demokratycznego
- PSL – Stronnictwo Demokratyczne (częściowo), Partia Dzieci i Młodzieży (1 członkini)
- Samoobrona RP – Narodowy Kongres Polski, 2 członków: Sojusz Lewicy Demokratycznej, po 1 członku: Nowa Lewica, Ruch Ludowo-Narodowy
- LiD (SLD+SDPL+PD+UP) – Racja Polskiej Lewicy, Demokratyczna Partia Lewicy, 2 członków: Stronnictwo Demokratyczne, po 1 członku: Polska Partia Socjalistyczna, Unia Lewicy III RP
Nr listy | Komitet wyborczy | Lider | Hasła wyborcze | Liczba okręgów |
Kandydaci na posłów |
Kandydaci na senatorów | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
19 | KWW Mniejszość Niemiecka** | Henryk Kroll | 1 | 21[54] | 3[55] | |||
21 | Partia Kobiet | Manuela Gretkowska | 7 | 109[56] | 0[57] | |||
22 | Samoobrona Patriotyczna | Marian Frądczyk | 1 | 23[58] | 2[59] |
** Jako komitet mniejszości narodowej zwolniony z obowiązku przekraczania progu wyborczego.
Komitet wyborczy | Lider | Kandydaci na senatorów |
---|---|---|
Unia Polityki Realnej | Wojciech Popiela | 14 |
KWW Prawicy Marka Jurka | Marek Jurek | 10 |
Narodowe Odrodzenie Polski | Adam Gmurczyk | 4 |
Konfederacja Polski Niepodległej – Obóz Patriotyczny | Adam Słomka | 2 |
Nowa Wizja Polski | Marek Szambelan | 2 |
Przymierze dla Polski | Gabriel Janowski | 2 |
Komitety z zarejestrowanym jednym kandydatem* | 15 |
*W tym partie: Obrona Narodu Polskiego, Zieloni 2004.
Obwody głosowania
[edytuj | edytuj kod]Obwody głosowania | ||
---|---|---|
Typ obwodu | Liczba obwodów | Dla inwalidów |
Powszechny | 23 900 | 5124 |
Szpital | 737 | 203 |
Zakład karny | 98 | 0 |
Areszt śledczy | 76 | 2 |
Zakład pomocy społecznej | 444 | 151 |
Oddział zewnętrzny zakładu karnego i aresztu śledczego | 9 | 0 |
Obwód głosowania dla obywateli Polski przebywających za granicą | 206 | 0 |
Razem | 25 470 | 5 480 |
Okręgi wyborcze
[edytuj | edytuj kod]Wykaz okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu i Senatu.
Numer okręgu w wyborach do Sejmu | Numer okręgu w wyborach do Senatu | Siedziba okręgowej komisji wyborczej | Liczba mandatów poselskich do obsadzenia | Liczba mandatów senatorskich do obsadzenia | Liczba mieszkańców przypadających na jeden mandat poselski (średnio: 82 312) | Liczba osób uprawnionych do głosowania przypadających na jeden mandat poselski (średnio: 66 555) | Liczba wydanych w wyborach 2007 kart do głosowania przypadających na jeden mandat poselski (średnio: 35 859) |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 1 | Legnica | 12 | 3 | 83 213 | 67 181 | 34 477 |
2 | 2 | Wałbrzych | 8 | 2 | 86 367 | 70 962 | 34 710 |
3 | 3 | Wrocław | 14 | 3 | 83 408 | 69 400 | 40 375 |
4 | 4 | Bydgoszcz | 12 | 2 | 83 995 | 67 236 | 35 811 |
5 | 5 | Toruń | 13 | 3 | 80 830 | 64 187 | 30 893 |
6 | 6 | Lublin | 15 | 3 | 80 341 | 64 304 | 34 114 |
7 | 7 | Chełm | 12 | 3 | 81 598 | 64 887 | 29 997 |
8 | 8 | Zielona Góra | 12 | 3 | 83 820 | 66 791 | 33 613 |
9 | 9 | Łódź | 10 | 2 | 81 566 | 69 378 | 42 999 |
10 | 10 | Piotrków Trybunalski | 9 | 2 | 82 549 | 65 577 | 33 220 |
11 | 11 | Sieradz | 12 | 3 | 81 787 | 66 009 | 32 647 |
12 | – | Chrzanów | 8 | – | 79 839 | 62 715 | 34 324 |
13 | 12 | Kraków | 13 | 4 | 85 786 | 71 525 | 43 900 |
14 | 13 | Nowy Sącz | 9 | 2 | 85 991 | 64 903 | 33 925 |
15 | 14 | Tarnów | 9 | 2 | 79 140 | 61 438 | 32 110 |
16 | 15 | Płock | 10 | 2 | 84 838 | 66 841 | 31 446 |
17 | 16 | Radom | 9 | 2 | 81 109 | 63 979 | 32 349 |
18 | 17 | Siedlce | 12 | 3 | 80 020 | 62 237 | 31 437 |
19 | 18 | Warszawa | 19 | 4 | 83 642 | 82 476 | 61 055 |
20 | 19 | Warszawa | 11 | 2 | 85 373 | 68 784 | 42 527 |
21 | 20 | Opole | 13 | 3 | 78 320 | 63 916 | 29 102 |
22 | 21 | Krosno | 11 | 2 | 81 096 | 63 421 | 30 770 |
23 | 22 | Rzeszów | 15 | 3 | 81 861 | 63 782 | 33 469 |
24 | 23 | Białystok | 15 | 3 | 79 943 | 63 415 | 31 394 |
25 | 24 | Gdańsk | 12 | 3 | 84 989 | 68 645 | 40 049 |
26 | 25 | Gdynia | 14 | 3 | 83 118 | 64 763 | 36 755 |
27 | 26 | Bielsko-Biała | 9 | 2 | 83 411 | 66 529 | 39 148 |
28 | 27 | Częstochowa | 7 | 2 | 86 243 | 70 521 | 37 335 |
29 | 28 | Gliwice | 10 | 2 | 79 920 | 65 941 | 33 607 |
30 | 29 | Rybnik | 9 | 2 | 80 387 | 64 817 | 34 357 |
31 | 30 | Katowice | 12 | 3 | 83 556 | 68 858 | 39 558 |
32 | 31 | Sosnowiec | 9 | 2 | 79 370 | 66 684 | 36 854 |
33 | 32 | Kielce | 16 | 3 | 81 376 | 65 224 | 30 947 |
34 | 33 | Elbląg | 8 | 2 | 80 809 | 63 105 | 29 591 |
35 | 34 | Olsztyn | 10 | 2 | 79 820 | 62 823 | 30 720 |
36 | 35 | Kalisz | 12 | 3 | 83 148 | 65 216 | 33 202 |
37 | 36 | Konin | 9 | 2 | 85 753 | 67 159 | 34 100 |
38 | 37 | Piła | 9 | 2 | 85 284 | 66 249 | 34 306 |
39 | 38 | Poznań | 10 | 2 | 82 307 | 68 195 | 45 472 |
40 | 39 | Koszalin | 8 | 2 | 80 960 | 64 582 | 31 742 |
41 | 40 | Szczecin | 13 | 2 | 79 553 | 64 429 | 34 486 |
Listy wyborcze w poszczególnych okręgach oraz ich liderzy
[edytuj | edytuj kod]Poniższe zestawienie zostało opracowane na podstawie danych z serwisu informacyjnego PKW[60]
Okręg wyborczy | Nazwa Komitetu | Numer 1 na liście | |
---|---|---|---|
6 Lublin |
Samoobrona Patriotyczna | Ryszard Jarznicki | |
21 Opole |
KWW Mniejszość Niemiecka | Henryk Kroll |
Wyniki
[edytuj | edytuj kod]Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła w Dzienniku Ustaw w formie obwieszczenia oraz podała do wiadomości publicznej wyniki wyborów do Sejmu i do Senatu. W obwieszczeniu zamieszczone zostały podstawowe informacje zawarte w protokołach wyborów posłów w okręgach wyborczych.
Wyniki wyborów do Sejmu RP
[edytuj | edytuj kod]Komitet wyborczy[61] | Głosy | Mandaty | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | % | ||
Platforma Obywatelska RP | 6 701 010 | 41,51 | 17,37 | 209 | 76 | 45,43 | |
Prawo i Sprawiedliwość | 5 183 477 | 32,11 | 5,12 | 166 | 11 | 36,09 | |
KKW Lewica i Demokraci SLD+SDPL+PD+UP | 2 122 981 | 13,15 | 4,50[a] | 53 | 2[b] | 11,52 | |
Polskie Stronnictwo Ludowe | 1 437 638 | 8,91 | 1,95 | 31 | 6 | 6,74 | |
KWW Mniejszość Niemiecka | 32 462 | 0,20 | 0,09 | 1 | 1 | 0,22 | |
Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej | 247 335 | 1,53 | 9,88 | – | 56 | – | |
Liga Polskich Rodzin | 209 171 | 1,30 | 6,67 | – | 34 | – | |
Polska Partia Pracy | 160 476 | 0,99 | 0,22 | – | – | – | |
Partia Kobiet | 45 121 | 0,28 | – | – | – | – | |
Samoobrona Patriotyczna | 2531 | 0,02 | – | – | – | – | |
Ogółem | 16 142 202 | 100,00 | – | 460 | – | 100,00 | |
Głosy nieważne | 335 532 | 2,04 | 1,56 | ||||
Frekwencja | 16 477 734 | 53,88 | 13,31 |
Podział mandatów i rozkład procentowy poparcia w wyniku wyborów z uwzględnieniem podziału na późniejszą koalicję rządzącą w kolejności: ugrupowania rządowe, opozycja parlamentarna i pozaparlamentarna (komitety, które nie przekroczyły 1% poparcia w skali kraju potraktowano zbiorczo):
↓ | |||||
209 | 31 | 166 | 53 | ||
PO | PSL | PiS | LiD |
↓ | |||||||
PO | PSL | PiS | LiD |
-
Rozkład mandatów
Wyniki głosowania w skali okręgów[61]
[edytuj | edytuj kod]Wszystkie dane wyrażono w procentach.
Okręg | Nazwa | Frekwencja | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
PO | PiS | LiD | PSL | SRP | LPR | PPP | MN | Inni | |||
1 | Legnica | 42,97 | 28,96 | 17,89 | 6,60 | 1,49 | 1,12 | 0,97 | – | – | 51,32 |
2 | Wałbrzych | 46,39 | 26,23 | 15,73 | 7,76 | 1,59 | 1,04 | 1,25 | – | – | 48,91 |
3 | Wrocław | 53,20 | 28,40 | 10,39 | 4,84 | 1,12 | 1,20 | 0,84 | – | – | 58,18 |
4 | Bydgoszcz | 44,09 | 24,21 | 19,01 | 8,71 | 1,71 | 1,07 | 1,20 | – | – | 53,26 |
5 | Toruń | 39,27 | 26,75 | 18,34 | 11,36 | 2,34 | 0,88 | 1,07 | – | – | 48,13 |
6 | Lublin | 29,47 | 41,52 | 10,50 | 12,55 | 1,76 | 1,91 | 0,78 | – | 1,49 | 53,05 |
7 | Chełm | 24,09 | 39,51 | 10,50 | 19,38 | 3,30 | 2,10 | 1,12 | – | – | 46,23 |
8 | Zielona Góra | 47,06 | 22,47 | 17,64 | 8,39 | 1,69 | 1,44 | 1,32 | – | – | 50,35 |
9 | Łódź | 45,68 | 27,85 | 17,77 | 3,64 | 1,45 | 1,13 | 0,76 | – | 1,72 | 61,98 |
10 | Piotrków Trybunalski | 27,92 | 41,42 | 12,35 | 13,66 | 2,27 | 1,26 | 1,11 | – | – | 50,66 |
11 | Sieradz | 30,46 | 35,14 | 14,03 | 14,05 | 2,71 | 1,22 | 0,92 | – | 1,46 | 49,46 |
12 | Chrzanów | 36,43 | 40,40 | 10,70 | 9,01 | 0,97 | 1,52 | 0,98 | – | – | 54,73 |
13 | Kraków | 47,35 | 34,43 | 9,67 | 4,18 | 0,62 | 1,22 | 1,67 | – | 0,86 | 61,38 |
14 | Nowy Sącz | 28,76 | 51,35 | 6,40 | 10,28 | 1,23 | 1,32 | 0,67 | – | – | 52,27 |
15 | Tarnów | 32,22 | 45,64 | 7,33 | 11,23 | 1,15 | 1,56 | 0,87 | – | – | 52,26 |
16 | Płock | 29,54 | 35,58 | 11,25 | 19,82 | 1,93 | 0,99 | 0,88 | – | – | 47,05 |
17 | Radom | 28,24 | 42,72 | 8,94 | 15,02 | 2,66 | 1,49 | 0,93 | – | – | 50,56 |
18 | Siedlce | 24,83 | 42,93 | 8,36 | 18,96 | 2,36 | 1,78 | 0,77 | – | – | 50,51 |
19 | Warszawa I | 54,01 | 27,66 | 12,66 | 2,33 | 0,40 | 1,24 | 0,48 | – | 1,22 | 74,03 |
20 | Warszawa II | 45,17 | 35,63 | 7,93 | 8,26 | 0,79 | 1,41 | 0,81 | – | – | 61,83 |
21 | Opole | 46,58 | 22,87 | 11,19 | 6,62 | 1,74 | 1,28 | 0,91 | 8,81 | – | 45,53 |
22 | Krosno | 29,30 | 44,19 | 9,21 | 12,96 | 1,81 | 1,49 | 1,05 | – | – | 48,52 |
23 | Rzeszów | 27,81 | 48,43 | 8,78 | 11,16 | 1,09 | 1,84 | 0,89 | – | – | 52,47 |
24 | Białystok | 32,36 | 38,81 | 14,72 | 9,14 | 2,02 | 1,44 | 0,61 | – | 0,90 | 49,50 |
25 | Gdańsk | 54,62 | 27,08 | 10,59 | 4,38 | 1,19 | 1,34 | 0,81 | – | – | 58,34 |
26 | Gdynia | 51,03 | 26,55 | 12,45 | 6,12 | 1,56 | 1,37 | 0,93 | – | – | 56,80 |
27 | Bielsko-Biała | 41,76 | 35,41 | 12,81 | 6,62 | 0,91 | 1,14 | 1,34 | – | – | 58,84 |
28 | Częstochowa | 40,12 | 30,88 | 14,76 | 9,79 | 1,53 | 1,55 | 1,36 | – | – | 52,94 |
29 | Gliwice | 49,69 | 29,62 | 13,26 | 4,63 | 0,82 | 0,97 | 1,01 | – | – | 50,96 |
30 | Rybnik | 44,55 | 36,23 | 11,99 | 3,98 | 0,95 | 1,01 | 1,29 | – | – | 53,01 |
31 | Katowice | 49,74 | 31,52 | 12,26 | 3,31 | 0,59 | 0,97 | 1,62 | – | – | 57,45 |
32 | Sosnowiec | 44,75 | 24,98 | 21,61 | 5,03 | 0,93 | 1,16 | 1,56 | – | – | 55,27 |
33 | Kielce | 27,94 | 39,07 | 13,81 | 14,72 | 1,63 | 0,98 | 0,94 | – | 0,90 | 47,45 |
34 | Elbląg | 43,34 | 24,26 | 15,43 | 11,42 | 3,00 | 1,40 | 1,14 | – | – | 46,89 |
35 | Olsztyn | 45,25 | 24,15 | 14,07 | 12,61 | 1,70 | 1,30 | 0,92 | – | – | 48,90 |
36 | Kalisz | 38,59 | 26,48 | 16,89 | 13,40 | 2,19 | 1,25 | 1,20 | – | – | 50,91 |
37 | Konin | 34,18 | 29,24 | 17,44 | 13,83 | 2,36 | 1,38 | 1,58 | – | – | 50,78 |
38 | Piła | 41,88 | 21,73 | 19,75 | 12,63 | 2,13 | 0,97 | 0,92 | – | – | 51,78 |
39 | Poznań | 58,60 | 21,04 | 12,63 | 5,45 | 0,60 | 0,99 | 0,68 | – | – | 66,68 |
40 | Koszalin | 45,88 | 21,57 | 17,58 | 8,58 | 4,24 | 1,04 | 1,12 | – | – | 49,15 |
41 | Szczecin | 48,96 | 24,05 | 17,00 | 6,12 | 1,63 | 1,33 | 0,92 | – | – | 53,53 |
Polska | 41,51 | 32,11 | 13,15 | 8,91 | 1,53 | 1,30 | 0,99 | 0,20 | 0,30 | 53,88 |
Podział mandatów w skali okręgów
[edytuj | edytuj kod]Okręg | Nazwa | Łącznie | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
PO | PiS | LiD | PSL | MN | |||
1 | Legnica | 6 | 4 | 2 | – | – | 12 |
2 | Wałbrzych | 5 | 2 | 1 | – | – | 8 |
3 | Wrocław | 9 | 4 | 1 | – | – | 14 |
4 | Bydgoszcz | 6 | 3 | 2 | 1 | – | 12 |
5 | Toruń | 6 | 4 | 2 | 1 | – | 13 |
6 | Lublin | 5 | 7 | 1 | 2 | – | 15 |
7 | Chełm | 3 | 6 | 1 | 2 | – | 12 |
8 | Zielona Góra | 6 | 3 | 2 | 1 | – | 12 |
9 | Łódź | 5 | 3 | 2 | – | – | 10 |
10 | Piotrków Trybunalski | 3 | 4 | 1 | 1 | – | 9 |
11 | Sieradz | 4 | 5 | 1 | 2 | – | 12 |
12 | Chrzanów | 3 | 4 | 1 | – | – | 8 |
13 | Kraków | 7 | 5 | 1 | – | – | 13 |
14 | Nowy Sącz | 3 | 5 | – | 1 | – | 9 |
15 | Tarnów | 3 | 5 | – | 1 | – | 9 |
16 | Płock | 3 | 4 | 1 | 2 | – | 10 |
17 | Radom | 3 | 4 | 1 | 1 | – | 9 |
18 | Siedlce | 3 | 6 | 1 | 2 | – | 12 |
19 | Warszawa I | 11 | 6 | 2 | – | – | 19 |
20 | Warszawa II | 5 | 4 | 1 | 1 | – | 11 |
21 | Opole | 7 | 3 | 1 | 1 | 1 | 13 |
22 | Krosno | 3 | 6 | 1 | 1 | – | 11 |
23 | Rzeszów | 4 | 8 | 1 | 2 | – | 15 |
24 | Białystok | 5 | 7 | 2 | 1 | – | 15 |
25 | Gdańsk | 8 | 3 | 1 | – | – | 12 |
26 | Gdynia | 8 | 4 | 2 | – | – | 14 |
27 | Bielsko-Biała | 4 | 4 | 1 | – | – | 9 |
28 | Częstochowa | 3 | 3 | 1 | – | – | 7 |
29 | Gliwice | 6 | 3 | 1 | – | – | 10 |
30 | Rybnik | 4 | 4 | 1 | – | – | 9 |
31 | Katowice | 7 | 4 | 1 | – | – | 12 |
32 | Sosnowiec | 5 | 2 | 2 | – | – | 9 |
33 | Kielce | 5 | 7 | 2 | 2 | – | 16 |
34 | Elbląg | 4 | 2 | 1 | 1 | – | 8 |
35 | Olsztyn | 5 | 3 | 1 | 1 | – | 10 |
36 | Kalisz | 5 | 3 | 2 | 2 | – | 12 |
37 | Konin | 3 | 3 | 2 | 1 | – | 9 |
38 | Piła | 4 | 2 | 2 | 1 | – | 9 |
39 | Poznań | 7 | 2 | 1 | – | – | 10 |
40 | Koszalin | 5 | 2 | 1 | – | – | 8 |
41 | Szczecin | 8 | 3 | 2 | – | – | 13 |
Polska | 209 | 166 | 53 | 31 | 1 | 460 |
Wyniki wyborów do Senatu RP
[edytuj | edytuj kod]Komitet wyborczy[62] | Głosy | Mandaty | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | ||
Platforma Obywatelska RP | 12 734 742 | 39,14 | 22,26 | 60 | 26 | |
Prawo i Sprawiedliwość | 10 208 412 | 31,38 | 10,62 | 39 | 10 | |
KWW Cimoszewicz do Senatu | 175 839 | 0,54 | – | 1 | – | |
KKW Lewica i Demokraci SLD+SDPL+PD+UP | 4 751 281 | 14,60 | 3,48[c] | – | – | |
Polskie Stronnictwo Ludowe | 2 863 883 | 8,80 | 2,95 | – | 2 | |
Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej | 345 427 | 1,06 | 7,28 | – | 3 | |
Liga Polskich Rodzin | 293 289 | 0,90 | 11,47 | – | 7 | |
KWW Mniejszość Niemiecka | 104 533 | 0,32 | 0,05 | – | – | |
Samoobrona Patriotyczna | 48 689 | 0,15 | – | – | – | |
Pozostałe komitety wyborcze partii | 349 220 | 1,07 | – | – | – | |
Pozostałe komitety wyborcze wyborców | 660 341 | 2,03 | – | – | – | |
Razem | – | 100,00 | – | 100 | – | |
Głosy ważne | 16 190 804 | 98,27 | ||||
Głosy nieważne | 284 868 | 1,73 | 1,75 | |||
Frekwencja | 16 475 672 | 53,88 | 13,32 |
↓ | |||
60 | 39 | 1 | |
PO | PiS |
PO | PSL | PiS | LiD |
Frekwencja
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z oficjalnymi wynikami wyborów opublikowanymi przez PKW, frekwencja wyborcza wyniosła 53,88%, co było najwyższym wynikiem w polskich wyborach parlamentarnych po 1989 roku. W poprzednich wyborach parlamentarnych frekwencja była niższa o 13,31 punktów procentowych i wyniosła 40,57%.
Frekwencja w miastach wyniosła 58,8%, a na wsi 45,3%. We wszystkich miastach powyżej 250 000 mieszkańców frekwencja przekroczyła 60%[63].
Najwyższą frekwencję zanotowano w głosowaniu za granicą: 78,26%[64], a w Polsce – w gminie Michałowice (powiat pruszkowski): 73,67%[65]. Niewiele niższa była frekwencja w Warszawie: 73,44% (w dzielnicy Ursynów: 79,74%[66]).
Najniższą frekwencję zanotowano w gminie Maszewo (województwo lubuskie): 28,76%[67].
Ważność wyborów
[edytuj | edytuj kod]Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych po rozpatrzeniu protestów wyborczych uchwałą z 17 stycznia 2008 uznał wybory za ważne.
Statystyki wyborów
[edytuj | edytuj kod]Statystyki kandydatów do Sejmu
[edytuj | edytuj kod]Statystyki kandydatów | |||
---|---|---|---|
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |
Liczba zarejestrowanych kandydatów | 6187 | 1428 | 4759 |
Średnia wieku kandydatów | 45 | 43 | 45 |
Wiek najmłodszego kandydata/kandydatki | 21 | 21 | 21 |
Wiek najstarszego kandydata/kandydatki | 83 | 80 | 83 |
Statystyki kandydatów do Senatu
[edytuj | edytuj kod]Statystyki kandydatów | |||
---|---|---|---|
Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |
Liczba zarejestrowanych kandydatów | 385 | 46 | 339 |
Średnia wieku kandydatów | 52 | 51 | 52 |
Wiek najmłodszego kandydata/kandydatki | 30 | 32 | 30 |
Wiek najstarszego kandydata/kandydatki | 78 | 78 | 75 |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Sejm VI kadencji
- Senat RP VII kadencji
- posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji
- senatorowie VII kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W porównaniu z sumarycznym wynikiem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Socjaldemokracji Polskiej i Partii Demokratycznej – demokraci.pl z wyborów w 2005.
- ↑ W porównaniu z liczbą mandatów Sojuszu Lewicy Demokratycznej zdobytych w wyborach 2005.
- ↑ W porównaniu z wynikiem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Socjaldemokracji Polskiej i Partii Demokratycznej – demokraci.pl z wyborów w 2005.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 września 2007 r. w sprawie zarządzenia wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2007 r. nr 162, poz. 1145).
- ↑ Informacja o wydatkach budżetu państwa poniesionych na przygotowanie i przeprowadzenie w dniu 21 października 2007 r. wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. pkw.gov.pl. [dostęp 2016-03-03].
- ↑ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 września 2007 r. w sprawie skrócenia kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2007 r. nr 163, poz. 1154).
- ↑ Sejm rozwiązany – relacja minuta po minucie. gazeta.pl, 7 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Donald Tusk – szef rządu. interia.pl, 15 listopada 2007. [dostęp 2014-12-29].
- ↑ Prezydent: Wybory odbędą się 21 października. gazeta.pl, 7 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2001 r. nr 46, poz. 499).
- ↑ „Dziennik Polska-Europa-Świat” z 19 września 2007, s. 5.
- ↑ Antoni Mężydło przeszedł do PO. money.pl, 7 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Pkt 32. porz. dzien. Pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie skrócenia kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. sejm.gov.pl. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Gilowska podbije Poznań?. interia.pl, 10 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Pomorskie: Robert Strąk – „jedynką” gdyńsko-słupskiej listy LPR. money.pl, 13 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Lepper walczy o „prawdę i godność”. tvn24.pl, 14 września 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Kampania medialna Platformy Obywatelskiej – By żyło się lepiej. Wszystkim.. smd.org.pl, 14 września 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Premier ujawnił hasło PiS: „Zlikwidujemy korupcję”. gazeta.pl, 14 września 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Nelli Rokita-Arnold. wprost.pl. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Rokita ogłosił, że nie wystartuje w wyborach. gazeta.pl, 14 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Wiesława Żagiel: Do wyborów – z rozwagą i odwagą. pslciechanow.pl. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Na Platformie wybuchł... kapiszon. portalpomorza.pl, 16 września 2007. [dostęp 2017-07-04].
- ↑ JKM: przez Gdańsk do Sejmu?. trojmiasto.pl, 15 września 2007. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Gowin zastąpi Rokitę na krakowskiej liście PO. wp.pl, 15 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Bo Polska jest kobietą. interia.pl, 18 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Miller startuje z Samoobroną. money.pl, 20 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Twórca gg wystartuje z listy PSL. money.pl, 21 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Nelly Rokita przeciwko Tuskowi?. money.pl, 21 września 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Olek, mordo ty nasza jesteśmy z tobą!. tvn24.pl, 23 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Maciej Płażyński wystartuje z listy PiS. wp.pl, 25 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Ikonowicz „jedynką” Samoobrony w Warszawie. wprost.pl, 26 września 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Krajowa Partia Emerytów i Rencistów wycofała się z kampanii. money.pl, 21 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Natalia Klimczak: Beger znów kupowała podpisy?. wiadomosci24.pl, 27 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Tusk pojechał na Wyspy nawracać Polaków. 30 września 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Debata Kaczyński – Kwaśniewski. tvn24.pl, 1 października 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ PO podpisała porozumienie o współpracy z Solidarnością Leśników. money.pl, 3 października 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Miller kontra Giertych. tvn24.pl, 15 października 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Debata Tusk-Kwaśniewski. tvn24.pl, 15 października 2007. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Szef CBA ujawnił nagrania ws. korupcji b. posłanki PO. wp.pl, 16 października 2007. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Przedwyborcza umowa za 4 miliardy złotych. parkiet.com, 16 października 2007.
- ↑ Sylwia Domańska: O północy cisza wyborcza. money.pl. [dostęp 2015-05-03].
- ↑ Cisza wyborcza przedłużona do g. 22.55. interia.pl, 21 października 2007. [dostęp 2017-07-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PPP. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PPP. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW LPR. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW LPR. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PiS. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PiS. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PO. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PO. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PSL. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PSL. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW SRP. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW SRP. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW LiD. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW LiD. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW MN. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW MN. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PK. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW PK. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW Samoobrona Patriotyczna. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Wykaz komitetów wyborczych KW Samoobrona Patriotyczna. PKW. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ Kandydaci na posłów. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-08-04].
- ↑ a b Wyniki wyborów. pkw.gov.pl. [dostęp 2015-05-06].
- ↑ Wyniki wyborów. pkw.gov.pl. [dostęp 2015-11-22].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wybory parlamentarne w Polsce w 2007 w serwisie PKW
- Raport końcowy OBWE z 20 marca 2008 (ang.)