Zgorzelec
Na mapach: 
51°09′01″N 15°00′31″E/51,150278 15,008611
51°09′01″N 15°00′31″E/51,150278 15,008611
| miasto i gmina | |||||
 Panorama centrum miasta z osiedlem Konarskiego w tle | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Data założenia |
X wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1303 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
15,88 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 75 | ||||
| Kod pocztowy |
59-900 do 59-903 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DZG | ||||
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
| 51°09′01″N 15°00′31″E/51,150278 15,008611
| |||||
| TERC (TERYT) |
0225021 | ||||
| SIMC |
0936546 | ||||
Urząd miejski ul. Domańskiego 759-900 Zgorzelec | |||||
| Strona internetowa | |||||
Zgorzelec (niem. ⓘGörlitz, grnłuż. Zhorjelc, dlnłuż. Zgórjelc cz. Zhořelec) – miasto przygraniczne w województwie dolnośląskim, w polskiej części Łużyc Górnych, na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, w Obniżeniu Żytawsko-Zgorzeleckim. Przed 1945 stanowiło prawobrzeżną część miasta Görlitz.
Zgorzelec jest siedzibą gminy wiejskiej Zgorzelec oraz powiatu zgorzeleckiego. Miasto należy do Związku Miast Polskich.
Według danych z 30 czerwca 2012 r. miasto miało 32 332 mieszkańców.
Barwy herbu i flagi Zgorzelca (niebiesko-żółte) są identyczne jak we fladze Górnych Łużyc, na terenie których Zgorzelec leży.
Położenie
Według danych z roku 2002[2] Zgorzelec ma obszar 15,86 km² (1586 ha), w tym:
- użytki rolne: 40%
- użytki leśne: 3%
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 15,88 km²[3]. Miasto stanowi 1,89% powierzchni powiatu.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Toponimia
.png)
Nazwa pochodzi od wyrazu gorzeć (psł. *gorěti). Określała ona miejsce wypalone, osadę powstałą na miejscu wypalonym. Dzisiejsza polska nazwa wzięła się od form łużyckich, tj. Zgórjelc i Zhorjelc. Formą zniemczoną jest Görlitz[4].
Nazwy pojawiające się w najstarszych dokumentach[5]
- Villa Goreliz (1071) – najstarsza pisemna wzmianka o Görlitz/Zgorzelcu jest w łacińskim dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych z rąk banity o imieniu Ozer osiem „łanów królewskich” w „Villa Goreliz” (Gorelic) (ok. 192÷432 ha)[6].
- Yzcorelik, Yzcorzelik – 1126
- Drewnow, Drzewniow, Yzhorelik – 1131
- Gorliz, Gorlic – 1238
- Zgorliz – 1241
- Goerlitcz, Goerlitz – 1266
- Gorlicz – 1301
- Gorlitz – 1322
- Gerlicz – 1378
- Gurlicz – 1384, 1456
- Garlicz – 1429
- Gorlicze – 1430
- Gorlitcz – 1434, 1475
- Ghorlitz – 1443
- Gorlitzsch – 1488
- Gorlytz – 1511
- Gorlicium, Gorlcia – używane były także formy zlatynizowane
- Zgorelc oraz Zgorzelec – 1847; śląski pisarz Józef Lompa w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku[7]
- Ost-Görlitz[8] – (do 1946) nazwa prawobrzeżnej części miasta
- Görlitz Moys – (od 1 czerwca 1929 do 14 marca 1947) nazwa prawobrzeżnej południowej dzielnicy miasta
- Zgorzelice – nazwa polskiej części miasta w latach 1945–1946[9][10]
- Zgorzelec – obecna nazwa polskiej części miasta wprowadzona po II wojnie światowej obowiązująca od 19 maja 1946[11]
- Zgorzelec Ujazd – nazwa południowej dzielnicy miasta obowiązująca od 15 marca 1947[12] (obecnie administracyjna nazwa Zgorzelec).
Historia
.jpg)
- okolice obecnego Zgorzelca początkowo zamieszkiwali Bieżuńczanie (Besunzane civitates II) oraz Milczanie (Milzane civitates XXX) wymienieni w połowie IX wieku w nocie „Geograf Bawarski” sporządzonej dla Ludwika Niemca[13][14][15][16].
- 871–894 – teren państwa wielkomorawskiego
- na przełomie X i XI w. gród Serbołużyczan zajęty i włączony do Polski wraz z Łużycami przez Bolesława I Chrobrego; po jego śmierci przejściowo pod panowaniem margrabiów brandenburskich, następnie Czech
- 1071 – Pojawia się najstarsza pisemna wzmianka o Zgorzelcu w dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych z rąk banity o imieniu Ozer osiem „łanów królewskich” w „Villa Goreliz” (Gorelic)[6]
- 1076 – osada wraz ze wschodnią częścią Łużyc Górnych przyłączona do Czech
- 1131 – powstał gród nad Nysą Łużycką z polecenia czeskiego księcia Sobiesława
- 1303 – prawa miejskie[17]
- 1319–1329 – miasto częścią piastowskiego księstwa jaworskiego pod panowaniem Henryka I Jaworskiego
- 1346–1815 – miasto-członek górnołużyckiego Związku Sześciu Miast
- 1377 – powstało oddzielne księstwo Görlitz utworzone przez króla czeskiego i cesarza Karola IV, z Janem Zgorzeleckim jako księciem
- 1466 – pod panowaniem króla węgierskiego Macieja Korwina
- 1490 – miasto ponownie w granicach Korony Czeskiej
- 1618–1648 – zniszczenia w czasie wojny trzydziestoletniej
- 1635 – z Łużycami Górnymi włączone do Elektoratu Saksonii
- 1697–1763 – we władaniu królów Polski Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa
- 1806 – miasto zostaje częścią Królestwa Saksonii, od 1807 w unii z Księstwem Warszawskim
- 1815 – po kongresie wiedeńskim włączony został do Prus i stał się częścią prowincji Śląsk (Schlesien),
- od 1848 połączenie kolejowe z Węglińcem, od 1865 z Lubaniem i Jelenią Górą
- 1919 – miasto zostaje częścią prowincji Dolny Śląsk
- W 1940 roku do Zgorzelca i okolic dotarł pierwszy gaz przesłany z Gazowni Miejskiej w Wałbrzychu i znacząco poprawiło rozwój miasta[18].
- w czasie II wojny światowej 1939–1945 obóz dla jeńców – podoficerów i szeregowych różnej narodowości (Stalag VIII A), przez który według szacunków przeszło ponad 100 tysięcy więźniów[19][20], a zginęło kilka tysięcy jeńców – głównie radzieckich i włoskich
- kwiecień 1945 – zacięte walki o sforsowanie Nysy Łużyckiej na północ od Zgorzelca w okolicach wsi Prędocice, miasto nie zostało dotknięte bezpośrednimi działaniami wojennymi. Wysadzenie wszystkich mostów na Nysie Łużyckiej przez oddziały SS
- 1945 – ustalenie granicy na Nysie Łużyckiej, w wyniku czego prawobrzeżna część miasta zostaje włączona do Polski; wysiedlenie dotychczasowej ludności do Niemiec
- 1948 – data powstania obowiązującej nazwy miasta (zamiast Zgorzelice)
- 6 lipca 1950 – podpisano tu układ zgorzelecki między PRL a NRD uznający formalnie granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej
- Po II wojnie światowej osiedlono tu (oraz w Policach w woj. zachodniopomorskim) dużą kolonię greckich i macedońskich uchodźców (głównie komunistycznych partyzantów), którzy szukali schronienia w Polsce po greckiej wojnie domowej 1946–1948. Łącznie ich liczba sięgała 14 tysięcy osób. Wielu z nich wróciło do Grecji po upadku dyktatury wojskowej i amnestii dla uczestników wojny. Dziś w mieście odbywa się festiwal piosenki greckiej (→ Eleni) pod patronatem ambasady greckiej organizowany przez Nikosa (Nikolaosa) Rusketosa.
- 1959–1965 – niedaleko Zgorzelca zlokalizowano odkrywkową Kopalnię Węgla Brunatnego Turów oraz Elektrownię Turów.
- 1998 – 5 maja proklamowano powołanie wraz z Görlitz Europamiasta Zgorzelec/Görlitz (Europastadt Görlitz/Zgorzelec)
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[21]:
- miasto, ośrodek historyczny
- zespół parków miejskich, z l. 1870–1930
- kamienice, ul. Bohaterów Getta 1 A, 3, 5, z l. 1896–97 r., 1900 r.
- dom, ul. Czachowskiego 1, z pocz. XX w.
- Przedmieście Nyskie – zespół architektoniczny – najstarsza cz. Zgorzelca od XVII w.:
- kamienice, ul. Daszyńskiego 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 67, 68, 70, 71, 72, 73, 75A, 75B, 76 z budynkiem gospodarczym, 77, 78, 82, 83, 98, z XVI w., XVII-XVIII w., XIX w./XX w.
- dom Jakuba Böhme, ul. Daszyńskiego 12
- kamienica, ul. Wolności 7, z ok. 1880 r.
- zespół dawnego młyna, ul. Wrocławska 2: budynek administracyjny, obecnie mieszkalny, elewator
- kamienice, ul. Domańskiego 1, 2, 4, z l. 1898–99, XIX w.
- pałac, ul. Francuska 39 (d. 12), z 1730 r.: park
- rządcówka, ul. Henrykowska 5, z 1880 r., ogród
- willa, ul. św. Jana 20, z 1898 r.
- kamienice, ul. Kościuszki 2, 16, z l. 1905–1910
- dom kołodzieja, budynek mieszkalno-gospodarczy (przeniesiony), Al. Lipowe 1, drewniany, z 1822 r. o konstrukcji przysłupowy przy obwodnicy miejskiej
- kamienica, ul. Łużycka 11, z 1898 r.
- monumentalny gmach Miejskiego Domu Kultury, ul. Parkowa 1, z l. 1898–1902, miejsce podpisania układu zgorzeleckiego
- dwa domy, obecnie internat, ul. Partyzantów 2–4, z pocz. XX w.
- kamienice, ul. Piłsudskiego 3, 4, 5, 7, 8, 10, 12, 14, z XIX w.
- dom, ul. Staszica 7, z k. XIX w.
- kamienice, ul. Warszawska 1, 2, 3, 7, 14, 15, z l. 1900–7, 1910–14, XX w.
inne zabytki:
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela, neoromański z l. 1905–1907
- kościół pw. św. Bonifacego z l. 1929–1930
- wieża ciśnień przy ulicy św. Jana
- dworzec PKP Zgorzelec Ujazd
- most kolejowy na Nysie Łużyckiej
- dom studzienny, przy Placu Pocztowym
- kruczy folwark – Dom Pomocy Społecznej, przy ulicy Przechodniej. Niegdyś dom Bartłomieja Scultetusa.
Klimat
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rekordy maksymalnej temperatury [°C] | 15.0 | 15.5 | 20.4 | 28.0 | 30.4 | 34.5 | 36.0 | 35.9 | 28.6 | 25.3 | 17.4 | 13.3 | 36,0 |
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 1.4 | 2.7 | 7.4 | 13.3 | 18.6 | 21.2 | 23.3 | 23.2 | 18.3 | 12.9 | 6.4 | 2.7 | 12,6 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | -1.1 | -0.3 | 3.5 | 8.2 | 13.2 | 16.0 | 17.9 | 17.6 | 13.4 | 8.9 | 3.7 | 0.4 | 8,4 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | -3.7 | -3.3 | 0.0 | 3.3 | 7.6 | 10.8 | 12.6 | 12.3 | 9.1 | 5.2 | 1.2 | -2.0 | 4,4 |
| Rekordy minimalnej temperatury [°C] | -25.9 | -23.4 | -14.3 | -7.6 | -2.6 | 1.3 | 5.3 | 4.0 | 0.4 | -6.3 | -12.9 | -22.8 | −25,9 |
| Opady [mm] | 48 | 38 | 47 | 40 | 55 | 68 | 91 | 79 | 54 | 40 | 49 | 52 | 661 |
| Średnia liczba dni z opadami | 12 | 10 | 11 | 8 | 10 | 12 | 12 | 11 | 9 | 8 | 10 | 12 | 125 |
| Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979–2013[22] | |||||||||||||
Demografia
Dane z 30 czerwca 2010[23]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 31 684 | 100 | 16 776 | 52,9 | 14 908 | 47,1 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1995,2 | 1056,4 | 938,8 | |||
Piramida wieku mieszkańców Zgorzelca w 2014 roku[1].
Transport
Transport drogowy
Przez Zgorzelec przebiegają następujące drogi:
| Droga | Trasa | Trasa przez Zgorzelec | uwagi |
|---|---|---|---|
| A4E40 | (Drezno)   Jędrzychowice – Krzyżowa – Krzywa – Chojnów – Legnica – Wrocław – Opole – Gliwice – Katowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Przemyśl – Korczowa granica państwa  (Lwów)
|
– | Na północ od miasta. |
| 30 | 94 Zgorzelec – Lubań – Gryfów Sląski – Jelenia Góra 3E65 | – | |
| 94 | 30 Zgorzelec – Bolesławiec – Krzywa – Chojnów – Legnica – Środa Śląska – Wrocław – Oława – Brzeg – Opole – Strzelce Opolskie – Bytom – Będzin – Olkusz – Kraków – Bochnia – Tarnów – Dębica – Rzeszów – Łańcut – Przeworsk – Jarosław – Radymno – Korczowa | – | Na odcinku Zgorzelec – Krzywa była to trasa międzynarodowa T22 w latach 70 i 80 XX wieku. W latach 1985–2008 4E40. |
| 351 | 296 Jagodzin – Pieńsk – Zgorzelec – Jędrzychowice 94 | Henrykowska – Bolesławiecka | |
| 352 | 30 Zgorzelec – Bogatynia –  (Frýdlant)
|
– |
Dawniej przez Zgorzelec przebiegała 317.
Transport kolejowy
Stacje kolejowe
Na terenie miasta znajdują się 3 wiadukty kolejowe oraz jeden drogowy.
Publiczny transport zbiorowy
PKS
- PKS „Tour” Sp. z o.o. Jelenia Góra[24]
- PKS Sp. z o.o. w Kamiennej Górze[25]
- PKS w Lubaniu Sp. z o.o.[26]
Prywatni przewoźnicy
Komunikacja miejska
Miasto posiada jedną linię autobusową nr „50” obsługiwaną przez firmę ASTEL (nr 1, nr 2S i nr 3)[29]. Dawniej miasto posiadało sieć tramwajową.
Transport lotniczy
W 2013 przy ul. Lubańskiej oddano do użytku sanitarne lądowisko.
Oświata
| Placówka | Adres |
|---|---|
| Przedszkole Publiczne nr 2 | ul. Kościuszki 1 |
| Przedszkole Publiczne nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi | ul. św. Jana 21[30] |
| Przedszkole Publiczne nr 9 | ul. Powstańców śl. 62 |
| Przedszkole Publiczne nr 12 | ul. Wyspiańskiego 9a |
| Szkoła Podstawowa „Tęcza” – oddział przedszkolny | ul. boh. II AWP 16 |
| Przedszkole Niepubliczne nr 1 „Zaczarowany Domek” | ul. Staszica 19 |
| Przedszkole Niepubliczne nr 2 | ul. Brzozowa 1 |
| Przedszkole Niepubliczne nr 3 „Pajacyk” | ul. Tuwima 2a[31] |
| Przedszkole Niepubliczne nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi | ul. Wolności 8 i ul. Broniewskiego 27a[32] |
| Punkt Przedszkolny „Wyspa Skarbów” | ul. Żeromskiego 24 |
| Punkt Przedszkolny „Raj Malucha” | ul. Iwaszkiewicza 24 b/2 |
| Punkt Przedszkolny „Baby City” | ul. Wolności 10 |
| Punkt Przedszkolny „Chatka Puchatka” | ul. Francuska 39 |
| Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jarosława Iwaszkiewicza (z Oddziałami Integracyjnymi) | ul. Reymonta 16[33] |
| Szkoła Podstawowa nr 3 im. Janusza Korczaka | ul. Armii Krajowej 10a[34] |
| Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Skłodowskiej Curie | ul. Prusa 17 |
| Szkoła Podstawowa-Tęcza | ul. boh. II AWP 16[35] |
| Prywatna Szkoła Podstawowa „Prymus” | ul. Wolności 8 |
| Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Bolesława Chrobrego | ul. Kościuszki 68[36] |
| Gimnazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi i Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Pawła II | ul. Orzeszkowej 60[37] |
| Gimnazjum nr 3 im. Armii Krajowej | ul. Józefa Piłsudskiego 1[38] |
| Niepubliczne Gimnazjum Łużyckie z Oddziałami Dwujęzycznymi | ul. Partyzantów 4 |
| Europejskie Gimnazjum w Zgorzelcu | ul. Boh. II AWP 16 |
| Gimnazjum COGITO | ul. Wolności 8 |
| Liceum Ogólnokształcące COGITO | ul. Wolności 8 |
| Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Emilii Plater w Zgorzelcu | ul. Francuska 6[39] |
| Zespół Szkół Zawodowych i Licealnych im. Górników i Energetyków Turowa | ul. Powstańców Śląskich 1[40] |
| LO im. Braci Śniadeckich | ul. Partyzantów 4[41] |
Opieka zdrowotna
Na terenie miasta świadczenia zdrowotne zapewniają[potrzebny przypis]:
- Wielospecjalistyczny Szpital im. Jana Pawła II SP ZOZ w Zgorzelcu (17 oddziałów specjalistycznych oraz 3 poradnie ogólne)
- Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej
- Indywidualne praktyki lekarskie
- apteki
Kultura i sztuka
- Miejski Dom Kultury
- Biblioteka Miejska w Zgorzelcu
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia
- Muzeum Łużyckie
- Młodzieżowa Orkiestra Mandolinistów
- Grupa Teatralna „Widziadło”
- Dziecięcy Teatr Baśni.
- W mieście działa kino „PoZa NoVa”[42].
Media lokalne
- zgorzelec.info
- zinfo.pl
- Telewizja Kablowa „Tomków”
- TVT Zgorzelec
- Lokalny portal informacyjny www.nastyku.pl
W latach 90. istniało również Radio Frem (90.6 fm) oraz Zgorzelecka Telewizja Lokalna (ZTL).
Media regionalne o charakterze ponadmiejskim poruszające problemy miasta Zgorzelca:
- Gazeta Wojewódzka
- Gazeta Regionalna Dolny Śląsk
- Telewizja Łużyce
Turystyka
Przez miasto przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.
Sport i rekreacja
Głównym obiektem sportowym jest Centrum Sportowo-Rekreacyjne, w którego skład wchodzą: dwa boiska do piłki nożnej, kompleks boisk o nawierzchni sztucznej, hala sportowa, basen kryty, basen odkryty, korty tenisowe, siłownia, sauna, gabinet odnowy biologicznej, hala sportowa przy ul. Traugutta[potrzebny przypis].
Kluby i zespoły
- KKS Turów Zgorzelec (koszykówka) – mistrz Polski 2013/2014
- MKS Osa Zgorzelec (lekkoatletyka, żeńska koszykówka)
- Zgorzelecki Klub Bokserski (boks)
- MKS Nysa Zgorzelec (piłka nożna)
- UKS Basket Zgorzelec (koszykówka)
- UKS Energetyk Zgorzelec (pływanie)
- KS Turów Zgorzelec (żeglarstwo)
- BS Edi-Team Zgorzelec (bieganie)
- UKS Warrior Zgorzelec (taekwondo)
- Kick Fighters Zgorzelec (kick-boxing (K-1))
- UKS Zapasy Zgorzelec (zapasy)
- UKRSA Cogito Zgorzelec (sporty alternatywne; windsurfing, snowboarding, kitesurfing, turystyka piesza i rowerowa, wspinaczka skałkowa)
Religia
Na terenie miasta funkcjonuje 5 parafii rzymskokatolickich, które wchodzą w skład dekanatu zgorzeleckiego:
- Parafia św. Bonifacego w Zgorzelcu
- Parafia św. Jadwigi Śląskiej w Zgorzelcu
- Parafia św. Jana Chrzciciela w Zgorzelcu
- Parafia św. Józefa Robotnika w Zgorzelcu
- Parafia Matki Bożej Łaskawej w Zgorzelcu
W mieście działają także: prawosławna parafia Świętych Konstantyna i Heleny, parafia luterańska, zbór zielonoświątkowy ARKA, zbór baptystów oraz 3 zbory Świadków Jehowy (w tym grupa języka migowego) z Salą Królestwa[43][44].
Atrakcje
- Przez Zgorzelec prowadzą szlak Via Regia oraz dwa szlaki pątnicze: Wielkopolska i Dolnośląska Droga św. Jakuba, które przez Most staromiejski łączą się z europejską siecią dróg św. Jakuba (his. Camino de Santiago).
- Na Placu Pocztowym w Zgorzelcu stoi rekonstrukcja pocztowego słupa dystansowego z 1725, postawionego za panowania króla Polski Augusta II Mocnego. Słup jest ozdobiony herbem Rzeczypospolitej oraz monogramem króla. Oryginał znajduje się w Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu.
- W Zgorzelcu znajduje się jedna z największych wojskowych nekropolii w Polsce – Cmentarz 2 Armii Wojska Polskiego.
Związani ze Zgorzelcem
- Światową sławę zdobył Jakub Böhme (1575–1624), mieszkaniec Zgorzelca, mistyk, myśliciel i teolog, który zapoczątkował nowożytną filozofię niemiecką. Jego pierwsze dzieło jest znane pod tytułami Aurora, czyli Jutrzenka o poranku. 7 stycznia 2006 roku, z powodu zainteresowania Jakubem Böhme miasto, jak i sąsiednie Görlitz, odwiedził Nicolas Cage[45].
- piosenkarka i blogerka modowa Honorata Skarbek.
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:
Panoramy miasta
Przypisy
- ↑ a b Zgorzelec polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2017-12-31]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 279. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Waldemar Bena: Polskie Górne Łużyce: przyroda, historia, zabytki. Zgorzelec: F.H. Agat, 2003. ISBN 83-918198-3-3.
- ↑ a b Codex diplomaticus Lusatiae superioris, tom I.
- ↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek: Henryk Handel, 1847, s. 15. [dostęp 2017-12-31]. (pol.).
- ↑ German Names for Polish Towns and Cities Poland. [dostęp 2017-12-31]. (ang.).
- ↑ Historia powiatu. www.powiatzgorzelecki.pl. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85 Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297 Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości.
- ↑ Descriptio civitatum et regionum ad septentrionalem plagam Danubii.
- ↑ Waldemar Bena: Szlakiem grodzisk słowiańskich i średniowiecznych zamków. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Krzysztof Jaworski: Wczesnośredniowieczne grodziska plemienne w Sudetach. 2017-02-26. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ * Szkice Górnołużyckie tom 2 W. Bena, U. Zubrzycka, P. Zubrzycki, K. Fokt, ISSN 1642-5529, Zgorzelec 2004.
- ↑ Według Encyclopædia Britannica rok 1303, według PWN ok. 1215 roku.
- ↑ Historia Zakładu w Wałbrzychu – lata 1935–2007. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-24)].
- ↑ Stalag VIII A – niemiecki obóz jeńców wojennych. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Stalag VIII A na Ujeździe. www.it.zgorzelec.pl. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 260–262. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ European Climate Assessment & Dataset. [dostęp 2014-08-27].
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2010 r.. GUS. [dostęp 2011-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)]. (pol.).
- ↑ cpu-zeto.com.pl; Ireneusz Sach ireks[at]cpu-zeto.pl; Katarzyna Pieczarka kasiap[at]cpu-zeto.pl;: PKS TOUR Jelenia Góra. www.pks.jgora.pl. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ http://www.pks-kamgora.com.pl. www.pks-kamgora.com.pl. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Tomasz Kupczyk: Brak dostępu / Forbidden. www.pksvoyager.pl. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Zinfo.pl – Zgorzelec, Zawidów, Pieńsk, Węgliniec. www.firmy.zinfo.pl. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ admin2: Zgorzelec. bieleccybus.pl. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ zgorzelec.eu – Komunikacja miejska „50”. www.zgorzelec.com. [dostęp 2017-01-03].
- ↑ Witamy na stronie Przedszkola Publicznego nr 8 z Oddziałami Integracyjnymi – Pod Słoneczkiem. www.przedszkole8.dzg.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Przedszkole. www.przedszkole-pajacyk.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ szkolnastrona – ZSP w Zgorzelcu – Strona startowa -. www.zspzgorzelec.szkolnastrona.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Zgorzelcu. sp2zgorzelec.szkolnastrona.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ All szkolnastrona.pl: Szkolnastrona.pl – Strony internetowe dla oświaty. sp3zgorzelec.szkolnastrona.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Regenbogen-Schulen. regenbogen-schulen.de. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Gimnazjum nr 1 w Zgorzelcu – News. www.gim1.edu.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ All szkolnastrona.pl: Szkolnastrona.pl – Strony internetowe dla oświaty. www.gim2zgorzelec.szkolnastrona.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Gimnazjum nr 3 Zgorzelec. www.gim3zgorzelec.szkolnastrona.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ EMILKA Zgorzelec. zspemilka.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ ZSZiL Zgorzelec – im. Górników i Energetyków Turowa – News. www.zszil.pl. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Liceum Ogólnokształcące im. Braci Śniadeckich w Zgorzelcu. lo.zgorzelec.org. [dostęp 2015-07-07].
- ↑ Oficjalna strona kina. pozanova.zgorzelec.eu. [dostęp 2012-02-01]. (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-15].
- ↑ Sala Królestwa, Zgorzelec, Słowackiego 6f.
- ↑ Nicolas Cage w Zgorzelcu. [dostęp 29 sierpnia 2009]. (pol.).
Bibliografia
- Zbyszek Dobrzyński, Krzysztof Fokt: Pod stuletnią kopułą. Zgorzelec: Oficyna Wydawnicza „Obrzeża”, 2003. ISBN 83-88380-28-1.
- Christoph Waack, Peter Haslinger (red.): Historisch-topographischer Atlas schlesischer Städte / Historyczno-topograficzny atlas miast śląskich. T. 1: Görlitz/Zgorzelec. Marburg/Wrocław: Herder-Institut, 2010. ISBN 978-3-87969-361-0. (niem. • pol.).
Linki zewnętrzne
- Urząd Miasta Zgorzelec
- Informacja Turystyczna Zgorzelca
- Mapa satelitarno-drogowa Zgorzelca
- Podział katastralny: Plan miejscowy: S. Powiatowe
- Historia i rozwój miasta Zgorzelca w Historyczno-topograficznym atlasie miast śląskich
- Zgorzelice al. Zgorzelec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 584.
- Dane Głównego Urzędu Statystycznego
