Klemens VII (papież)

Klemens VII

Giulio Zanobi di Giuliano de’ Medici
Papież
Data i miejsce urodzenia	26 maja 1478 Florencja
Data i miejsce śmierci	25 września 1534 Rzym
Miejsce pochówku	Bazylika Santa Maria sopra Minerva
Władca Florencji
Okres sprawowania	1519-1523
Papież
Okres sprawowania	1523-1534
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Kreacja kardynalska	29 września 1513 Leon X
Pontyfikat	19 listopada 1523

{{Duchowny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | faksymile = | imię i nazwisko org = | opis grafiki = | miejsce pochówku = | kraj działania = | opis faksymile = Nieznane pola: "imię przybrane oryginalne", "imię i nazwisko oryginalne" oraz "państwo".

Klemens VII (łac. Clemens VII; właśc. Giulio de’ Medici; ur. 26 maja 1478 we Florencji, zm. 25 września 1534 w Rzymie) – papież w okresie od 19 listopada 1523 do 25 września 1534.

Życiorys

Wczesne życie

Pochodził z rodu Medyceuszy. Był nieślubnym synem Juliana Medyceusza i jego metresy, Fioretty Gorini. Jego stryjem był Wawrzyniec Wspaniały, a kuzynami – kardynał Hipolit Medyceusz i papież Leon X. Urodził się miesiąc po zamordowaniu Juliana i otrzymał imiona Giulio Zenobio.

W 1513 został, przez Leona X, kreowany kardynałem i mianowany arcybiskupem Florencji. 4 lata później został wicekanclerzem Kościoła Rzymskiego, gdzie odpowiadał za politykę papieską w stosunku do Marcina Lutra. W 1521 roku przygotowywał sojusz Leona X z Karolem V, a jednocześnie sprawował władzę w rodzinnej Florencji (od 1519).

Wybór na papieża

Po śmierci Hadriana VI, konklawe trwało 50 dni. 1 października 1523 trzydziestu pięciu elektorów zebrało się w Kaplicy Sykstyńskiej. Młody wicekanclerz Medyceusz, był popierany przez cesarza, a także zapewnił sobie poparcie Wenecji, z którą prowadził wcześniej korespondencję. Głównym kontrkandydatami byli Pompeo Colonna i Alessandro Farnese. Było także kilku popieranych kardynałów spoza Włoch (m.in. Thomas Wolsey), lecz nastroje w Rzymie nie pozwoliły na elekcję obcokrajowca. Giulio Medici został wybrany 19 listopada 1523.

Pontyfikat

Jedną z pierwszych inicjatyw nowego papieża, było zaprowadzenie pokoju pomiędzy władcami chrześcijańskimi, w celu zawiązania szerokiej koalicji przeciwko Turkom. Usiłował więc doprowadzić do rozejmu pomiędzy królem Francji, Franciszkiem I, a cesarzem Karolem V. Działanie to było także powodowane troską o Florencję. Początkowo odmówił Karolowi odnowienia sojuszu obronnego, a po podbiciu Mediolanu (1524) przez Franciszka, zawarł sojusz z francuskim królem i z Wenecją (na przełomie 1524 i 1525). Kiedy jednak Francja poniosła klęskę w bitwie pod Pawią, papież ponownie zwrócił się do Karola. Kolejną zmianę politycznego frontu przedstawił Klemens w maju 1526, kiedy to założył z Francją, Mediolanem, Wenecją i Florencją Ligę Świętą przeciw cesarzowi Karolowi V. W konsekwencji, cesarz najechał na Rzym i złupił go 6 maja 1527. Papież został zmuszony do ukrycia się w Zamku św. Anioła, lecz 5 czerwca tegoż roku został wzięty do niewoli. Dzięki obietnicy zapłacenia dużego odszkodowania i innych ustępstwach, papież został uwolniony w grudniu 1527. Ponieważ jednak Rzym został zniszczony, Klemens mieszkał w Orvieto oraz w Viterbo. W tym czasie Karol starał się przekonać papieża do zwołania soboru, w celu przerwania herezji. Pokój pomiędzy nimi został oficjalnie podpisany w czerwcu 1529 i przypieczętowany koronacją Karola na cesarza 24 lutego 1530. Klemens zbliżył się też do króla Franciszka, wydając swoją krewną za mąż za syna króla, Henryka.

Jeszcze przed najazdem na Rzym, w 1524 roku, papież wysłał do Niemiec swojego legata, kardynała Lorenzo Campeggio. Na obradach w Norymberdze domagano się zwołania soboru w Trydencie. Ostatecznie odbył się jedynie zjazd stanów niemieckich 8 kwietnia 1530. W Augsburgu uchwalono reformacyjne Credo (tzw. Wyznanie augsburskie, będące jednym z dokumentów założycielskich Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego). Przyczynił się także do oderwania się Anglii od Kościoła katolickiego, poprzez postawę wobec Henryka VIII. Początkowo chciał spełnić prośbę króla, o unieważnienie jego małżeństwa z Katarzyną Aragońską, lecz następnie przeniósł rozpatrywanie tej sprawy do Rzymu, by w 1533 ekskomunikować Henryka i unieważnić jego rozwód. Klemensowi nie udało się także zahamowanie rozwoju luteranizmu w Skandynawii, ani zwinglianizmu w Szwajcarii. Jedną z nielicznych udanych inicjatyw, było erygowanie kilku biskupstw w Ameryce Południowej.

Życie prywatne

Klemens był podejrzewany o posiadanie nieślubnego syna, Aleksandra Medyceusza. Jego matką była czarnoskóra, afrykańska niewolnica. Pogląd ten był początkowo obalany przez historyka i znawcę Medyceuszy, Alfreda von Reumonta. Dobrze poinformowany kardynał Gasparo Contarini twierdził, że Aleksander był synem Wawrzyńca Wspaniałego. Jednak współcześni badacze i historycy potwierdzają tezę, że Aleksander był synem Klemensa VII. Pastor uważa, że papież prowadził się nienagannie po elekcji, lecz gdy jeszcze był kardynałem, zdarzały mu się ekscesy.

Śmierć

W czerwcu 1534 Klemens poważnie zachorował. Po krótkiej poprawie, jego stan znowu się pogorszył; lekarze podejrzewali, że może to być skutek otrucia. Według różnych opinii, dolegliwości gastryczne mogły mieć złośliwy charakter lub też być wynikiem utworzenia się w ciele przetoki. W lipcu i sierpniu, stan papieża ulegał gwałtownym zmianom – raz wyglądał na całkowicie zdrowego, a innym razem był umierający. 21 września 1534 nastąpiło gwałtowne pogorszenie – znacznie wzrosła gorączka, a Klemens nagle osłabł. Zmarł 4 dni później.

Grobowiec papieża znajduje się w rzymskiej bazylice Najświętszej Maryi Panny powyżej Minerwy. Jako iż powszechnie został uznany za odpowiedzialnego za niezręczną politykę, która doprowadziła do tragedii Rzymu, jego grobowiec smarowano gnojem, a wypisane na płycie nagrobnej imię Clemens (czyli łaskawy) Pontifex Maximus – nieznany osobnik zmienił na InClemens (czyli bezlitosny).

Nominacje kardynalskie

W czasie swojego pontyfikatu kreował 33 kardynałów, podczas 14 konsystorzy.

Mecenat artystyczny

W czasie pontyfikatu Hadriana VI artyści renesansowi nie przebywali w Rzymie. Na wieść o elekcji Klemensa natychmiast powrócili, mając nadzieję, że papież będzie ich mecenasem, tak jak miało to miejsce za czasów poprzedniego Medyceusza, Leona X. Jednym z głównych dzieł wykonanych w tamtych czasach było udekorowanie Stanzy Watykańskich; praca nad nimi została rozpoczęta jeszcze przez Rafaela za pontyfikatu Leona X. Papież współpracował także ze związanym ze swoim rodem historykiem, Francesco Guicciardinim, a także z filozofem i politykiem Niccolò Machiavellim. Zlecał prace artystom takim jak: Benvenuto Cellini czy Michał Anioł; temu ostatniemu, pod koniec pontyfikatu, polecił namalować słynny fresk – Sąd Ostateczny.

Ocena

Okres jego pontyfikatu jest negatywnie oceniany przez historyków Kościoła – Klemens jest uważany za typowego papieża renesansu. Papież obawiał się koncyliaryzmu (a więc utraty własnej realnej władzy) i głównie z tego powodu odmawiał zdecydowanie zwołania soboru. John Kelly uważał go za papieża niezdecydowanego i nierozumiejącego zmian zachodzących w Kościele.

Ludwig von Pastor uznał, że Klemens był jednym z najbardziej pechowych papieży. Świadczy o tym fakt, jak szybko został zapomniany, a to co zapamiętano, to katastrofalny stan finansów i wysokie podatki. Nawet związany z Medyceuszami, Guiccciardini oskarżał go o „chłód serca”, słabość, niezdecydowanie i dwulicowość.

Zdaniem współczesnego Klemensowi historyka, Paolo Giovio, papież był pozbawiony wielkoduszności i szczodrości, a cechowała go obłuda i skąpstwo. Ponadto Jovius uważał, że Klemens nikogo nie nienawidził i nikogo nie kochał. Polemikę z Joviusem podjął florencki polityk i pisarz, Francesco Vettori, który stwierdził, że nikt lepszy od Klemensa, nie zasiadał na Tronie Piotrowym. Do oceny Pastora, przyłączył się także Ferdinand Gregorovius, który uważał papieża za człowieka słabego, bojaźliwego i małego serca. W jego opinii bierność Klemensa wobec reformacji była brzemienna w skutkach dla Kościoła na całym świecie. Obarczył go także winą za stan finansów i Kurii Rzymskiej.

Bibliografia

• Pope Clement VII. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-05-11]. (ang.).