Grzegorz XVI

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grzegorz XVI
Gregorius Sextus Decimus
Bartolomeo Alberto Cappellari
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

Państwo Kościelne

Data i miejsce urodzenia

18 września 1765
Belluno

Data i miejsce śmierci

1 czerwca 1846
Rzym

Miejsce pochówku

bazylika św. Piotra

Papież
Okres sprawowania

2 lutego 1831–1 czerwca 1846

Prefekt Świętej Kongregacji Rozkrzewiania Wiary
Okres sprawowania

1 października 1826–2 lutego 1831

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

kameduli

Śluby zakonne

1786

Prezbiterat

1787

Sakra biskupia

6 lutego 1831

Kreacja kardynalska

21 marca 1825
(in pectore)
13 marca 1826
Leon XII

Kościół tytularny

S. Callisto

Pontyfikat

2 lutego 1831

Faksymile
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

6 lutego 1831

Konsekrator

Bartolomeo Pacca

Współkonsekratorzy

Pietro Francesco Galleffi
Tommaso Maria Raimondo Leopoldo Arezzo

Grzegorz XVI (łac. Gregorius XVI, właśc. Bartolomeo Alberto Cappellari EC; ur. 18 września 1765 w Belluno, zm. 1 czerwca 1846 w Rzymie[1]) – włoski duchowny katolicki, kameduła, 254. papież w okresie od 2 lutego 1831 do 1 czerwca 1846 roku[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne życie[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Belluno koło Wenecji w rodzinie szlacheckiej[3]. Jego rodzicami byli prawnik Giovanni Cappellari oraz Giulia Cesa-Pagani[4]. 23 sierpnia 1783 wstąpił do zakonu kamedułów[3]. Zamieszkał w klasztorze św. Michała w Murano i przybrał imię zakonne Mauro[3]. W 1786 złożył śluby zakonne, w 1787 przyjął święcenia kapłańskie[3]. W 1799, po śmierci Piusa VI, opublikował głośne dzieło Triumf Stolicy Świętej i Kościoła nad nowatorami[2], które wpłynęło na kardynałów, aby wybrali nowego papieża w Wenecji pod protektoratem wojsk cesarza Franciszka II[3]. W 1805 objął opactwo klasztoru św. Grzegorza na Monte Celio w Rzymie, zaś w 1823 został wikariuszem generalnym zakonu kamedułów[1]. Dwukrotnie zaproponowano mu wówczas objęcie biskupstwa, jednak odmówił[3].

21 marca 1825 został kreowany kardynałem in pectore. 13 marca 1826 jego nominacja została ogłoszona i nadano mu kościół tytularny S. Callisto[3]. 4 lipca 1826 Cappellari został mianowany członkiem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (1 października 1826 objął funkcję prefekta tej kongregacji i sprawował ją do elekcji[3]), Kongregacji ds. Korekty Ksiąg Rytów Orientalnych, Kongregacji Świętego Oficjum i Kongregacji ds. Studiów. W 1827 przydzielono go także do Kongregacji Nadzwyczajnych Spraw Kościoła[5] i do Kongregacji ds. Egzaminowania Biskupów[6].

Został wybrany na papieża po niemal dwumiesięcznym konklawe[2]. Elekcję zapewniło stronnictwo zelanti i poparcie kanclerza Austrii Klemensa Metternicha[1]. Cappellari przyjął imię Grzegorza XVI. Ponieważ w chwili wyboru nie był biskupem, został jednocześnie konsekrowany i intronizowany.

Pontyfikat[edytuj | edytuj kod]

Błogosławieństwo papieża Grzegorza XVI dla rodziny Morawskich 1844 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Przez cały okres swojego pontyfikatu pozostał skromnym mnichem[2]. Głosił tezę o absolutnej wyższości władzy kościelnej nad świecką; występował przeciwko rozdzielaniu Kościoła od państwa[2].

W czasie trwania pontyfikatu Grzegorza XVI państwa południowoamerykańskie uzyskiwały niepodległość, co umożliwiło długo oczekiwane, nieskrępowane politycznymi blokadami nominacje biskupie[1]. Papież stanął na stanowisku, iż w sprawach kościelnych Stolica Apostolska będzie prowadziła negocjacje z rządem, który faktycznie sprawuje władzę[1]. W brewe In supremo z 3 grudnia 1839 papież Grzegorz XVI potępił niewolnictwo i sprzedaż niewolników jako niegodne chrześcijan[1]. Uznał w nim także polskie powstanie z 1830 przeciwko cesarzowi Rosji jako część rewolucji europejskiej mającej na celu obalenie legalnej władzy i potępił je[2]. W swojej encyklice Cum primum ogłoszonej 9 czerwca 1832 napomniał polskich biskupów oraz duchowieństwo, aby podporządkowali się władzy zaborców oraz aby zachęcali do tego lud[2]. Wkrótce potem uświadomiony przez doradców o faktycznych działaniach carskich, papież tłumaczył, że dał się oszukać dyplomacji i nigdy nie chciał potępić Polaków[2]. Papież przywrócił także prace misyjne oraz zreorganizował Kościoły w Kanadzie (utworzył 4 nowe diecezje i zreformował archidiecezję w Quebecu) i w Stanach Zjednoczonych (utworzył 10 nowych diecezji i zreformował archidiecezję w Baltimore)[1].

Występował ostro przeciw liberalnemu nurtowi w katolicyzmie; w 1832 potępił francuskie czasopismo „L’Avenir” wydawane przez Ch. de Montalemberta, H. Lacordaire'a i księdza F.R. Lamennais’a[1]. W wydanej 15 sierpnia 1832 encyklice Mirari vos potępił ideę wolności sumienia i rozdział Kościoła od państwa, a w 1844 także – indyferentyzm i działalność Towarzystwa Biblijnego i Christian Alliance[1]. Bardzo krytycznie wypowiadał się także o racjonalizmie Georga Hermesa i fideizmie Louis’a Bautaina[1]. Przez praktycznie cały pontyfikat Grzegorz prowadził spór z Hiszpanią i Portugalią, gdzie uchwalono antyklerykalne ustawy, oraz ze Szwajcarią, gdzie 21 stycznia 1834 wprowadzono Artykuły Badeńskie, wyjmujące katolików w tym kraju spod jurysdykcji papieskiej[1]. Konfliktował się także z królem Prus: w kwestii wychowania dzieci w duchu katolickim w małżeństwach mieszanych, Grzegorz podtrzymywał linię Piusa VIII[1]. Kiedy jednak na tron wstąpił Fryderyk Wilhelm IV Pruski, dyplomatom udało się osiągnąć w 1841 porozumienie – rząd Prus nie ingerował w sprawy małżeństw, a także zagwarantowano swobodny wybór biskupów[1].

Papież Grzegorz XVI nie zgadzał się na wprowadzenie w Państwie Kościelnym kolei żelaznej[1] i gazowego oświetlenia ulic, uważając, że przyczynią się do rozwoju handlu i w rezultacie wzmocnienia antymonarchistycznej burżuazji, dlatego określił on drogi żelazne „drogą do piekła” (gra słów po francusku: chemins de ferchemin d'enfer)[7]. Taka postawa sprzyjała włoskiemu nacjonalizmowi, co doprowadziło do powstań zarówno we Włoszech, jak i samym Państwie Kościelnym[1]. Grzegorz poprosił o pomoc Austrię, jednak gdy 31 maja 1831 pozostałe mocarstwa ubiegły się o reformy administracyjne i konstytucyjne papież ponownie kategorycznie odmówił. Spowodowało to kolejne rozruchy i kolejną interwencję wojsk austriackich, lecz Francja zajęła wówczas Ankonę i Państwo Kościelne przez siedem lat było okupowane[1]. Papieża wspomagali sekretarze stanu: Tommaso Bernetti i Luigi Lambruschini, lecz ich działania znacznie uszczupliły skarbiec papieski[1].

Starał się utrzymać tradycję dworu papieskiego jako mecenasa sztuki[1]. Powiększył i wzbogacił Muzeum Watykańskie oraz ukończył budowę pinakoteki. Utworzył także muzeum etruskie i egipskie w Watykanie oraz muzeum chrześcijaństwa na Lateranie.

Kreował 75 kardynałów na dwudziestu czterech konsystorzach[3]. Grzegorz XVI zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra[3].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 429-432. ISBN 83-06-02633-0.
  2. a b c d e f g h Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 159-160. ISBN 83-7006-437-X.
  3. a b c d e f g h i j Cappellari, O.S.B.Cam., Mauro. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-10-02]. (ang.).
  4. Zygmunt Zieliński, Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 128, ISBN 978-83-7177-431-7, OCLC 189523274.
  5. Archivum Historiae Pontificiae: Vol.6, s. 206 przyp. 11.
  6. Le sacré collège des cardinaux. W: Philippe Bountry: Souverain et pontife. Recherches prosopographiques sur la Curie Romaine à l’âge de la Restauration (1814-1846). Rzym: Publications de l’École française de Rome, 2002, s. 13-142, seria: Collection de l'École française de Rome. DOI: 10.4000/books.efr.1860. ISBN 978-2-7283-0666-4.
  7. Pollard, John. 2005. Money and the Rise of the Modern Papacy. ISBN 0-521-81204-6. s. 29.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]