49°26′19″N 27°24′10″E/49,438611 27,402778Zamek Sieniawskich w Międzybożu
| ||
 Zamek w 2020 roku | ||
| Państwo |  Ukraina
| |
| Miejscowość | Międzyboż | |
| Ukończenie budowy | 1366 r. | |
| Ważniejsze przebudowy | XVI w. | |
| Zniszczono | 1914-18, 1939-45 | |
| Pierwszy właściciel | Koriatowiczowie | |
| Kolejni właściciele | Mikołaj Sieniawski, Rafał Sieniawski, Czartoryscy, ks. Adam Czartoryski | |
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego   Zamek Sieniawskich w Międzybożu | ||
Położenie na mapie Ukrainy  Zamek Sieniawskich w Międzybożu | ||
| 49°26′19″N 27°24′10″E/49,438611 27,402778
| ||
| Strona internetowa | ||
_DSC_1062.JPG)
.jpg)
Zamek Sieniawskich w Międzybożu – obronny zamek wznieśli Koriatowicze, którzy okoliczne dobra w 1366 r. dostali od króla Polski Kazimierza Wielkiego[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Murowaną warownię wybudowali przypuszczalnie w XIV wieku Koriatowicze w miejscu drewnianej warowni zniszczonej przez Tatarów. Mikołaj Sieniawski, wielki hetman koronny i wojewoda ruski w 1539 r. otrzymał warownię od króla Polski Zygmunta I Starego. W 1672 r. Międzyboż znalazł się pod panowaniem Turcji do 1699 r.[2] Stał się rezydencją baszów tureckich i przez nich został odrestaurowany[2] w stylu wschodnim[3]. Od września 1790 r. do lipca 1791 r. stacjonował tu Tadeusz Kościuszko[3]. W czasach Czartoryskich w zamku istniała szkoła powiatowa. Ks. Adam Czartoryski był gorliwym zwolennik szerzenia oświaty wśród swych poddanych, darował zamek na szkołę, która została otwarta 10 października 1814 r. w obecności licznie zgromadzonej szlachty[3]. Po powstaniu listopadowym władze carskie zamknęły szkołę i zabrały Czartoryskim zamek, który przeznaczono dla carskiego wojska[1]. Rezydowali w nim carowie Rosji: Mikołaj I Romanow i Aleksander II Romanow podczas manewrów wojsk stacjonujących na Podolu[3].
Później jego mury mieściły szkołę powiatową, w której nauki pobierał Leonard Sowiński. Napisał on:
…Stare zamczysko, nieskończone lochy, sterczące pośród niedostępnych moczarów zwalisko zamku Rakowieckiego, wywarły na umysł mój niezatarte wrażenie, tak, że już w dwunastym roku życia, uczuwszy przypływ poetycznego usposobienia, pierwszy wiersz poświęciłem murom Sieniawskich i Czartoryskich. [4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Z inicjatywy Mikołaj Sieniawskiego nastąpiła rozbudowa starego zamku, której celem było polepszenie walorów obronnych przez wzniesienie ogromnych murów z cegły i kamienia. Wzniesiono również: mało reprezentacyjny pałac, wybudowany w stylu renesansowym, 3 wieże wspomagające obronę na murach, a 4 baszty chroniły wschodni róg zamku[1]. Wielka basteja była w kształcie czworoliścia. W latach 1581-86 Rafał Sieniawski, kasztelan kamieniecki, wybudował w zamku kaplicę, w której posługa parafialna odbywała się do 1632 r. W XVIII w. kaplicę przerobiono na cerkiew i bogato ozdobiono w stylu bizantyjskim[3]. Zamek znacznie zniszczony w czasie I i II wojny światowej. Do czasów współczesnych zachowały się resztki baszt i murów[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Międzybóż. [dostęp 23.8.13].
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 250-255, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c d e Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI. Warszawa: 1880–1902, s. 365-70.
- ↑ Michał Rolle, Z minionych stuleci, Lwów 1908
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Палац Сенявських - Чарторийських в Меджибожі. Історико-архітектурні дослідження та реставрація. 2018 рік (Pałac Seniawskich - Czartoryskich w Międzybożu. Historyczno-architektoniczne badania i renowacja), Żytomierz 2018 rok, ISBN 978-617-7703-11-1
- Tadeusz Polak, Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina, Wydawnictwo Pagina, Warszawa 1997, ISBN 83-907506-0-0
- Zamek w Międzyborżu [w:] Przyjaciel Ludu, 1843, nr 20, ss.153-154, 156-157
- Sobieszczański F. M., Zamek w Międzybożu, [w:] Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi, 1848, nr 1, ss. 192-199
- Pułaski Kazimierz, Międzybóż [w:] Kłosy, 1872, nr 382, ss. 274-275
- Krauze Fryderyk, Podole, Biblioteka Warszawska, 1876, nr 2, ss. 348-352
- Grygolewski Mateusz, Korespondencje [w:] Dziennik literacki, 1860, nr 55, ss. 439-440
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Międzyboż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 365.
- Zamek Sieniawskich w Międzybożu
- Kamera na żywo zamku Sieniawskich w Międzybożu
- Zamek w Międzybożu na filmie z drona, 2018.