Zamek w Sławucie
50°18′N 26°52′E/50,300000 26,866667 Pałac w Sławucie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Ukończenie budowy | |
| Zniszczono |
1917/1922 |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 50°18′N 26°52′E/50,300000 26,866667
| |
Zamek w Sławucie – zabytkowy, pierwotnie drewniany zamek zbudowany w XVII wieku na wzgórzu nad prawym brzegiem[1] rzeki Horyń[2] w Sławucie[3],
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XVII wieku istniał tu gród, otoczony parkanem dranicami pobity z ośmioma basztami[4] i drewniany zamek[1]. Król Polski August III Sas przywilejem nadanym w 1754 roku zezwolił miasto obwarować i nadał prawo magdeburskie[2]. W 1720 roku miasteczko przeszło we władanie rodu Sanguszków, którzy przebudowali zamek z drewnianego na kamienny. W latach 80. XVIII w. stary kamienny i obronny zamek został przebudowany według projektu Lusena Merksa na pałac[1].
Pałac[edytuj | edytuj kod]
Barokowy pałac Sanguszków z półkolistą wieżą w środku[5] znajdował się na wyniosłym wzgórzu od strony północnej. Posiadał piękną bibliotekę a niegdyś i galerię obrazów, którą przewieziono do Zasławia. Wśród obrazów znajdowało się tu ciekawe płótno, autorstwa Tomasza Dolabelli, przedstawiające Stanisława Żółkiewskiego z Wasylem Szujskimi przed królem Polski Zygmuntem III Wazą, drugi nieznanego pędzla, przedstawiający Romana Sanguszkę, hetmana litewskiego pod Ułą w 1568 r. W bibliotece, liczącej kilka tysięcy wyjątkowych dzieł, było wiele rzadkich rękopisów. Dokoła pałacu nad Horyniem rozciągał się piękny park[2].
Jesienią roku 1917, zrewoltowani żołnierze rosyjscy z 264 rezerwowego pułku piechoty zaatakowali dwójkę domowników pałacu i ścigali ich pod sam park. Kozacy pałacowi przez kilka godzin stawiali opór, lecz ulegli przeważającej sile. Ordynat, ks. Roman Damian Sanguszko, w przeciwieństwie do innych domowników, nie uciekł, ale wyszedł na balkon w celu pertraktacji. Został bestialsko zamordowany. Pałac został wtedy splądrowany, spalony a rumowisko rozebrane w roku 1922.
Nieprawdą jest to, co wyczytałem w "Kulturze" w 50 lat po tych zdarzeniach, że to mieszkańcy Sławuty "rozprawili się z krwiopijcą". Ani ludność ukraińska, ani tym bardziej liczna ludność polska zamieszkująca w Sławucie nie brały udziału w napaści, morderstwie i rabunku. Jedynie Żydzi kupowali za grosze bezcenne skarby grabione przez buntowników [...][6].
Ze zbiorów pałacowych pozostał jedynie obraz św. Teresy, przeniesiony do kościoła św. Doroty; dziś ponownie czynnego i pozostającego najważniejszą pamiątką po Sanguszkach w Sławucie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Sławuta. sanguszko.fm.interia.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-18)].
- ↑ a b c Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 793-94.
- ↑ Sławuta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 793.
- ↑ Przywilej lokacyjny ks. Jerzego Zasławskiego z 23 kwietnia 1633 roku
- ↑ Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 96.
- ↑ Fragment wspomnień Bronisława Nietykszy
- ↑ Jan K. Ostrowski, Jerzy T. Petrus: Podhorce. Dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów.. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 2001, s. 400. ISBN 83-908491-5-1, ISBN 978-83-908491-5-7. OCLC 51292002. Cytat: il. 292 Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, kopia według Tomasza Dolabelli (?) kat. A.94. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa, 1880–1902, ss. 793-94.
- Materiały Konferencji Grody, zamki, rezydencje i fortece kresów wschodnich Rzeczypospolitej, Zamość, 2004
- Archiwum Sanguszków: Sygn. 5, K. 1; Sygn. 64/13, K. 55; Тeka 438, Sygn. 11, K. 1; Teka 493, Sygn. 2, 4, Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddz. I
- Księcia Eustachego Sanguszki Pamiętnik 1786-1815, wydawca Józef Szujski, Kraków 1876, s. VII.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona