50°07′N 26°48′E/50,116667 26,800000Zasław (Ukraina)
| |||||
 Widok na Nowe miasto | |||||
| |||||
| Państwo |  Ukraina
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | chmielnicki | ||||
| Rejon | zasławski | ||||
| Prawa miejskie | 1583 | ||||
| Powierzchnia | 23,91 km² | ||||
| Populacja (2016) • liczba ludności |
17 002 | ||||
| Nr kierunkowy | +380 3852 | ||||
| Kod pocztowy | od 30300 do 30309 | ||||
| Tablice rejestracyjne | BX | ||||
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 50°07′N 26°48′E/50,116667 26,800000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Ukraina
| |||||
Zasław (ukr. Ізяслав, Iziasław) – miasto na Ukrainie w obwodzie chmielnickim nad rzeką Horyń, siedziba władz rejonu zasławskiego. Jedno z najstarszych miast na Wołyniu, dawna rezydencja Ostrogskich-Zasławskich, w 2016 roku liczyło 17 tys. mieszkańców[1].
Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zasław został założony w XII wieku przez księcia kijowskiego Izjasława II, który nazwał nowy gródek Izjasławiem[3]. Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1386 roku[3], od którego to czasu władali tu Ostrogscy, Zasławscy i Sanguszkowie. Już wtedy było to miasto obszerne (o czym świadczą resztki wałów obronnych), jakkolwiek prawa miejskie otrzymało dopiero w roku 1583[3]. W 1491 wojska polsko-litewskie rozbiły tu siły tatarskie.
Miasto wielokrotnie padało ofiarą najazdów tatarskich, a w roku 1649 zdobył je Bohdan Chmielnicki[3]. Połowa zabudowy padła wówczas pastwą pożaru[3], prochy książąt zostały wyrzucone z grobów, kościoły zburzone, a synagoga zmieniła się w stajnię. Z Kozakami, a następnie ze Szwedami walczył Dominik Zasławski, nieudolny regimentarz spod Piławiec, którego Chmielnicki nazywał pogardliwie „Pierzyną”, a który odzyskał dobrą sławę w czasie bitwy pod Beresteczkiem.
Pod rozbiorami siedziba gminy Zasław(ukr.) w powiecie zasławskim guberni wołyńskiej.
Po Zasławskich miasto dostało się Sanguszkom, którzy rezydowali na Nowym Zamku aż do rewolucji październikowej[3]. Od 1907 miasto stanowiło część ordynacji zasławskiej. W 1920 Zasław i okolice były areną starć w wojnie polsko-bolszewickiej. Na mocy postanowień traktatu ryskiego Zasław wraz ze wschodnim Wołyniem znalazł się w granicach ZSRR.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zamek Staromiejski z 1456 r. nad Horyniem przez Jurija Wasiljewicza Ostrogoskiego, piętrowy, kryty dachem mansardowym. Od frontu portyk z kolumnanmi podtrzymującymi kopułę[4]
- Zamek Nowomiejski z XVI wieku
- Pałac Sanguszków[5] z lat 1754–1770, obecnie w ruinie
- Kaplica pałacowa, obecnie w ruinie
- Kościόł farny św. Jana Chrzciciela z 1599 r.
- Kościół św. Józefa Oblubieńca i klasztor oo. Misjonarzy z lat 1747–1755
- Kościół św. Michała i klasztor oo. Bernardynów fundacji księcia Janusza Zasławskiego zbudowany według projektu J. Madlena. w latach 1602–1630. Pierwszy klasztor uszkodzony w 1648 Kozacy Chmielnickiego. Рrzywrócone w latach 1727–1744. Obecnie w klasztorze znajduje się więzienie
- Synagoga wielka z XVI wieku
- Synagoga nowomiejska z XVIII wieku
- Sukiennice z XVII wieku.
Kościół św. Józefa
Varia[edytuj | edytuj kod]
Z kolekcji Sanguszków w tutejszym zamku pochodzi obraz tzw. kopia podhorecka Tomasza Dolabelli Przyjęcie Szujskich w Sali Senatu w 1611 r.
Osoby związane z miastem[edytuj | edytuj kod]
- Leon Ałaszejew – major lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
- Feliks Bogacki – polski krytyk literacki i publicysta
- Karol Borkowski – polski powstaniec, działacz niepodległościowy
- Wacław Chojna – major artylerii Wojska Polskiego, żołnierz Kedywu.
- Cewi Cur – izraelski generał
- Dmytro Czyhrynski – ukraiński piłkarz
- Marian Karol Dubiecki – polski historyk, sekretarz Rusi w Rządzie Narodowym powstania styczniowego
- Paweł Antoni Fontana – czołowy architekt doby późnego baroku w Rzeczypospolitej
- Antoni Frankowski – generał brygady LWP
- Nathan Hannover – żydowski teolog, pamiętnikarz
- Karol Jankowski – architekt polski
- Stanisław Kirkor – polski profesor weterynarii
- Ignacy Malczewski – regent nadworny kancelarii mniejszej koronnej
- Christoph Schaffrath – niemiecki kompozytorz późnobarokowy
- Heraś Sokołenko – ukraiński poeta
- Aleksander Zasławski – książę, II ordynat ostrogski
Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]
Miasta i gminy partnerskie:
Łowecz
Ostrów Mazowiecka (deklaracja podjęcia współpracy)- Powiat ostrowski (umowa o współpracy partnerskiej)[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ http://ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2016/zb/06/zb_chnnu2016pdf.zip
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 164.
- ↑ a b c d e f Antoni Urbański. Kresowe siedziby polskie, które uległy zagładzie: Zasław. „Tygodnik Ilustrowany”. 18, s. 355, 3 maja 1928. Warszawa: Gebethner i Wolff.
- ↑ Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Warszawa: 1928, s. 71.
- ↑ Zasław. [dostęp 14.9.13].
- ↑ Підписано угоду про співпрацю між Заславщиною і польською Островеччиною.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zasław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 443.
- Antoni Urbański, Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, Warszawa 1928, s 70-71.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pałac w Zasławiu
- O Zasławiu w: Tadeusz Jerzy Stecki. Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Т. 1, Lwów 1864
- Rejestr Żydów parafii zasławskiej (1764)
- O Zasławiu w: Fortunat Nowicki, Wołyń i jego mieszkańce w r. 1863 : krótkie opisanie gubernii Wołyńskiej pod względem geograficznym i statystycznym, Drezno 1870
- Trzeci Zasław
- Zasław. Ukraina – Wołyń – kresowym szlakiem – sierpień 2008.
- Relacja uczestników akcji Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia, spis nagrobków znajdujących się na cmentarzu
- Józef Skrabski, Zasław jako ośrodek artystyczny w XVII i XVIII wieku.
- Ruiny pałacu Sanguszków w Zasławiu na filmie z drona, 2018.
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona
