Siły Powietrzne
Orzeł Sił Powietrznych | |
Państwo | |
---|---|
Siły zbrojne | |
Nazwa skrócona |
SP |
Znak rozpoznawczy | |
Proporzec | |
Najwyższe dowództwa | |
Cywilne |
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej |
Wojskowe |
Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych |
Siły Powietrzne, (SP) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej,Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej. Ich głównym zadaniem jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.
Prekursorem Sił Powietrznych było lotnictwo Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 roku Siły Powietrzne nosiły nazwę Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej, (WLOP), które z kolei utworzono 1 lipca 1990 roku przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.
Historia
Lotnictwo II Rzeczypospolitej
- Osobny artykuł:
1918–1922
- Osobny artykuł:
Historia Sił Powietrznych zaczyna się z końcem I wojny światowej. W 1918 roku funkcjonowało kilka polskich eskadr stworzonych w innych państwach. W Rosji istniała eskadra przy oddziałach generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, rozformowana w maju 1918 roku. We Francji pięć eskadr lotniczych powstało przy armii generała Józefa Hallera. Znalazły się w Polsce wraz z wyposażeniem w 1919 roku.
Siły Powietrzne zaczęto tworzyć w listopadzie 1918 roku. Początkowo opierały się na maszynach zdobycznych lub pozostawionych przez armie zaborców (niemiecką lub austriacką). Najwięcej sprzętu zdobyli powstańcy wielkopolscy w bitwie o Ławicę, rozegranej 6 stycznia 1919 roku, w której zdobyto kilkaset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych i balonów obserwacyjnych. Zdobyty sprzęt miał wartość 200 milionów marek niemieckich i stanowił największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża. Na zdobytych samolotach LVG 9 stycznia 1919 roku poznańska eskadra zbombardowała 25-kilogramowymi bombami lotnisko we Frankfurcie nad Odrą, wykonując bombardowanie 6 samolotami, zrzucając łącznie 900 kg bomb[1]. Na sprzęcie zdobytym na Ławicy walczono później o Lwów podczas walk polsko-ukraińskich i wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Od 1919 roku kupowano samoloty za granicą. W wyniku tego w 1920 roku Siły Powietrzne posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich i włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:
- myśliwce: Bristol F.2B Fighter, SPAD XIII, Fokker D.VII, Oeffag D.III, Ansaldo A.1 Balilla, SPAD VII, Albatros D.III, Sopwith Dolphin, Fokker E.V (D.VIII)
- bombowce i rozpoznawcze: Breguet 14, Ansaldo SVA-9, Salmson 2A2, Airco DH.9, Albatros C.X, Albatros C.XII, DFW C.V, LVG C.V i LVG C.VI.
1923–1932
W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina.
Po wojnie z ZSRR przestarzałe samoloty wycofywano, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji. W latach 1924–1926 podstawowym myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet XIX (250 sztuk) i Potez XXV (316 szuk), który był produkowany w Polsce na licencji. Cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath, a później Fokker F.VIIB/3m, również produkowany w Polsce. Później, na licencji czeskiej, wyprodukowano 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A. Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H, LeO H.13, LeO H.135B3 i Latham 43. Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęto wyposażać w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932 roku.
1933–1938
W 1933 roku do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie około 150 sztuk, a następnie około 50 egzemplarzy PZL P.11a. W latach 1935–1936 jednostki wyposażono w myśliwce PZL P.11c (około 150 sztuk). Niestety, nowoczesne w 1935 roku samoloty cztery lata później były już przestarzałe. Rozwinięcie tych konstrukcji w postaci PZL P.24 było kierowane wyłącznie na eksport. Jedynie PZL.23 Karaś (166 sztuk) i PZL.37 Łoś (36 sztuk) względnie odpowiadały standardom ówczesnej broni. Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.
Do 1939 roku lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:
- 1 Pułk Lotniczy – Warszawa (1921–1939)
- 2 Pułk Lotniczy – Kraków (1921–1939)
- 3 Pułk Lotniczy – Poznań (1921–1939)
- 4 Pułk Lotniczy – Toruń (1924–1939)
- 5 Pułk Lotniczy – Lida (1928–1939)
- 6 Pułk Lotniczy – Skniłów (1925–1939)
1939
- Osobny artykuł:
24 sierpnia 1939 roku pułki lotnicze zlikwidowano. Eskadry przydzielono do poszczególnych armii oraz brygad. Według danych z 1 września 1939 roku ogólna liczba samolotów wojskowych lotnictwa polskiego wynosiła 745, z czego w oddziałach bojowych 400 maszyn. Pozostałe 345 stanowiło sprzęt rezerwowy.
Skład lotnictwa bojowego:
- brygada bombowa (PZL.37 Łoś)
- brygada pościgowa (PZL P.7 i PZL P.11)
- eskadry liniowe (rozpoznawczo-bombowe) (PZL.23 Karaś)
- Morski Dywizjon Lotniczy (Lublin R.XIII)
- eskadry łącznikowe (Lublin R.XIII towarzyszące poszczególnym armiom)
Z wyjątkiem Łosi sprzęt ten ustępował pod każdym względem samolotom niemieckiej Luftwaffe, a eskadry łącznikowe były niemal bezbronne.
Mimo prawie ośmiokrotnej przewagi liczebnej nieprzyjaciela, w walkach powietrznych poniósł on poważne straty. Już 1 września brygada pościgowa zestrzeliła w rejonie Warszawy 14 samolotów niemieckich, a nazajutrz piloci 142. Eskadry (4. Pułk Lotniczy) w rejonie Chełmży – 7. Ogółem w okresie od 1 do 17 września polscy myśliwcy zestrzelili na pewno 126 samolotów niemieckich, prawdopodobnie jeszcze 10 i uszkodzili 14. Ponadto polskie załogi bombowe zestrzeliły 11 maszyn, a artyleria przeciwlotnicza – kolejne kilkadziesiąt.
Według archiwalnych źródeł niemieckich Luftwaffe straciła bezpowrotnie w kampanii polskiej około 247 samolotów, w tym 91 w wypadkach lotniczych, a niemal tyleż zostało uszkodzonych.
Lotnictwo polskie straciło około 70% sprzętu i wielu lotników. 17 września do Rumunii przeleciały 43 samoloty P.7 i P.11 oraz część Łosi. Pomiędzy 17 a 20 września większość lotników polskich przekroczyła granicę rumuńską i węgierską.
Plany na rozbudowę do roku 1942
Wobec pogarszającej się sytuacji politycznej przed wybuchem wojny władze polskie postanowili rozbudowę lotnictwa i wprowadzenie na wyposażenie nowe typy samolotów krajowej jak i również zagranicznej produkcji.
Na wiosnę 1940 roku przewidziany był stan sił powietrznych[2]:
- Eskadry obserwacjyne (razem ok. 250 samolotów)
- 5 eskadr wyposażonych w samoloty RWD-14 Czapla
- 13 eskadr wyposażonych w samoloty LWS-3 Mewa
- Eskadry rozpoznawcze (razem ok. 290 samolotów)
- 10 eskadr wyposażonych w samoloty PZL.23 Karaś
- 4 eskadry wyposażone w samoloty PZL.46 Sum
- Eskadry myśliwskie i pościgowe (razem ok. 460 samolotów)
- 10 eskadr wyposażonych w samoloty PZL P.11c
- 6 eskadr wyposażonych w samoloty PZL. P11g Kobuz
- 2 eskadry wyposażone w samoloty PZL.50 Jastrząb
- 8 eskadr wyposażonych w samoloty Morane-Saulnier MS.406 (francuskie)
- 4 eskadry wyposażone w samoloty Hawker Hurricane Mk.I (brytyjskie)
- Eskadry bombowe (razem ok. 220 samolotów)
- 9 eskadr wyposażonych w samoloty PZL.37 Łoś
- 9 eskadr wyposażonych w samoloty Fairey Battle Mk.I (brytyjskie)
- Eskadry morskie (razem ok. 40 samolotów)
- 3 eskadry różnych typów (w tym 6 wodnosamolotów CANT Z-506 (włoskich))
Razem więc: 30 eskadr pościgowo-myśliwskich, 18 eskadr bombowych, 14 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 18 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 3 eskadry morskie.
Na rok 1942 zatem przewidziano niniejszą organizację sił powietrynych (uchwaloną przez KSUS / Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu):
- Lotnictwo Armijne
- 2 eskadry liniowe
- 2 eskadry myśliwskie
- 2 eskadry współpracy
- 1 pluton łącznikowy
- Lotnictwo Naczelnego Wodza (rezerwa współpracy)
- 4 eskadry liniowe
- 5 eskadr myśliwskich
- 8 eskadr towarzyszących
- Mobilizowane plutony łącznikowe
- Lotnictwo Samodzielne Naczelnego Wodza
- 21 eskadr bombowych
- 10 eskadr pościgowych
- 14 eskadr liniowych
- 15 eskadr myśliwskich
- 18 eskadr towarzyszących
Razem więc: 32 eskadry pościgowo-myśliwskie, 21 eskadr bombowych, 20 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 28 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 1 pluton lącznikowy.
Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie
- Osobny artykuł:
1940 (Francja)
- Osobny artykuł:
Po upadku Polski zaczęto tworzyć nowe jednostki we Francji. Jedyną sformowaną przed atakiem Niemiec na Francję był dywizjon 1/145, wyposażony w myśliwce Caudron CR.714 (przerobione na wojskowe samoloty sportowe, była to jedyna jednostka używająca tych maszyn). Polskich pilotów przydzielano do dywizjonów francuskich i tak zwanych kluczy kominowych. Latali na wielu typach maszyn, jednak najwięcej z nich na myśliwcach Morane-Saulnier MS.406.
1940–1947 (Wielka Brytania)
- Osobny artykuł:
Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego
- Osobny artykuł:
Początki lotnictwa ludowego Wojska Polskiego sięgają 7 lipca 1943 roku, kiedy to dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pułkownik dyplomowany Zygmunt Berling wydał rozkaz dzienny Nr 43 o sformowaniu między innymi 1 Samodzielnej Myśliwskiej Eskadry Lotniczej. Na miejsce formowania wybrano lotnisko Grigoriewskoje połozone w obwodzie riazańskim na terytorium ZSRR.
20 sierpnia 1943 roku eskadrę rozwinięto do rozmiarów pułku, któremu nadano nazwę: 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa".
1 kwietnia 1944 roku przystąpiono do formowania 2 Pułku Nocnych Bombowców „Kraków”. 31 października „zorganizowano” Dowództwo Lotnictwa Frontu Wojska Polskiego. Wymieniony organ dowodzenia, z gen. Fiodorem Połyninem na czele, powstał w wyniku przemianowania radzieckiego Dowództwa 6 Armii Lotniczej.
Po zakończeniu wojny (10 maja 1945 roku), polskie lotnictwo wojskowe przebazowano z terenu Niemiec do stałych miejsc postoju w kraju. Dysponowało wówczas następującymi jednostkami:
- 1 Mieszany Korpus Lotniczy (mp. Łowicz)
- 1 Dywizja Lotnictwa Bombowego
- 2 Dywizja Lotnictwa Szturmowego (mp. Łódź)
- 3 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (mp. Kutno)
- 1 Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
- 4 Mieszana Dywizja Lotnicza (mp. Bydgoszcz)
Jednostki samodzielne
- 12 Pułk Lotnictwa Sanitarnego
- 13 Pułk Lotnictwa Transportowego
- 14 Samodzielny Pułk Korekcji i Zwiadu
- 15 Samodzielny Pułk Lotniczy
- 17 Pułk Lotnictwa Łącznikowego
- 3 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
- 4 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
- 5 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
- 6 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
- 103 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
Pod koniec 1945 roku na stanie sił powietrznych znajdowały się 643 samoloty:
- 152 Jak-9 (wszystkich wersji)
- 177 Ił-2 (wszystkich wersji)
- 121 Pe-2 (wszystkich wersji)
- 36 UT-2
- 138 Po-2
- 11 C-47
- 4 Li-2
- 2 Szcze-2
- 1 P-39
- 1 Bf 108
Po wojnie nadal rozwijano polskie lotnictwo. Z ZSRR dostarczono bombowce Pe-2 i Tu-2 (w 1950 roku) oraz bombowce treningowe USB-1 i USB-2. W 1949 roku do służby wprowadzono przebudowane na bombowce treningowe samoloty transportowe Li-2sb. W 1950 roku przeszkolono pierwszych pilotów na samolotach odrzutowych (Jak-17)[3]; do uzbrojenia weszły transportowce Ił-12 oraz samoloty treningowe Jak-18 i treningowe bombowce UTB-2. W 1951 roku pojawiły się pierwsze odrzutowce – Jak-23 i MiG-15 (również w wersji dwumiejscowej UTIMiG-15), a w 1961 roku następca MiG-a-15 – MiG-17.
Poza dostawami z ZSRR Polska podjęła również produkcję licencyjną: MiG-ów-15 (jako Lim-1, w 1952 roku) i MiG-ów-15bis (jako Lim-2, od 1957 roku). W 1955 roku rozpoczęto produkcję MiG-ów-17 (jako Lim-5). W 1964 roku powstało krajowe rozwinięcie tego samolotu – szturmowy Lim-6bis.
Jedyny odrzutowy bombowiec, Ił-28, wszedł do służby w 1952 roku. Siedem lat później Polska otrzymała niewielką liczbę samolotów MiG-19, a w 1963 roku podstawowym samolotem myśliwskim stał się MiG-21. W 1979 roku do służby trafiła mała liczba samolotów MiG-23, a w roku 1989 – MiG-29.
Od 1949 roku podstawowym samolotem szturmowym był Ił-10 (od 1951 roku również wersja treningowa UIł-10). Począwszy od roku 1965 lotnictwo szturmowe zaczęło używać odrzutowców, początkowo Su-7, następnie Su-20 (1974) i Su-22 (1984).
Jedyny odrzutowy samolot szkolny, PZL TS-11 Iskra, zastąpił tłokowe Junak-2 (w służbie od 1952 roku), Junak-3 (1954) i TS-8 Bies (1958). Następca Iskry, PZL I-22 Iryda, przez pewien czas znajdował się w małej liczbie w wyposażeniu Wojsk Lotniczych, lecz ciągłe problemy sprawiły, że wszystkie Irydy wróciły do fabryki w celu dokonania modyfikacji i obecnie nie znajdują się w wyposażeniu wojska.
Od 1951 roku funkcję samolotu wielozadaniowego spełniał Jak-12, w 1955 roku dołączył do niego An-2, a później również Wilga-35P.
Samoloty transportowe i pasażerskie to kolejno: Ił-14 (od 1955 roku), Ił-18 (1961), An-12B (1966), An-26 (1972), Jak-40 (1973) i Tu-154.
W okresie powojennym polskie lotnictwo zostało również wyposażone w śmigłowce: wielozadaniowy SM-1 (licencja Mi-1) od 1956 roku, wielozadaniowy Mi-4 od 1958 roku, wielozadaniowy SM-2 od 1960 roku, Mi-2 i Mi-8 (później również Mi-17) od 1968 roku, a także szturmowy Mi-24 od 1976 roku. W użyciu znalazły się również amfibijny Mi-14 i ciężki transportowy Mi-6.
W 1954 Wojska Lotnicze połączono z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Nowa formacja skupiała zarówno jednostki lotnicze, jak i przeciwlotnicze. W 1962 rozdzielono je ponowie na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej Kraju jako odrębne rodzaje sił zbrojnych. Ta struktura funkcjonowała nieprzerwanie przez 28 lat.
1990–2004
1 lipca 1990 roku ponownie połączono oba elementy, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej.
2004-2010
W roku 2006 do uzbrojenia weszły dwa nowe typy maszyn: na początku roku lekki śmigłowiec PZL SW-4, 9 listopada zaś – pierwsze samoloty F-16C/D, które w przetargu na myśliwiec wielozadaniowy pokonały Gripena i Mirage’a 2000.
16 stycznia 2009 roku wycofano ze służby ostatni z 12 samolotów transportowych An-26. 24 marca przekazano pierwszy z pięciu samolotów transportowych C-130 Hercules.
Po 10 kwietnia 2010 roku Ministerstwo Obrony Narodowej wyczarterowało na cztery lata dwa samoloty Embraer 175 od PLL LOT do przewozu najważniejszych osób w państwie; samoloty te są cywilne, obsługują je cywile i nie są oznaczone szachownicą lotniczą[4].
Po 2011
W 2011 r. wykonano prace, których celem było poprawienie bezpieczeństwa wykonywania zadań lotniczych oraz optymalizacja szkolenia. Wdrożone zostały działania naprawcze i profilaktyczne, którymi objęte zostały wszystkie jednostki organizacyjne lotnictwa Sił Powietrznych oraz pozostałych Rodzajów Sił Zbrojnych. Przeprowadzono gruntowną analizę wszystkich dokumentów normujących szkolenie lotnicze, opracowane nowe dokumenty oraz wprowadzono szereg poprawek i uzupełnień do programów i instrukcji. Zmieniono także organizację bezpieczeństwa i ubezpieczenia lotów podnosząc standard funkcjonowania lotnisk. Pracę nad systemem problematyki bezpieczeństwa zostały zwieńczone opracowaniem czterech dokumentów: "Regulaminu Lotów RL 2010", "Instrukcji Organizacji Lotów 2010", "Instrukcji Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP" oraz "Instrukcji organizacji lotniczej łączności radiowej Sił Zbrojnych RP – wydanie II". Dokonano zmian zapisów w instrukcjach użytkowania statków powietrznych, dotyczących ich doposażenia w nowe urządzenia i agregaty. Wprowadzono codzienny nadzór nad pracą służb Hydrometeoroligcznej Sił Zbrojnych RP. Zakończono rozbudowę sieci WAN Meteo – RL.
Przeprowadzono ćwiczenie Sił Powietrznych pod kryptonimem "Orzeł-11", które odbyło się we wrześniu 2011 r. Zasadniczym celem ćwiczenia było przygotowanie dowództw oraz jednostek Sił Powietrznych do realizacji działań bojowych w ramach wydzielonego Komponentu Powietrznego, a także jego zabezpieczenia i wsparcia podczas prowadzenia połączonej operacji obronnej kraju. Ćwiczenie odbyło się przy współdziałaniu z Komponentem Lądowym i Morskim, Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych, Żandarmerią Wojskową oraz Polską Agencją Żeglugi Powietrznej. Przeprowadzono je na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z wykorzystaniem ośrodków poligonowych w Ustce, Nadarzycach, Drawsku Pomorskim, na poligonach morskich znajdujących się w strefie obrony Marynarki Wojennej oraz w jednostkach uczestniczących[5].
Siły Powietrzne współorganizowały, największe w Polsce pokazy lotnicze Radom Air Show 2011, z udziałem samolotów wojskowych i cywilnych z całego świata. W pokazach wzięło udział 160 statków powietrznych, w tym 116 w pokazie dynamicznym, a 44 w statycznym. Łącznie zaprezentowano 261 lotników i 57 statków powietrznych.
Nastąpiła certyfikacja Komponentu Lotniczego "Jastrząb" składający się z czterech samolotów F-16 Jastrząb, personelu obsługi oraz ochrony wojsk, jako Siły Zdolne do Przerzutu w ramach operacji NATO. Komponent lotniczy musiał przejść certyfikację według programu TACEVAL. Program ten ma za zadanie zweryfikowanie zdolności do podjęcia działań bojowych przez okres wyznaczony przez dowództwo NATO, w warunkach ograniczonej pomocy ze strony państwa-gospodarza[6].
Kurs szkoleniowo-metodyczny kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP "Zlot 2011", który odbył się w październiku 2011 r. Celem było kreślenie roli dowódców poszczególnych szczebli dowodzenia podczas realizacji zadań, ocena poziomu umiejętności pilotażowych i bojowych kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP.[7]
2 września 2016 roku ogłoszone zostały dwa niezależne procedury przetargowe przez Inspektorat Uzbrojenia MON celem pozyskania samolotów do przewozu VIP-ów. Celem zakupu są trzy średnie maszyny w tym jedna używana i dwie nowe. Wymagana liczba miejsc dla wynosi nie mniej niż 65 foteli, zasięg minimalny 5500 kilometrów, loty transatlantyckie bez międzylądowania z minimum 30 pasażerami, w konfiguracji do przewozu VIP-ów, posiadać systemy łączności niejawnej, obrony i ochrony. Samoloty używane mają mieć silniki nie starsze niż 5 lat, a liczba miejsc w średnich maszynach nie mniejsza niż 132. Zasięg samolotów o pełnym obciążeniu ma pozwolić na przelot nad Atlantykiem z międzylądowaniem[8].
W październiku 2016 roku zdecydowano że przetarg na dwa małe samoloty dla VIP-ów wygrywa Gulfstream G550 gdyż druga oferta nie spełnia wymogów. W dniu 15 listopada 2016 roku Szef IU MON gen. bryg. Adam Duda i Jeffrey Crosby, reprezentujący przedsiębiorstwo Gulfstream Aerospace podpisali umowę na dostawę maszyn[9][10][11][12][13].
21 czerwca 2017 roku pierwsza maszyna Gulfstream G550 wylądowała na Lotnisku Chopina w Warszawie i został przekazany 1. Bazie Lotnictwa Transportowego[14]. Samolot otrzymał imię „Książę Józef Poniatowski”. Następny samolot, o imieniu „Generał Kazimierz Pułaski” został odebrany 29 lipca 2017 roku na lotnisku w Bydgoszczy[15].
Dowódcy Sił Powietrznych
Szef Sekcji Żeglugi Napowietrznej
- 1918 – ppłk pil. Hipolit Łossowski
Dowódca Wojsk Lotniczych
- 1918-1919 – ppłk pil. Hipolit Łossowski
Inspektorzy Wojsk Lotniczych
- 1919 – ppłk pil. Hipolit Łossowski
- 1919-1920 – gen. bryg. pil. Gustaw Macewicz
Szefowie Departamentu Żeglugi Powietrznej
- 1920-1923 – gen. bryg. pil. Gustaw Macewicz
- 1923-1924 – gen. bryg. pil. François-Lèon Leveque
- 1924-1926 – gen. bryg. pil. Włodzimierz Zagórski
- 1926-1936 – gen. bryg. pil. Ludomił Rayski
Dowódcy Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych
- 1936-1939 – gen. bryg. pil. Ludomił Rayski
- 1939 – gen. bryg. pil. Władysław Kalkus
Inspektorzy Obrony Powietrznej Państwa
- 1936 – gen. dyw. Gustaw Orlicz-Dreszer
- 1936-1939 – gen. bryg. pil. Józef Zając
Naczelny Dowódca Lotnictwa i OPL, Dowódca Lotnictwa i OPL
- 1939-1940 – gen. bryg. pil. Józef Zając
Dowódca Polskich Sił Powietrznych
- 1940 – gen. bryg. pil. Józef Zając
Inspektorzy Polskich Sił Powietrznych
- 1940-1943 – gen. bryg. pil. Stanisław Ujejski
- 1943 – płk pil. Stanisław Karpiński
- 1943-1944 – gen. bryg. pil. Mateusz Iżycki
Dowódca Polskich Sił Powietrznych
- 1944-1947 – gen. bryg. pil. Mateusz Iżycki
Dowódca Lotnictwa Frontu Polskiego (na Wschodzie)
- 1944-1945 – gen. dyw. pil. Fiodor Pietrowicz Połynin
Dowódca Lotnictwa WP
- 1945-1947 – gen. broni pil. Fiodor Pietrowicz Połynin
Dowódcy Wojsk Lotniczych
- 1947-1950 – gen. bryg. Aleksander Romeyko
- 1950-1954 – gen. broni pil. Iwan Turkiel
Dowódcy Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (samodzielny organ dowodzenia w latach 1951-1954)
- 1951-1952 – gen. bryg. Nikołaj Trawin
- 1952-1954 – gen. bryg. Siergiej Sazonow
Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju
- 1954-1956 – gen. broni pil. Iwan Turkiel
- 1956-1962 – gen. dyw. pil. Jan Frey-Bielecki
Dowódca Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (w ramach Dowództwa Wojsk Lotniczych i OPL OK)
- 1959-1962 – gen. bryg. pil. Czesław Mankiewicz
Główni Inspektorzy Lotnictwa
- 1962-1963 – gen. dyw. pil. Jan Frey-Bielecki
- 1963-1967 – gen. dyw. pil. Jan Raczkowski
Dowódcy Wojsk Lotniczych
- 1967-1972 – gen. dyw. pil. Jan Raczkowski
- 1972-1976 – gen. dyw. pil. Henryk Michałowski
- 1976-1983 – gen. dyw. pil. Tadeusz Krepski
- 1983-1989 – gen. dyw. pil. Tytus Krawczyc
- 1989-1990 – gen. dyw. pil. Jerzy Gotowała
Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju
- 1962-1967 – gen. dyw. pil. Czesław Mankiewicz
- 1967-1976 – gen. dyw. pil. Roman Paszkowski
- 1976-1990 – gen. broni Longin Łozowicki
Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (po scaleniu WOPK i Wojsk Lotniczych w 1990 roku)[16]
- 1990-1995 – gen. broni pil. Jerzy Gotowała
- 1995-1999 – gen. dyw. Kazimierz Dziok
- 1999-2002 – gen. broni pil. Andrzej Dulęba
- 2002-2004 – gen. broni pil. Ryszard Olszewski
Dowódcy Sił Powietrznych (zmiana nazwy z WLOP na Siły Powietrzne 1 lipca 2004 r.)
- 2004-2005 – gen. broni pil. Ryszard Olszewski
- 2005-2007 – gen. broni pil. Stanisław Targosz[17]
- 2007-2010 – gen. broni pil. Andrzej Błasik[18]
- 2010-2013 – gen. broni pil. Lech Majewski[19]
Inspektorzy Sił Powietrznych III Rzeczypospolitej Polskiej
- gen. dyw. pil. Jan Śliwka (1 stycznia 2014 - 27 stycznia 2016)
- gen. bryg. pil. Tomasz Drewniak (28 stycznia 2016 - 17 listopada 2016)
- płk/gen. bryg. pil. Cezary Wiśniewski (18 listopada 2016 - 17 kwietnia 2017)
- cz.p.o. gen. bryg. pil. Mirosław Jemielniak (18 kwietnia 2017 - nadal)
Podstawy prawne
Podstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dziennik Ustaw z 2012 roku poz. 461). Zgodnie z artykułem 3 ust. 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna i Wojska Specjalne, zaś na podstawie art. 3 ust 4a tej samej ustawy, Siłami Powietrznymi dowodzi Dowódca Sił Powietrznych[20]. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony. Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych. Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki wojskowe SP.
Flagi lotnictwa wojskowego
Współczesne (od 1993 r.)
-
Flaga WLOP (do 2004).
Flaga Sił Powietrznych (od 2004). -
Flaga lotnisk i lądowisk wojskowych.
-
Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej.
-
Flaga Dowódcy Sił Powietrznych (2011-2013).
Historyczne
-
Flaga wojskowych portów lotniczych (1930-1938).
Flaga PSP (1940-1947). -
Flaga wojskowych portów lotniczych (1938-1945).
-
Flaga lotnictwa wojskowego PRL (1955-1959).
-
Flaga lotnictwa wojskowego PRL (od 1959).
Flaga WLOP (do 1993.) -
Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej PRL.
(1959-1990).
Organizacja
Ta sekcja od 2016-12 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. |
Na dzień 1 stycznia 2012
Dowództwo
- dowódca – gen. broni pil. Lech Majewski
- zastępca dowódcy – szef szkolenia – gen. dyw. pil. Sławomir Kałuziński
- szef sztabu – gen. bryg. Jerzy Fryczyński
Uzbrojenie i wyposażenie
Wojska Obrony Przeciwlotniczej SP
Artyleria przeciwlotnicza:
- Armata S-60: 190
- Armata ZU-23-2: 270;
- Armata ZUR-23-2 „Kaczka”: 50
- PZR Newa: 70
- PZR Wega: 20
- PPZR Grom: 440
- PPZR Strzała-2M: 450
Wojska Radiotechniczne SP
Zdjęcie | Nazwa | Wejście do służby | Ogólna liczba | Uwagi |
---|---|---|---|---|
NUR-12M (TRD-1222) | 2007 | 3 posterunki stacjonarne (stan na rok 2010) | docelowo 13 do 2017 roku | |
NUR-15 | 2007 | 2 (stan na rok 2013) | ||
NUR-15M (TRS-15 Odra) | 2007 | 4 (stan na rok 2013) | zamówiono kolejne 8 sztuk – dostawy w latach 2015 (3) 2016 (4) i 2017 (1) |
Wojska Lotnicze SP
Samolot | Zdjęcie | Pochodzenie | Typ maszyny | Wersja | Liczba | Wejście do służby | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|---|
F-16 | Stany Zjednoczone | Samolot wielozadaniowy | C Bl. 52+
D Bl. 52+ |
36[21]
12[21] |
2006 | ||
MiG-29 | ZSRR Rosja |
Samolot myśliwski | A | 31 | 1989 | Pozyskane z ZSRR, Czech i RFN. Część poniemieckich zmodernizowana. 18 grudnia 2017 1 egzemplarz należący do 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego uległ katastrofie w okolicy wsi Ryczołek k./Mińska Mazowieckiego[22]. | |
Su-22 | ZSRR | Samolot myśliwsko-bombowy | M3K
M4 |
4
12 |
1984 | 16 ze 110 zakupionych[potrzebny przypis] | |
C-130 Hercules | Stany Zjednoczone | Samolot transportowy | E | 5[23] | 2009 | Przekazane przez USA w ramach bezzwrotnej pożyczki na cele wojskowe. | |
CASA C-295 | Hiszpania | Samolot transportowy | M | 16 | 2003 | 1 (o numerze bocznym 019 - zakupiony w roku 2007) utracono w 2008 w katastrofie lotniczej w Mirosławcu | |
PZL M28 | Polska | Samolot wielozadaniowy | Bryza TD | 24 | 2002 | ||
Leonardo M-346 Bielik | Włochy | Samolot szkolno-treningowy | 8(12)[24] | 2017 | Mają zostać zakupione 4 dodatkowe maszyny[25] | ||
PZL TS-11 Iskra | Polska | Samolot szkolno-treningowy | 37 | 1964 | Planowane wycofanie po odebraniu "Bielików". | ||
PZL-130 Orlik | Polska | Samolot szkolno-treningowy | 17 | 1992 | Planuje się zmodernizowanie 12 sztuk Orlików do standardu PZL-130TC-II. | ||
Mi-2 | ZSRR Polska |
Śmigłowiec wielozadaniowy | 17 | 1973 | |||
Mi-8 | ZSRR Rosja |
Śmigłowiec wielozadaniowy | 12 | 1973 | |||
PZL SW-4 Puszczyk | Polska | Śmigłowiec szkolno-treningowy | 24 | 2006 | |||
PZL W-3 Sokół | Polska | Śmigłowiec wielozadaniowy | W-3T
W-3P W-3RL W-3WA W-3W SAR W-3WA SAR |
4[26]
1[26] 6[26] 4[26] 1[26] 1[26] |
1993 | ||
Boeing 737 | Stany Zjednoczone | Transport VIP | 800 NG
BBJ2 |
1
2 |
2017
2020 |
Fabrycznie nowy samolot 737-800 został dostarczony w listopadzie 2017 roku[27]
Nowe samoloty BBJ2 zostaną dostarczone we wrześniu i listopadzie 2020 roku | |
Gulfstream G550 | Stany Zjednoczone | Transport VIP | 2 | 2017 |
- Zobacz więcej w artykule
- Zobacz więcej w artykule
- Zobacz więcej w artykule
- Zobacz więcej w artykule
- Osobny artykuł:
Bazy lotnicze
- Osobne artykuły:
- Osobne artykuły:
- Zobacz więcej w artykule
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Radosław Nawrot: Pierwszy nalot Polaków. s. 4-5.
- ↑ Lotnictwo, nr. specjalny 4, styczeń 2008 r., wydawnictwo Magnum-X
- ↑ Józef Zieliński: Lotnictwo Polskie 1918–2008. Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2008, s. 90. ISBN 83-926481-1-6.
- ↑ MON i LOT zaprezentowały wyczarterowane Embraery. gazeta.pl, 2010-06-11. [dostęp 2011-05-02].
- ↑ Komunikat ORZEŁ-11 [online], www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
- ↑ Komunikat ORZEŁ-11 [online], www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
- ↑ ZLOT-11 dobiegł końca [online], www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
- ↑ Przetarg na samoloty VIP, [w:] Lotnictwo, Magnum-X, 2016, s. 8 .
- ↑ UMOWA ZAKUPU G550 PODPISANA
- ↑ "Być może zaważyły terminy". Samolot dla VIP-ów pod lupą ekspertów
- ↑ Kownacki: Gulfstream G550 jako samolot VIP. Francuska oferta "nie spełniała wymogów formalnych"
- ↑ Polski Gulfstream G550 zaprezentowany
- ↑ Gulfstream dla VIP w polskim malowaniu
- ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej , Uroczyste przyjęcie do służby Gulfstreama G550 [online] [dostęp 2017-10-15] (pol.).
- ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej , Drugi samolot G550 w Polsce [online] [dostęp 2017-10-15] (pol.).
- ↑ S. Czmur, W. Wójcik, „Dowódcy Lotnictwa i Obrony Powietrznej”, Poznań, 2000.
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 21, poz. 326
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 31, poz. 347
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 44, poz. 622
- ↑ ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dziennik Ustaw z 2012 roku poz. 461). 27 kwietnia 2012. [dostęp 2012-06-01]. (pol.).
- ↑ a b Oficjalna strona Sił Powietrznych (kopia). [dostęp 2012-03-01]. (pol.).
- ↑ Arkadiusz Jastrzębski , MiG-29 rozbity koło Mińska Mazowieckiego. Eksperci o bezpieczeństwie, „wiadomosci.wp.pl”, 18 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-19] (pol.).
- ↑ http://www.altair.com.pl/news/view?news_id=8419 [dostęp 2013-12-03].
- ↑ Kownacki: odebraliśmy osiem samolotów M-346 Master [online] [dostęp 2017-12-21] .
- ↑ MON kupił dodatkowe Mastery [online], Defence24 [dostęp 2018-03-28] .
- ↑ a b c d e f PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim
- ↑ Pierwszy B737 dla VIP-ów wylądował w Warszawie [FOTO] [online] [dostęp 2017-11-15] .
Bibliografia
- Jan Liwiński, Jak to drzewiej bywało, „Skrzydlata Polska”, nr 11 (1996), s. 32-34, ISSN 0137-866x.
- Bombowce WP z okresu przed II wojną światową
Linki zewnętrzne
- Grupa Historyczna Lotnictwa Polskiego
- Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947
Szablon:Instytucje bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej