Gospodarka Polski

Gospodarka Polski

Informacje ogólne
Waluta	1 złoty (PLN) (zł) = 100 groszy 1 zł = 0,24 € 1 zł = 0,33 US $
Bank centralny	Narodowy Bank Polski
Rok podatkowy	rok kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	UE, OECD, WTO
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	US$ 517,5 mld (2013)
PKB (ważony PSN)	US$ 894,6 mld (2013)
PKB per capita	US$ 20 100 (2011) według Eurostat 14 000 € (21 875 $) (2008)
Wzrost PKB	6,2% (2006), 6,7% (2007), 4,8% (2008), 1,8% (2009), 3,8% (2010), 3,8% (2011), 1,6% (2013)
Struktura PKB	rolnictwo (3,4%), przemysł (33,6%), usługi (63%) (2011)
Inflacja	3,7% (2012)
Wymiana handlowa
Eksport	197,1 mld (2011)
Towary eksportowane	maszyny i środki transportu 37,8%, towary średnio przetworzone 23,7%, różnorodne produkty przetworzone 17,1%, żywność i żywe zwierzęta 7,6% (2011)
Główni partnerzy	Niemcy 26,9%, Francja 7,1%, Wielka Brytania 6,4%, Włochy 6,3%, Czechy 6,2% (2010)
Import	217,9 mld (2011)
Towary importowane	maszyny i środki transportu 38%, towary średnio przetworzone 21%, chemikalia 15%, minerały, paliwa, oleje itp. 9% (2011)
Główni partnerzy	Niemcy 29,1%, Rosja 8,8%, Holandia 6%, Włochy 5,8%, Chiny 5,6%, Francja 4,5%, Czechy 4,2% (2010)
Zatrudnienie
Siła robocza	15,53 mln (według BAEL)
Struktura zatrudnienia	rolnictwo 12,4%, przemysł 26,2%, usługi 61,4% (2011)
Przeciętne wynagrodzenie	4221,50 zł brutto [3007,88 zł netto] (grudzień 2013)
Płaca minimalna	1680 zł brutto [1237,20 zł netto] (2014)
Stopa bezrobocia	13,0%
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	16,3% (2012)
Współczynnik Giniego	34,5
Wskaźnik rozwoju społecznego	0,813 – 39. – bardzo wysoko rozwinięty (2011)
Finanse publiczne
Dług publiczny	231,44 mld USD (694,32 mld zł), 56,7% PKB
Deficyt budżetowy	2,6% PKB (2011)
Przychody budżetowe	96,44 mld USD (2011)
Wydatki budżetowe	110,3 mld USD (2011)

{{Gospodarka infobox}} Nieznane pola: "cianame" oraz "szerokosc".

Gospodarka Polski – jest gospodarką mieszaną. W dużym stopniu przeszła transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po decyzjach gospodarczych w 1988 roku i zmianach politycznych, które miały miejsce rok później. Prywatyzacja małych i średnich przedsiębiorstw państwowych i nowe liberalne prawo do zakładania przedsiębiorstw ruszyło budowę prywatnego sektora gospodarki, który jest głównym motorem gospodarczym w Polsce. Restrukturyzacja i prywatyzacja poszczególnych sektorów gospodarki odbywa się w wolnym tempie, mimo tego realizowane są zagraniczne inwestycje w energię i stal.

Obecne reformy systemu opieki zdrowotnej, edukacji i systemu płacowego oraz administracji państwowej stawiają większą, niż do tej pory presję fiskalną. Priorytetem polskiego rządu jest utrzymanie niskiego deficytu oraz inflacji.

Historia

Gospodarka II Rzeczypospolitej

Sytuację gospodarki Polski w latach 1918–1939 określano przede wszystkim jako decydujący udział rolnictwa w tworzeniu dochodu narodowego i zatrudnienia. Poziom przemysłu był niski, a rozwój gospodarki zależny był od kapitału zagranicznego. Występowało duże przeludnienie wsi i stałe bezrobocie. Przy ogólnym zacofaniu występował niski poziom życia, gospodarkę charakteryzowała stagnacja. Próbą wyjścia z tego impasu była w 1934 roku polityka rządu, która przyczyniła się w głównej mierze do ożywienia produkcji przemysłowej i zwiększenia liczby zatrudnionych, głównie przez budowę Portu Gdynia i Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Dochody rzeczywiste budżetu państwa w roku budżetowym 1937–1938 wyniosły: z danin publicznych i monopolów 2049 mln (głównie podatki bezpośrednie 723 mln w tym dochodowy 280 mln a przemysłowy 262 mln, monopole 664 mln, podatki pośrednie 192 mln w tym od cukru 141 mln, podatek od wynagrodzeń wypłacanych z funduszy publicznych 180 mln, cło 168 mln, opłaty stemplowe 89), podatki i opłaty celowe na rzecz funduszy 117 mln (głównie Fundusz Pracy 80 mln i podatek od lokali 21 mln).

Przeciętne zarobki tygodniowe robotników objętych ubezpieczeniem emerytalnym w 1935 to dla mężczyzn średnio 23,9 zł, a dla kobiet 12,4 zł.

Gospodarka PRL

System gospodarczy w PRL związany był ściśle z ustrojem panującym w Polsce Ludowej w latach 1945–1989, wzorowanym na rozwiązaniach sowieckich. Główną jego cechą było podporządkowanie gospodarki celom politycznym.

Rozwój gospodarczy opierał się na dokonanych zasadniczych reformach społecznych. Zasadniczym narzędziem sprawowania kontroli nad gospodarką był system planów gospodarczych. Szczególne znaczenie miał przy tym plan 3-letni (1947–1949) – reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu i zasiedlanie tzw. Ziem Odzyskanych.

Gospodarka w tym okresie charakteryzowała się znacznymi dysproporcjami w rozwoju poszczególnych działów gospodarki – szczególnie wyraźny był wysoki udział inwestycji w PKB i niedorozwój sfery usług i budownictwa mieszkaniowego, a nadmierna emisja pieniądza powodowała nawis inflacyjny. Gospodarkę cechował wysoki poziom marnotrawstwa, energochłonności, nieefektywności i szkodliwości dla środowiska.

Charakterystyka polskiej gospodarki

Pod względem wielkości PKB, Polska jest szóstą gospodarką Unii Europejskiej i 20. gospodarką świata (w 2009).

Produkt krajowy na głowę mieszkańca wynosił według obliczeń MFW w 2009 nominalnie 11 288 dolarów, a po zmierzeniu z parytetem siły nabywczej 18 072 dolarów i wyniósł 61% średniej unijnej. Tempo wzrostu gospodarczego stawia Polskę wśród najszybciej rozwijających się krajów Europy – w 2009 PKB wzrósł o 1,7%, co było jedynym dodatnim wynikiem w UE (średnia –4,1%). Wzrost PKB per capita w Polsce w latach 1992–2002 należał według OECD do najwyższych na świecie i wyniósł 216%, z poziomu 4994 dolarów w 1992 do 10 800 dolarów w 2002 według parytetu siły nabywczej. Sektor usług odpowiada za wytworzenie 67,3% całego PKB, przemysł 28,1%, rolnictwo 4,6%.

Bezrobocie wynosi według Eurostat 8,2%, a według GUS 13,5%.

Według danych z 2011 r. 6,7% mieszkańców w gospodarstwach domowych Polski miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji).

Głównym partnerem handlowym Polski są kraje Unii Europejskiej i Rosja. Na Niemcy przypada ponad 35% polskiego eksportu i importu. Polska ma ujemny bilans w handlu zagranicznym.

Polska uznawana jest przez ONZ za kraj bardzo wysoko rozwinięty ze względu na Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI), który bierze pod uwagę takie czynniki jak długość życia, średnią długość edukacji odbytej przez 25-latków i oczekiwany czas edukacji dzieci w wieku szkolnym, jak również PKB per capita po zmierzeniu parytetem siły nabywczej. Wskaźnik HDI wynosił w 2012 r. 0,821, dając Polsce 39. miejsce na świecie na 186 uwzględnionych państw, między Barbadosem a Chile. Polska zadłużona jest na około 55% PKB, jest to poziom niższy od średniej UE, która wynosi 80%.

Wskaźnik Giniego ukazujący rozpiętość dochodów w danym kraju, a więc równomierność dystrybucji dochodu narodowego, wynosi dla Polski 32 (dla porównania średnia dla Unii Europejskiej to 30,6, w tym Szwecja 24, Niemcy 30,2, Wielka Brytania 34, natomiast USA 45 i Brazylia 56,7). Podatki z ubezpieczeniami społecznymi stanowią 34% polskiego PKB, tyle samo co w Brazylii, Rosji i Wielkiej Brytanii (Szwecja 46%, Niemcy 37%, USA 24%, Chiny i Meksyk 18%). Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych to 18% i 32%, od osób prawnych (przedsiębiorstw) występuje jedna stawka 19%, podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 23% (na określone przez ustawy produkty i usługi obowiązują niższe stawki: 8 i 5%), mniej wpływów dla budżetu generują inne podatki.

Polska gospodarka jest gospodarką mieszaną. Sektor państwowy wytwarza obecnie około 25% PKB (w rękach państwowych pozostają: PKP, część akcji KGHM, PKN Orlen, PGNiG, PKO BP i wiele mniejszych przedsiębiorstw) i jest to poziom porównywalny do takich krajów jak Francja czy Norwegia.

Pomiędzy regionami Polski występuje duże zróżnicowanie pod względem rozwoju gospodarczego. Najbogatszym województwem kraju jest województwo mazowieckie, które osiąga produkt brutto na mieszkańca na poziomie 87,1% średniej unijnej. Jest to poziom porównywalny do bogatszych spośród wschodnich landów Niemiec (np. Saksonia, 86,1%) lub brytyjskiej Walii (86,9%). Blisko ogólnopolskiej średniej dla PKB sytuują się województwa: dolnośląskie, śląskie i wielkopolskie (odpowiednio 59,2, 57,8 i 56,9% średniej unijnej), które pod względem dochodu per capita porównywalne są z najbiedniejszymi regionami Grecji i Portugalii. Województwa: pomorskie, łódzkie, zachodniopomorskie, małopolskie i lubuskie posiadają dochód w okolicach 50% unijnej średniej. Najbiedniejszymi regionami Polski w 2010 r. były województwa lubelskie i podkarpackie (42% średniej), których PKB na mieszkańca porównywalny jest ze współczynnikiem dla Bułgarii (44% średniej unijnej).

Największymi problemami polskiej gospodarki są trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej wynikające z nadmiernej biurokracji i niejasnego prawa, a również wysokie koszty administracyjne nakładane na obywateli, niewystarczająco rozwinięta infrastruktura (w tym np. sieć dróg oraz dostępność internetu) oraz trudności na rynku pracy skutkujące np. niskimi płacami (przeciętne wynagrodzenie netto w grudniu 2012 wyniosło 2931,65 zł).

Wzrost gospodarczy

Wzrost gospodarczy w Polsce (w procentach, w porównaniu z kwartałem roku poprzedniego):

Rok	Q1	Q2	Q3	Q4	ogółem
2014	3,3	3,2
2013	0,5	0,8	1,9	2,3	1,4
2012	3,5	2,4	2,0	1,1	1,9
2011	4,4	4,3	4,2	4,3	4,3
2010	3,0	3,5	4,2	4,4	3,8
2009	0,8	1,2	1,8	3,3	1,8
2008	6,1	6,0	5,0	3,0	5,0
2007	7,4	6,5	6,5	6,5	6,7
2006	5,4	6,3	6,6	6,6	6,2
2005	2,1	2,8	3,7	4,3	3,3
2004	7,0	6,1	4,8	4,9	5,1
2003	2,2	3,8	4,7	4,7	3,7

Handel zagraniczny

Wykres przedstawiający eksport i import w Polsce na rok 1999

Upadek bloku socjalistycznego, w tym kryzys w ZSRR i jego spadkobiercach, zmienił kierunek polskiego handlu międzynarodowego. Już w 1996 ok. 70% handlu przypadało na kraje Unii Europejskiej, w głównej mierze na zachodniego sąsiada, Niemcy. Polska wstąpiła do UE 1 maja 2004 r. Zanim to nastąpiło, Polska należała do Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA) razem z Węgrami, Czechami, Słowacją i Słowenią.

Handel zagraniczny w 2010

W 2010 największy udział w eksporcie miały: samochody 5,1% eksportu (1,4% handlu światowego); części samochodowe 5% (2,6%); telewizory 4% (5,8%); siedzenia 2,5% (6,6%); urządzenia automatycznie przetwarzające dane 2,4% (1,2%); inne meble 2% (4,5%); druty i kable 1,6% (2,6%); miedź i stopy miedzi 1,6% (3,2%); koks 1,5% (25,8%); statki 1,5% (1,8%). W 2010 największy udziału w handlu światowym Polska osiągnęła w kategoriach: maszynki do golenia 18,6% handlu międzynarodowego (1% eksportu Polski); świeczki 15,4% (0,6%); mrożone owoce 14,3% (0,7%); drewniane skrzynie i palety 11,4% (0,4%); ryby 10,1% (0,9%); maszyny włókiennicze 10% (1%) W 2012 (prognoza) polskie przedsiębiorstwa wyeksportowały artykuły żywnościowe o wartości 16 miliardów euro, przy czym nadwyżka eksportu żywności nad importem sięga 3 miliardów euro. Polska jest największym producentem jabłek w Europie i trzecim co do wielkości producentem drobiu, jest również trzecim co do wielkości producentem grzybów (piątym na świecie).

Handel zagraniczny w 2008

Eksport w cenach bieżących wyniósł 399,3 mld zł, a import 485,8 mld zł. Ujemne saldo handlu zagranicznego wyniosło 86,5 mld zł. Głównym partnerem handlowym Polski są Niemcy, których udział w eksporcie naszego kraju wyniósł w 2007 r. 25,8%, a w imporcie 23,9%. Innymi ważnymi partnerami handlowymi są Włochy, Chiny, Rosja i Francja.

Ujemne saldo Polska zanotowała w 2008 w handlu z krajami rozwijającymi się (–66,4 mld zł), z krajami Europy Środkowo-Wschodniej (–15,8 mld zł), z państwami rozwiniętymi (–4,3 mld zł).

Inwestycje zagraniczne

Inwestycje zagraniczne w latach 1990–2006 wyniosły ponad 87 mld dolarów. Według Ministerstwa Gospodarki w 2006 była to kwota 10 mld dolarów. W pierwszym dziesięcioleciu XXI w. powstały w Polsce fabryki monitorów i telewizorów ciekłokrystalicznych oraz komputerów (Sharp, LG, Toshiba, Dell, TPV); powstaje również wiele miejsc pracy w mniejszych ośrodkach wytwórczych europejskich i krajowych przedsiębiorstw. Polska wyprodukowała w 2007 869 536 samochodów. W 2008 w Polsce wydobyto 84,28 mln t węgla kamiennego, wyprodukowano: 9,73 mln t stali surowej; 154,36 TWh energii elektrycznej, oddano do użytku 165,2 tys. nowych mieszkań.

Zatrudnienie

Średnie płace w powiatach jako % średniej krajowej płacy w 2009

Spadek bezrobocia od marca 2004 do marca 2008; w punktach procentowych

Struktura zatrudnienia w polskiej gospodarce odbiega od europejskich standardów, gdyż 13% zatrudnionych pracuje w rolnictwie, podczas gdy średnia UE to 5%, w sektorze usług pracuje 57% zatrudnionych (średnia UE to 68%), w przemyśle pracuje 30% zatrudnionych (średnia UE to 26%). W Polsce 59% społeczeństwa w wieku produkcyjnym jest zatrudniona, podczas gdy średnia UE to 64%. Według OECD w 2009 r. Polacy byli trzecim najdłużej pracującym narodem na świecie po Grekach i Węgrach – przeciętna roczna liczba przepracowanych godzin na 1 pracownika wyniosła 1966.

W związku z lepszą mechanizacją pracy wzrosła także wydajność pracy w Polsce. Polska ma także jeden z najniższych w Europie współczynników przynależności do związków zawodowych, wynoszący 14% z przewagą w sektorze państwowym, w Irlandii wynosi on 45%, a w Szwecji 80%.

Bezrobocie

Jednym z największym mankamentów polskiej gospodarki jest bezrobocie. W Polsce dokonały się liczne zmiany polityczne, gospodarcze, kulturowe i techniczne. Wprowadzane reformy obejmowały liczne sfery życia społecznego. Po likwidacji PGR-ów i prywatyzacji, ludziom ciężko było znaleźć pracę. Część musiała zmieniać kwalifikacje, by znów podjąć pracę. Gwałtowny wzrost liczby osób pozbawionych pracy w pierwszych latach przekształceń ustrojowych sprawił, że bezrobocie stało się od razu najpoważniejszym problemem reformującego się państwa i społeczeństwa. W okresie 1991–1994 bezrobocie wzrosło z 7% do 17%, po 1994 roku spadło do 10% w 1998, kiedy znów zaczęło gwałtownie wzrastać aż do 21% w latach 2003 i 2004 osiągając kolejne minimum 9% w 2008 według liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.

W czerwcu 2008 bezrobocie w Polsce wynosiło według różnych źródeł 9,6% (GUS), 7,7% (Eurostat). Przyczynami spadku bezrobocia jest powstawanie nowych miejsc pracy, a także emigracja zarobkowa do innych krajów UE. W październiku 2009 stopa bezrobocia w Polsce wynosiła 11% (dane Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej), przy czym wykazywała tendencję wzrostową.

W roku 2010 zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach (do 9 pracowników) było 3,399 mln osób.

Według danych dotyczących przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 9 pracowników (stan na 31 marca 2013 roku), w sektorze publicznym zatrudnionych było 3,0623 mln osób (36,1% ogółu zatrudnionych w przedsiębiorstwach powyżej 9 pracowników), a w sektorze prywatnym 5,4136 mln (63,9%).

Problemy społeczne

Typowy polski blok z czasów PRL po rewitalizacji

W Polsce poniżej granicy ubóstwa żyje 17% ludności i 22% dzieci. Współczynniki te bliskie są średniej unijnej – w krajach Unii Europejskiej liczba ta wynosi średnio 17% dla ogółu populacji i 20% dla dzieci.

Z niewysokich zarobków dużej części Polaków wynika trudna sytuacja mieszkaniowa – 70% osób od 18. do 30. roku życia mieszka z rodzicami ze względu na brak innego zakwaterowania i niemożność opłacenia czynszu, podczas gdy średnia unijna wynosi 29%. W Polsce liczba mieszkań na 1000 mieszkańców wynosi 343, podczas gdy w krajach wysokorozwiniętych przekracza ona swobodnie próg 500.

Jednym z najważniejszych problemów społecznych w Polsce jest bardzo niski poziom zaufania społecznego – około połowa Polaków nie ufa osobom których nie zna, podobna liczba uważa, że nie należy ufać wspólnikom w interesach. Polacy często ufają tylko osobom z kręgu najbliższej rodziny i przyjaciół, co w wielu przypadkach uniemożliwia współdziałanie (zarówno w działalności gospodarczej, jak i w działaniach na rzecz swojej społeczności) i przekłada się na brak komfortu i poczucia wspólnoty z otaczającymi ludźmi. Poziom zaufania społecznego w Polsce jest jednym z najniższych w Europie.

Innym ważnym problemem polskiego społeczeństwa jest wykluczenie społeczne, które przejawia się w braku możliwości edukacji, braku wiedzy i dostępu do informacji oraz niewielkiej ruchliwości i aktywności społecznej. Wykluczenie społeczne dotyka często osoby żyjące z dala od ośrodków administracji i edukacji, lub dawnych pracowników upadłych zakładów przemysłowych czy państwowych gospodarstw rolnych. Wykluczenie jest poważnym problemem, gdyż często jest dziedziczone przez młodsze pokolenia.

Rolnictwo

Zatrudnienie w rolnictwie (2007)

Średnie zbiory 4 zbóż w poszczególnych województwach w Polsce międzywojennej i w 2007

W polskim rolnictwie zatrudnionych jest 14,8% ogółu pracowników, mimo tego rolnictwo wytwarza niespełna 4% PKB, dla porównania średnie zatrudnienie w tym sektorze gospodarki w Unii Europejskiej wynosi 4,5%. Pomiędzy poszczególnymi województwami istnieją duże różnice w odsetku zatrudnionych w rolnictwie; w województwie śląskim i województwie dolnośląskim pracuje odpowiednio 3,3% i 6,5% ogółu zatrudnionych, jednak w województwach ściany wschodniej zatrudnienie w rolnictwie dochodzi do 33,7% w województwie lubelskim. Inaczej niż sektor przemysłowy, znaczna część rolnictwa pozostała w prywatnych rękach przez okres socjalizmu. Około 2 miliony prywatnych gospodarstw rolnych wykorzystuje 90% ziem uprawnych. Polska jest europejskim liderem w produkcji ziemniaków, buraka cukrowego.

Przemysł

W Polsce najbardziej rozwiniętym jest przemysł węglowy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, samochodowy, a także przemysł elektromaszynowy, w tym m.in. precyzyjny, elektroniczny i elektrotechniczny, środków transportu, spożywczy, włókienniczy i odzieżowy. Dużą rolę odgrywa wydobycie oraz przetwórstwo surowców mineralnych.

Po II wojnie światowej polski przemysł skoncentrowany był głównie na surowcach, tekstyliach, środkach chemicznych, maszynach, żelazie i sektorze stali. Następnie, sektor przemysłowy wzbogacił się o petrochemię, maszyny i urządzenia elektroniczne, elektronikę, samochody i budowę statków.

Polska baza przemysłowa ucierpiała przez II wojnę światową i wiele resortów należało zrekonstruować. Socjalizm wykreował w późniejszych latach 40. duży i szybko rozwijający się system, który opierał się głównie na kontroli centralnej.

W 1990 roku rząd Mazowieckiego wprowadził program reform przekształcających system centralnie kierowanej gospodarki w rynkową. Większość dużych państwowych przedsiębiorstw, np. drogowe i górnictwa, dzięki swojemu oporowi wciąż pozostały w sektorze państwowym.

Infrastruktura i transport

Transport drogowy

Na koniec 2005 w Polsce było zarejestrowanych 16 mln pojazdów samochodowych, w tym 12 mln samochodów osobowych.

Do 2006 w Polsce było 381 tys. km dróg, w tym 253 tys. km dróg o nawierzchni twardej i 127 tys. km o nawierzchni gruntowej.

Transport kolejowy

Największy przedsiębiorstwem zajmującym się przewozami kolejowymi jest grupa PKP S.A., w skład której wchodzi wiele spółek m.in.:

• PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. – odpowiedzialna za infrastrukturę,
• PKP Cargo S.A. – odpowiedzialna za przewóz towarów,
• PKP Intercity Sp. z o.o. – obsługująca połączenia „kwalifikowane”, tj. pociągi EC, IC, EIC oraz pasażerski ruch międzyregionalny dotowany z budżetu państwa (TLK).

Największym kolejowym przewoźnikiem pasażerskim w kraju są Przewozy Regionalne będące własnością samorządów województw i obsługujące głównie pasażerski ruch regionalny i w mniejszym stopniu ruch międzyregionalny.

Istnieje także wielu przewoźników nie powiązanych z grupą PKP (w tym wielu prywatnych), obsługujących głównie transport towarowy. Kilku przewoźników posiada także licencję na przewóz osób.

Łączna długość linii kolejowych wynosi 20 665 km. Zdecydowana większość infrastruktury kolejowej znajduje się pod zarządem PLK S.A.

Transport lotniczy

Wnętrze hali odlotów Terminalu 1 lotniska Okęcie

Polskie linie lotnicze to: PLL LOT, Eurolot, Air Poland, Sprint Air i Enter Air.

Cywilne lotniska transportowe użytku publicznego (posiadające betonowy pas startowy), według ilości operacji lotniczych, to: Warszawa (Okęcie), Kraków (Balice), Wrocław (Strachowice), Katowice (Pyrzowice), Gdańsk (Rębiechowo), Poznań (Ławica), Łódź (im. Władysława Reymonta), Rzeszów (Jasionka), Szczecin (Goleniów), Bydgoszcz (Szwederowo), Zielona Góra (Babimost) oraz Warszawa (Modlin) i Lublin (Świdnik). Oprócz nich istnieje wiele innych lotnisk należących do aeroklubów.

Transport wodny

Żegluga morska, przybrzeżna i śródlądowa jest w Polsce stosunkowo dobrze rozwinięta. Korzystne warunki przyrodnicze i dostęp do wielu zbiorników wodnych (Morze Bałtyckie, żeglowne rzeki Wisła, Odra, Warta i Noteć, Zalew Szczeciński, Zalew Wiślany i in.) umożliwiają dalszy rozwój żeglugi i żeglarstwa.

Główne porty morskie to port Gdańsk, port Szczecin, port Gdynia, port Świnoujście, port Police i port Kołobrzeg.

W Polsce utrzymywane są połączenia promowe między Świnoujściem a Ystad, Trelleborgiem, Kopenhagą oraz między Kołobrzegiem a Nexø, między Gdańskiem a Nynäshamn (Szwecja) i między Gdynią a Karlskroną. Dodatkowo latem istnieje połączenie promowe między Świnoujściem a Rønne.

Transport miejski

Transport miejski w Polsce składa się głównie z autobusów i tramwajów. W Warszawie funkcjonuje jedna linia metra (jedyna w Polsce działająca linia), a druga linia jest w trakcie realizacji. Szybki tramwaj funkcjonuje w Poznaniu (Poznański Szybki Tramwaj); podobne torowiska są w budowie w Krakowie (Krakowski Szybki Tramwaj), w Szczecinie (Szczeciński Szybki Tramwaj), we Wrocławiu (Tramwaj Plus) oraz w Łodzi (Łódzki Tramwaj Regionalny – część najdłuższej w Europie linii tramwajowej). Ponadto w Lublinie, Gdyni i Tychach jeżdżą trolejbusy.

Telekomunikacja

• liczba aktywnych telefonów komórkowych: 44,09 mln (GUS, grudzień 2008)
• liczba telefonów stacjonarnych: 8,2 mln (GUS, listopad 2009), było 12,3 mln (GUS, styczeń 2006).

Budownictwo

Sytuacja na polskim rynku budowlanym w ostatnich latach poprawiała się systematycznie od 2004 r. Pomimo spowolnienia gospodarczego, rok 2009 był kolejnym rekordowym okresem na rynku budowlanym pod względem wartości. Jednak pod względem wysokości stopy wzrostu, rok 2009 okazał się wyraźnie słabszy od lat poprzednich – wzrost wartości rynku wyniósł ok. 3-4%.

Budownictwo drogowe odpowiadało w 2009 r. za ponad 42% produkcji budowlanej w segmencie inżynieryjnym.

Budownictwo niemieszkaniowe

Po osiągnięciu szczytu w 2006 r., w latach 2007–2009 liczba budynków niemieszkalnych nieznacznie spadała, osiągając poziom 41 tys. obiektów w 2009 r. Jednak wyniki za I połowę 2010 r. wskazują na stabilizację w sferze pozwoleń budowlanych na poziomie z roku 2009. Także pod względem ukończonych budynków niemieszkalnych rok 2009 charakteryzował się znacznymi spadkami – o 15%, jeśli chodzi o liczbę budynków oraz o 10% w przypadku ich łącznej powierzchni.

Budownictwo mieszkaniowe

Po ponadprzeciętnych wzrostach w latach 2007–2008, kiedy to wartość produkcji sięgnęła aż 15 mld zł, rok 2009 charakteryzował się ponad 11% spadkiem produkcji w budownictwie mieszkaniowym, do poziomu 13,3 mld zł.

Największe przedsiębiorstwa w Polsce

W 2008, cztery polskie przedsiębiorstwa – PKN Orlen, PKO Bank Polski, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo i KGHM Polska Miedź – zostały umieszczone na dorocznej liście dwóch tysięcy największych i najprężniejszych spółek giełdowych na świecie magazynu Forbes. Większość polskiego PKB wytwarzają jednak małe i średnie przedsiębiorstwa.

Poniższa tabela przedstawia największe przedsiębiorstwa operujące na terytorium Polski (bez uwzględnienia branży finansowej) ze względu na ich roczny przychód ze sprzedaży. Została sporządzona na podstawie rankingu 500 największych przedsiębiorstw tygodnika „Polityka” z 2011 r.

Poz.	Firma przedsiębiorstwa	Branża	Siedziba	Przychód ze sprzedaży (tys. zł)
1	PKN Orlen	surowce i paliwa	Płock	79 037 121
2	Grupa Lotos	surowce i paliwa	Gdańsk	29 258 539
3	Polska Grupa Energetyczna	energetyka	Warszawa	28 111 354
4	Jeronimo Martins Dystrybucja SA	handel detaliczny	Kostrzyn	25 285 407
5	PGNiG	energetyka	Warszawa	23 003 534
6	Tauron Polska Energia	energetyka	Katowice	20 755 222
7	KGHM	górnictwo	Lubin	20 097 392
8	Metro Group w Polsce	handel detaliczny	Warszawa	17 200 000
9	Fiat Auto Poland	motoryzacja	Bielsko-Biała	16 513 651
10	Telekomunikacja Polska	telekomunikacja	Warszawa	14 922 000
11	ArcelorMittal Polska	przemysł metalowy	Dąbrowa Górnicza	14 668 954
12	BP Polska	surowce i paliwa	Kraków	12 798 245
13	Kompania Węglowa	surowce i paliwa	Katowice	11 919 736
14	Energa	energetyka	Gdańsk	10 173 089
15	Eurocash	handel	Komorniki	9 980 596
16	Volkswagen Poznań	motoryzacja	Poznań	9 822 206
17	Enea	energetyka	Poznań	9 690 102
18	Jastrzębska Spółka Węglowa	surowce i paliwa	Jastrzębie-Zdrój	9 376 829
19	Carrefour Polska	handel	Warszawa	8 945 782
20	Philip Morris	przemysł spożywczy	Kraków	8 800 000
21	Orlen PetroCentrum	handel	Płock	8 328 688
22	Lasy Państwowe	gospodarka leśna	Warszawa	7 743 822
23	Lewiatan Holding	przemysł spożywczy	Włocławek	7 735 000
24	GK Polkomtel	telekomunikacja	Warszawa	7 311 865
25	Polska Telefonia Cyfrowa	telekomunikacja	Warszawa	7 156 400

Patrz też: Największe banki w Polsce

Innowacyjność polskiej gospodarki

Pod względem innowacji w produkcji i gospodarce polskie przedsiębiorstwa należą do najmniej aktywnych w Unii Europejskiej. Według instytucji PRO INNO Europe, założonej przez Komisję Europejską do badania rozwoju innowacyjności, polskie przedsiębiorstwa w 2009 zajmowały 23. miejsce na 27. krajów Unii. Współczynnik SII (Summary Innovation Index) dla Polski wynosił w 2009 roku 0,317 przy średniej unijnej 0,478. Innowacyjność polskiej gospodarki rośnie jednak bardziej niż wielu krajów Unii – w 2007 współczynnik SII wynosił 0,270 przy średniej 0,450. W rankingu przedsiębiorstw wydających najwięcej na świecie na badania zostały uwzględnione dwa polskie przedsiębiorstwa: Telekomunikacja Polska (488. pozycja) oraz KGHM Polska Miedź (864. pozycja), podczas gdy w pierwszej pięćdziesiątce jest osiemnaście przedsiębiorstw z UE.

Potencjał polskiej gospodarki w UE

Dane statystyczne za lata 2002–2007, 2008, 2011 (według danych CIA)
struktura zatrudnienia:	– rolnictwo 14,8% • przemysł 30,7% • usługi 54,5%
Produkt krajowy brutto ważony parytetem siły nabywczej (PKB):	1,5227 bln zł (2011)
wzrost PKB:	3,8% (2011)
PKB na jednego mieszkańca: (2008)	45 122 zł (13 799 USD) (przeliczenie według kursu z 19-06-09)
PKB na jednego mieszkańca według PPP: (2008)	17 482 USD
udział w strukturze PKB:	– rolnictwo 2,8% • przemysł 31,7% • usługi 65,5%
Wartość majątku narodowego na mieszkańca:	28 620$ (85 860 zł)
budżet:	– dochody: ok. 117 mld USD • wydatki: ok. 127,3 mld USD (2008)
inflacja:	5,0% (maj 2011)
dług publiczny:	54,9% PKB (2010)
dług zewnętrzny:	163,86 mld euro (227,5 mld $) (2008)
rezerwy złota i dewizy:	84,48 mld USD (2008)
siła robocza:	16,95 miliona ludzi (2008)
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa:	17,6%
bezrobocie:	13,5% (luty 2012)
wynagrodzenie brutto:	4015,37 zł (grudzień 2011)
minimalne wynagrodzenie brutto:	1600 zł (2013)
inwestycje:	22,7% PKB (2008)
elektryczność:	– produkcja: 162,0 mld kWh • konsumpcja: 121,3 mld kWh
ropa naftowa:	– produkcja: 24 530 bar/d • konsumpcja: 476 200 bar/d
gaz ziemny:	– produkcja: 2,1 mld m³ • konsumpcja: 11,5 mld m³
import:	161,95 mld USD
eksport:	137,83 mld USD
eksport (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 25,8% Włochy: 6,8% Francja: 6% Wlk. Brytania: 5,9% Czechy: 5,5% Rosja: 4,6%
import (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 23,9% Rosja: 8,8% Chiny: 7,2% Włochy: 6,8% Francja: 5,1% Czechy: 3,5%

Polska, mierzona wskaźnikiem parytetu siły nabywczej, jest szóstą gospodarką Unii Europejskiej i ósmą w Europie, nieznacznie wyprzedzając Holandię.

Pod względem bogactwa kraj od 2010 roku uznawany jest za „wysoko rozwinięty”. Spośród 50 europejskich państw plasuje się w połowie stawki - na miejscu 25. Wyprzedzają go większość państw Europy Zachodniej (z wyjątkiem Portugalii oraz Andory) oraz trzy postkomunistyczne (Słowenia, Czechy i Estonia). Na skalę unijną, Polska znajduje się na miejscu 20 (ex aequo z Litwą), co jest wynikiem lepszym od większości państw tzw. nowej Unii - oprócz wyżej wymienionych 3 członków UE, Polskę wyprzedza jeszcze tylko Cypr. Poziom zamożności Polski zbliżony jest do poziomu Portugalii, Węgier (które nieznacznie wyprzedza) czy Estonii.

Kraj rozwija się dynamicznie i stale, czemu nie przeszkodził nawet kryzys finansowy. Ponad połowa Polaków, którzy są czynni zawodowo, ma pracę (51%). Dla porównania, w Wielkiej Brytanii odsetek ten wynosi 70.

Mimo że Polska gospodarka dogania kraje Zachodu Europy, proces ten postępuje powoli. Dotychczas, biorąc pod uwagę poziom rozwoju społecznego, Polsce udało się przegonić Portugalię. Pomiędzy regionami występuje bardzo duże zróżnicowanie. Województwo mazowieckie jest na podobnym poziomie co większość regionów Hiszpanii i najbiedniejsze regiony Francji (73% średniej unijnej). Należy jednak pamiętać, że PKB tego województwa wytwarza głównie Warszawa, a pozostałe regiony nie przekraczają nawet połowy średniej w UE. Województwo dolnośląskie z PKB sięgającym 16 tys. $ jest na równi z Portugalią oraz najbiedniejszymi regionami Hiszpanii i Grecji. Kolejne województwa osiągnęły około 50% unijnej średniej, a najbiedniejsze województwa ściany wschodniej mają PKB na mieszkańca porównywalny z Rumunią i Bułgarią.

Polski kapitał posiada kilka dużych w tym rejonie Europy koncernów, tzn. PKN Orlen, który posiada swoje stacje w Niemczech i na Litwie, Polsat, inwestujący także na Litwie, Grupa ITI. Polska ma jeszcze nieco słabo rozwiniętą sieć drogową, trzy pierwsze autostrady mają być gotowe w pełni dopiero około 2013 roku (główne odcinki w 2010 roku), ich budowa przez przedsiębiorstwa prywatne jest finansowana częściowo przez Unię Europejską. W najbliższych latach Polska ma dostać około 4,5 mld euro na modernizację kolei.

Otwarcie kilku unijnych rynków pracy dla Polaków przyczyniło się do spadku bezrobocia, które w niektórych powiatach sięga ponad 30%. Polacy pracujący za granicą przysłali do Polski około 22 miliardów złotych, przyczyniając się do 1,5% wzrostu gospodarczego.

Euro w Polsce

Euro jest już walutą w 18 krajach członkowskich, a od 1 stycznia 2014 jest oficjalną walutą Łotwy. Polska ratyfikując traktat akcesyjny zobowiązała się przystąpić do unii walutowej, choć traktat nie precyzuje terminu wymiany walut. Obecna sytuacja społeczno-gospodarczo-polityczna w Polsce daje do zrozumienia, że nie prędko Polacy rozstaną się ze złotym. Aby wejść do „strefy euro”, należy spełnić wcześniej ścisłe kryteria konwergencji takie jak:

• inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt% od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie inflacja jest najniższa, dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB,
• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB,
• długoterminowe stopy procentowe nieprzekraczające o więcej niż o 2 p.p. średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji,
• stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat – wahania kursów walut nie mogą przekroczyć ±15% do ustalonej początkowo wartości.

Ze wszystkich kryteriów Polska nie spełnia kryterium deficytu budżetowego, który jest wyższy niż 3% i wynosi 3,7%. Zanim Polska przystąpi do Strefy Euro, prawdopodobnie odbędzie się referendum w sprawie przystąpienia do Unii Monetarnej. Obecnie większość Polaków jest przeciwna wprowadzeniu euro. Często bywa, że opinia na temat euro wynika z przykładów sytuacji w innych krajach po wprowadzeniu wspólnej waluty. Zalety wprowadzenia euro:

• ochrona przed zbyt słabą lub zbyt silną walutą (likwidacja ryzyka kursowego),
• tańszy kapitał,
• ożywienie handlu z Unią,
• obniżenie kosztów transportu,
• wzmocnienie konkurencji,
• konieczność przeprowadzenia przez rząd reformy finansów publicznych.

Najczęstszymi obawami Polaków co do euro są:

• podwyżki spowodowane możliwym zawyżaniem cen (np. zaokrąglanie cen w górę),
• zubożenie społeczeństwa spowodowane (prawdopodobnie inną) metodologią przeliczania cen i wynagrodzeń lub poparte przykładami sytuacji z innych krajów ze Strefy Euro,
• osłabienie suwerenności Polski (utrata możliwości prowadzenia własnej polityki pieniężnej),
• jak na razie już w długim czasie kurs PLN w stosunku do EUR ma trend zwyżkujący, zastąpienie więc złotówki euro spowoduje spadek siły nabywczej zarobków Polaków.

Przykłady krajów skandynawskich (Danii i Szwecji) oraz Wielkiej Brytanii, które są objęte derogacją od obowiązku wprowadzenia Euro według niektórych opinii świadczą o tym, że wprowadzenie wspólnej waluty wcale nie jest konieczne i przemawiają za pozostaniem przy własnej walucie. Warto zauważyć, że są to kraje o wysoko rozwiniętych rynkach finansowych i tak jak w przypadku Wielkiej Brytanii dysponują walutą o znaczeniu międzynarodowym.

Zobacz też

• Gospodarka Unii Europejskiej
• System emerytalny w Polsce
• Plany gospodarcze w Polsce
• Procedura budżetowa w Polsce
• Bankowość centralna w Polsce
• Turystyka w Polsce
• Polska A i B
• specjalne strefy ekonomiczne w Polsce
• Denominacja złotego w 1995
• Program Powszechnej Prywatyzacji
• Rynek energii elektrycznej w Polsce
• Lista banków działających w Polsce

Linki zewnętrzne

• Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
• OECD Economic Survey of Poland (ang. • fr.)