Lista państw Azji

Lista państw Azji – lista państw i terytoriów zależnych Azji.

Na terenie Azji znajduje się 48 państw oraz 5 terytoriów zależnych Australii i Wielkiej Brytanii. Największym państwem Azji jest Rosja (17 098 242 km²), a najmniejszym – Malediwy (298 km²), przy czym najmniejszym państwem położonym na stałym lądzie^[a] jest Singapur (719 km²). Najbardziej zaludnionym państwem Azji jest Chińska Republika Ludowa (1 410 539 758 mieszkańców) a najmniej – również Malediwy (390 164 mieszkańców), przy czym najmniej zaludnionym państwem położonym na stałym lądzie jest Bhutan (867 775 mieszkańców). Ponadto w Azji funkcjonuje 6 państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej.

Mapa[edytuj | edytuj kod]

Lista państw[edytuj | edytuj kod]

Nazwa państwa^[1]	Stolica^[1]	Pełna nazwa państwa^[1]	Język urzędowy^[2]	Powierzchnia^[2]	Liczba ludności^[2]	Waluta^[2]	Głowa państwa
Afganistan^[b] افغانستان (dari) افغانستان (paszto)	Kabul	Islamski Emirat Afganistanu امارت اسلامی افغانستان (dari) د افغانستان اسلامي امارت i (paszto)	dari, paszto^[c]	652 230 km²	38 346 720	afgani	emir Hibatullah Achundzada
Arabia Saudyjska السعودية	Rijad	Królestwo Arabii Saudyjskiej المملكة العربيّة السّعوديّة	arabski	2 149 690 km²	35 354 380	rial saudyjski	król Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud
Armenia Հայաստան	Erywań	Republika Armenii Հայաստանի Հանրապետություն	ormiański	29 743 km²	3 000 756	dram	prezydent Wahagn Chaczaturian
Azerbejdżan Azərbaycan	Baku	Republika Azerbejdżanu Azərbaycan Respublikası	azerbejdżański	86 600 km²	10 353 296	manat azerbejdżański	prezydent İlham Əliyev
Bahrajn البحرين	Manama	Królestwo Bahrajnu ‏مملكة البحرين	arabski	760 km²	1 540 558	dinar bahrajski	król Hamad ibn Isa Al Chalifa
Bangladesz বাংলাদেশ	Dhaka	Ludowa Republika Bangladeszu গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ	bengalski	148 460 km²	165 650 475	taka	prezydent Abdul Hamid
Bhutan འབྲུག་ཡུལ	Thimphu	Królestwo Bhutanu འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་	dzongkha	38 394 km²	867 775	ngultrum rupia indyjska	król Jigme Khesar Wangchuck
Brunei Brunei	Bandar Seri Begawan	Państwo Brunei Darussalam Negara Brunei Darussalam	malajski	5765 km²	478 054	dolar brunejski	sułtan Hassanal Bolkiah
Chiny 中国	Pekin	Chińska Republika Ludowa 中華人民共和國	mandaryński^[d]	9 596 960 km²	1 410 539 758	renminbi	przewodniczący ChRL Xi Jinping
Cypr Κύπρος (grecki) Kıbrıs (turecki)	Nikozja	Republika Cypryjska Κυπριακή Δημοκρατία (grecki) Kıbrıs Cumhuriyeti (turecki)	grecki, turecki	9251 km²	1 259 102	euro	prezydent Nikos Anastasiadis
Egipt^[e] مصر	Kair	Arabska Republika Egiptu ‏جمهوريّة مصر العربيّة	arabski	1 001 450 km²	107 770 524	funt egipski	prezydent Abd al-Fattah as-Sisi
Filipiny Philippines (angielski) Pilipinas (filipiński)	Manila	Republika Filipin Republic of the Philippines (angielski) Republika ng Pilipinas (filipiński)	angielski, filipiński^[f]	300 000 km²	114 597 229	peso filipińskie	prezydent Ferdinand Marcos Jr.
Gruzja საქართველო	Tbilisi	Gruzja საქართველო	gruziński	69 700 km²	4 935 518	lari	prezydent Salome Zurabiszwili
Indie Indie (angielski) भारत (hindi)	Nowe Delhi	Republika Indii Republic of India (angielski) भारत गणराज्य (hindi)	angielski, hindi^[g]	3 287 263 km²^[h]	1 389 637 446	rupia indyjska	prezydent Ram Nath Kovind
Indonezja^[i] Indonesia	Dżakarta	Republika Indonezji Republik Indonesia	indonezyjski^[j]	1 904 569 km²	277 329 163	rupia indonezyjska	prezydent Joko Widodo
Irak الْعِرَاق (arabski) عێراق (kurdyjski)	Bagdad	Republika Iraku جمهورية العراق (arabski) کۆماری عێراق (kurdyjski)	arabski, kurdyjski^[k]	438 317 km²	40 462 701	dinar iracki	prezydent Barham Salih
Iran ايران	Teheran	Islamska Republika Iranu ‏جمهوری اسلامی ایران	perski	1 648 195 km²	86 758 304	rial irański	najwyższy przywódca Ali Chamenei
Izrael יִשְרָאֵל	Jerozolima^[l]	Państwo Izrael ‏מדינת ישראל	hebrajski	20 770 km²^[m]	8 914 885	nowy izraelski szekel	prezydent Jicchak Herzog
Japonia^[n] 日本	Tokio	Japonia 日本国	japoński	377 915 km²	124 214 766	jen	cesarz Naruhito
Jemen^[o] ‏اليمن	Sana	Republika Jemeńska ‏الجمهوريّة اليمنية	arabski	527 968 km²	30 984 689	rial jemeński	przewodniczący Raszad Al-Alimi
Jordania الأردن	Amman	Haszymidzkie Królestwo Jordanii المملكة الأردنية الهاشمية	arabski	89 342 km²	10 998 531	dinar jordański	król Abdullah II
Kambodża កម្ពុជា	Phnom Penh	Królestwo Kambodży ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា	khmerski	181 035 km²	16 713 015	riel kambodżański	król Norodom Sihamoni
Katar قطر	Doha	Państwo Katar دولة قطر	arabski	11 586 km²	2 508 182	rial katarski	emir Tamim ibn Hamad Al Sani
Kazachstan^[p] Қазақстан (kazachski) Казахстан (rosyjski)	Astana	Republika Kazachstanu Қазақстан Республикасы (kazachski) Республика Казахстан (rosyjski)	kazachski, rosyjski	2 724 900 km²	19 398 331	tenge	prezydent Kasym-Żomart Tokajew
Kirgistan Кыргызстан (kirgiski) Киргизия (rosyjski)	Biszkek	Republika Kirgiska Кыргыз Республикасы (kirgiski) Киргизская Республика (rosyjski)	kirgiski, rosyjski	199 951 km²	6 071 750	som	prezydent Sadyr Dżaparow
Korea Południowa 한국	Seul	Republika Korei 대한민국	koreański^[q]	99 720 km²	51 844 834	won południowokoreański	prezydent Yoon Suk-yeol
Korea Północna 조선	Pjongjang	Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna 조선민주주의인민공화국	koreański	120 538 km²	25 955 138	won północnokoreański	najwyższy przywódca Kim Dzong Un
Kuwejt الكويت	Kuwejt	Państwo Kuwejt دولة الكويت	arabski	17 818 km²	3 068 155	dinar kuwejcki	emir Nawwaf al-Ahmad as-Sabah
Laos Lao	Wientian	Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao	laotański	236 800 km²	7 749 595	kip	prezydent Thongloun Sisoulith
Liban لبنان	Bejrut	Republika Libanu الجمهوريّة اللبنانيّة	arabski	10 400 km²	5 296 814	funt libański	prezydent Michel Aoun
Malediwy ދިވެހިރާއްޖެ	Male	Republika Malediwów ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމުހޫރިއްޔާ	malediwski	298 km²	390 164	rupia malediwska	prezydent Ibrahim Solih
Malezja Malaysia (angielski) Malaysia (malajski)	Kuala Lumpur^[r]	Malezja Malaysia (angielski) Malaysia (malajski)	angielski, malajski	329 847 km²	33 871 431	ringgit	król Tengku Abdullah
Mjanma မြန်မာ	Naypyidaw	Republika Związku Mjanmy ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်	birmański^[s]	676 578 km²	57 526 449	kiat	p.o. prezydenta Myint Swe
Mongolia Монгол улс	Ułan Bator	Mongolia Монгол улс	mongolski	1 564 116 km²	3 227 863	tugrik	prezydent Uchnaagijn Chürelsüch
Nepal नेपाल	Katmandu	Nepal नेपाल	nepalski	147 181 km²	30 666 598	rupia nepalska	prezydent Bidhya Devi Bhandari
Oman عُمان	Maskat	Sułtanat Omanu سلطنة عُمان	arabski	309 500 km²	3 764 348	rial omański	sułtan Hajsam ibn Tarik Al Sa’id
Pakistan Pakistan (angielski) پاکِستان (urdu)	Islamabad	Islamska Republika Pakistanu Islamic Republic of Pakistan (angielski) اِسلامی جمہوریہ پاکِستان (urdu)	angielski, urdu	796 095 km²^[t]	242 923 845	rupia pakistańska	prezydent Arif Alvi
Rosja^[u] Россия	Moskwa	Federacja Rosyjska Российская Федерация	rosyjski^[v]	17 098 242 km²^[w]	142 021 981	rubel rosyjski	prezydent Władimir Putin
Singapur Singapore (angielski) 新加坡 (chiński) Singapura (malajski) சிங்கப்பூர (tamilski)	Singapur	Republika Singapuru Republic of Singapore (angielski) 新加坡共和国 (chiński) Republik Singapura (malajski) சிங்கப்பூர் குடியரசு (tamilski)	angielski, chiński, malajski, tamilski	719 km²	5 921 231	dolar singapurski	prezydent Halimah Yacob
Sri Lanka ශ්රී ලංකාව (syngaleski) இலங்கை (tamilski)	Sri Dźajawarda- napura Kotte	Demokratyczno-Socjalistyczna Republika Sri Lanki ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජය (syngaleski) இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு (tamilski)	syngaleski, tamilski	65 610 km²	23 187 516	rupia lankijska	prezydent Gotabaya Rajapaksa
Syria سوريا	Damaszek	Syryjska Republika Arabska الجمهورية العربية السورية	arabski	187 437 km²	21 563 800	funt syryjski	prezydent Baszszar al-Asad
Tadżykistan Тоҷикистон	Duszanbe	Republika Tadżykistanu Ҷумҳурии Тоҷикистон	tadżycki	144 100 km²	9 119 347	somoni	prezydent Emomali Rahmon
Tajlandia ประเทศไทย	Bangkok	Królestwo Tajlandzki ราชอาณาจักรไทย	tajski	513 120 km²	69 648 117	bat	król Maha Vajiralongkorn
Timor Wschodni Timor-Leste (portugalski) Timór Lorosa’e (tetum)	Dili	Demokratyczna Republika Timoru Wschodniego República Democrática de Timor-Leste (portugalski) Repúblika Demokrátika Timór-Leste (tetum)	portugalski, tetum	14 874 km²	1 445 006	dolar amerykański	prezydent José Ramos-Horta
Turcja^[x] Türkiye	Ankara	Republika Turecka Türkiye Cumhuriyeti	turecki	783 562 km²	83 047 706	lira turecka	prezydent Recep Erdoğan
Turkmenistan Türkmenistan	Aszchabad	Republika Turkmenistanu Türkmenistan Respublikasy	turkmeński	488 100 km²	5 636 011	manat turkmeński	prezydent Serdar Berdimuhamedow
Uzbekistan Oʻzbekiston	Taszkent	Republika Uzbekistanu Oʻzbekiston Respublikasi	uzbecki	447 400 km²	31 104 937	sum	prezydent Shavkat Mirziyoyev
Wietnam Việt Nam	Hanoi	Socjalistyczna Republika Wietnamu Cộng hòa xã hội nghĩa Việt Nam	wietnamski	331 210 km²	103 808 319	đồng	prezydent Nguyễn Xuân Phúc
Zjednoczone Emiraty Arabskie الإمارات العربيّة المتّحدة	Abu Zabi	Zjednoczone Emiraty Arabskie الإمارات العربيّة المتّحدة	arabski	83 600 km²	9 915 803	dirham	prezydent Muhammad Al Nahajjan

Lista państw o ograniczonym uznaniu międzynarodowym[edytuj | edytuj kod]

Nazwa państwa^[1]	Stolica^[1]	Pełna nazwa państwa^[1]	Język urzędowy	Powierzchnia	Liczba ludności	Waluta	Głowa państwa
Abchazja^[y] Аҧсны (abchaski) Абха́зия (rosyjski)	Suchumi	Republika Abchazji Аҧсны Аҳәынҭқарра (abchaski) Республика Абхазия (rosyjski)	abchaski, rosyjski	8665 km²	244 926	rubel rosyjski	prezydent Asłan Bżanija
Cypr Północny^[z] Kuzey Kıbrıs	Nikozja	Turecka Republika Cypru Północnego Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti	turecki	3355 km²	326 000	lira turecka	prezydent Ersin Tatar
Górski Karabach^[aa] Լեռնային Ղարաբաղ (ormiański) Нагорный Карабах (rosyjski)	Stepanakert	Republika Górskiego Karabachu Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (ormiański) Нагорно-Карабахская Республика (rosyjski)	ormiański, rosyjski	3170 km²	120 000	dram	prezydent Arajik Harutiunian
Osetia Południowa^[ab] Хуссар Ирыстон (osetyjski) Южная Осетия (rosyjski)	Cchinwali	Republika Osetii Południowej Республикæ Хуссар Ирыстон (osetyjski) Республика Южная Осетия (rosyjski)	osetyjski, rosyjski	3900 km²	53 532	rubel rosyjski	prezydent Alan Gaglojew
Palestyna^[ac] فلسطين	Ramallah	Państwo Palestyna ‏دولة فلسطين	arabski	6242 km²	5 159 076	funt egipski dinar jordański	prezydent Mahmud Abbas
Tajwan^[ad] 台湾	Tajpej	Republika Chińska^[ae] 中華民國	chiński	35 980 km²	23 580 712	dolar tajwański	prezydent Tsai Ing-wen

Lista terytoriów zależnych[edytuj | edytuj kod]

Nazwa terytorium^[1]	Stolica^[1]	Państwo	Status terytorium	Język urzędowy^[2]	Powierzchnia^[2]	Liczba ludności^[2]	Waluta^[2]
Akrotiri Akrotiri	Episkopi Cantonment	Wielka Brytania	terytorium zamorskie	angielski	123 km²	18 195	funt szterling
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego British Indian Ocean Territory	–	Wielka Brytania	terytorium zamorskie	angielski	60 km²	0	funt szterling
Dhekelia Dhekelia	Episkopi Cantonment	Wielka Brytania	terytorium zamorskie	angielski	131 km²	15 500	funt szterling
Wyspa Bożego Narodzenia Christmas Island	Flying Fish Cove	Australia	terytorium zewnętrzne	angielski	135 km²	2205	dolar australijski
Wyspy Kokosowe Cocos Islands	West Island	Australia	terytorium zewnętrzne	angielski	14 km²	596	dolar australijski

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Mowa o państwie niebędącym państwem wyspiarskim, a więc znajdującym się na stałym lądzie.
↑ Afganistan jest de facto kontrolowany przez talibów od 15 sierpnia 2021 roku, czyli od upadku Islamskiej Republiki Afganistanu, uznawanej na arenie międzynarodowej.
↑ Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: beludżi, nuristański, pamirski, pashai, turkmeński, uzbecki.
↑ W Hongkongu językiem urzędowym jest angielski, a w Makau portugalski.
↑ Większość terytorium Egiptu położona jest na kontynencie afrykańskim, natomiast azjatycką część Egiptu stanowi półwysep Synaj o powierzchni ok. 61 000 km².
↑ Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: aklanon, bikolski, cebuański, chavacano, hiligaynon, ibanag, iloko, ivatan, kinaraya, maguindanao, maranao, pampango, pangasinan, sambal, tagalog, tausug, warajski i yakan.
↑ Ponadto na szczeblu stanowym uznawanych jest 21 języków regionalnych: assamski, bengalski, bodo, dogri, gudźarati, kannada, kaszmirski, konkani, maithili, malajalam, manipuri, marathi, nepalski, orija, pendżabski, sanskryt, santali, sindhi, tamilski, telugu oraz urdu.
↑ Terytorium obejmuje sporne z Pakistanem i Chinami części Kaszmiru – terytoria Dżammu i Kaszmir oraz Ladakh, a także sporne z Chinami terytorium stanu Arunachal Pradesh.
↑ Prowincje Indonezji na wyspie Nowej Gwinei o łącznej powierzchni 415 171 km² geograficznie zaliczane są do Oceanii (Melanezja).
↑ Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiada język jawajski.
↑ Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: armeński, asyryjski i iracki turkmeński.
↑ Organizacja Narodów Zjednoczonych nie uznaje zwierzchnictwa Izraela nad wschodnią Jerozolimą należącą do Zachodniego Brzegu i okupowaną przez Izrael, w związku z tym nie uznaje Jerozolimy jako stolicy państwa. W mieście znajdują się siedziby władz państwowych – prezydenta, parlamentu, czy Sądu Najwyższego, jednak ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. Jerozolimę jako stolicę Izraela uznają niektóre państwa członkowskie ONZ: Rosja, Australia, Czechy, Gwatemala, Honduras, Nauru oraz Stany Zjednoczone.
↑ Uznawane na arenie międzynarodowej terytorium Izraela ma powierzchnię 20 770 km², jednak terytorium deklarowane przez państwo ma powierzchnię 22 072 km² i obejmuje Wzgórza Golan (terytorium sporne z Syrią kontrolowane przez Izrael) i Wschodnią Jerozolimę należącą do Zachodniego Brzegu.
↑ Część terytorium Japonii – archipelag Ogasawara – znajduje się w Mikronezji.
↑ Część terytorium Jemenu – wyspa Sokotra – znajduje się w Afryce.
↑ Część terytorium Kazachstanu znajduje się w Europie.
↑ Ponadto za oficjalny język urzędowy Korei Południowej uznano koreański język migowy.
↑ Stolicą administracyjną Malezji (siedzibą władz państwowych) jest miasto Putrajaya.
↑ Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: arakański, czin, jingpo, karen, karenni, mon i szan.
↑ Powierzchnia terytorium deklarowanego przez Pakistan wynosi 881 913 km² i obejmuje ono Azad Dżammu i Kaszmir oraz Gilgit-Baltistan, czyli obszary Kaszmiru administrowane przez Pakistan i sporne z Chinami i Indiami.
↑ Rosja położona jest częściowo w Azji i Europie. Granica między kontynentami przebiega wzdłuż Uralu. Większą część terytorium zalicza się do Azji natomiast większość ludności rozmieszczone jest w części europejskiej, gdzie znajduje się również stolica kraju – Moskwa.
↑ Język rosyjski jest jedynym językiem urzędowym na szczeblu federalnym, jednak konstytucja umożliwia poszczególnym republikom ustanowienie dodatkowych języków regionalnych. Z prawa tego skorzystało 20 z 21 republik. W ten sposób poza rosyjskim na szczeblu regionalnym językami urzędowymi są: abazyński, adygejski, ałtajski, awarski, baszkirski, buriacki, chakaski, czeczeński, czuwaski, inguski, jakucki, kabardyjski, język kałmucki, język karaczajsko-bałkarski, komi, krymskotatarski, maryjski, mordwiński, nogajski, osetyński, tatarski, tuwiński, udmurcki oraz ukraiński.
↑ Powierzchnia łącznie z okupowanym przez Rosję Półwyspem Krymskim, uznawanym na arenie międzynarodowej jako część Ukrainy wynosi 17 125 191 km².
↑ Część terytorium Turcji znajduje się w Europie.
↑ Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ: Rosję, Nikaraguę, Wenezuelę, Nauru oraz Syrię.
↑ Państwo de iure będące częścią Cypru, od 1983 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 1 państwo członkowskie ONZ: Turcję. Przez ONZ uznawane jako obszar Cypru pod turecką okupacją.
↑ Państwo de iure będące częścią Azerbejdżanu, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej nieuznawane przez żadne państwo członkowskie ONZ. Jest obiektem sporu między Armenią i Azerbejdżanem (wojna o Górski Karabach).
↑ Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1991 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ: Rosję, Nikaraguę, Wenezuelę, Nauru oraz Syrię.
↑ Termin Państwo Palestyna dotyczy struktury politycznej (państwo in statu nascendi). Palestyna, jako niepodległy organizm polityczny, nie jest formalnie uznawana przez Izrael, ale została uznana za państwo przez ONZ. Szereg państw utrzymuje kontakty dyplomatyczne z Autonomią Palestyńską, czyli władzami Palestyny. Państwo Palestyna nie ma obecnie uznanej międzynarodowo suwerenności na żadnym obszarze. Zgodnie z palestyńską konstytucją Palestyna obejmuje dwa dystrykty zajęte przez Izrael w 1967 r.: Strefę Gazy i Zachodni Brzeg.
↑ Państwo de iure będące częścią Chińskiej Republiki Ludowej, de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 14 państw członkowskich ONZ: Belize, Eswatini, Gwatemalę, Haiti, Honduras, Nauru, Palau, Paragwaj, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Tuvalu, Watykan oraz Wyspy Marshalla.
↑ Nazwa Republika Chińska jest często zastępowana nazwą Chińskie Tajpej z powodu zastrzeżeń zgłaszanych przez Chińską Republikę Ludową. Zgodnie z nimi nazwa niesie ze sobą niewłaściwe i mylące skojarzenia z ChRL oraz jest sprzeczna z polityką jednych Chin i z tego powodu jest nie do zaakceptowania w organizacjach międzynarodowych, w których występują oba te państwa. Ponadto nazwa Republika Chińska nie jest oficjalnie uznawana przez Polskę.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, wyd. 6, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, ISBN 978-83-254-2587-6 (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Countries – The World Factbook, cia.gov [dostęp 2022-06-30] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wykaz nazw państw i terytoriów, ich stolic i mieszkańców (Wyd. 3, 2007)
CIA – The World Factbook. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].

[u25-1] Mowa o państwie niebędącym państwem wyspiarskim, a więc znajdującym się na stałym lądzie.

[u1-4] Afganistan jest de facto kontrolowany przez talibów od 15 sierpnia 2021 roku, czyli od upadku Islamskiej Republiki Afganistanu, uznawanej na arenie międzynarodowej.

[u26-5] Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: beludżi, nuristański, pamirski, pashai, turkmeński, uzbecki.

[u2-6] W Hongkongu językiem urzędowym jest angielski, a w Makau portugalski.

[u3-7] Większość terytorium Egiptu położona jest na kontynencie afrykańskim, natomiast azjatycką część Egiptu stanowi półwysep Synaj o powierzchni ok. 61 000 km².

[u30-8] Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: aklanon, bikolski, cebuański, chavacano, hiligaynon, ibanag, iloko, ivatan, kinaraya, maguindanao, maranao, pampango, pangasinan, sambal, tagalog, tausug, warajski i yakan.

[u13-9] Ponadto na szczeblu stanowym uznawanych jest 21 języków regionalnych: assamski, bengalski, bodo, dogri, gudźarati, kannada, kaszmirski, konkani, maithili, malajalam, manipuri, marathi, nepalski, orija, pendżabski, sanskryt, santali, sindhi, tamilski, telugu oraz urdu.

[u12-10] Terytorium obejmuje sporne z Pakistanem i Chinami części Kaszmiru – terytoria Dżammu i Kaszmir oraz Ladakh, a także sporne z Chinami terytorium stanu Arunachal Pradesh.

[u31-11] Prowincje Indonezji na wyspie Nowej Gwinei o łącznej powierzchni 415 171 km² geograficznie zaliczane są do Oceanii (Melanezja).

[u27-12] Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiada język jawajski.

[u28-13] Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: armeński, asyryjski i iracki turkmeński.

[u4-14] Organizacja Narodów Zjednoczonych nie uznaje zwierzchnictwa Izraela nad wschodnią Jerozolimą należącą do Zachodniego Brzegu i okupowaną przez Izrael, w związku z tym nie uznaje Jerozolimy jako stolicy państwa. W mieście znajdują się siedziby władz państwowych – prezydenta, parlamentu, czy Sądu Najwyższego, jednak ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. Jerozolimę jako stolicę Izraela uznają niektóre państwa członkowskie ONZ: Rosja, Australia, Czechy, Gwatemala, Honduras, Nauru oraz Stany Zjednoczone.

[u5-15] Uznawane na arenie międzynarodowej terytorium Izraela ma powierzchnię 20 770 km², jednak terytorium deklarowane przez państwo ma powierzchnię 22 072 km² i obejmuje Wzgórza Golan (terytorium sporne z Syrią kontrolowane przez Izrael) i Wschodnią Jerozolimę należącą do Zachodniego Brzegu.

[u6-16] Część terytorium Japonii – archipelag Ogasawara – znajduje się w Mikronezji.

[u7-17] Część terytorium Jemenu – wyspa Sokotra – znajduje się w Afryce.

[u8-18] Część terytorium Kazachstanu znajduje się w Europie.

[u9-19] Ponadto za oficjalny język urzędowy Korei Południowej uznano koreański język migowy.

[u10-20] Stolicą administracyjną Malezji (siedzibą władz państwowych) jest miasto Putrajaya.

[u29-21] Ponadto na szczeblu regionalnym status języka urzędowego posiadają języki: arakański, czin, jingpo, karen, karenni, mon i szan.

[u11-22] Powierzchnia terytorium deklarowanego przez Pakistan wynosi 881 913 km² i obejmuje ono Azad Dżammu i Kaszmir oraz Gilgit-Baltistan, czyli obszary Kaszmiru administrowane przez Pakistan i sporne z Chinami i Indiami.

[u14-23] Rosja położona jest częściowo w Azji i Europie. Granica między kontynentami przebiega wzdłuż Uralu. Większą część terytorium zalicza się do Azji natomiast większość ludności rozmieszczone jest w części europejskiej, gdzie znajduje się również stolica kraju – Moskwa.

[u15-24] Język rosyjski jest jedynym językiem urzędowym na szczeblu federalnym, jednak konstytucja umożliwia poszczególnym republikom ustanowienie dodatkowych języków regionalnych. Z prawa tego skorzystało 20 z 21 republik. W ten sposób poza rosyjskim na szczeblu regionalnym językami urzędowymi są: abazyński, adygejski, ałtajski, awarski, baszkirski, buriacki, chakaski, czeczeński, czuwaski, inguski, jakucki, kabardyjski, język kałmucki, język karaczajsko-bałkarski, komi, krymskotatarski, maryjski, mordwiński, nogajski, osetyński, tatarski, tuwiński, udmurcki oraz ukraiński.

[u16-25] Powierzchnia łącznie z okupowanym przez Rosję Półwyspem Krymskim, uznawanym na arenie międzynarodowej jako część Ukrainy wynosi 17 125 191 km².

[u17-26] Część terytorium Turcji znajduje się w Europie.

[u18-27] Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ: Rosję, Nikaraguę, Wenezuelę, Nauru oraz Syrię.

[u19-28] Państwo de iure będące częścią Cypru, od 1983 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 1 państwo członkowskie ONZ: Turcję. Przez ONZ uznawane jako obszar Cypru pod turecką okupacją.

[u20-29] Państwo de iure będące częścią Azerbejdżanu, od 1992 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej nieuznawane przez żadne państwo członkowskie ONZ. Jest obiektem sporu między Armenią i Azerbejdżanem (wojna o Górski Karabach).

[u21-30] Państwo de iure będące częścią Gruzji, od 1991 roku de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 5 państw członkowskich ONZ: Rosję, Nikaraguę, Wenezuelę, Nauru oraz Syrię.

[u22-31] Termin Państwo Palestyna dotyczy struktury politycznej (państwo in statu nascendi). Palestyna, jako niepodległy organizm polityczny, nie jest formalnie uznawana przez Izrael, ale została uznana za państwo przez ONZ. Szereg państw utrzymuje kontakty dyplomatyczne z Autonomią Palestyńską, czyli władzami Palestyny. Państwo Palestyna nie ma obecnie uznanej międzynarodowo suwerenności na żadnym obszarze. Zgodnie z palestyńską konstytucją Palestyna obejmuje dwa dystrykty zajęte przez Izrael w 1967 r.: Strefę Gazy i Zachodni Brzeg.

[u23-32] Państwo de iure będące częścią Chińskiej Republiki Ludowej, de facto niezależne. Na arenie międzynarodowej uznawane przez 14 państw członkowskich ONZ: Belize, Eswatini, Gwatemalę, Haiti, Honduras, Nauru, Palau, Paragwaj, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Tuvalu, Watykan oraz Wyspy Marshalla.

[u24-33] Nazwa Republika Chińska jest często zastępowana nazwą Chińskie Tajpej z powodu zastrzeżeń zgłaszanych przez Chińską Republikę Ludową. Zgodnie z nimi nazwa niesie ze sobą niewłaściwe i mylące skojarzenia z ChRL oraz jest sprzeczna z polityką jednych Chin i z tego powodu jest nie do zaakceptowania w organizacjach międzynarodowych, w których występują oba te państwa. Ponadto nazwa Republika Chińska nie jest oficjalnie uznawana przez Polskę.

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, wyd. 6, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, ISBN 978-83-254-2587-6 (pol.).

[:1-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Countries – The World Factbook, cia.gov [dostęp 2022-06-30] (ang.).

[65] Uznawana przez 5 państw

[66] Uznawany przez 1 państwo

[67] Uznawana przez 5 państw

[68] Państwo in statu nascendi; Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę

[69] Uznawana przez 14 państw

[a]

[1]

[2]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]

[j]

[k]

[l]

[m]

[n]

[o]

[p]

[q]

[r]

[s]

[t]

[u]

[v]

[w]

[x]

[y]

[z]

[aa]

[ab]

[ac]

[ad]

[ae]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Państwa	Afganistan Arabia Saudyjska Armenia Azerbejdżan Bahrajn Bangladesz Bhutan Brunei Chiny Cypr Egipt Filipiny Gruzja Indie Indonezja Irak Iran Izrael Japonia Jemen Jordania Kambodża Katar Kazachstan Kirgistan Korea Południowa Korea Północna Kuwejt Laos Liban Malediwy Malezja Mjanma Mongolia Nepal Oman Pakistan Rosja Singapur Sri Lanka Syria Tadżykistan Tajlandia Timor Wschodni Turcja Turkmenistan Uzbekistan Wietnam Zjednoczone Emiraty Arabskie
Terytoria zależne	Akrotiri i Dhekelia Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego Wyspa Bożego Narodzenia Wyspy Kokosowe
Podmioty o ograniczonym uznaniu międzynarodowym	Abchazja^[A] Cypr Północny^[B] Górski Karabach Osetia Południowa^[C] Palestyna^[D] Republika Chińska (Tajwan)^[E]