Przejdź do zawartości

Zamek w Sławucie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek w Sławucie
Ilustracja
Pałac w Sławucie
Państwo

 Ukraińska SRR

Miejscowość

Sławuta

Typ budynku

zamek

Ukończenie budowy

XVII w.

Zniszczono

1917/1922

Kolejni właściciele

Sanguszkowie

Położenie na mapie obwodu chmielnickiego
Mapa konturowa obwodu chmielnickiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Sławucie”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Sławucie”
Ziemia50°18′N 26°52′E/50,300000 26,866667

Zamek w Sławucie – zabytkowy, pierwotnie drewniany zamek zbudowany w XVII wieku na wzgórzu nad prawym brzegiem[1] rzeki Horyń[2] w Sławucie[3],

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W XVII wieku istniał tu gród, otoczony parkanem dranicami pobity z ośmioma basztami[4] i drewniany zamek[1]. Król Polski August III Sas przywilejem nadanym w 1754 roku zezwolił miasto obwarować i nadał prawo magdeburskie[2]. W 1720 roku miasteczko przeszło we władanie rodu Sanguszków, którzy przebudowali zamek z drewnianego na kamienny. W latach 80. XVIII w. stary kamienny i obronny zamek został przebudowany według projektu Lusena Merksa na pałac[1].

Pałac

[edytuj | edytuj kod]

Barokowy pałac Sanguszków z półkolistą wieżą w środku[5] znajdował się na wyniosłym wzgórzu od strony północnej. Posiadał piękną bibliotekę a niegdyś i galerię obrazów, którą przewieziono do Zasławia. Wśród obrazów znajdowało się tu ciekawe płótno, autorstwa Tomasza Dolabelli, przedstawiające Stanisława Żółkiewskiego z Wasylem Szujskimi przed królem Polski Zygmuntem III Wazą, drugi nieznanego pędzla, przedstawiający Romana Sanguszkę, hetmana litewskiego pod Ułą w 1568 r. W bibliotece, liczącej kilka tysięcy wyjątkowych dzieł, było wiele rzadkich rękopisów. Dokoła pałacu nad Horyniem rozciągał się piękny park[2].

Jesienią roku 1917, zrewoltowani żołnierze rosyjscy z 264 rezerwowego pułku piechoty zaatakowali dwójkę domowników pałacu i ścigali ich pod sam park. Kozacy pałacowi przez kilka godzin stawiali opór, lecz ulegli przeważającej sile. Ordynat, ks. Roman Damian Sanguszko, w przeciwieństwie do innych domowników, nie uciekł, ale wyszedł na balkon w celu pertraktacji. Został bestialsko zamordowany. Pałac został wtedy splądrowany, spalony a rumowisko rozebrane w roku 1922.

Nieprawdą jest to, co wyczytałem w "Kulturze" w 50 lat po tych zdarzeniach, że to mieszkańcy Sławuty "rozprawili się z krwiopijcą". Ani ludność ukraińska, ani tym bardziej liczna ludność polska zamieszkująca w Sławucie nie brały udziału w napaści, morderstwie i rabunku. Jedynie Żydzi kupowali za grosze bezcenne skarby grabione przez buntowników [...][6].

Ze zbiorów pałacowych pozostał jedynie obraz św. Teresy, przeniesiony do kościoła św. Doroty; dziś ponownie czynnego i pozostającego najważniejszą pamiątką po Sanguszkach w Sławucie.

Pałac, Sanguszkowie, obraz
Napoleon Orda Pałac w Sławucie, XIX w.
Pałac Sanguszków w Sławucie. Stajnie. Akwarela z XIX w.
Hieronim Janusz Sanguszko 1743-1812
Eustachy Erazm Sanguszko 1768-1844
Roman Stanisław Sanguszko 1800-1881
Ciało zamordowanego ks. Romana Damiana Sanguszko, 1917 r.
Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, Tomasz Dolabella (?) w XIX w. przeniesiony do zamku w Podhorcach[7]
Zielony gobelin z ptakami z kolekcji Sanguszków

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Sławuta. sanguszko.fm.interia.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-18)].
  2. a b c Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 793-94.
  3. Sławuta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 793.
  4. Przywilej lokacyjny ks. Jerzego Zasławskiego z 23 kwietnia 1633 roku
  5. Antoni Urbański: Z czarnego szlaku i tamtych rubieży: zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu, Ukrainie. Warszawa: 1928, s. 96.
  6. Fragment wspomnień Bronisława Nietykszy
  7. Jan K. Ostrowski, Jerzy T. Petrus: Podhorce. Dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów.. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 2001, s. 400. ISBN 83-908491-5-1, ISBN 978-83-908491-5-7. OCLC 51292002. Cytat: il. 292 Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, kopia według Tomasza Dolabelli (?) kat. A.94. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa, 1880–1902, ss. 793-94.
  • Materiały Konferencji Grody, zamki, rezydencje i fortece kresów wschodnich Rzeczypospolitej, Zamość, 2004
  • Archiwum Sanguszków: Sygn. 5, K. 1; Sygn. 64/13, K. 55; Тeka 438, Sygn. 11, K. 1; Teka 493, Sygn. 2, 4, Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddz. I
  • Księcia Eustachego Sanguszki Pamiętnik 1786-1815, wydawca Józef Szujski, Kraków 1876, s. VII.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]