Karol III
Z Bożej łaski Król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz innych Jego posiadłości i terytoriów, Głowa Wspólnoty, Obrońca Wiary | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() Karol III | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Okres |
od 8 września 2022 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Koronacja |
6 maja 2023 (planowana) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednik | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Książę Kornwalii | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Okres |
od 6 lutego 1952 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednik | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Następca | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Książę Rothesay | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Okres |
od 6 lutego 1952 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednik | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Następca | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Książę Walii | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Okres |
od 26 lipca 1958 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednik | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Następca | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Książę Edynburga | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Okres |
od 9 kwietnia 2021 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednik | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Następca | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane biograficzne | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Dynastia | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Ojciec | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Matka | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzeństwo |
Anna, księżniczka królewska | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Żona |
Diana Spencer | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Dzieci | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Żona |
Kamila Parker Bowles | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Karol III (ang. Charles Philip Arthur George; ur. 14 listopada 1948 w Londynie) – król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz 14 innych, suwerennych królestw Wspólnoty, w tym ich terytoriów i obszarów zależnych, od 8 września 2022. Ponadto głowa Wspólnoty, świecka głowa Kościoła Anglii (Obrońca Wiary) i naczelny dowódca brytyjskich sił zbrojnych.
Pochodzi z dynastii Windsorów. Jest pierworodnym synem królowej Elżbiety II i jej małżonka, Filipa, księcia Edynburga. Od urodzenia nosił tytuł Jego Królewskiej Wysokości Księcia Karola z Edynburga. Po śmierci dziadka w 1952, gdy matka wstąpiła na tron Zjednoczonego Królestwa, zajął pierwsze miejsce w linii sukcesji brytyjskiego tronu, otrzymując tytuł księcia Kornwalii. W 1958, w wieku dziesięciu lat, nadano mu tytuł księcia Walii. W 2021 został księciem Edynburga, przejmując tytuł po swoim ojcu, który zmarł 9 kwietnia. Od 20 kwietnia 2011 zajmował pozycję najdłużej oczekującego następcy tronu w historii brytyjskiej rodziny królewskiej[1], a 19 września 2013 został najstarszym następcą tronu w dziejach Wielkiej Brytanii[2][3]. Po śmierci Elżbiety II, 8 września 2022 został królem Zjednoczonego Królestwa[4] i jednocześnie najstarszym wstępującym na tron brytyjski[5].
W latach 1981–1996 był żonaty z Dianą Spencer, z którą ma dwóch synów, księcia Wilhelma (ur. 1982) i księcia Henryka (ur. 1984), którzy zajmują kolejno pierwsze i piąte miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu. W 2005 wziął ślub z Kamilą Shand, znaną także pod nazwiskiem Parker Bowles. W 1970 ukończył Kolegium Trójcy Świętej University of Cambridge i został pierwszym brytyjskim następcą tronu w historii, który uzyskał tytuł naukowy. Służył w Royal Air Force i w Royal Navy. Jako następca tronu zaangażowany był w działalność publiczną i charytatywną. Reprezentował swoją matkę w oficjalnych wystąpieniach i patronował ponad 400 organizacjom. W 1976 założył The Prince’s Trust, fundację, która wspiera młodych ludzi w ich dalszym rozwoju.
Powiązania rodzinne i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Urodził się poprzez cięcie cesarskie[6] 14 listopada 1948 o godz. 9:14 w Pałacu Buckingham w Londynie[7]. Tego samego dnia poinformowano opinię publiczną o jego narodzinach[8]. Jest synem Filipa, księcia Edynburga i jego żony, Elżbiety II, księżnej Edynburga, która w latach 1952–2022 zasiadała na brytyjskim tronie. Jego dziadkami byli: ze strony ojca książę Andrzej z Grecji i Danii i Alicja, księżniczka Battenbergu; ze strony matki Jerzy VI, król Zjednoczonego Królestwa i jego żona, Elżbieta, z domu Bowes-Lyon, angielska arystokratka.
Ma troje młodszego rodzeństwa: Annę, księżniczkę królewską, Andrzeja, księcia Yorku i Edwarda, hrabiego Wesseksu.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Został ochrzczony 15 grudnia 1948 w kościele anglikańskim w Pokoju Muzycznym Pałacu Buckingham. Otrzymał tradycyjne imiona w historii brytyjskiej rodziny królewskiej – Karol Filip Artur Jerzy. Jego rodzicami chrzestnymi zostali: król Zjednoczonego Królestwa (dziadek ze strony matki), król Norwegii (w jego imieniu wystąpił hrabia Althone), królowa-matka Zjednoczonego Królestwa (prababka ze strony matki), hrabina Snowdon (siostra matki), książę Jerzy z Grecji i Danii (w jego imieniu wystąpił książę Edynburga), markiza-wdowa Milford Haven (prababka ze strony ojca), lady Brabourne (kuzynka ojca) i David Bowes-Lyon (krewny ze strony matki). Ceremonii przewodniczył arcybiskup Canterbury, Geoffrey Fisher.
Jest ojcem chrzestnym 32 osób; wśród jego dzieci chrzestnych znajdują się m.in.[9]:
- Nicholas Knatchbull (ur. 1964, zm. 1979), syn 7. barona i baronowej Brabourne;
- Timothy Knatchbull (ur. 1964), syn 7. barona i baronowej Brabourne;
- Marina Ogilvy (ur. 1966), córka Angusa Ogilvy i księżniczki Aleksandry;
- Paweł, książę koronny Greków (ur. 1967), syn króla i królowej Greków;
- India Hicks (ur. 1967), córka Davida Nightingale Hicks i lady Pameli Hicks;
- lord Nicholas Windsor (ur. 1970), syn księcia i księżnej Kentu;
- Thomas Parker-Bowles (ur. 1974), syn Andrew i Kamili Parker-Bowles;
- Peter Phillips (ur. 1977), syn Marka Phillipsa i księżniczki Anny;
- Hugo, hrabia Grosvenor (ur. 1991), syn 6. księcia i księżnej Grosvenor;
- księżniczka Maria-Olimpia z Grecji i Danii (ur. 1996), córka księcia koronnego i księżnej koronnej Greków.
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
Uczęszczał do Hill House School w West London, jednak edukację kontynuował w szkole przygotowawczej Cheam Preparatory School w hrabstwie Hempshire w Anglii, a następnie w szkole Gordonstoun – do której uczęszczał także jego ojciec – w północno-wschodnim zakątku Szkocji[10]. Ze względu na swoje królewskie pochodzenie często był szykanowany przez rówieśników, którzy niekiedy stosowali wobec niego także przemoc fizyczną (m.in. ciągnęli za uszy, bili ręcznikami i wkładali głowę do toalety)[11]. W tym okresie spędził również dwa semestry w Geelong Grammar School w Geelong, w Australii. Podczas tych studiów w czasie praktyk historycznych odwiedził Papuę-Nową Gwineę. Po powrocie do Gordonstoun został przewodniczącym szkoły, którą opuścił w 1967, zaliczając egzaminy z historii i języka francuskiego. Po ukończeniu szkoły średniej był studentem Old College (Uniwersytet Walijski w Aberystwyth), gdzie podjął naukę języka walijskiego oraz historii Walii. Przeciwstawiając się przyjętej tradycji, zrezygnował z akademii wojskowej i naukę kontynuował w Trinity College University of Cambridge. Był m.in. słuchaczem na kierunkach: antropologia, archeologia i historia. 2 sierpnia 1975 został promowany do stopnia Master of Arts uniwersytetu Cambridge. Z wykształcenia jest archeologiem, specjalizuje się w historii wypraw krzyżowych.
Członek rodziny królewskiej[edytuj | edytuj kod]
Urodził się za panowania swojego dziadka, króla Jerzego VI, jako druga osoba w kolejce do odziedziczenia brytyjskiego tronu, po swojej matce. Po urodzeniu otrzymał tytuł Jego Królewskiej Wysokości Księcia z Edynburga (jako syn brytyjskiego księcia). Do grudnia 1948 jego opiekunką była Helen Rowe[12]. 6 lutego 1952 po śmierci króla Jerzego VI[13] matka Karola, wówczas 26-letnia Elżbieta, została kolejnym brytyjskim monarchą[14][15], a książę – bezpośrednim następcą tronu. Tego samego dnia otrzymał tytuły księcia Kornwalii[16] i księcia Rothesay. 2 czerwca 1953 brał udział w koronacji królowej Elżbiety II w Opactwie Westminsterskim. 26 lipca 1958 królowa wydała dekret, w którym nadała Karolowi tytuły księcia Walii i hrabiego Chester[17]. Uroczystość przyjęcia przez Karola księstwa Walii miała miejsce 1 lipca 1969 w Zamku Caernarfon[18]. Książę wygłosił przemówienie w języku angielskim i walijskim. Wydarzenie zostało zakłócone przez wybuch bomby oraz zachowanie chuliganów, którzy rzucali jajkami w powóz królowej[19]. W sierpniu 1968 królowa zgłosiła do Scotland Yardu konieczność zwiększenia ochrony jej syna w związku z poczynaniami walijskich ekstremistów[20][21]. W maju 1977 został przyjęty do Royal Society of Edinburgh jako najmłodsza osoba w historii tej organizacji[22].
Oficjalne wizyty zagraniczne[edytuj | edytuj kod]
Książę Karol regularnie odbywał podróże zagraniczne, wypełniając obowiązki w imieniu monarchy. W 1983 wraz z księżną Walii i z 9-miesięcznym synem Wilhelmem udał się w podróż do Australii[23]. W 1985 w towarzystwie księżnej Diany przebywali z dyplomatyczną wizytą w Stanach Zjednoczonych[24]. W 1997 wraz z synem Henrykiem spotkał się z Nelsonem Mandelą w Johannesburgu[25].
Czterokrotnie był w Polsce. Po raz pierwszy miało to miejsce w maju 1993, kiedy odwiedził Warszawę, Gdańsk i Kraków. Wówczas w swoim wystąpieniu, zachęcając do ułatwienia handlu między Polską a Wielką Brytanią, przyznał, że sam posiada polską krew[26]. W czerwcu 2002 spotkał się z osobami, które przeżyły holokaust w Krakowie oraz ze społecznością żydowską[27]. W kwietniu 2008 przybył do Krakowa razem z księżną Kornwalii[28]. Otworzył tam centrum żydowskie i zwiedził Wawel[29]. W marcu 2010 podczas kolejnej wizyty w Polsce spotkał się z prezydentem Lechem Kaczyńskim[30]. Miesiąc później doszło do katastrofy lotniczej w Smoleńsku, w której zginął prezydent i 95 innych osób. Książę Walii przekazał swoje kondolencje, ale z powodu wybuchu wulkanu na Islandii nie zdołał dotrzeć na uroczystości pogrzebowe w Krakowie[31].
W marcu 2019 razem z księżną Kornwalii zostali pierwszymi członkami rodziny królewskiej w dziejach, którzy odwiedzili Kubę[32]. 24 stycznia 2020 w trakcie swojej pierwszej wizyty w Jerozolimie odwiedził grób babki, księżnej Alicji[33]. Wziął udział w izraelskich obchodach 75. rocznicy uwolnienia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau[34].
Ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
Król Karol interesuje się zagadnieniami związanymi z ekologią i ochroną środowiska, m.in. zmianami klimatycznymi[35]. Jest wegetarianinem. W 1998 wystąpił przeciwko uprawom genetycznie modyfikowanej żywności[36].
W 2014 wraz z synami założył konsorcjum United for Wildlife mające na celu zwalczanie nielegalnego handlu zwierzętami[37].
W styczniu 2020 podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos wygłosił przemówienie, w którym ostrzegał przed zbliżającą się katastrofą związaną ze zmianami klimatu[38] oraz spotkał się ze szwedzką aktywistką Gretą Thunberg[39][40].
Działalność charytatywna[edytuj | edytuj kod]
W 1976 założył organizację Prince’s Trust ułatwiającą znalezienie pracy bezrobotnym Brytyjczykom[41][42].
W grudniu 2019 wsparł Royal British Legion, biorąc udział w nagraniu, w którym razem z matką, księciem Wilhelmem i księciem Jerzym przygotowywał pudding[43].
Związki z innymi rodzinami królewskimi[edytuj | edytuj kod]
Książę Karol spokrewniony jest ze wszystkimi rodzinami królewskimi i książęcymi, zasiadającymi na tronach europejskich państw, poprzez Jana Wilhelma Friso, księcia Oranii, żyjącego w latach 1687–1711. Jego ojciec wywodzi się z greckiej i duńskiej rodziny królewskiej, natomiast matka z rodziny brytyjskiej. Książę ma wśród swoich przodków króla Danii Chrystiana IX i królową Wielkiej Brytanii Wiktorię.
Był gościem ceremonii zaślubin: Haakona, księcia koronnego Norwegii z Mette-Marit Tjoessem-Hoiby (Oslo, 2001)[44], Wilhelma-Aleksandra, księcia Oranii z Maksymą Zorreguiettą (Amsterdam, 2002)[45], Filipa, księcia Asturii z Letycją Ortiz Rocasolano (Madryt, 2004)[46].
Reprezentował dwór brytyjski w czasie uroczystości pogrzebowych: księcia Klausa z Holandii (2002) oraz Michała, króla Rumunii (Bukareszt, 2017).
Media[edytuj | edytuj kod]
W październiku 2019 wyemitowano dokument z udziałem księcia Karola, dotyczący przyszłego panowania księcia Wilhelma[47].
12 listopada 2019 książę Walii opublikował swój pierwszy post na Instagramie[48].
W styczniu 2020 zaprezentowano drugi oficjalny portret przedstawicieli czterech generacji rodziny królewskiej, na którym znaleźli się: królowa Elżbieta II, książę Walii, książę Cambridge i książę Jerzy[49].
Patronaty[edytuj | edytuj kod]
Karol jest patronem ponad 400 organizacji na terenie Wielkiej Brytanii i Wspólnoty Narodów. Do najważniejszych należą:
- British Council, którego wicepatronem jest od kwietnia 1984[50];
- British Red Cross Society, gdzie od 2003 pełni funkcję prezydenta[51];
- Marie Curie – patron od 2003[52];
- Royal Academy of Culinary Arts, któremu patronuje od lutego 1999[53];
- Scottish Ballett – patron od 2009[54];
- The British Film Institute, którego patronem jest od 1979[55];
- The Royal Opera – patron od 1975[56];
- The Royal Opera House – patron od 2009[57];
- The Royal Television Society – patron od 1997[58].
Oczekiwanie na objęcie tronu[edytuj | edytuj kod]
Książę Karol był najstarszym następcą tronu w dziejach brytyjskiego królestwa, był również osobą, która najdłużej oczekiwała na objęcie tronu[59]. Jest to temat często poruszany przez media brytyjskie i światowe. W chwili objęcia tronu był najstarszym brytyjskim monarchą w historii, rozpoczynającym swoje panowanie[60][61].
W przypadku śmierci królowej Elżbiety II kolejność następujących po sobie wydarzeń określał plan, nazwany Operation London Bridge[62]. Książę Walii automatycznie został królem Zjednoczonego Królestwa, co zostało oficjalnie potwierdzone następnego dnia na specjalnym zgromadzeniu w Pałacu Świętego Jakuba[63]. Nowy monarcha mógł wybrać jedno ze swoich imion jako swoje imię na okres panowania[64]. Książę został również naczelnym zwierzchnikiem Kościoła Anglii[65].
Prasa regularnie donosiła na temat planowanej abdykacji przez królową Elżbietę II, jednak rzecznicy rodziny królewskiej nie podjęli tego tematu[66][67][68][69]. Do abdykacji nie doszło, a Karol objął tron po śmierci królowej Elżbiety II[70].
Inne wydarzenia[edytuj | edytuj kod]
8 kwietnia 2002 brał udział w Czuwaniu Książąt przy trumnie swojej babki, Elżbiety, królowej matki[71]. Towarzyszyli mu: książę Yorku, hrabia Wesseksu i wicehrabia Linley.
W 2013 zasiadł obok królowej Elżbiety II podczas ceremonii czytania przez nią programu rządu w parlamencie[72]. Potem zastąpił matkę na konferencji państw Wspólnoty Narodów w Kolombo[73].
W maju 2018 odprowadził do ołtarza Meghan Markle, która brała ślub z jego synem, księciem Henrykiem[74]. Ojciec aktorki, który miał pełnić tę funkcję, zrezygnował na kilka godzin przed ślubem, tłumacząc się nagłą chorobą kardiologiczną[75][76].
W styczniu 2020 książę i księżna Susseksu poinformowali, że zamierzają wycofać się z pełnienia oficjalnych obowiązków w rodzinie królewskiej i przeprowadzić do Ameryki Północnej[77]. Książę Walii wziął udział w dyskusjach z synem, królową i księciem Wilhelmem co do warunków, na jakich para książęca opuści rodzinę królewską[78][79].
10 maja 2022, jako następca tronu, w towarzystwie syna Williama i żony Kamili po raz pierwszy w historii Zjednoczonego Królestwa wygłosił mowę tronową podczas otwarcia nowej sesji brytyjskiego parlamentu, zastępując po raz pierwszy od 60 lat swoją matkę królową Elżbietę II[80].
Król Wielkiej Brytanii[edytuj | edytuj kod]
8 września 2022 w szkockiej rezydencji Balmoral zmarła królowa Elżbieta II[81]. Karol wraz z małżonką od rana przebywali z królową[82]. Po śmierci matki Karol został kolejnym królem Wielkiej Brytanii, a jego żona Kamila – zgodnie z wolą królowej Elżbiety II – królową małżonką[83]. W przemówieniu, które wygłosiła mianowana przez Elżbietę II dwa dni wcześniej premier Liz Truss, potwierdzono, że król będzie nosił imię Karol III[84] (przy czym ostatecznie rozwiane zostały obecne od 2005 wątpliwości, jakoby miał przyjąć imię Jerzy VII na cześć swojego dziadka i tym samym uniknąć skojarzeń z kontrowersyjnymi królami z rodu Stuartów noszącymi imię Karol)[85]. Tego wieczoru król Karol wydał swoje pierwsze oświadczenie[86]. 9 września 2022 przyjął na pierwszej audiencji premier Liz Truss oraz wygłosił swoje pierwsze orędzie do narodu[87][88].
10 września 2022 w pałacu św. Jakuba w Londynie Rada Akcesyjna w obecności księcia Walii Wilhelma, królowej małżonki Kamili oraz urzędującej premier i byłych premierów wydała proklamację, w której formalnie został ogłoszony królem Zjednoczonego Królestwa[89].
11 października 2022 Pałac Buckingham ogłosił, że koronacja Karola III wraz z jego małżonką, Kamilą, odbędzie się 6 maja 2023[90].
25 października 2022 przyjął na audiencji Rishiego Sunaka, powierzając mu misję stworzenia gabinetu[91].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Związek z Kamilą Parker Bowles[edytuj | edytuj kod]
Stan cywilny księcia Karola od początku był tematem zainteresowania mediów[92]. Latem 1971 poznał Kamilę Shand[93], której został przedstawiony przez wspólną znajomą, Lucię Santa Cruz, córkę ambasadora Chile w Wielkiej Brytanii. Po 18 miesiącach przyjaźni ich relacja przerodziła się w związek. W listopadzie 1972 książę planował zaręczyny z Kamilą, ale z nich zrezygnował, ponieważ uznał, że małżeństwo nie zostanie zaakceptowane przez członków rodziny królewskiej.
W grudniu 1972 para podjęła decyzję o rozstaniu, a w lipcu 1973 Kamila wyszła za Andrew Parker Bowlesa, który wcześniej spotykał się z księżniczką królewską Anną, siostrą Karola.
Ich drugi romans rozpoczął się w 1979, po zamachu na stryja Karola, Ludwika Mountbattena, i trwał do 1981.
Małżeństwo z Dianą Spencer[edytuj | edytuj kod]
W latach 70. XX wieku związany był z lady Sarą Spencer. Odwiedzając ją w rodzinnej rezydencji Spencerów w Althorp, poznał jej młodszą siostrę, lady Dianę Spencer. Ich relacja rozwinęła się w związek po kolejnym spotkaniu w trakcie turnieju polo w 1980. Książę oświadczył się młodszej o 13 lat Dianie 6 lutego 1981[94] na zamku w Windsorze po tym, jak widzieli się wcześniej 13 razy. Ich zaręczyny ogłoszono 24 lutego 1981[95][96][97]. Lady Spencer sama wybrała swój pierścionek zaręczynowy – w 2010 otrzymała go narzeczona jej starszego syna, Katarzyna Middleton.
29 lipca 1981 zawarł z Dianą związek małżeński w obrządku anglikańskim w katedrze św. Pawła w Londynie, która była obszerniejsza niż Opactwo Westminsterskie[98]. Ceremonii przewodniczyli arcybiskup Canterbury, Robert Runcie oraz dziekan katedry, Alan Webster. Drużbami Karola byli jego bracia: książęta Andrzej i Edward. W uroczystościach uczestniczyło około 3,5 tysiąca gości, a jej koszt przekroczył 48 milionów funtów, stając się wówczas największym wydarzeniem w dziejach Anglii. Na przyjazd do Londynu nie zdecydował się król Hiszpanii Jan Karol I, tłumacząc swoją nieobecność sporem z Wielką Brytanią o Gibraltar. Po ślubie małżonkowie udali się na przyjęcie w Pałacu Buckingham, następnie po poczęstunku pojechali pociągiem do rezydencji Broadlands w Romsey, gdzie spędzili pierwsze trzy noce podróży poślubnej. Następnie polecieli na Gibraltar, a potem uczestniczyli w rejsie po Morzu Śródziemnym na pokładzie HMY Britannia.
Związek Karola i Diany od początku był w centrum zainteresowania mediów brytyjskich i światowych. Pojawiały się doniesienia, że 32-letni książę Walii zdecydował się na małżeństwo pod przymusem[99] i z rozsądku[94], a dodatkowo nadal utrzymywał intymne relacje z Kamilą Parker Bowles (miał z nią spędzić noc przed ślubem z lady Spencer).
5 listopada 1981 Pałac Buckingham oświadczył, że książę i księżna Walii spodziewają się narodzin swojego pierwszego dziecka[100]. 21 czerwca 1982 w St. Mary’s Hospital w Londynie Diana urodziła syna i przyszłego następcę brytyjskiego tronu[101]. 28 czerwca ogłoszono, że będzie nosił imiona Wilhelm Artur Filip Ludwik. Para książęca zaprezentowała swoje dziecko poddanym na schodach szpitala[102]. W tym okresie pogłębiał się kryzys w ich małżeństwie[103]. 13 lutego 1984 rodzina królewska poinformowała o drugiej ciąży księżnej Walii[104]. 15 września w St. Mary’s Hospital w Londynie urodziła drugiego syna[105]. Książę otrzymał imiona Henryk Karol Albert Dawid[106] i zajął trzecie miejsce w linii sukcesji, za ojcem i starszym bratem. Karol został pierwszym brytyjskim księciem w historii, który był obecny przy narodzinach swojego dziecka[107]. Kilka godzin po powrocie z żoną i drugim synem ze szpitala udał się na mecz polo w Windsor Great Parku, co pogłębiło kryzys w jego małżeństwie[103].
W ciągu kilku kolejnych lat małżeństwo pary książęcej znalazło się w coraz poważniejszym kryzysie[108]. Przyczyniła się do tego różnica wieku między małżonkami, zaburzenia psychiczne księżnej (bulimia i depresja poporodowa), utrzymujący się romans Karola z Kamilą Parker-Bowles (odnowili relację w 1983 i potajemnie spotykali się w rezydencji Highgrove) oraz relacja Diany z nauczycielem jazdy konnej Jamesem Hewittem[109][103], która miała trwać w latach 1986–1991. Widoczny w publicznych wystąpieniach dyskomfort między małżonkami doprowadził do określenia ich przed media „Ponurakami” (ang. The Glums). W czerwcu 1993 ukazała się książka Andrew Mortona pt. Diana: prawdziwa historia[110], w której księżna Walii ujawniła szczegóły relacji z Karolem, w tym jego zdrady z Kamilą.
9 grudnia 1992 brytyjski premier John Major ogłosił separację księcia i księżnej Walii[111]. W tym samym roku, który królowa określiła później jako swój annus horribilis, swoje rozwody ogłosili również brat Karola, książę Andrzej i jego siostra, księżniczka Anna[112]. W dokumencie telewizyjnym w czerwcu 1994 Karol przyznał się do zdradzania Diany z Kamilą i ujawnił, że ich relacja miała stać się zażyła około 1986[113].
W styczniu 1995 Kamila i Andrew Parker-Bowles wzięli rozwód[114], a 28 sierpnia 1996 doszło do rozwodu Karola i Diany[115]. W 1996 zdjęcie ślubne Diany i Karola znalazło się na plakacie akcji społecznej organizowanej przez British Safety Council, której celem było promowanie bezpiecznych stosunków seksualnych z użyciem prezerwatywy[116]. Po interwencji pałacu reklamę usunięto[116].
31 sierpnia 1997 księżna Walii zginęła w wypadku samochodowym w Paryżu[117]. Książę Karol poleciał do Paryża i wrócił do Wielkiej Brytanii razem z trumną z ciałem zmarłej księżnej[118]. Rodzina królewska uczestniczyła w państwowym pogrzebie Diany, który miał miejsce 6 września w Opactwie Westminsterskim. Na czele orszaku pogrzebowego szli: książę Karol, 15-letni książę Wilhelm, 12-letni książę Henryk, książę Filip oraz brat Diany, hrabia Spencer. Zgodnie z doniesieniami biografów, nigdy nie odwiedził grobu żony na wyspie w posiadłości Althorp[119].
22 lipca 2013 urodził się pierwszy wnuk Karola, znajdujący się w bezpośredniej kolejce do brytyjskiego tronu, książę Jerzy Aleksander Ludwik z Cambridge, syn księcia Wilhelma i jego żony, księżnej Katarzyny[120][121].
Małżeństwo z Kamilą Parker Bowles[edytuj | edytuj kod]
Książę Walii kontynuował znajomość z Kamilą[122], która zaczęła towarzyszyć mu w oficjalnych wystąpieniach – po raz pierwszy w styczniu 1999 w Hotelu Ritz w Londynie, gdzie wzięli udział w przyjęciu urodzinowym[123]. W 2000 udali się razem do Szkocji, gdzie wypełniali obowiązki w imieniu monarchy. Od 2004 występują wspólnie w czasie pełnienia wszystkich jego publicznych obowiązków.
10 lutego 2005 Clarence House ogłosił zaręczyny księcia Walii z Parker Bowles[124], która otrzymała pierścionek zaręczynowy należący wcześniej do królowej matki Elżbiety. Para zdecydowała się na ślub cywilny, ponieważ narzeczona była rozwódką, a narzeczony – jako przyszły monarcha – miał zostać głową Kościoła Anglii. Planowana ceremonia zyskała aprobatę honorowego zwierzchnika Kościoła Anglii, arcybiskupa Canterbury Rowana Williamsa, który w oświadczeniu stwierdził, że „ustalenia te [dotyczące ślubu] mają moje silne poparcie i są zgodne z wytycznymi Kościoła dotyczącymi ponownego małżeństwa, które książę Walii w pełni akceptuje jako zaangażowany anglikanin i przyszły Najwyższy Gubernator Kościoła Anglii”[125]. W czerwcu 2004 były arcybiskup Canterbury George Leonard Carey w wywiadzie prasowym powiedział, że Kościół zaakceptowałby małżeństwo Karola i Kamili, oraz dodał: [Karol] jest następcą tronu i kocha ją. Naturalną rzeczą jest to, że powinien ją poślubić[125].
Początkowo chciano zorganizować ceremonię 8 kwietnia w zamku w Windsorze, jednak na cztery dni przed tym terminem plany zostały jednak zmienione, ponieważ tego samego dnia w Watykanie odbywał się pogrzeb papieża Jana Pawła II – Karol miał brać w nim udział jako reprezentant królowej[126]. Zrezygnowano również z lokalizacji w zamku, ponieważ oznaczałoby to, że przez kolejny rok każda para mogłaby wziąć ślub w siedzibie monarchy. Królowa Elżbieta II wyraziła zgodę na ślub 2 marca, czyniąc małżeństwo dynastycznym. Karol i Kamila zawarli związek małżeński 9 kwietnia 2005 w XVII-wiecznym budynku Windsor Guildhall(ang.) w Windsorze w hrabstwie Berkshire o godzinie 12:30[127][128][129]. Przyszli małżonkowie pojawili się w budynku ok. 12:25, wspólnie podjeżdżając pod niego Rolls-Royce’em Phantomem VI[128]. Na ok. dwie godziny przed ślubem wzdłuż trasy przejazdu zgromadziło się kilka tysięcy ludzi, chcących zobaczyć nową parę książęcą[129]. Karol i Kamila zostali uznani za małżonków przez lokalną urzędniczkę stanu cywilnego Clair Williams podczas prywatnej, nietransmitowanej przez media, 20-minutowej ceremonii w obecności zaledwie 28 gości (zabrakło wśród nich rodziców Karola: królowej Elżbiety II i księcia Edynburga Filipa)[129][128]. Świadkami na ślubie byli najstarsi synowie pary z poprzednich małżeństw, książę Wilhelm i Tom Parker Bowles[129]. Obrączki ślubne państwa młodych, za których przekazanie odpowiadał książę Wilhelm, były wykonane z walijskiego złota[128].
Po ceremonii ślubnej małżonkowie wzięli udział w 45-minutowym, transmitowanym przez telewizję, nabożeństwie w kaplicy św. Jerzego zamku w Windsorze, które poprowadził arcybiskup Canterbury Rowan Williams[129][128]. Podczas trwającego w ramach liturgii błogosławieństwa nowożeńcy uklękli i odczytali z Modlitewnika Powszechnego 1662 słowa zawierające wyznanie „rozmaitych grzechów i niegodziwości”[128][129]. W nabożeństwie uczestniczyło ok. 800 gości, w tym rodzina (obecni była królowa Elżbieta II z mężem, księciem Filipem) i przyjaciele pary oraz liczne osobistości, m.in. premier Wielkiej Brytanii Tony Blair i celebryci: Rowan Atkinson, Phil Collins, Kenneth Branagh, Joanna Lumley, Richard E. Grant, Jools Holland oraz Stephen Fry. Gościem nabożeństwa był także pierwszy mąż Kamili, Andrew Parker Bowles[128]. Ostatnim punktem dnia ślubu było popołudniowe przyjęcie na zamku w Windsorze[129].
Po ślubie Karol i Kamila pojechali na miesiąc miodowy do rezydencji królewskiej Birkhall, stanowiącej część posiadłości Balmoral[128][129][130].
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
12 stycznia 1993 magazyn „People” ujawnił treść nieprzyzwoitej rozmowy telefonicznej Karola i Kamili Parker Bowles, którą to nagrały tajne służby bezpieczeństwa[131]. Skandal, określany przez prasę jako Camillagate, wpłynął negatywnie na medialny wizerunek księcia, wówczas pozostającego mężem księżnej Diany[132]. 29 czerwca 1994 Karol udzielił wywiadu, w którym przyznał się do zdrady i romansu z Parker Bowles.
W 2015 przyjaciel księcia, biskup Peter Ball został skazany za molestowanie seksualne nastolatków i młodych mężczyzn[133]. Karol komentował sprawę publicznie, m.in. przyznając, że żałuje, iż zaufał Ballowi, gdy ten zaprzeczył oskarżeniom, które pojawiały się w mediach[134][135]. Oficjalne oświadczenie wydał 6 czerwca 2018[136].
Zdrowie[edytuj | edytuj kod]
25 marca 2020 rzecznik Clarence House poinformował, że u księcia Walii rozpoznano zakażenie wirusem SARS-CoV-2[137]. Karol miał łagodne objawy infekcji dróg oddechowych w czasie pobytu w Szkocji. Nie ustalono, od kogo książę się zaraził, ponieważ w dniach poprzedzających diagnozę brał udział w wielu oficjalnych spotkaniach, w tym z Albertem II, księciem Monako, który także zachorował[138]. Test księżnej Kornwalii miał ujemny wynik[139]. 26 marca oświadczono, że książę kontynuuje swoją pracę w domu, a objawy jego choroby są łagodne[140]. 30 marca Karol zakończył okres izolacji[141], a 1 kwietnia opublikował nagraną przez siebie wiadomość, w której opowiadał o swoich doświadczeniach z chorobą i wyraził wsparcie dla pracowników brytyjskiej ochrony zdrowia[142].
Spuścizna[edytuj | edytuj kod]
Jego imię nosi jego wnuk, książę Ludwik Artur Karol z Walii.
Kanadyjska Wyspa Księcia Karola nazwana jest na jego cześć[143].
Genealogia[edytuj | edytuj kod]
Przodkowie[edytuj | edytuj kod]
Osoba | Rodzice | Dziadkowie | Pradziadkowie |
Karol III, król Zjednoczonego Królestwa | Filip, książę Edynburga | Książę Andrzej z Grecji i Danii | Jerzy I, król Greków |
Olga, królowa Greków | |||
Alicja, księżna Grecji i Danii | Ludwik Mountbatten, 1. markiz Milford Haven | ||
Wiktoria, markiza Milford Haven | |||
Elżbieta II, królowa Zjednoczonego Królestwa | Jerzy VI, król Zjednoczonego Królestwa | Jerzy V, król Zjednoczonego Królestwa | |
Maria, królowa Zjednoczonego Królestwa | |||
Elżbieta, królowa Zjednoczonego Królestwa | Claude Bowes-Lyon, 14. hrabia Strathmore i Kinghorne | ||
Cecilia Bowes-Lyon, hrabina Strathmore i Kinghorne |
Potomkowie[edytuj | edytuj kod]
Dzieci | Wnuki |
Wilhelm, książę Walii (1982–) ∞ Katarzyna Middleton (ślub 2011) |
Książę Jerzy z Walii (2013–) |
Księżniczka Karolina z Walii (2015–) | |
Książę Ludwik z Walii (2018–) | |
Henryk, książę Sussexu (1984–) ∞ Meghan Markle (ślub 2018) |
Książę Archie z Sussexu (2019–) |
Księżniczka Lilibet z Sussexu (2021–) |
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Poniższa lista nie zawiera wszystkich odznaczeń[144].
- Order Podwiązki
- Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Łaźni
- Order Zasługi
- Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II
- Medal Srebrnego Jubileuszu Królowej Elżbiety II
- Medal Złotego Jubileuszu Królowej Elżbiety II
- Medal Diamentowego Jubileuszu Królowej Elżbiety II – 2012
- Canadian Forces Decoration z jedną belką – Kanada
- Queen’s Service Order – Nowa Zelandia
- New Zealand 1990 Commemoration Medal – Nowa Zelandia
- Medal Niepodległości – 1980, Zimbabwe[145]
- Order Słonia – 1974, Dania[146].
Tytuły[edytuj | edytuj kod]
- Jego Królewska Wysokość, Książę Zjednoczonego Królestwa – od 1948 do 1952;
- Jego Królewska Wysokość, Książę Kornwalii – lata 1952–1958
- Jego Królewska Wysokość Książę Karol, Książę Rothesay – pod tym tytułem znany jest w Szkocji, jako następca tronu Szkocji – od 1952 do 2022, dodatkowo jako książę Rothesay jest także hrabią Carrick, baronem Renfrew, Lordem Wysp/Isles, Księciem i Wielkim Stewardem Szkocji;
- Jego Królewska Wysokość Książę Walii – następca tronu Zjednoczonego Królestwa; pod tym tytułem znany jest poza Szkocją – od 1958 do 2022, dodatkowo jako książę Walii jest także hrabią Chester.
- Jego Królewska Wysokość Książę Edynburga – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[147][148]
- Hrabia Merioneth – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[147][148]
- Baron Greenwich – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[147][148]
- Jego Królewska Mość, Król Zjednoczonego Królestwa – od 2022
Król jest suwerenem wielu orderów, należą do nich:
- Order Podwiązki
- Order Ostu
- Order Łaźni
- Order Zasługi
- Order św. Michała i św. Jerzego
- Order Królewski Wiktoriański
- Order Imperium Brytyjskiego
- Order Towarzyszy Honoru
- Order Wybitnej Służby
- Order Australii
- Order Kanady
- Order Nowej Zelandii
- Order Nowozelandzki Zasługi
- Order Służby Królowej (Nowa Zelandia)
oraz inne ordery państw Wspólnoty Narodów, których głową jest monarcha brytyjski
Publikacje książkowe o Karolu[edytuj | edytuj kod]
- Jonathan Dimbleby, The Prince of Wales. A biography (1994; tytuł polski: Karol Książę Walii. Biografia, przekład Magda Papuzińska, Oficyna Wydawnicza „Rytm” 1997, ISBN 83-86678-68-2);
- Isabelle Rivère, Camilla & Charles (2005; tytuł polski: Kamila i Karol, przekład: Krystyna Szerzyńska-Maćkowiak, Bertelsmann Media Sp. z o.o. – Świat Książki 2005, ISBN 83-247-0053-6);
- Catherine Mayer, Charles. The Heart of a King (tytuł polski: Książę Karol. Serce króla, przekład: Elżbieta Królikowska-Avis, Wydawnictwo Dream Books 2015, ISBN 978-83-6446-032-6).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prince Charles becomes longest-serving heir apparent, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles becomes oldest heir to the throne in British history, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles becomes oldest heir for nearly 300 years, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Karol nowym królem Wielkiej Brytanii, TVN24 [dostęp 2022-09-08] (pol.).
- ↑ 70 lat jako następca tronu. W młodości był „najbardziej pożądanym kawalerem na świecie”. pap.pl. [dostęp 2022-09-09].
- ↑ Marek Rybarczyk , Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, s. 185, ISBN 978-83-287-2183-8 .
- ↑ Royal babies and The Gazette, thegazette.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Five things to expect when Britain’s littlest heir is born – The Globe and Mail, theglobeandmail.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ List of godchildren of members of the British Royal Family, worldlibrary.org [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] .
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 204.
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 62.
- ↑ The Age – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Announcing the death of King George VI – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ King George VI Dies – HISTORY, history.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Queen Elizabeth II: The Moment She Became the Monarch – Time, time.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ History of the Duchy, duchyofcornwall.org [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Page 4733; Issue 41460, 29 July 1958, thegazette.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ True Story of Prince Charles’s Investiture as the Prince of Wales in 1969, townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Pittsburgh Press – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ The Lewiston Daily Sun – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ The Sydney Morning Herald – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Spokane Daily Chronicle – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Princess Diana & Prince Charles’s 1983 Australia Tour Inspires ‘The Crown’ Season 4, townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ BBC World Service – Witness History, Prince Charles and Princess Diana in the USA, bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Harry, Ten drugi, Miłosz Biedrzycki i inni, Wydawnictwo Marginesy, 2023, s. 41–43, ISBN 978-83-67510-65-3 .
- ↑ Prince Charles says he has Polish blood in his veins – UPI Archives, upi.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles meets with Polish Jews in Krakow – Haaretz – Israel News, haaretz.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ A Royal Return – The Krakow Post, krakowpost.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Prince opens Krakow Jewish centre, news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ President of the Republic of Poland / Archive / News archive 2000–2010 / News 2010 / British Royal Couple at the Presidential Palace, prezydent.pl [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Polish president Lech Kaczynski killed in plane crash mourned, dailymail.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles and Camilla make history in Cuba – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles visits grandmother’s tomb on Jerusalem visit – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Auschwitz: Prince Charles warns world leaders over ‘hatred’ – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Harry, Ten drugi, Miłosz Biedrzycki i inni, Wydawnictwo Marginesy, 2023, s. 162, ISBN 978-83-67510-65-3 .
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 72.
- ↑ Katie Nicholl , Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, ISBN 978-83-8123-232-6 .
- ↑ Davos 2020: Prince Charles offers stark warning over ‘approaching catastrophe’ – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Davos 2020: Prince Charles meets Greta Thunberg – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles meets Greta Thunberg in historic royal moment, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Katie Nicholl , Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 118, ISBN 978-83-8123-232-6 .
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 74.
- ↑ Prince George provokes giggles in new video with the Queen, Charles and William, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Prince Of Wales Attends The Wedding Of Crown Prince Haakon Of... News Photo – Getty Images, gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Royal Wedding of the Prince Willem-Alexander with Maxima Zorreguieta... News Photo – Getty Images, gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles of England and Albert of Monaco during Royal Wedding... News Photo – Getty Images, gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince William talks about future responsibilities in new documentary about Prince Charles, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Royal surprise: Prince Charles shares first Instagram post – and it’s very personal, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Portrait of Queen and three heirs marks the start of a new decade, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ British Council, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ British Red Cross Society, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Marie Curie, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Royal Academy of Culinary Arts, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Scottish Ballet, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The British Film Institute, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Royal Opera, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Royal Opera House, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Royal Television Society, princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles At 71: Breaking Records As ‘King In Waiting,’ In Photos, forbes.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Britain′s eternal heir to the throne: Prince Charles at 70, dw.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles: Will Prince Charles be the oldest King to be crowned?, express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ 15 Things That Will Happen When Queen Elizabeth II Dies, cheatsheet.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The Accession Council, privycouncil.independent.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Will Prince Charles Change His Name When He Becomes King?, townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Will Charles be the disestablishment king?, catholicherald.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Queen Elizabeth may abdicate the throne in 18 months, jpost.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Why Queen Elizabeth Will Never Give Up the Throne, rd.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Queen ‘close’ to abdication as Prince Charles ‘running Royal Family’, expert claims, express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Queen Elizabeth II news: The TWO reasons the Queen would never abdicate, express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ King Charles III, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Grandsons hold vigil as public files past, theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 328.
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 328–329.
- ↑ Prince Harry Reveals the Moment He asked Prince Charles to Walk Meghan Markle Down the Aisle, townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ How Prince Harry Asked Prince Charles to Walk Meghan Markle Down the Aisle, harpersbazaar.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ The moment Prince Charles agreed to walk Meghan down the aisle, revealed by Harry and Camilla, telegraph.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Watch the key dates in Prince Harry and Meghan Markle’s Megxit announcement, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Harry’s relationship with dad Prince Charles is ‘rock solid’ despite Megxit – The Sun, thesun.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Harry SNUB: The close bond Prince Charles and William have formed after Megxit, express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Królowa Elżbieta II nie wygłosiła mowy tronowej. Zastąpił ją książę Karol. tvn24.pl, 10 maja 2022. [dostęp 2022-05-11].
- ↑ https://www.bbc.com/news/uk-61585886.
- ↑ https://www.reuters.com/world/uk/prince-charles-william-head-balmoral-be-with-queen-2022-09-08/.
- ↑ Queen wants Camilla to be Queen Consort when Charles becomes king, the Guardian, 5 lutego 2022 [dostęp 2022-09-09] (ang.).
- ↑ https://www.theguardian.com/uk-news/2022/sep/08/prince-charles-heir-to-king-death-beloved-mother-queen-elizabeth-ii.
- ↑ http://www.theguardian.com/uk/2005/dec/27/monarchy.michaelwhite.
- ↑ https://news.sky.com/story/king-charless-statement-after-queens-death-a-moment-of-the-greatest-sadness-for-me-12693165.
- ↑ Król Karol III przyjął na pierwszej audiencji premier Liz Truss. tvn24.pl. [dostęp 2022-09-10].
- ↑ Orędzie króla Karola III do narodu. „Będę służyć wam z szacunkiem, lojalnością i miłością”. tvn24.pl, 9 września 2022. [dostęp 2022-09-10].
- ↑ Karol III formalnie ogłoszony królem Wielkiej Brytanii. rp.pl. [dostęp 2022-09-10].
- ↑ Charlotte Dunn , The Coronation of His Majesty The King, The Royal Family, 11 października 2022 [dostęp 2022-10-12] (ang.).
- ↑ Rishi Sunak po audiencji u króla, oficjalnie jest premierem. Wkrótce "zniknie za czarnymi drzwiami". gazeta.pl. [dostęp 2022-10-25].
- ↑ The Glasgow Herald – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Prince Charles And Camilla: Why Did He Marry Diana Instead? – HistoryExtra, historyextra.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ a b Rybarczyk 2022 ↓, s. 255.
- ↑ Princess Diana and Prince Charles engagement announcement: the highlights – 9Honey, honey.nine.com.au [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Inside Princess Diana’s Royal Wedding Fairy Tale, vanityfair.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ BBC One – The Royal Wedding of HRH The Prince of Wales and the Lady Diana Spencer, Prince Charles’ engagement announcements, bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Charles and Diana marry, news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Why Prince Charles Blames Prince Philip For His Unhappy Marriage to Princess Diana, cheatsheet.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ https://www.facebook.com/watch/?v=316150582091312.
- ↑ http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/21/newsid_2518000/2518435.stm.
- ↑ Video: 1982: How Prince William’s birth was announced – Telegraph, telegraph.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] (ang.).
- ↑ a b c Katie Nicholl , Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 14–15, ISBN 978-83-8123-232-6 .
- ↑ Princess Diana is expecting her second child in September,... – UPI Archives, upi.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Princess Of Wales Gives Birth To Her Second Son – The New York Times, nytimes.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Katie Nicholl , Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 13, ISBN 978-83-8123-232-6 .
- ↑ SPECIAL: PRINCESS DIANA, 1961-1997, time.com [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2005-03-31] .
- ↑ Gadsden Times – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 263, 265, 268.
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 275.
- ↑ Separation of Charles and Diana announced – HISTORY, history.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Sarasota Herald-Tribune – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Charles and Camilla’s romance, news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Prince Charles and Camilla Parker Bowles split shock, newidea.com.au [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/20/newsid_2538000/2538985.stm.
- ↑ a b Rybarczyk 2022 ↓, s. 283.
- ↑ http://www.bbc.co.uk/news/special/politics97/diana/accident.html.
- ↑ Prince Charles Arrives in Paris to Take Diana's Body Home, archive.nytimes.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 329.
- ↑ Royal baby: Kate gives birth to boy – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Royal baby: Duchess of Cambridge gives birth to a boy – as it happened, theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ An honest woman at last, mattoid.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/264574.stm.
- ↑ House of Commons Hansard Written Answers for 17 Mar 2005 (pt 32), publications.parliament.uk [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ a b Charles and Camilla to marry, theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles Postpones Wedding to Attend Funeral. nytimes.com, 2005-04-04. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
- ↑ Reading Eagle – Google News Archive Search, news.google.com [dostęp 2020-04-13] .
- ↑ a b c d e f g h Mark Oliver, agencies: Charles and Camilla wed. [w:] UK news [on-line]. theguardian.com, 2005-04-09. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Charles, Camilla Married in Royal Wedding. [w:] World [on-line]. dw.com, 2005-04-09. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
- ↑ Royal newlyweds break off honeymoon to meet pupils.. thefreelibrary.com, 2005-04-15. [dostęp 2022-10-14]. (ang.).
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 68, 285.
- ↑ Rybarczyk 2022 ↓, s. 68–69.
- ↑ Prince Charles’ friendship with Peter Ball ‘well known’ – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Peter Ball abuse inquiry: Prince Charles ‘misled’ by bishop – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles to give evidence at Peter Ball abuse inquiry – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Abuse inquiry seeks Peter Ball statement from Prince Charles – BBC News, bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Coronavirus: Prince Charles tests positive for COVID-19, news.sky.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles has tested positive for coronavirus – Wales Online, walesonline.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] .
- ↑ Prince Charles tests positive for coronavirus – Manchester Evening News, manchestereveningnews.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] .
- ↑ Clarence House issues health update for the Prince of Wales – Royal Central, royalcentral.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Coronavirus latest: Prince Charles in good health and out of self-isolation, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles shares glimpse into cosy home office as he opens up about COVID-19 experience, hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Prince Charles Island, thecanadianencyclopedia.ca [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ What are Prince Charles’s medals for?. bbc.co.uk, 15 listopada 2006. [dostęp 2010-10-02]. (ang.).
- ↑ Zimbabwe Independence Celebrations – Książę Walii udekorowany Medalem Niepodległości (ang.) [dostęp 2013-11-04].
- ↑ Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2015-05-27]. (duń.).
- ↑ a b c Who will be the next Duke of Edinburgh?, cbsnews.com [dostęp 2021-04-12] (ang.).
- ↑ a b c Prince Charles inherits the title Duke of Edinburgh following the death of Prince Philip, Royal Central, 11 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Rybarczyk , Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, ISBN 978-83-287-2183-8 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- ISNI: 0000 0001 2137 9521, 0000 0003 5515 7307
- VIAF: 84034215
- ULAN: 500185586
- LCCN: n78089005
- GND: 118520180
- NDL: 00435740
- LIBRIS: 31fhkc7m3t08k3x
- BnF: 118961635
- SUDOC: 027378365
- NLA: 35827158
- NKC: jn20000700760
- BNE: XX1160858
- NTA: 072313773
- BIBSYS: 90369997
- CiNii: DA04270142
- PLWABN: 9810631732605606
- NUKAT: n97081277
- J9U: 987007259758605171
- CANTIC: a11357162
- LNB: 000042457
- BNA: 000043430
- CONOR: 125066339
- KRNLK: KAC200904947
- LIH: LNB:V*357440;=BJ
- RISM: pe50050748
- WorldCat: lccn-n78089005
- Władcy Anglii i Wielkiej Brytanii
- Książęta Walii
- Książęta Rothesay
- Windsorowie
- Absolwenci Trinity College (Cambridge)
- Odznaczeni Canadian Forces Decoration
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej
- Odznaczeni Medalem Koronacyjnym Królowej Elżbiety II
- Odznaczeni Medalem Srebrnego Jubileuszu Królowej Elżbiety II
- Odznaczeni Medalem Złotego Jubileuszu Królowej Elżbiety II
- Odznaczeni Medalem Diamentowego Jubileuszu Królowej Elżbiety II
- Odznaczeni Orderem Australii
- Odznaczeni Orderem Avis (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Odznaczeni Orderem Chryzantemy
- Odznaczeni Orderem Domowym Orańskim
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Etiopii
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Orderem Karola III
- Odznaczeni Orderem Korony Dębowej
- Odznaczeni Orderem Krzyża Południa
- Odznaczeni Orderem Łaźni
- Odznaczeni Orderem Oranje-Nassau
- Odznaczeni Orderem Ostu
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Odznaczeni Orderem Słonia
- Odznaczeni Orderem Świętego Olafa
- Odznaczeni Orderem Zasługi (Wielka Brytania)
- Osoby upamiętnione nazwami obiektów fizjograficznych na Ziemi
- Ludzie urodzeni w Londynie
- Urodzeni w 1948
- Odznaczeni Orderem Nowej Zelandii