Zamek w Satanowie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Budynek infobox}} |
→Historia: ilustracja |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Po śmierci w |
Po śmierci w 1545 r. ostatniego z rodu [[Stanisław Odrowąż ze Sprowy (zm. 1545)|Stanisława Odrowąża]] jego córka [[Zofia ze Sprowy Odrowążówna|Zofia]] poślubiła [[Jan Krzysztof Tarnowski|Jana Krzysztofa Tarnowskiego]], wojewodę ruskiego<ref name=Geo>{{cytuj książkę|nazwisko=Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski|tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X|miejsce=Warszawa| data=1880-1902| strony=336-39}}</ref><ref>Stanisław Odrowąż, syn Jana poślubił Annę, księżnę mazowiecką, z którą miał córkę Zofię</ref>. Po bezpotomnym małżeństwie z Tarnowskim, Zofia wyszła za mąż za [[Jan Kostka|Jana Kostkę]], z którym miała córkę [[Katarzyna Sieniawska|Katarzynę]]. Poślubiając [[Adam Hieronim Sieniawski (podczaszy koronny)|Adama Hieronima Sieniawskiego]], podczaszego koronnego<ref name=Geo/>, wniosła w posagu Satanów, który w rodzinie Sieniawskich był do [[XVIII wiek|XVIII w]]<ref name=Zamek>{{cytuj stronę| url = http://www.ruinyizamki.pl/kresy/satanow.html|tytuł=Satanów|data dostępu=3.9.13| strony=}}</ref>. Zamek na przestrzeni wieków wielokrotnie był nękany przez [[Tatarzy|Tatarów]], w tym parokrotnie niszczony i grabiony na przykład w latach: 1523 i 1651, kiedy został zdobyty i zrujnowany przez [[Kozacy|Kozaków]]<ref name=Ukraina/>. Po tych wydarzeniach miejscową ludność książę zwalniał od płacenia podatków. Pod panowanie Turcji [[Podole]] trafia w 1672 r., ale rok później Satanów jest znów polski. Ten stan rzeczy trwa tylko trzy lata, kiedy sułtan Mohamed IV ograbił i zniszczył Podole w zemście za śmierć syna. W Satanowie opanował zamek i zamordował 4 tys. jego obrońców<ref name=Geo/>. Do Sieniawskich zamek wrócił w 1699 roku po zakończeniu wojny z Turcją. [[Adam Mikołaj Sieniawski]], kasztelan krakowski i hetman wielki koronny w 1711 r. gościł w Satanowie cara Rosji [[Piotr I Wielki|Piotra Wielkiego]]<ref name=Geo/>. Ze względu na to, że zamek w latach 1700-24<ref name=Ukraina/> był w odbudowie po zniszczenia spowodowanych nawałą turecką car mieszkał w domu, znajdującym się w pobliżu zamku. Na ścianie domu umieszczono tablicę na pamiątkę tego wydarzenia<ref name=Zamek/>. |
||
== Architektura == |
== Architektura == |
||
Zamek został zbudowany na planie pięcioboku<ref name=Geo/><ref name=Ukraina/>. Nieregularne boki składały się z trzech murów kurtynowych o długości 105, 85 i 65 metrów. Mury wzmacniało pięć narożnych baszt, szerokich na 8,5 m, które były wysunięte przed fasadę murów. Cztery baszty były pięciokątne a wieża bramna miała kształt czworokąta. Druga baszta na najkrótszym boku, tym od miasta, też posiadała bramę<ref name=Zamek/>. W południowo-wschodnim narożniku stała, pamiętająca jeszcze Odrowążów baszta ostatecznej obrony<ref name=Ukraina/>. Za podwójnym murem, wysokim miejscami na ponad 10 m, który spinał ze sobą baszty, wykopana była fosa i usypane wały. Pojedynczy mur był tylko od stromego i skalistego brzegu rzeki. Pod koniec XIX w. z pięciu baszt zamku Mikołaja Sieniawskiego stały już tylko trzy i były zrujnowane<ref name=Geo/>. W 1895 r. na zamku powstała cukrownia i przepompownia wody<ref name=Ukraina/>, co znacznie zniekształciło jego wygląd i doprowadziło do dewastacji substancji zabytkowej. Do czasów współczesnych z zamku zachowały się dwie okrągłe baszty, fragmenty budynku i murów<ref name=Ukraina/><ref name=Zamek/>. |
|||
== Galeria == |
|||
<br /><gallery> |
|||
Plik:Satanow Orda.jpg|wg Napoleona Ordy |
|||
Plik:Замок в Сатанові.jpg |
|||
Plik:Sataniv castle 3.jpg |
|||
Plik:Замок (мур.) 14-16 ст.,1724 р. 04.JPG |
|||
Plik:Сатанів Замок-1.jpg |
|||
Plik:Sataniv Brama.jpg|Brama |
|||
Plik:Sataniv castle 10.jpg |
|||
</gallery> |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
Wersja z 14:00, 26 wrz 2019
Zamek w Satanowie | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku |
zamek |
Ukończenie budowy | |
Zniszczono |
1676-1699 |
Odbudowano |
1700-1722 |
Pierwszy właściciel | |
Kolejni właściciele |
Jan Krzysztof Tarnowski, Adam Hieronim Sieniawski, |
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego | |
Położenie na mapie Ukrainy | |
49°15′05″N 26°15′52″E/49,251389 26,264444 |
Zamek w Satanowie – zamek zbudowany w XV wieku nad brzegiem Zbrucza[1] ufundował Piotr Odrowąż, ówczesny właściciel Satanowa.
Historia
Po śmierci w 1545 r. ostatniego z rodu Stanisława Odrowąża jego córka Zofia poślubiła Jana Krzysztofa Tarnowskiego, wojewodę ruskiego[2][3]. Po bezpotomnym małżeństwie z Tarnowskim, Zofia wyszła za mąż za Jana Kostkę, z którym miała córkę Katarzynę. Poślubiając Adama Hieronima Sieniawskiego, podczaszego koronnego[2], wniosła w posagu Satanów, który w rodzinie Sieniawskich był do XVIII w[4]. Zamek na przestrzeni wieków wielokrotnie był nękany przez Tatarów, w tym parokrotnie niszczony i grabiony na przykład w latach: 1523 i 1651, kiedy został zdobyty i zrujnowany przez Kozaków[1]. Po tych wydarzeniach miejscową ludność książę zwalniał od płacenia podatków. Pod panowanie Turcji Podole trafia w 1672 r., ale rok później Satanów jest znów polski. Ten stan rzeczy trwa tylko trzy lata, kiedy sułtan Mohamed IV ograbił i zniszczył Podole w zemście za śmierć syna. W Satanowie opanował zamek i zamordował 4 tys. jego obrońców[2]. Do Sieniawskich zamek wrócił w 1699 roku po zakończeniu wojny z Turcją. Adam Mikołaj Sieniawski, kasztelan krakowski i hetman wielki koronny w 1711 r. gościł w Satanowie cara Rosji Piotra Wielkiego[2]. Ze względu na to, że zamek w latach 1700-24[1] był w odbudowie po zniszczenia spowodowanych nawałą turecką car mieszkał w domu, znajdującym się w pobliżu zamku. Na ścianie domu umieszczono tablicę na pamiątkę tego wydarzenia[4].
Architektura
Zamek został zbudowany na planie pięcioboku[2][1]. Nieregularne boki składały się z trzech murów kurtynowych o długości 105, 85 i 65 metrów. Mury wzmacniało pięć narożnych baszt, szerokich na 8,5 m, które były wysunięte przed fasadę murów. Cztery baszty były pięciokątne a wieża bramna miała kształt czworokąta. Druga baszta na najkrótszym boku, tym od miasta, też posiadała bramę[4]. W południowo-wschodnim narożniku stała, pamiętająca jeszcze Odrowążów baszta ostatecznej obrony[1]. Za podwójnym murem, wysokim miejscami na ponad 10 m, który spinał ze sobą baszty, wykopana była fosa i usypane wały. Pojedynczy mur był tylko od stromego i skalistego brzegu rzeki. Pod koniec XIX w. z pięciu baszt zamku Mikołaja Sieniawskiego stały już tylko trzy i były zrujnowane[2]. W 1895 r. na zamku powstała cukrownia i przepompownia wody[1], co znacznie zniekształciło jego wygląd i doprowadziło do dewastacji substancji zabytkowej. Do czasów współczesnych z zamku zachowały się dwie okrągłe baszty, fragmenty budynku i murów[1][4].
Galeria
-
wg Napoleona Ordy
-
Brama
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 280=81. ISBN 83-921981-6-6.
- ↑ a b c d e f Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X. Warszawa: 1880-1902, s. 336-39.
- ↑ Stanisław Odrowąż, syn Jana poślubił Annę, księżnę mazowiecką, z którą miał córkę Zofię
- ↑ a b c d Satanów. [dostęp 3.9.13].
Linki zewnętrzne
- Satanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 336 .
- Zamek w Satanowie