Zamek w Dubnie: Różnice pomiędzy wersjami
50°24′26″N 25°45′44″E/50,407222 25,762222| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Budynek infobox}} |
merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|kondygnacje = |
|kondygnacje = |
||
|powierzchnia użytkowa = |
|powierzchnia użytkowa = |
||
|rozpoczęcie budowy = |
|rozpoczęcie budowy = XVI wiek |
||
|ukończenie budowy = |
|ukończenie budowy = |
||
|przebudowy = |
|przebudowy = około 1630 |
||
|zniszczono = |
|zniszczono = |
||
|odbudowano = |
|odbudowano = 1932-1939 |
||
|pierwszy właściciel = |
|pierwszy właściciel = |
||
|kolejni właściciele = |
|kolejni właściciele = |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Dubno castle 2.jpg|thumb|Zamek Ostrogskich i Lubomirskich]] |
[[Plik:Dubno castle 2.jpg|thumb|Zamek Ostrogskich i Lubomirskich]] |
||
[[Plik:Ukraine.Dubno.Castle02.jpg|thumb|Bastion i fragment kurtyny zamkowej]] |
[[Plik:Ukraine.Dubno.Castle02.jpg|thumb|Bastion i fragment kurtyny zamkowej]] |
||
| Linia 36: | Linia 37: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pod koniec XIV wieku król [[Władysław II Jagiełło]] podarował Dubno Teodorowi Daniłowiczowi, który od swojej głównej rezydencji przyjął nazwisko Ostrogski vel Dubieński. Na początku XVI wieku [[Konstanty Ostrogski]] wybudował tu zamek, być może na miejscu wcześniejszego gródka. W 1577 roku w tym zamku przed Tatarami obronił się jego syn wojewoda kijowski [[Konstanty Wasyl Ostrogski]]. W rękach tego rodu Dubno pozostawało do śmierci jego przedstawiciela wojewody wołyńskiego [[Janusz Ostrogski|Janusza Ostrogskiego]]. W [[1617]] roku na zamku przebywał królewicz [[Władysław IV Waza]]. Po śmieci Janusza w 1620 roku Dubno przeszło na własność jego zięcia [[Aleksander Zasławski|Aleksandra Zasławskiego]]. |
Pod koniec XIV wieku król [[Władysław II Jagiełło]] podarował Dubno Teodorowi Daniłowiczowi, który od swojej głównej rezydencji przyjął nazwisko Ostrogski vel Dubieński. Na początku XVI wieku [[Konstanty Ostrogski]] wybudował tu zamek, być może na miejscu wcześniejszego gródka. W 1577 roku w tym zamku przed Tatarami obronił się jego syn wojewoda kijowski [[Konstanty Wasyl Ostrogski]]. W rękach tego rodu Dubno pozostawało do śmierci jego przedstawiciela wojewody wołyńskiego [[Janusz Ostrogski|Janusza Ostrogskiego]]. W [[1617]] roku na zamku przebywał królewicz [[Władysław IV Waza]]. Po śmieci Janusza Ostrogskiego w 1620 roku Dubno przeszło na własność jego zięcia [[Aleksander Zasławski|Aleksandra Zasławskiego]]. Przypuszczalnie to z jego inicjatywy około roku 1630<ref name=":0">[[Adam Miłobędzki]], ''Architektura Polska XVII wieku'', Tom I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s.322, ISBN 83-01-01363-X</ref> zbudowano w Dubnie nowoczesną twierdzę bastionową wg założeń szkoły nowowłoskiej. Twierdza była kluczową dla [[Ordynacja Ostrogska|Ordynacji Ostrogskiej]] i jedną z najsilniejszych na [[Wołyń|Wołyniu]]. Dzięki temu nie potrafili jej zdobyć Kozacy w 1648 roku i wojska moskiewskie w [[1660]] roku. W 1683 roku [[Teofila Ludwika Zasławska|Teofila Zasławska]] wniosła w [[Wiano (majątek)|wianie]] zamek w Dubnie wraz z ordynacją marszałkowi [[Józef Karol Lubomirski|Józefowi Lubomirskiemu]]. Późniejszymi właścicielami zamku był ród Sanguszków i ponownie Lubomirskich<ref name="Kresach 1997">Tadeusz Polak "Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina" wyd. Pagina, Warszawa 1997, {{ISBN|83-907506-0-0}}</ref>. W połowie XIX wieku jego ostatni właściciel [[Józef Maksymilian Lubomirski]] sprzedał zamek rosyjskiej armii. W czasie I wojny światowej zamek został uszkodzony. W latach 1932-1939 władze polskie odrestaurowały bramę oraz budynek mieszkalny. |
||
W 1941 roku w zamku znajdowało się więzienie [[NKWD]]. Tuż po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku III Rzeszy na ZSRR]] w czerwcu 1941 Sowieci |
W 1941 roku w zamku znajdowało się więzienie [[NKWD]]. Tuż po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku III Rzeszy na ZSRR]] w czerwcu 1941 Sowieci dokonali masakry więźniów. Odkrycie ciał zamordowanych wywołało [[pogrom]] Żydów obwinianych o wspieranie komunizmu<ref>{{cytuj stronę| url = http://books.google.pl/books?id=nd9WzIkTJrAC&pg=PA56&lpg=PA56&dq=Dubno+castle+NKVD&source=bl&ots=ptHN462mI7&sig=m9nRyMBFUfeY5Z_nE4BqHWKA8Do&hl=pl#v=onepage&q=Dubno%20castle%20NKVD&f=false | tytuł = Harvest of Despair: Life and Death in Ukraine Under Nazi Rule | data dostępu = 2012-09-08 | autor = Karel Cornelis Berkhoff | opublikowany = | data = | język = en}}</ref>. |
||
Po 1945 roku władze ZSRR umieściły na zamku koszary wojsk pancernych. Od 1991 roku ponownie udostępniono go do zwiedzania. |
Po 1945 roku władze ZSRR umieściły na zamku koszary wojsk pancernych. Od 1991 roku ponownie udostępniono go do zwiedzania. |
||
== Architektura == |
== Architektura == |
||
Twierdza w Dubnie na planie trapezu została zbudowana zgodnie z założeniami szkoły nowowłoskiej. Od strony miasta broniły jej dwa potężne [[bastion]]y z [[Ucho (fortyfikacja)|uszami]], połączone kurtyną. Każdy bastion posiadał narożną, okrągłą kawalierę (wieżyczkę strzelniczą), którą nakryto kopułką. Bastiony i kurtyna w dolnych partiach murowane były z piaskowca, a w górnych z cegły. Wokół dziedzińca do obwodu obwarowań przylegały [[kazamata (architektura)|kazamaty]] dla załogi. W połowie kurtyny zachodniej znajduje się sklepiona kolebkowo brama z XVI wieku ozdobiona portalem z rustyką |
Twierdza w Dubnie na planie trapezu została zbudowana przypuszczalnie około 1630 roku zgodnie z założeniami szkoły nowowłoskiej<ref name=":0" />. Od strony miasta broniły jej dwa potężne [[bastion]]y z [[Ucho (fortyfikacja)|uszami]], połączone kurtyną. Każdy bastion posiadał narożną, okrągłą kawalierę (wieżyczkę strzelniczą), którą nakryto kopułką. Bastiony i kurtyna w dolnych partiach murowane były z piaskowca, a w górnych z cegły. Wokół dziedzińca do obwodu obwarowań przylegały [[kazamata (architektura)|kazamaty]] dla załogi. W połowie kurtyny zachodniej znajduje się sklepiona kolebkowo brama z XVI wieku ozdobiona portalem z [[Rustyka|rustyką]] o tradycjach [[Sebastiano Serlio|serliowskich]]<ref name=":0" />, trójkątnym przyczółkiem i kartuszem z herbem Ostrogskich - Zasławskich ([[Ostrogski (herb szlachecki)|wariant Ostrogski II]]) z [[Mitra książęca|mitrą książęcą]]. Za bramą znajduje się sklepiony przejazd w piętrowym budynku z [[Attyka (architektura)|attyką]]. W budynku bramnym mieści się obecnie muzeum historyczne. Do bramy prowadził most zwodzony nad wypełnioną wodą fosą, którą wzmocniono od zewnętrznej strony kontrskarpą z kamienia. Z pozostałych stron twierdzę chroniły tylko mury obronne, ponieważ dodatkową ochroną były bagna i rozlewiska Ikwy<ref name="Kresach 1997"/>. |
||
Pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w |
Pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w pałacu ustawionym niesymetrycznie wzdłuż kurtyny północnej. Budynek ten został przebudowany przez Lubomirskich w latach 80. XVIII wieku prawdopodobnie według projektu Henryka Ittara. Jest to dwupiętrowy budynek ze skarpami na planie prostokąta ze skromną dekoracją zewnętrzną. Dawniej w budynku znajdowały się dekoracje klasycystyczne prawdopodobnie projektu Dominika Merliniego. Do dzisiaj zachował się tylko fryz z tańczącymi nimfami w jadalni oraz herby w [[westybul]]u. Wzdłuż południowej kurtyny znajduje się niewielki pałacyk Karwackich z końca XVIII wieku. |
||
W pobliżu twierdzy znajdował się park Pantalia, założony w 1792 roku, według projektu ogrodnika Dionizego Miklera. |
W pobliżu twierdzy znajdował się park Pantalia, założony w 1792 roku, według projektu ogrodnika Dionizego Miklera. |
||
Wersja z 16:19, 11 kwi 2018
 Bastion zamku w Dubnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
XVI wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
około 1630 |
| Odbudowano |
1932-1939 |
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 50°24′26″N 25°45′44″E/50,407222 25,762222
| |
| Strona internetowa | |
Twierdza Dubno − zamek bastionowy w Dubnie na Wołyniu, zbudowany na niskim cyplu wśród rozlewisk rzeki Ikwy.
Historia
Pod koniec XIV wieku król Władysław II Jagiełło podarował Dubno Teodorowi Daniłowiczowi, który od swojej głównej rezydencji przyjął nazwisko Ostrogski vel Dubieński. Na początku XVI wieku Konstanty Ostrogski wybudował tu zamek, być może na miejscu wcześniejszego gródka. W 1577 roku w tym zamku przed Tatarami obronił się jego syn wojewoda kijowski Konstanty Wasyl Ostrogski. W rękach tego rodu Dubno pozostawało do śmierci jego przedstawiciela wojewody wołyńskiego Janusza Ostrogskiego. W 1617 roku na zamku przebywał królewicz Władysław IV Waza. Po śmieci Janusza Ostrogskiego w 1620 roku Dubno przeszło na własność jego zięcia Aleksandra Zasławskiego. Przypuszczalnie to z jego inicjatywy około roku 1630[1] zbudowano w Dubnie nowoczesną twierdzę bastionową wg założeń szkoły nowowłoskiej. Twierdza była kluczową dla Ordynacji Ostrogskiej i jedną z najsilniejszych na Wołyniu. Dzięki temu nie potrafili jej zdobyć Kozacy w 1648 roku i wojska moskiewskie w 1660 roku. W 1683 roku Teofila Zasławska wniosła w wianie zamek w Dubnie wraz z ordynacją marszałkowi Józefowi Lubomirskiemu. Późniejszymi właścicielami zamku był ród Sanguszków i ponownie Lubomirskich[2]. W połowie XIX wieku jego ostatni właściciel Józef Maksymilian Lubomirski sprzedał zamek rosyjskiej armii. W czasie I wojny światowej zamek został uszkodzony. W latach 1932-1939 władze polskie odrestaurowały bramę oraz budynek mieszkalny.
W 1941 roku w zamku znajdowało się więzienie NKWD. Tuż po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 Sowieci dokonali masakry więźniów. Odkrycie ciał zamordowanych wywołało pogrom Żydów obwinianych o wspieranie komunizmu[3]. Po 1945 roku władze ZSRR umieściły na zamku koszary wojsk pancernych. Od 1991 roku ponownie udostępniono go do zwiedzania.
Architektura
Twierdza w Dubnie na planie trapezu została zbudowana przypuszczalnie około 1630 roku zgodnie z założeniami szkoły nowowłoskiej[1]. Od strony miasta broniły jej dwa potężne bastiony z uszami, połączone kurtyną. Każdy bastion posiadał narożną, okrągłą kawalierę (wieżyczkę strzelniczą), którą nakryto kopułką. Bastiony i kurtyna w dolnych partiach murowane były z piaskowca, a w górnych z cegły. Wokół dziedzińca do obwodu obwarowań przylegały kazamaty dla załogi. W połowie kurtyny zachodniej znajduje się sklepiona kolebkowo brama z XVI wieku ozdobiona portalem z rustyką o tradycjach serliowskich[1], trójkątnym przyczółkiem i kartuszem z herbem Ostrogskich - Zasławskich (wariant Ostrogski II) z mitrą książęcą. Za bramą znajduje się sklepiony przejazd w piętrowym budynku z attyką. W budynku bramnym mieści się obecnie muzeum historyczne. Do bramy prowadził most zwodzony nad wypełnioną wodą fosą, którą wzmocniono od zewnętrznej strony kontrskarpą z kamienia. Z pozostałych stron twierdzę chroniły tylko mury obronne, ponieważ dodatkową ochroną były bagna i rozlewiska Ikwy[2].
Pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w pałacu ustawionym niesymetrycznie wzdłuż kurtyny północnej. Budynek ten został przebudowany przez Lubomirskich w latach 80. XVIII wieku prawdopodobnie według projektu Henryka Ittara. Jest to dwupiętrowy budynek ze skarpami na planie prostokąta ze skromną dekoracją zewnętrzną. Dawniej w budynku znajdowały się dekoracje klasycystyczne prawdopodobnie projektu Dominika Merliniego. Do dzisiaj zachował się tylko fryz z tańczącymi nimfami w jadalni oraz herby w westybulu. Wzdłuż południowej kurtyny znajduje się niewielki pałacyk Karwackich z końca XVIII wieku.
W pobliżu twierdzy znajdował się park Pantalia, założony w 1792 roku, według projektu ogrodnika Dionizego Miklera.
Przypisy
- ↑ a b c Adam Miłobędzki, Architektura Polska XVII wieku, Tom I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s.322, ISBN 83-01-01363-X
- ↑ a b Tadeusz Polak "Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina" wyd. Pagina, Warszawa 1997, ISBN 83-907506-0-0
- ↑ Karel Cornelis Berkhoff: Harvest of Despair: Life and Death in Ukraine Under Nazi Rule. [dostęp 2012-09-08]. (ang.).
Bibliografia
- Tadeusz Polak "Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina" wyd. Pagina, Warszawa 1997, ISBN 83-907506-0-0, s. 174-175