Gospodarka Polski

Gospodarka Polski

Wieżowce w Warszawie
Informacje ogólne
Waluta	1 złoty (PLN) (zł) = 100 groszy 1 zł = 0,22 € 1 zł = 0,24 US $
Bank centralny	Narodowy Bank Polski
Rok podatkowy	rok kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	UE, OECD, WTO
Dane statystyczne
Inflacja	-0,8% (sierpień 2016)
Wymiana handlowa
Eksport	206,1 mld (2013)
Towary eksportowane	maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 37,6%, różne wyroby przemysłowe 13%, żywność i żywe zwierzęta 11%, chemikalia i towary pokrewne 9,2% (2013)
Główni partnerzy	Niemcy 25,1%, Wielka Brytania 6,5%, Czechy 6,2% (2013)
Import	208,8 mld (2013)
Towary importowane	maszyny i środki transportu 33,5%, chemikalia 14,4%, minerały, paliwa, oleje itp. 11,5% (2013)
Główni partnerzy	Niemcy 21,1%, Rosja 12,1%, Chiny 9,3%, (2013)
Zatrudnienie
Siła robocza	15,53 mln (według BAEL)
Struktura zatrudnienia	rolnictwo 10,6%, przemysł 31,2%, usługi 57,9% (2016)
Przeciętne wynagrodzenie	4670,78 zł brutto (2015)
Płaca minimalna	2100 zł brutto [1530 zł netto] (2018)
Stopa bezrobocia	6,9% (wrzesień 2017)
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	10,2% (2016)
Współczynnik Giniego	34,5
Wskaźnik rozwoju społecznego	0,843 – 36. – bardzo wysoko rozwinięty (2016)
Finanse publiczne
Dług publiczny	231,44 mld USD (694,32 mld zł), 50,4% PKB
Deficyt budżetowy	3,3% PKB (2014)
Przychody budżetowe	314,6 mld zł (2016)
Wydatki budżetowe	360,9 mld zł (2016)

{{Gospodarka infobox}} Nieznane pola: "cianame" oraz "szerokosc".

Gospodarka Polski – jest gospodarką mieszaną. W latach 90. XX wieku przeszła transformację z gospodarki centralnie kierowanej (socjalistycznej) do gospodarki rynkowej (kapitalistycznej).

Historia

Gospodarka II Rzeczypospolitej

Sytuację gospodarki Polski w latach 1918–1939 określano przede wszystkim jako decydujący udział rolnictwa w tworzeniu dochodu narodowego i zatrudnienia. Poziom przemysłu był niski, a rozwój gospodarki zależny był od kapitału zagranicznego. Występowało duże przeludnienie wsi i stałe bezrobocie. Przy ogólnym zacofaniu występował niski poziom życia, gospodarkę charakteryzowała stagnacja. Próbą wyjścia z tego impasu była w 1934 roku polityka rządu, która przyczyniła się w głównej mierze do ożywienia produkcji przemysłowej i zwiększenia liczby zatrudnionych, głównie przez budowę Portu Gdynia i Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Dochody rzeczywiste budżetu państwa w roku budżetowym 1937–1938 wyniosły: z danin publicznych i monopolów 2049 mln (głównie podatki bezpośrednie 723 mln w tym dochodowy 280 mln a przemysłowy 262 mln, monopole 664 mln, podatki pośrednie 192 mln w tym od cukru 141 mln, podatek od wynagrodzeń wypłacanych z funduszy publicznych 180 mln, cło 168 mln, opłaty stemplowe 89), podatki i opłaty celowe na rzecz funduszy 117 mln (głównie Fundusz Pracy 80 mln i podatek od lokali 21 mln).

Przeciętne zarobki tygodniowe robotników objętych ubezpieczeniem emerytalnym w 1935 to dla mężczyzn średnio 23,9 zł, a dla kobiet 12,4 zł.

Gospodarka PRL

System gospodarczy w PRL związany był ściśle z ustrojem panującym w Polsce Ludowej w latach 1945–1989, wzorowanym na rozwiązaniach sowieckich. Główną jego cechą było podporządkowanie gospodarki celom politycznym.

Rozwój gospodarczy opierał się na dokonanych zasadniczych reformach społecznych. Zasadniczym narzędziem sprawowania kontroli nad gospodarką był system planów gospodarczych. Szczególne znaczenie miał przy tym plan 3-letni (1947–1949) – reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu i zasiedlanie tzw. Ziem Odzyskanych.

Gospodarka w tym okresie charakteryzowała się znacznymi dysproporcjami w rozwoju poszczególnych działów gospodarki – szczególnie wyraźny był wysoki udział inwestycji w PKB i niedorozwój sfery usług i budownictwa mieszkaniowego, a nadmierna emisja pieniądza powodowała nawis inflacyjny. Gospodarkę cechował wysoki poziom marnotrawstwa, energochłonności, nieefektywności i szkodliwości dla środowiska.

Gospodarka po 1989

W 2004 Polska została członkiem Unii Europejskiej, a tym samym unii celnej i jednolitego rynku.

W 2015 r. Polska była 6. gospodarką UE pod względem wielkości PKB w parytecie siły nabywczej i 24. gospodarką świata, a pod względem wielkości PKB nominalnego – 8. gospodarką UE i 25. gospodarką świata. W 2015 r. PKB per capita w parytecie siły nabywczej Polski wyniósł 19 700 PPS (68,6% średniej UE), a PKB per capita nominalny – 11 123 euro (38,7% średniej UE).

Według danych MFW w latach 2004–2015 Polska była na drugim miejscu w UE pod względem tempa wzrostu PKB per capita. Skumulowany wzrost PKB per capita Polski wyniósł w tym okresie 59,4%, a Litwy, której PKB per capita rósł najszybciej – 70,8%. Według danych The Conference Board także w latach 1990–2015 Polska była drugim najszybciej rozwijającym się krajem wśród obecnych członków UE, osiągając w ciągu 27 lat skumulowany wzrost PKB per capita – 117,3% i ustępując pod tym względem miejsca jedynie Irlandii, która osiągnęła wzrost PKB per capita – 150,7%. Na to relatywnie wysokie tempo wzrostu Polski znaczny wpływ miał fakt, że w 1989 r. miała ona najniższy PKB per capita w parytecie siły nabywczej wśród wszystkich obecnych członków UE.

W latach 1990–2015 bezrobocie w Polsce według GUS na ogół nie spadało poniżej 10%, a w szczytowym pod tym względem 2003 r. przekroczyło 20%. Od 2013 r. w Polsce utrzymuje się stały spadek bezrobocia osiągając w 4. kwartale 2016 r. wartość 8,2%, co było najniższym poziomem od 1990 r. Według metodologii Eurostatu bezrobocie w Polsce w 4. kwartale 2016 r. spadło do 5,7% i było niższe od średniej w UE (8,2%).

W 2015 r. wydatki 6,5% mieszkańców Polski nie przekroczyły tzw. minimum egzystencji szacowanego wówczas na około 550 zł netto dla gospodarstwa jednoosobowego. W ciągu ostatnich 20 lat największy odsetek osób o wydatkach poniżej granicy minimum egzystencji przypadł na rok 2005 (12,3%).

Głównymi partnerami handlowymi Polski są kraje Unii Europejskiej, Chiny i Rosja. Najważniejszym partnerem handlowym Polski są Niemcy, na które w 2015 r. przypadło 27,1% polskiego eksportu, a 2. i 3. w kolejności są Wielka Brytania i Czechy, na które przypadło odpowiednio: 6,7% i 6,6% eksportu.

Polska uznawana jest przez ONZ za kraj „bardzo wysoko rozwinięty” pod względem wskaźnika rozwoju społecznego (HDI), który bierze pod uwagę takie czynniki jak długość życia, średnią długość edukacji odbytej przez 25-latków i oczekiwany czas edukacji dzieci w wieku szkolnym, jak również realny PKB per capita, tj. z uwzględnieniem siły nabywczej. Wskaźnik HDI dla Polski za 2015 r. wyniósł 0,855, dając jej 36. miejsce na świecie na 188 uwzględnionych państw lub terytoriów zależnych, między Katarem i Litwą.

Dług publiczny Polski w 2015 r. wyniósł około 51% PKB, co było poziomem niższym od średniej UE, który wyniósł 85%.

W 2015 r. według Eurostatu współczynnik Giniego dla ekwiwalentnych dochodów do dyspozycji, mierzący równomierność rozkładu dochodów, osiągnął dla Polski poziom (30,6) nieco niższy od średniej UE (30,8). Najniższy poziom nierówności w UE w 2015 r. odnotowano w Słowacji (23,7), a najwyższy w Litwie – 38. Od 2005 r. obserwuje się w Polsce sukcesywny spadek wartości współczynnika Giniego, co interpretuje się jako zmniejszanie nierówności dochodowych.

Podatki z ubezpieczeniami społecznymi stanowią 34% polskiego PKB, tyle samo co w Brazylii, Rosji i Wielkiej Brytanii (Szwecja 46%, Niemcy 37%, USA 24%, Chiny i Meksyk 18%). Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych to 18% i 32%, od osób prawnych (przedsiębiorstw) występuje jedna stawka 19%, podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 23% (na określone przez ustawy produkty i usługi obowiązują niższe stawki: 8 i 5%), mniej wpływów dla budżetu generują inne podatki.

Polska gospodarka jest gospodarką mieszaną. Udział sektora publicznego w wartości dodanej brutto w 2015 r. wyniósł 19,8%, a prywatnego – 80,2% (w tym zagranicznego – 16,6%). W rękach państwa pozostają m.in.: PKP, część akcji KGHM, PKN Orlen, PGNiG, PKO BP i wiele mniejszych przedsiębiorstw.

Pomiędzy regionami Polski występuje znaczne zróżnicowanie pod względem rozwoju gospodarczego. Według Eurostatu najbogatszym województwem kraju jest województwo mazowieckie, które w 2014 r. osiągnęło PKB per capita w parytecie siły nabywczej na poziomie 108% UE, a najbiedniejsze województwo lubelskie – 47% UE. Najbliżej ogólnopolskiej średniej (68% UE w 2014 r.) sytuują się województwa: śląskie (70% UE) i pomorskie (64% UE), które pod względem dochodu per capita porównywalne są z najuboższymi regionami Hiszpanii czy Włoch.

Największymi problemami polskiej gospodarki są trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej wynikające z nadmiernej biurokracji i niejasnego prawa, a również wysokie koszty administracyjne nakładane na obywateli czy niewystarczająco rozwinięta infrastruktura (w tym np. sieć dróg oraz dostępność internetu).

Specjalne strefy ekonomiczne

Istotną rolę w stymulowaniu rozwoju gospodarczego i przyciąganiu bezpośrednich inwestycji zagranicznych odgrywa 14 specjalnych stref ekonomicznych.

Wzrost gospodarczy

Wzrost gospodarczy w Polsce (w procentach, w porównaniu z odpowiednim kwartałem roku poprzedniego):

PKB per capita wg PSN przy podstawie Stany Zjednoczone = 100%.
Wykres na podstawie danych: The Conference Board

Rok	Q1	Q2	Q3	Q4	Ogółem
2017	4,4	4,0	4,7	5,1	4,6
2016	3,0	3,1	2,5	2,5	2,7
2015	3,6	3,3	3,5	3,9	3,6
2014	3,5	3,6	3,3	3,3	3,4
2013	0,5	0,8	2,4	3,0	1,6
2012	3,7	2,2	1,3	0,2	1,9
2011	4,4	4,3	4,2	4,3	4,3
2010	3,0	3,5	4,2	4,4	3,8
2009	0,8	1,2	1,8	3,3	1,8
2008	6,1	6,0	5,0	3,0	5,0
2007	7,4	6,5	6,5	6,5	6,7
2006	5,4	6,3	6,6	6,6	6,2
2005	2,1	2,8	3,7	4,3	3,3
2004	7,0	6,1	4,8	4,9	5,1
2003	2,2	3,8	4,7	4,7	3,7

Handel zagraniczny

Import i eksport Polski w mld USD (ceny bieżące).

Upadek bloku socjalistycznego, w tym kryzys w ZSRR i jego spadkobiercach, zmienił kierunek polskiego handlu międzynarodowego. Już w 1996 r. ok. 70% handlu przypadało na kraje Unii Europejskiej. Przed akcesją do UE Polska należała do Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA) razem z Węgrami, Czechami, Słowacją i Słowenią.

W latach 2004–2016 Polska odnotowała ponad trzykrotny wzrost eksportu i wzrost ponad dwuipółkrotny importu towarów i usług. Od 2005 ma ona dodatnie saldo w wymianie handlowej z Unią Europejską.

Polska gospodarka notuje dodatnie saldo bilansu handlowego od 2015 roku. W 2017 roku w eksporcie obroty towarowe w handlu zagranicznym wyniosły w cenach bieżących 870,1 mld zł (203,7 mld euro), a w imporcie 868,0 mld zł (203,3 mld euro). Dodatnie saldo ukształtowało się na poziomie 2,1 mld zł (0,4 mld euro) i było niższe od salda z 2016 roku, które wówczas wyniosło 17,0 mld zł (3,9 mld euro). W stosunku do roku 2016 eksport wzrósł o 8,3%, a import o 10,4%. Polska gospodarka miała największy udział w eksporcie ogółem z krajami rozwiniętymi i wyniósł on 86,4%, z czego 79,7% stanowiło eksport do krajów Unii Europejskiej. Z kolei import z krajami rozwiniętymi wyniósł 67,4% ogółu importu, w tym 60,1% z krajami UE. W analogicznym okresie 2016 roku eksport ten wyniósł 86,3% (w tym UE 79,8%) i 68,2% (w tym UE 61,2%). Najmniejszy udział w obrotach handlowych Polska zanotowała z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W eksporcie ogółem wyniósł on 5,9%, a w imporcie 8,1%, podczas gdy w 2016 roku odnotowano 5,5% w eksporcie i 7,2% w imporcie.

W 2017 roku eksport stanowił jeden z kluczowych motorów napędowych polskiej gospodarki. Głównym kierunkiem były kraje Unii Europejskiej, które przyjęły cztery piąte polskiego eksportu, co stanowiło 80%. Rosnące wyniki eksportu zostały odnotowane na wszystkich ważniejszych rynkach. Zwiększyła się sprzedaż do Czech i wyniosła 13 mld euro tj. o 7,4% więcej niż rok wcześniej. Wzrosty w sprzedaży o 5,5% do kwoty 13 mld euro odnotowano również w handlu z Wielką Brytanią. Wzrosły także obroty z Francją i Włochami odpowiednio o 12,5% i 13%. Łącznie eksport na rynki rozwinięte wyniósł 176 mld euro i wzrósł o 10,3%, z czego eksport do krajów Unii Europejskiej osiągnął 162,4 mld euro tj. wzrost o 10%. Największym partnerem eksportowym Polski były nadal Niemcy, gdzie wyeksportowano towary za 56 mld euro. W roku 2017 import rósł szybciej od eksportu co spowodowane było utrzymującym się silnym popytem konsumpcyjnym, ożywieniem inwestycyjnym, wzrostem cen ropy naftowej oraz aprecjacją złotego. W 2017 roku największy udział w polskim eksporcie miały maszyny i urządzenia mechaniczne i elektryczne oraz ich części i akcesoria, których łączny udział wyniósł 24%, blisko 12% osiągnął eksport pojazdów oraz ich części i akcesoriów, po 4,8% eksport mebli, a także tworzyw sztucznych i artykułów z nich, a 3,2% stanowił eksport wyrobów z żeliwa i stali. Dodatnie saldo w obrotach handlowych polskiej gospodarki zostało wygenerowane głównie w następujących pozycjach: meble (7,7 mld euro), pojazdy oraz ich części i akcesoria (4,3 mld euro), mięso i podroby jadalne (3 mld euro), drewno i wyroby z drewna (2,6 mld euro) oraz tytoń i przetworzone namiastki tytoniu (2,2 mld euro). Z kolei deficyt zanotowano w pozycjach: paliwa mineralne (9,4 mld euro), żelazo, żeliwo i stal (3,7 mld euro) oraz tworzywa sztuczne i artykuły z nich (2,7 mld euro), chemikalia organiczne (2,6 mld euro) oraz produkty farmaceutyczne (1,8 mld euro).

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Inwestycje zagraniczne w latach 1990–2006 wyniosły ponad 87 mld dolarów. W Polsce działają trzy fabryki samochodów osobowych należące do zagranicznych koncernów: FCA Poland w Tychach, Opel Manufacturing Poland w Gliwicach oraz Volkswagen Poznań w Poznaniu W pierwszym dziesięcioleciu XXI w. powstały fabryki monitorów i telewizorów ciekłokrystalicznych oraz komputerów (Sharp, LG, Toshiba, Dell i TPV).

Firmy zagraniczne dominują także w usługach biznesowych, będących od końca lat 90. XX wieku jednym z najszybciej rozwijających się sektorów polskiej gospodarki.

Zatrudnienie

Struktura zatrudnienia w Polsce (1996-2012)

Struktura rynku pracy w Polsce (2002-2013)

Średnie płace w powiatach jako % średniej krajowej płacy w 2009

Spadek bezrobocia od marca 2004 do marca 2008; w punktach procentowych

Struktura zatrudnienia w polskiej gospodarce odbiega od europejskich standardów, gdyż 13% zatrudnionych pracuje w rolnictwie, podczas gdy średnia UE to 5%, w sektorze usług pracuje 57% zatrudnionych (średnia UE to 68%), w przemyśle pracuje 30% zatrudnionych (średnia UE to 26%). Według Eurostatu w Polsce w 2014 r. 61,7% społeczeństwa w wieku produkcyjnym (15–64 lat) była zatrudniona, podczas gdy średnia UE to 64,9%. Według OECD w 2014 r. Polacy byli ósmym najdłużej pracującym narodem spośród 37 krajów OECD – przeciętna roczna liczba przepracowanych godzin na 1 pracownika wyniosła 1923.

W związku z lepszą mechanizacją pracy wzrosła także wydajność pracy w Polsce. Polska ma także jeden z najniższych w Europie współczynników przynależności do związków zawodowych, wynoszący 14% z przewagą w sektorze państwowym, w Irlandii wynosi on 45%, a w Szwecji 80%.

W roku 2014 liczba zatrudnionych w gospodarce narodowej wyniosła 14,6 mln. W sektorze publicznym zatrudnionych było 3,4 mln osób (23%), a w sektorze prywatnym 11,2 mln (77%).

Na koniec 2013 roku liczba zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw wyniosła 8,9 mln, przy czym zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach (do 9 pracowników) było 3,37 mln osób.

Bezrobocie

Jednym z największym mankamentów polskiej gospodarki jest bezrobocie. W Polsce dokonały się liczne zmiany polityczne, gospodarcze, kulturowe i techniczne. Wprowadzane reformy obejmowały liczne sfery życia społecznego. Po likwidacji PGR-ów i prywatyzacji, ludziom ciężko było znaleźć pracę. Część musiała zmieniać kwalifikacje, by znów podjąć pracę. Gwałtowny wzrost liczby osób pozbawionych pracy w pierwszych latach przekształceń ustrojowych sprawił, że bezrobocie stało się od razu najpoważniejszym problemem reformującego się państwa i społeczeństwa. W okresie 1991–1994 bezrobocie wzrosło z 7 do 17%, po 1994 roku spadło do 10% w 1998, kiedy znów zaczęło gwałtownie wzrastać aż do 21% w latach 2003 i 2004 osiągając kolejne minimum 9% w 2008 według liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.

W czerwcu 2008 bezrobocie w Polsce wynosiło według różnych źródeł 9,6% (GUS), 7,7% (Eurostat). Przyczynami spadku bezrobocia jest powstawanie nowych miejsc pracy, a także emigracja zarobkowa do innych krajów UE. W październiku 2009 stopa bezrobocia w Polsce wynosiła 11% (dane Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej), przy czym wykazywała tendencję wzrostową. W kwietniu 2015 roku bezrobocie wynosiło 11,3%, a w sierpniu 2016 roku wynosiło 8,5%

Problemy społeczne

W Polsce poniżej granicy ubóstwa żyje 17% ludności i 22% dzieci. Współczynniki te bliskie są średniej unijnej – w krajach Unii Europejskiej liczba ta wynosi średnio 17% dla ogółu populacji i 20% dla dzieci.

Z niewysokich zarobków dużej części Polaków wynika trudna sytuacja mieszkaniowa – 70% osób od 18. do 30. roku życia mieszka z rodzicami ze względu na brak innego zakwaterowania i niemożność opłacenia czynszu, podczas gdy średnia unijna wynosi 29%. W Polsce liczba mieszkań na 1000 mieszkańców wynosi 367, podczas gdy w krajach wysokorozwiniętych przekracza ona swobodnie próg 500.

Jednym z najważniejszych problemów społecznych w Polsce jest bardzo niski poziom zaufania społecznego – około połowa Polaków nie ufa osobom których nie zna, podobna liczba uważa, że nie należy ufać wspólnikom w interesach. Polacy często ufają tylko osobom z kręgu najbliższej rodziny i przyjaciół, co w wielu przypadkach uniemożliwia współdziałanie (zarówno w działalności gospodarczej, jak i w działaniach na rzecz swojej społeczności) i przekłada się na brak komfortu i poczucia wspólnoty z otaczającymi ludźmi. Poziom zaufania społecznego w Polsce jest jednym z najniższych w Europie.

Innym ważnym problemem polskiego społeczeństwa jest wykluczenie społeczne, które przejawia się w braku możliwości edukacji, braku wiedzy i dostępu do informacji oraz niewielkiej ruchliwości i aktywności społecznej. Wykluczenie społeczne dotyka często osoby żyjące z dala od ośrodków administracji i edukacji, lub dawnych pracowników upadłych zakładów przemysłowych czy państwowych gospodarstw rolnych. Wykluczenie jest poważnym problemem, gdyż często jest dziedziczone przez młodsze pokolenia.

Rolnictwo

Zatrudnienie w rolnictwie (2007)

Średnie zbiory 4 zbóż w poszczególnych województwach w Polsce międzywojennej i w 2007

Polska ma trzecią największą powierzchnię upraw rolnych w UE, a od 2004 polscy rolnicy są beneficjentami wspólnej polityki rolnej (w szczególności dopłat bezpośrednich).

W polskim rolnictwie zatrudnionych jest 14,8% ogółu pracowników, mimo tego rolnictwo wytwarza niespełna 4% PKB, dla porównania średnie zatrudnienie w tym sektorze gospodarki w Unii Europejskiej wynosi 4,5%. Pomiędzy poszczególnymi województwami istnieją duże różnice w odsetku zatrudnionych w rolnictwie; w województwie śląskim i województwie dolnośląskim pracuje odpowiednio 3,3% i 6,5% ogółu zatrudnionych, jednak w województwach ściany wschodniej zatrudnienie w rolnictwie dochodzi do 33,7% w województwie lubelskim. Inaczej niż sektor przemysłowy, znaczna część rolnictwa pozostała w prywatnych rękach przez okres socjalizmu. Około 2 miliony prywatnych gospodarstw rolnych wykorzystuje 90% ziem uprawnych. Polska jest europejskim liderem w produkcji ziemniaków i buraka cukrowego.

Przemysł

W Polsce najbardziej rozwiniętym jest przemysł motoryzacyjny, spożywczy, energetyczny, metalurgiczny, maszynowy, a także przemysł elektromaszynowy, w tym m.in. precyzyjny, elektroniczny i elektrotechniczny, środków transportu, włókienniczy i odzieżowy. Dużą rolę odgrywa wydobycie oraz przetwórstwo surowców mineralnych.

Po II wojnie światowej polski przemysł skoncentrowany był głównie na surowcach, tekstyliach, środkach chemicznych, maszynach, żelazie i sektorze stali. Następnie, sektor przemysłowy wzbogacił się o petrochemię, maszyny i urządzenia elektroniczne, elektronikę, samochody i budowę statków.

Polska baza przemysłowa ucierpiała przez II wojnę światową. Socjalizm wykreował w późniejszych latach 40. duży i szybko rozwijający się system, który opierał się głównie na kontroli centralnej.

Infrastruktura i transport

Transport drogowy

Na koniec 2015 w Polsce było zarejestrowanych 27 409 tys. pojazdów samochodowych, w tym 20 723 tys. samochodów osobowych, 3428 tys. samochodów ciężarowych, 110 tys. autobusów i 1702 tys. ciągników rolniczych.

W 2015 roku w Polsce było 413 530 km dróg publicznych, w tym 283 561 km dróg o twardej powierzchni i 129 969 km o nawierzchni gruntowej.

Transport kolejowy

Największy przedsiębiorstwem zajmującym się przewozami kolejowymi jest grupa PKP S.A., w skład której wchodzi wiele spółek m.in.:

• PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. – odpowiedzialna za infrastrukturę,
• PKP Cargo S.A. – odpowiedzialna za przewóz towarów,
• PKP Intercity Sp. z o.o. – obsługująca połączenia „kwalifikowane”, tj. pociągi EC, IC, EIC oraz pasażerski ruch międzyregionalny dotowany z budżetu państwa (TLK).

Największym kolejowym przewoźnikiem pasażerskim w kraju jest kontrolowana przez państwową Agencję Rozwoju Przemysłu spółka Przewozy Regionalne z udziałem kapitałowym wszystkich województw. Spółka obsługuje głównie pasażerski ruch regionalny i w mniejszym stopniu ruch międzyregionalny.

Istnieje także wielu przewoźników nie powiązanych z grupą PKP (w tym wielu prywatnych), obsługujących głównie transport towarowy. Kilku przewoźników posiada także licencję na przewóz osób.

Według danych GUS w 2015 roku eksploatowanych linii kolejowych było 19 240 km, w tym 11 830 km zelektryfikowanych. Przewóz ładunków transportem kolejowych wyniósł 224 320 tys. ton, w tym 41% stanowił transport węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego. Przetransportowano 277 321 tys. pasażerów.

Transport lotniczy

Wnętrze nowe części Terminala A Lotniska Chopina w Warszawie

Polskie linie lotnicze to: PLL LOT, Sprint Air i Enter Air.

Cywilne lotniska transportowe użytku publicznego (posiadające betonowy pas startowy), według ilości operacji lotniczych, to: Lotnisko Chopina w Warszawie, Kraków (Balice), Wrocław (Strachowice), Katowice (Pyrzowice), Gdańsk (Rębiechowo), Poznań (Ławica), Łódź (im. Władysława Reymonta), Rzeszów (Jasionka), Szczecin (Goleniów), Bydgoszcz (Szwederowo), Zielona Góra (Babimost), Olsztyn (Szymany) oraz Warszawa-Modlin i Lublin (Świdnik). Oprócz nich istnieje wiele innych lotnisk należących do aeroklubów.

Polski rynek lotniczy od kilku lat cechuje jeden z największych potencjałów wzrostu biorąc pod uwagę wszystkie europejskie rynki lotnicze. W 2015 roku w polskich portach lotniczych zostało odprawionych ponad 30 mln pasażerów, w 2016 roku liczba ta wzrosła do ponad 34 mln, a w 2017 roku do ok. 40 mln. Stanowiło to wzrost o 18%, co po Rumunii było drugim najlepszym wynikiem na świecie. Liderem wśród portów lotniczych w Polsce było lotnisko Chopina w Warszawie, które w 2017 roku obsłużyło 15,7 mln pasażerów, notując wzrost o 23%. W 2017 roku wzrosty odnotowały również inne porty regionalne: Katowice obsłużyły 3,89 mln pasażerów – wzrost o 21%, Wrocław 2,86 mln i wzrost o 18% oraz Kraków 5,84 mln i 17% wzrost.

Transport wodny

Żegluga morska, przybrzeżna i śródlądowa jest w Polsce stosunkowo dobrze rozwinięta. Korzystne warunki przyrodnicze i dostęp do wielu zbiorników wodnych (Morze Bałtyckie, żeglowne rzeki Wisła, Odra, Warta i Noteć, Zalew Szczeciński, Zalew Wiślany i in.) umożliwiają dalszy rozwój żeglugi i żeglarstwa.

Główne porty morskie to port Gdańsk, port Szczecin, port Gdynia, port Świnoujście, port Police i port Kołobrzeg.

W Polsce utrzymywane są połączenia promowe między Świnoujściem a Ystad, Trelleborgiem, Kopenhagą oraz między Kołobrzegiem a Nexø, między Gdańskiem a Nynäshamn (Szwecja) i między Gdynią a Karlskroną. Dodatkowo latem istnieje połączenie promowe między Świnoujściem a Rønne.

Transport miejski

Transport miejski w Polsce składa się głównie z autobusów i tramwajów. W Warszawie funkcjonują dwie linie metra. Szybki tramwaj funkcjonuje w Poznaniu (Poznański Szybki Tramwaj); podobne torowiska są w budowie w Krakowie (Krakowski Szybki Tramwaj), w Szczecinie (Szczeciński Szybki Tramwaj), we Wrocławiu (Tramwaj Plus) oraz w Łodzi (Łódzki Tramwaj Regionalny – część najdłuższej w Europie linii tramwajowej). Ponadto w Lublinie, Gdyni i Tychach jeżdżą trolejbusy.

Telekomunikacja

• liczba aktywnych telefonów komórkowych: 57,6 mln (GUS, grudzień 2015)
• liczba telefonów stacjonarnych: 6,2 mln (UKE, marzec 2016)
• liczba abonentów Internetu stacjonarnego i mobilnego: 13,01 mln (UKE, marzec 2016)

Budownictwo

Sytuacja na polskim rynku budowlanym w ostatnich latach poprawiała się systematycznie od 2004 r. Pomimo spowolnienia gospodarczego, rok 2009 był kolejnym rekordowym okresem na rynku budowlanym pod względem wartości. Jednak pod względem wysokości stopy wzrostu, rok 2009 okazał się wyraźnie słabszy od lat poprzednich – wzrost wartości rynku wyniósł ok. 3–4%.

Budownictwo drogowe odpowiadało w 2009 r. za ponad 42% produkcji budowlanej w segmencie inżynieryjnym.

Budownictwo niemieszkaniowe

Po osiągnięciu szczytu w 2006 r., w latach 2007–2009 liczba budynków niemieszkalnych nieznacznie spadała, osiągając poziom 41 tys. obiektów w 2009 r. Jednak wyniki za I połowę 2010 r. wskazują na stabilizację w sferze pozwoleń budowlanych na poziomie z roku 2009. Także pod względem ukończonych budynków niemieszkalnych rok 2009 charakteryzował się znacznymi spadkami – o 15%, jeśli chodzi o liczbę budynków oraz o 10% w przypadku ich łącznej powierzchni.

Budownictwo mieszkaniowe

Liczba i powierzchnia mieszkań oddanych do użytku od 1950 r.

Po ponadprzeciętnych wzrostach w latach 2007–2008, kiedy to wartość produkcji sięgnęła aż 15 mld zł, rok 2009 charakteryzował się ponad 11% spadkiem produkcji w budownictwie mieszkaniowym, do poziomu 13,3 mld zł.

Turystyka

Turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki w Polsce. Jej udział w PKB wynosi 6%. W 2015 roku Polskę odwiedziło 16,7 mln turystów, a dochody osiągnęły 13 mld. euro. Najwięcej turystów bo ponad 6 milionów przyjechało do Polski z Niemiec. Kolejni pod względem liczby odwiedzających byli Ukraińcy, Rosjanie, Brytyjczycy, Francuzi i Czesi. W tym sektorze gospodarki zatrudnionych jest ponad 700 tys. osób.

Największe przedsiębiorstwa w Polsce

W 2008, cztery polskie przedsiębiorstwa – PKN Orlen, PKO Bank Polski, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo i KGHM Polska Miedź – zostały umieszczone na dorocznej liście dwóch tysięcy największych i najprężniejszych spółek giełdowych na świecie magazynu Forbes. Większość polskiego PKB wytwarzają jednak małe i średnie przedsiębiorstwa.

Poniższa tabela przedstawia największe przedsiębiorstwa operujące na terytorium Polski (bez uwzględnienia branży finansowej) ze względu na ich roczny przychód ze sprzedaży. Została sporządzona na podstawie rankingu 500 największych przedsiębiorstw tygodnika „Polityka” z 2012 r.

Poz.	Firma przedsiębiorstwa	Branża	Siedziba	Przychód ze sprzedaży (tys. zł)
1	PKN Orlen	surowce i paliwa	Płock	88 348 971
2	Grupa Lotos	surowce i paliwa	Gdańsk	33 111 000
3	Polska Grupa Energetyczna	energetyka	Warszawa	30 556 814
4	Jeronimo Martins Dystrybucja SA	handel detaliczny	Kostrzyn	28 907 849
5	PGNiG	energetyka	Warszawa	28 730 000
6	Tauron Polska Energia	energetyka	Katowice	24 741 257
7	KGHM	górnictwo	Lubin	21 337 870
8	Eurocash	handel	Komorniki	16 575 781
9	Metro Group Polska	handel	Warszawa	14 960 000
10	Telekomunikacja Polska	telekomunikacja	Warszawa	14 147 000
11	FCA Poland	motoryzacja	Bielsko-Biała	14 113 720
12	BP Polska	surowce i paliwa	Kraków	13 458 535
13	Energa	energetyka	Gdańsk	11 176 799
14	Kompania Węglowa	surowce i paliwa	Katowice	10 720 643
15	Enea	energetyka	Poznań	10 096 032
16	Philip Morris	przemysł spożywczy	Kraków	9 505 821
17	Volkswagen Poznań	motoryzacja	Poznań	9 141 283
18	Orlen	surowce i paliwa	Płock	9 033 353
19	Jastrzębska Spółka Węglowa	surowce i paliwa	Jastrzębie-Zdrój	8 820 956
20	Lidl	handel	Jankowice	8 500 000
21	Lasy Państwowe	gospodarka leśna	Warszawa	7 835 542
22	Carrefour	handel	Warszawa	7 570 665
23	Shell	surowce i paliwa	Warszawa	7 416 979
24	GK Polkomtel	telekomunikacja	Warszawa	7 113 000
25	Grupa Azoty	przemysł chemiczny	Tarnów	7 098 735

Patrz też: Największe banki w Polsce

Innowacyjność polskiej gospodarki

Pod względem innowacji w produkcji i gospodarce polskie przedsiębiorstwa należą do najmniej aktywnych w Unii Europejskiej. Według instytucji PRO INNO Europe, założonej przez Komisję Europejską do badania rozwoju innowacyjności, polskie przedsiębiorstwa w 2009 zajmowały 23. miejsce na 27. krajów Unii. Współczynnik SII (Summary Innovation Index) dla Polski wynosił w 2009 roku 0,317 przy średniej unijnej 0,478. Innowacyjność polskiej gospodarki rośnie jednak bardziej niż wielu krajów Unii – w 2007 współczynnik SII wynosił 0,270 przy średniej 0,450. W rankingu przedsiębiorstw wydających najwięcej na świecie na badania zostały uwzględnione dwa polskie przedsiębiorstwa: Telekomunikacja Polska (488. pozycja) oraz KGHM Polska Miedź (864. pozycja), podczas gdy w pierwszej pięćdziesiątce jest osiemnaście przedsiębiorstw z UE.

Potencjał polskiej gospodarki w UE

Dane statystyczne za lata 2011–2015 (według danych CIA)
struktura zatrudnienia:	– rolnictwo 12,6% • przemysł 30,4% • usługi 57% (2015)
Produkt krajowy brutto ważony parytetem siły nabywczej (PKB):	1,5227 bln zł (2011)
wzrost PKB:	3,6% (2015)
PKB na jednego mieszkańca:	14 581 USD (2015)
PKB na jednego mieszkańca według PPP: (2015)	26 500 USD
udział w strukturze PKB:	rolnictwo: 3,3% przemysł: 41,1% usługi: 55,6%
Wartość majątku narodowego na mieszkańca:	78 500 zł (2012)
budżet:	– dochody: 81,58 mld USD • wydatki: ok. 90,24 mld USD (2015)
inflacja:	-0,9% (2015)
dług publiczny:	43,4% PKB (2015)
dług zewnętrzny:	354,2 mld USD (2014)
rezerwy złota i dewizy:	94,75 mld USD (2015)
siła robocza:	18,29 mln ludzi (2015)
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa:	17,3% (2012)
bezrobocie:	10,6% (2015)
wynagrodzenie brutto:	4015,37 zł (grudzień 2011)
minimalne wynagrodzenie brutto:	1850 zł (2015)
Inwestycje w strukturze PKB:	19,5% (2011)
elektryczność:	– produkcja: 152,7 mld kWh • konsumpcja: 139 mld kWh (2012)
ropa naftowa:	– produkcja: 19 260 bar/d • konsumpcja: 478 490 bar/d (2014)
gaz ziemny:	– produkcja: 6,08 mld m³ • konsumpcja: 17,86 mld m³ (2014)
import:	187,5 mld USD (2015)
eksport:	190,2 mld USD (2015)
eksport (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 27,1% Wlk. Brytania: 6,8% Czechy: 6,6% Francja: 5,5% Włochy: 4,8% Holandia: 4,4%
import (najważniejsi partnerzy):	Niemcy: 27,6% Chiny: 7,5% Rosja: 7,2% Holandia: 5,9% Włochy: 5,2% Francja: 4,1%

Polska, mierzona wskaźnikiem parytetu siły nabywczej, jest szóstą gospodarką Unii Europejskiej i ósmą w Europie, nieznacznie wyprzedzając Holandię.

Polska odnotowała wzrost PKB także podczas kryzysu finansowego 2008–2009. Ponad połowa Polaków, którzy są czynni zawodowo, ma pracę (56%).

Mimo że Polska gospodarka dogania kraje Zachodu Europy, proces ten postępuje powoli. Dotychczas, biorąc pod uwagę poziom rozwoju społecznego, Polsce udało się przegonić Portugalię. Pomiędzy regionami występuje bardzo duże zróżnicowanie. Województwo mazowieckie jest na podobnym poziomie co większość regionów Hiszpanii i najbiedniejsze regiony Francji (73% średniej unijnej). Należy jednak pamiętać, że PKB tego województwa wytwarza głównie Warszawa, a pozostałe regiony nie przekraczają nawet połowy średniej w UE. Województwo dolnośląskie z PKB sięgającym 16 tys. $ jest na równi z Portugalią oraz najbiedniejszymi regionami Hiszpanii i Grecji. Kolejne województwa osiągnęły około 50% unijnej średniej, a najbiedniejsze województwa ściany wschodniej mają PKB na mieszkańca porównywalny z Rumunią i Bułgarią.

Polski kapitał posiada kilka dużych w tym rejonie Europy koncernów, tzn. PKN Orlen, który posiada swoje stacje w Niemczech i na Litwie, Polsat, inwestujący także na Litwie, Grupa ITI. Polska ma jeszcze słabo rozwiniętą sieć drogową, w całości ukończona jest autostrada A4, kolejne mają być gotowe do 2023 roku. Ich budowa przez przedsiębiorstwa prywatne jest finansowana częściowo przez Unię Europejską. W najbliższych latach Polska ma dostać około 4,5 mld euro na modernizację kolei.

Wejście do UE spowodowało gwałtowny wzrost emigracji zarobkowej, przede wszystkim do Wielkiej Brytanii, Niemiec, Holandii i Irlandii. W 2016 liczba Polaków przebywających czasowo w państwach członkowskich UE wynosiła ok. 2,1 mln.

Euro w Polsce

Euro jest walutą w 19 krajach członkowskich Unii Europejskiej, a także w Andorze, Monako, San Marino, Watykanie, Czarnogórze i Kosowie. Polska ratyfikując traktat akcesyjny zobowiązała się przystąpić do unii walutowej, choć traktat nie precyzuje terminu wymiany walut.

Aby wejść do „strefy euro”, należy spełnić wcześniej ścisłe kryteria konwergencji takie jak:

• inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt% od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie inflacja jest najniższa,
• dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB,
• deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB,
• długoterminowe stopy procentowe nieprzekraczające o więcej niż 2 p.p. średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji,
• stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat – wahania kursów walut nie mogą przekroczyć ±15% do ustalonej początkowo wartości.

Ze wszystkich kryteriów Polska nie spełnia kryterium deficytu budżetowego, który jest wyższy niż 3% i wynosi 3,7%. Zanim Polska przystąpi do Strefy Euro, prawdopodobnie odbędzie się referendum w sprawie przystąpienia do Unii Monetarnej. Obecnie większość Polaków jest przeciwna wprowadzeniu euro. Często bywa, że opinia na temat euro wynika z przykładów sytuacji w innych krajach po wprowadzeniu wspólnej waluty. Zalety wprowadzenia euro:

• ochrona przed zbyt słabą lub zbyt silną walutą (likwidacja ryzyka kursowego),
• tańszy kapitał,
• ożywienie handlu z Unią,
• obniżenie kosztów transportu,
• wzmocnienie konkurencji,
• konieczność przeprowadzenia przez rząd reformy finansów publicznych.

Najczęstszymi obawami Polaków co do euro są:

• podwyżki spowodowane możliwym zawyżaniem cen (np. zaokrąglanie cen w górę),
• zubożenie społeczeństwa spowodowane (prawdopodobnie inną) metodologią przeliczania cen i wynagrodzeń lub poparte przykładami sytuacji z innych krajów ze Strefy Euro,
• osłabienie suwerenności Polski (utrata możliwości prowadzenia własnej polityki pieniężnej),
• jak na razie już w długim czasie kurs PLN w stosunku do EUR ma trend zwyżkujący, zastąpienie więc złotówki euro spowoduje spadek siły nabywczej zarobków Polaków.

Przykłady krajów skandynawskich (Danii i Szwecji) oraz Wielkiej Brytanii, które są objęte derogacją od obowiązku wprowadzenia euro według niektórych opinii świadczą o tym, że wprowadzenie wspólnej waluty wcale nie jest konieczne i przemawiają za pozostaniem przy własnej walucie. Warto zauważyć, że są to kraje o wysoko rozwiniętych rynkach finansowych i tak jak w przypadku Wielkiej Brytanii dysponują walutą o znaczeniu międzynarodowym.

Zobacz też

• System emerytalny w Polsce
• Plany gospodarcze w Polsce
• Procedura budżetowa w Polsce
• Polska A i B
• Denominacja złotego w 1995
• Program Powszechnej Prywatyzacji
• Rynek energii elektrycznej w Polsce
• Lista banków działających w Polsce

Linki zewnętrzne

• Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
• OECD Economic Survey of Poland (ang. • fr.)