Bitwa pod Prudkiem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
24 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
walki Grupy Poleskiej | ||
| Wynik |
zwycięstwo Sowietów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Prudkiem – walki polskiego 15 pułku piechoty mjr. Bolesława Zaleskiego z oddziałami Grupy Mozyrskiej toczone w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna[edytuj | edytuj kod]
14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[2]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[3] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą[b] i Żukowcem[c] oraz pod Żarnówkami[d] i Niehoniczami[e][4][5]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim[6]. Po zatrzymaniu sowieckiej ofensywy Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego, przy współudziale oddziałów 1. i 4 Armii, zepchnęła przeciwnika na linię rzek Auta i górna Berezyna. W pierwszej dekadzie czerwca front polsko-sowiecki na Białorusi ustabilizował się. Na Ukrainie, w związku z przerwaniem polskiego frontu przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zarządziło generalny odwrót znad Dniepru. 18 czerwca odwrót rozpoczęła Grupa Poleska gen. Sikorskiego[7]. Wódz Naczelny Józef Piłsudski wydał rozkaz przeprowadzenia na północy serii wypadów na tyły sowieckie, aby stworzyć wrażenie przygotowywania natarcia dużych sił polskich. W tym czasie oddziały Grupy Poleskiej broniły dostępu do Mozyrza i Kalenkowicz[8][9].
Działania pod Prudkiem[edytuj | edytuj kod]
W związku z postępami sowieckiej ofensywy na Ukrainie 18 czerwca 1920 Grupa Poleska gen. Władysława Sikorskiego rozpoczęła odwrót znad Dniepru. 15 pułk piechoty mjr. Bolesława Zaleskiego maszerował nad Turię w trzech niezależnych kolumnach, a 24 czerwca został zaatakowany przez oddziały sowieckiej kawalerii[1]. Pod Ogrodnikiem został zaskoczony i stoczył ciężką walkę II batalion pułku. Co prawda odparł nieprzyjaciela, ale poniósł duże straty. Równocześnie zaatakowane zostały pozostałe bataliony pułku i zmuszone do odwrotu na Mozyrz. Tym samym oskrzydlona została maszerująca na Prudek kolumna główną z pododdziałami pułkowymi. Właśnie w Prudku uderzyła na nie sowiecka kawaleria. Walką pododdziałów sztabowych dowodził mjr Zalewski, a walczyli z bronią w ręku oficerowie sztabu, pisarze, sanitariusze i taboryci. Kolumnę ocaliło dopiero nadejście dwóch kompanii II batalionu, które podczas walki z kawalerią zmieniły kierunek marszu i przypadkiem znalazły się w rejonie walk. Po odrzuceniu przeciwnika, kolumna dowódcy pułku wycofała się na linie Damarki[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prudek, miejscowość na Białorusi, na wschód od Mozyrza[1].
- ↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
- ↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
- ↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
- ↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 332.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ Krzyś 1993 ↓, s. 8.
- ↑ Jankiewicz 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 45.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Zbigniew Gnat-Wieteska: 15 Pułk Piechoty „Wilków”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1996, seria: Zarys historii pułków polskich w kampanii wrześniowej.
- Jerzy Krzyś: 64 Pomorski Pułk Strzelców Murmańskich. Pruszków: Ajaks, 1993. ISBN 83-85621-22-9.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Konrad Rogaczewski: Zarys historii wojennej 64-go Grudziądzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Wojciech Wiącek: Zarys historii wojennej 15-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.