Bój pod Szelkowem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
9 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Szelkowem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo Sowietów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Bój pod Szelkowem – walki polskich 46 pułku piechoty i Lidzkiego pułku strzelców z sowieckimi oddziałami 15 Armii w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
[edytuj | edytuj kod]W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu[5][6].
Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand[8].
Utrata Twierdzy Brzeskiej spowodowała, że plan Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego uderzenia znad Bugu w skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego i rozegrania tam decydującej bitwy przestał być realny[9]. Wojska polskie cofały się nadal, a kolejną naturalną przeszkodą terenową dogodną do powstrzymania sowieckiej ofensywy była Wisła[10]. 7 sierpnia dowództwo 1 Armii wydało rozkaz opuszczenia rejonu Różana grupie podpułkownika Andrzeja Kopy. Wycofująca się grupa obsadziła odcinek obrony Gostkowo – Szelków – Ćwilin[11].
Działania wojsk w rejonie Szelkowa
[edytuj | edytuj kod]Lidzki pułk strzelców obsadził 3 ½ kilometrowy odcinek obrony. Jego II batalion ugrupował się od wsi Magnuszewo Małe do Magnuszewa Wielkiego, dalej I batalion do szosy włącznie, a III batalion do szelkowskiego cmentarza[12].
9 sierpnia oddziały sowieckiej 15 Armii zaatakowały broniących się pod Szelkowem I batalion 46 pułku piechoty oraz Lidzki pułk strzelców. Po dwóch godzinach walki 46 pułk piechoty wycofał się na zachodni brzeg rzeki i odsłonił skrzydło lidzkiego pułku[13].
Przeciwnik kontynuował pościg z zamiarem wyjścia na skrzydła i tyły pułku lidzkiego[11]. Także i Lidzki ps zaczął wycofywać się za Orzyc[14]. Jedyny w tym rejonie most na rzece był ostrzeliwany przez sowieckie ckm-y i polskie pododdziały ponosiły duże straty. Interweniował 101 pułk piechoty, który uderzył czterema kompaniami i zmusił czerwonoarmistów do chwilowego opuszczenia Szelkowa[11]. Wieczorem Lidzki pułk strzelców wycofał się do Pułtuska[14].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Lidzki pułk strzelców stracił w walce 92 poległych i rannych[11]. Sowieci stracili przeszło 500 zabitych i rannych, kilkudziesięciu jeńców i kilkanaście karabinów maszynowych[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 173.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
- ↑ Tarczyński (red.) 1996 ↓, s. 14.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 63.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 97.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 64.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 400.
- ↑ Komisja pułkowa 76 pp 1930 ↓, s. 30.
- ↑ Komisja pułkowa 76 pp 1930 ↓, s. 31.
- ↑ a b c Komisja pułkowa 76 pp 1930 ↓, s. 32.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- . Komisja pułkowa 76 pp: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 76 Lidzki pułk piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.