Bitwa pod Karandaszami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
28 maja 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Karandaszami | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Bitwa pod Karandaszami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki pododdziałów polskiego 29 pułku piechoty i 7 pułku ułanów z sowiecką 164 Brygadą Strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna[edytuj | edytuj kod]
14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy[1].
15 Armia Korka i Grupa Północna Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. 16 Armia Sołłohuba wykonała uderzenie pomocnicze w kierunku Mińska[2]. W rejonie Lepla i Uszacza oddziały 1 Dywizji L-B i 13 pułku piechoty z 8 Dywizji Piechoty nie wytrzymały uderzenia 4., 11., 56. i 5. Dywizji Strzelców i rozpoczęły odwrót[3]. Następnego dnia bez powodzenia kontratakowała odwodowa 3 Dywizja Piechoty Legionów. Stanowisk wzdłuż linii jezior Dzwony – Pyszno – Osieczyszcze nie udało się utrzymać[4]. Na styku 8 DP i 1 DLB wytworzyła się luka otwierająca przeciwnikowi kierunek na Mołodeczno[5].
Wobec tego zagrożenia 1 Armia otrzymała z Odwodu Naczelnego Wodza, zgrupowaną w rejonie Mołodeczna, 17 Wielkopolską Dywizje Piechoty[6]. W dniach od 16 do 18 maja oddziały polskie broniły się nad górną Berezyną i odpierały bolszewickie ataki. Jednak 5 Dywizji Strzelców udało się sforsować rzekę pod Mościszczem, odrzucić broniącą się tam II Brygadę Litewsko-Białoruską i opanować Lipsk. W tym czasie 15 Armia Korka wykonywała główne uderzenie wzdłuż linii kolejowej na Mołodeczno. Jej zasadnicze zgrupowanie osłaniała od południa 53 Dywizja Strzelców, a od północy Grupa Północna[7].
21 maja 1 Armia została wzmocniona ściągniętą z rejonu Wilna 10 Dywizją Piechoty. Dywizja ta obsadziła linie obronną między Szarkowszczyzną a Kozianami. Umożliwiło to wycofującym się 8 DP i 1 DLB oderwanie się od przeciwnika i zreorganizowanie oddziałów[7]. 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich na linię Dryssa – Przedbrodzie – Duniłowicze – Budsław – rzeka Serwecz – Milcza – rzeka Omniszewka[8]. Tutaj jednak także nie zdołano zorganizować trwałej obrony[9].
Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło zażegnać niebezpieczeństwo nad Berezyną w sposób zaczepny. Bezpośrednie dowodzenie przejął Naczelny Wódz[2]. W rejonie Święcian koncentrowała się nowo sformowana Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego[a].
Sytuacja szczegółowa[edytuj | edytuj kod]
1 Brygada Jazdy w składzie 7., 11 pułk ułanów, dywizjon 18 pułku ułanów i 1 dywizjon artylerii konnej otrzymała zadanie zamknięcia przesmyku między Dźwiną a jeziorem Jelnia pod Dryhuczami. Rozpoznanie ustaliło, że przeciwnik koncentracji pododdziały 164 Brygady Strzelców w rejonie Karandasze – Kruki Stare – Kowalewszczyzna i przygotowuje się do uderzenia na Miory. Dowódca 1 Brygady Jazdy płk Belina-Prażmowski, postanowił uprzedzić natarcie nieprzyjaciela, zorganizować wypad i rozbić zgrupowanie uderzeniowe 164 Brygady[10].
Działania grupy wypadowej[edytuj | edytuj kod]
28 maja grupa wypadowa w składzie 7 pułk ułanów z 1 baterią 1 dak oraz III/29 pułku piechoty wyruszyła do działania. Batalion wyruszył z Bosin dwiema kolumnami: dwie kompanie skierowały się na Karandasze, a jedna kompania na Kruki Stare[11]. Stacjonujący w Swierdłach 7 pułk ułanów pomaszerował na Królewszczyznę – Karandasze[10]. Batalion 29 pułku piechoty po ciężkich walkach opanował Karandasze. Zdobyto także Kruki Stare. W tym momencie batalion przerwał natarcie i z rozkazu dowódcy 10 Dywizji Piechoty odszedł w kierunku południowo – zachodnim[11]. W tym czasie 7 pułk ułanów zdobył Kowalewszczyznę, ale wycofująca się piechota 164 Brygady Strzelców stawiła zacięty opór i pułk nie mógł przejść do pościgu. Ułani wycofali się do opuszczonych już przez polską piechotę Kruków Starych[10].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Brak współdziałania pomiędzy piechotą i kawalerią spowodował, że mimo wygranych walk nie doprowadzono do rozbicia koncentrujących się oddziałów sowieckich, a jedynie odrzucono przeciwnika w kierunku Dryhucz. Polacy stracili w walce około 50 poległych i rannych[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 58.
- ↑ a b Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32-33.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 21.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 271.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 272.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 174.
- ↑ a b Bełdowski 1928 ↓, s. 13.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lucjan Bełdowski: Zarys historii wojennej 29-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.