Bitwa pod Zarębami Kościelnymi
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
5 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo II BL-B | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Zarębami Kościelnymi – walki polskiej II Brygady Litewsko-Białoruskiej płk. Kazimierza Rybickiego z sowiecką 5 Dywizją Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna[edytuj | edytuj kod]
W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu[5][6].
Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand[8].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| Dywizja Litewsko-Białoruska | gen. Stefan Latour | 1 Armia |
| II Brygada Litewsko-Białoruska | płk Kazimierz Rybicki | Dywizja Lit.-Biał. |
| ⇒ Grodzieński pułk strzelców | ppłk Bronisław Bohaterewicz | |
| ⇒ Nowogródzki pułk strzelców | mjr Władysław Oziewicz | |
| 2 szwadron Ułanów Grodzieńskich | ppor. Jan Pietraszko | |
 Armia Czerwona
| ||
| 5 Dywizja Strzelców | komdyw. Karl Griunsztejn | |
Działania wojsk w rejonie Zarębów Kościelnych[edytuj | edytuj kod]
Broniąca przedmościa w Wyszkowie grupa gen. Lucjana Żeligowskiego uwikłała się w walki z oddziałami Armii Czerwonej. Aby odciążyć załogę przedmościa, dowódca 1 Armii przerzucił pod Małkinią na prawy brzeg Bugu część grupy generała Jana Rządkowskiego z zadaniem uderzenia na skrzydło sowieckich oddziałów maszerujących na Wyszków. 5 sierpnia II Brygada Litewsko-Białoruska podpułkownika Kazimierza Rybickiego, wzmocniona 2 szwadronem Ułanów Grodzieńskich, przeprawiła się przez Bug pod Małkinią[9]. Grodzieński pułk strzelców uderzył od czoła na pozycje 5 DS przy drodze Małkinia – Ostrów, a Nowogródzki ps wraz z 2 szwadronem Ułanów Grodzieńskich wykonał obejście i skierował się na Zaręby Kościelne[10][11]. Jego I i III batalion uderzyły na nieprzyjaciela rozwiniętego pod wsią, a II batalion ubezpieczał zgrupowanie uderzeniowe od wschodu[10]. Zdobyto wieś i rozbrojono stacjonujący tam sztab 5 Dywizji Strzelców. Ułani grodzieńscy ścigali rozproszonego przeciwnika na przestrzeni kilku kilometrów[12].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Porażka pod Zarębami Kościelnymi sparaliżowała przejściowo dowodzenie oddziałami sowieckiej 5 Dywizji Strzelców i zmusił ją do wstrzymania marszu w kierunku Wyszkowa. Tym samym poprawione zostało położenie grupy gen. Lucjana Żeligowskiego[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 173.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
- ↑ Tarczyński (red.) 1996 ↓, s. 14.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 63.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 33.
- ↑ a b Jędrzejczyk 1930 ↓, s. 40.
- ↑ Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 459.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 474.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Jerzy Dąbrowski: Zarys historii wojennej 81-go pułku Strzelców Grodzieńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ludwik Jędrzejczyk: Zarys historii wojennej 80-go pułku Strzelców Nowogródzkich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.