Bitwa pod Jakowczycami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
29–30 lipca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo Sowietów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Jakowczycami – walki polskiego 64 pułku piechoty kpt. Ludwika Bociańskiego z sowieckim 90 pułkiem strzelców w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Położenie wojsk przed bitwą[edytuj | edytuj kod]
W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[1]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich[2]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę, a Grupa Poleska na Kanał Ogińskiego i Pińsk[3][4].
Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie zaczęły wycofanie na linię Bugu[5][6].
W końcu lipca Front Północno-Wschodni znajdował się w odwrocie na linię Bugu i Narwi[7]. Grupa gen. Władysława Junga została zepchnięta za Narew, a grupa gen. Daniela Konarzewskiego stała między Prużaną a Berezą Kartuską. Między obiema grupami, podległymi 4 Armii, wytworzyła się kilkudziesięciokilometrowa luka, w którą wtargnęły sowieckie 2 i 17 Dywizje Strzelców[8]. Po obu stronach linii kolejowej Łuniniec – Brześć cofała się Grupa Poleska gen. Władysława Sikorskiego. Odwrót wojsk gen. Sikorskiego nie był wymuszony działaniami przeciwnika, ale wydarzeniami na północnym odcinku frontu[9].
Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć i w ten sposób umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand[10]. Warunkiem powodzenia było utrzymanie posiadającej wielkie znaczenie strategiczne Twierdzy Brzeskiej oraz pobicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego, co umożliwiłoby ściągnięcie nad Bug części sił polskich z Galicji[11].
Walki pod Jakowczycami[edytuj | edytuj kod]
27 lipca Grupa Poleska otrzymała zadanie wycofania się w rejon Brześcia i utrzymania przedmościa na wschodnim brzegu Bugu. Przedmoście stanowić miało podstawę do przyszłych polskich działań ofensywnych[12]. Gen. Władysław Sikorski opóźnił odwrót o jeden dzień, osłaniając lewe skrzydło 3 Armii walczącej w Galicji[11]. 16 Dywizja Piechoty gen. Stanisława Skrzyńskiego maszerowała z Kobrynia na Żabinkę. 64 pułk piechoty kpt. Ludwika Bociańskiego stanowił północne ubezpieczenie i miał za zadanie zabezpieczyć transporty kolejowe 16 DP. Jego trasa marszu wiodła przez Kobryń - Litwinki - Jakowczyce - Żabinkę - Brześć[13].
Pod Jakowczycami kolumna 64 pułku piechoty została zaatakowana przez sowiecki 90 pułk strzelców[14]. Kolumna pułkowa została rozcięta na dwie części[15]. Ciężar walki z wrogiem wzięły na siebie II batalion oraz część III batalionu, pod ogólnym dowództwem por. Józefa Lecha[16]. Sowietów co prawda odrzucono, ale zmęczenie żołnierzy spowodowało, że polski pułk uległ dezorganizacji i dalszy odwrót prowadzono w dwóch grupach[17]. Dopiero nad ranem 31 lipca nastąpiła koncentracja pułku w Żabince, a stąd po krótkim odpoczynku kontynuowano odwrót przez Chwedkowiszcze za Bug, by 30 lipca osiągnąć Brześć[16][15].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
W boju pod Jakowczycami pułk stracił 107 poległych, rannych i zaginionych[17][15]. Za wybitne czyny bojowe w walce orderem Virtuti Militari odznaczeni zostali dowódca II batalionu por. Józef Lech i dowódca kompanii szturmowej ppor. Kazimierz Neumann[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 97.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 66.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 61.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 61-62.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 63.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 62.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 30.
- ↑ Rogaczewski 1929 ↓, s. 22.
- ↑ Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 118.
- ↑ a b c Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 159.
- ↑ a b Rogaczewski 1929 ↓, s. 23.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 161.
- ↑ Rogaczewski 1929 ↓, s. 23 i 39.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Konrad Rogaczewski: Zarys historii wojennej 64-go Grudziądzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.